តើពាក្យ «មនោ» មានន័យដូចម្ដេច ?

មនោ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < មន; សំ. < មនស៑ ) ចិត្ត ។ មនោគតិ ដំណើររបស់ចិត្ត, ដំណើរប្រព្រឹត្តទៅនៃចិត្ត; សេចក្ដីប្រាថ្នា, បំណង; ដំណើរដែលចិត្តគ្មាននឹកសោះ ស្រាប់តែបណ្ដាលហេតុឲ្យឃើញជាផ្នូល ។ មនោទ្វារ ទ្វារចិត្ត, ផ្លូវចិត្ត ។ មនោមនះ ( ម្នោម្នះ ) មានះក្នុងចិត្ត, ចិត្តដែលមានមានះ, ចិត្តរនិងរនាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សមនោមនះ គឺមនុស្សរឹងត្អឹង, មនុស្សរនិងរនាំង ( ព. កា. សរសេរជា ម្នោម្នះ ក៏បាន ) ។

                         មនោម័យ ( មៈនោមៃ ) ដែលសម្រេចអំពីចិត្ត; ខ្មែរប្រើពាក្យនេះសំដៅសេចក្ដីថា “ដែលសម្រេចបានដូចចិត្ត, ឆាប់ទាន់ចិត្ត” ជាពាក្យហៅសេះដែលលឿនឆាប់ទាន់ចិត្ត ។
ឧទាហរណ៍៖ សេះមនោម័យ, សេះសិន្ធពមនោម័យ ។

                     មនោមយិទ្ធិ ( –មៈយិត-ធិ ) ឫទ្ធិដែលសម្រេចដោយចិត្ត ។ ម្នោម្នេញ ម្នេញក្នុងចិត្ត ( ព. កា. សរសេរជា ម្នោម្នេញ ក៏បាន ) ។ មនោរថ ( មៈនោរត់ ) បំណង ។
ឧទាហរណ៍៖ សមមនោរថ, បានសម្រេចតាមមនោរថ ។

                      មនោរម ( មៈនោរំ ) ដែលជាទីរីករាយចិត្ត, ដែលគួរឲ្យសប្បាយក្នុងចិត្ត ទីឋានមនោរម, ព្រៃមនោរម ( សរសេរជា មនោរម្យ ក៏បាន ) ។ មនោវិញ្ញាណ វិញ្ញាណដែលកើតក្នុងមនោទ្វារ ( សេចក្ដីដឹងដែលកើតមានចំពោះផ្លូវចិត្តសុទ្ធ មិនមែនកើតអំពីទ្វារទាំង ៥ គឺ ភ្នែក, ត្រចៀក, ច្រមុះ, អណ្ដាត, កាយ ) ។ មនោសញ្ចេតនា ( –ស័ញ-ចេតៈន៉ា ) សេចក្ដីរិះគិតក្នុងចិត្ត, ចំណុចរបស់ចិត្ត; ការទទួលដឹងនូវអារម្មណ៍ ដែលមកប៉ះដល់ចិត្ត; អធ្យាស្រ័យប្រកបដោយករុណា,… ។ មនោហរ ដែលជាទីចម្រើនចិត្ត, ដែលពេញចិត្ត, ត្រូវចិត្ត, ដែលមានលម្អគួរឲ្យស្រឡាញ់មិនភ្លេច ។
ឧទាហរណ៍៖ កែវមនោហរ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត