“បើចេះ, ចេះឲ្យគេកោត បើឆោត, ឆោតឲ្យគេអាណិត” (សុភាសិតខ្មែរ ទី៦ / Khmer Proverb 6)

“បើចេះ, ចេះឲ្យគេកោត បើឆោត, ឆោតឲ្យគេអាណិត”

អត្ថាធិប្បាយ

ដោយហេតុថា មានជនខ្លះ មិនចេះ ហើយធ្វើជាចេះ (ក្នុងរឿងអ្វីមួយ), មិនយល់ ធ្វើជាយល់, មិនដឹងធ្វើជាដឹង ។ល។ ដើម្បីបង្ហាញថា “ខ្លួន” ជាមនុស្សចំណាប់ ទើបមានសម្លោកថា ៖ បើចេះ, ចេះឲ្យគេកោត។
ជាការធម្មតា, គ្មានអ្នកណាអាចចេះ សព្វគ្រប់វិជ្ជាការ ទូទៅនោះទេ។ ការចេះដឹងរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ដែលរៀនបានមកពីសាលា មិនខុសពី “យកបានទឹកមួយដំណក់ចេញពី​ សមុទ្រ” នោះទេ។ វិជ្ជា ដែលយើងត្រូវរៀន មានទំហំធំ ហើយច្រើនដូចទឹកសមុទ្រ ។
សម្លោកខាងលើ ចង់រំលឹកយើង ឲ្យកាន់ចរិតថ្លៃ – ចរិតដែលឲ្យគេកោត និងចរិតដែលនាំឲ្យគេអាណិត។ ចរិតថ្លៃ គឺការមិនអួតអាង, មិនអង្គុយលើចង្អេរ រួចលើកខ្លួនឯង, ការកាន់ពាក្យសច្ចៈ, ភាពហ្មត់ចត់, សុភាពរាបសា, ដាក់ខ្លួនទៅតាមសភាវៈរបស់ខ្លួន ។
បើចេះអ្វីមួយ, ទោះបីជាចំណេះតូច-ធំ ប៉ុនណាក៏ដោយ, ត្រូវតែធ្វើការនោះ ឲ្យចេញជារូបរាង ល្អ-ស្អាត – ប្រើការកើត ពិតដូចសម្តីដែលខ្លួនបានបញ្ជាក់នោះ។ ចំណេះបែបនេះ អាចនាំមកនូវការសរសើរ ពីញាតិមិត្រទូទៅ ។
ផ្ទុយពីនេះ មានមនុស្សខ្លះ ដែលចង់ខ្ពស់មុខ – ចង់ឲ្យគេកោតទទេៗ ក៏តាំងនិយាយអួតអាង ថាខ្លួនចេះធ្វើនេះ ចេះធ្វើនោះ យ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ។ លុះដល់គេប្រគល់ការនោះឲ្យធ្វើ ក៏តាំងទ្រាំទ្រឹស្តិ៍ អេះអុញ ដូចស្វាបានដូង។ ចរិកនេះ មិនថ្លៃទេ… វាអាចនាំមកនូវការមើលងាយ ហើយគេចំណាំមុខ ជាដរាបតទៅ អស់មួយជីវិត ។
“ឆោតឲ្យគេអាណិត” មានន័យថាមិនបំពាន, មិននិយាយបំផ្លើសពីអ្វីៗដែលខ្លួនមាន ឬខ្លួនចេះ-ដឹង។ កាលណាទៅពឹងពាក់គេ ឲ្យជួយធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយ គេចេះនិយាយដាក់ខ្លួន បង្ហាញការពិត (មិនកុហក-មិនមាយាដើម្បីបូមយកអ្វីមួយពីគេ), ដូចជា: ពូអើយ, សុំជួយខ្ញុំផង កូនស្រីខ្ញុំឈឺធ្ងន់ ហើយខ្ញុំគ្មានប្រាក់សោះ តើគួរខ្ញុំធ្វើយ៉ាងម៉េច?
ពាក្យសច្ចៈ ហើយដាក់ខ្លួនទៅតាមសភាវៈពិត – ឥតប្រឌិតដូចសម្តីខាងលើ អាចធ្វើអារម្មណ៍អ្នកដទៃឲ្យមានចិត្តចង់ជួយយកអាសា នៅគ្រាមានអាសន្ន ។

Source: khmerproverb