តើពាក្យ «ប្រាក្រឹត» មានន័យដូចម្ដេច ?

ប្រាក្រឹត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ប្រាក្ឫត ) ឈ្មោះភាសាកណ្ដាល ( គ្រាមភាសា )នៃជនជាតិឥណ្ឌាទាំងឡាយច្រើនប្រទេស មានតាំងពីក្នុងបុរាណកាលព្រេងនាយ ដរាបមកដល់សម័យបច្ចុប្បន្ន, ទាំង អយ៌កជន ក្នុង សក្ករដ្ឋ ( នេប៉ាល ) ជាជាតិភូមិនៃព្រះសក្យមុនីសម្ពុទ្ធ ក៏ប្រើភាសា ប្រាក្រឹត ដែរ ( បារ. Dialecte ) ។ ប្រាក្រឹត នេះមានអត្ថន័យថា ប្រក្រតី, ធម្មតា, សាមញ្ញ ក្លាយមកពីប្រភពដើមនៃពាក្យសំស្ក្រឹតជាភាសាសម្រាំងថា ប្រក្ឫតិ “ប្រក្រតី” ប៉ុន្តែមានទំនងគួរឲ្យហៅថា ភាសាផ្សែផ្សំ ឬ ភាសាបំប្លែង ទៅវិញ ពីព្រោះមានដើមកំណើតជាភាសាសំស្ក្រឹតខ្លះជាភាសាបាលីខ្លះ គ្រាន់តែបំប្លែងចេញឲ្យឃ្លាតពីប្រភពដើមប៉ុណ្ណោះ ពុំមែនជាសំស្ក្រឹតពុំមែនជាបាលីសុទ្ធសាធ ទាំងពុំមែនជាសន្ដាននៃភាសា ឥណ្ឌូ-អឺរូប ចូលលាយផងទេ, ប្រាក្រឹត នេះ​ជា​សម្ដី​ប៉ះប៉ុន​ផ្សែផ្សំ​កាឡៃ​ឲ្យ​កើត​មាន​ឡើង សម្រាប់​និយាយ​សម្រាប់​សរសេរ​តាម​គួរ​ដល់​ការ​ស្រួល​រាល់​ជាតិ​ប៉ុណ្ណោះ​ឯង ។ ប្រាក្រឹត នេះ​មាន​ឈ្មោះ​ផ្សេង​ៗ​គ្នា, បើ​រាប់​ដោយ​សង្ខេប មាន៥​ឈ្មោះ​គឺ ១- ឝៅរសេនី ( សៅរ៉ៈសេនី Çaurasenī ) ប្រាក្រឹត​ជា​សម្ដី​របស់​ជន​អ្នក​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋ ឝូរសេន ( សូរ៉ៈសេន៉ៈ Çūrasena គឺ​រដ្ឋ មថូរា Mathūrā ក្នុង​សម័យ​ត​មក ) ។ ប្រាក្រឹត នេះ​មាន​លំនាំ​ស្រដៀង​នឹង​បាលី​ដោយ​អន្លើ​ៗ​ដែរ ប៉ុន្តែ​ច្រើន​បំប្លែង​អក្សរ អឃោសៈ ជា ឃោសៈ ដូច​ជាបាលី​ថា បតិត “ដែល​ធ្លាក់​ឬ​ជ្រុះ​ហើយ” បំប្លែង​ជា បទិទ; យថា “យ៉ាង​ណា” ជា​ យធា ជាដើម ។ ២- មហារាឞ្ត្រី ( មហារា​ស្ត្រី Mahārāstri ​ភាសា​អ្នក មហា​រាស្ត្រ ​ទក្ខិណាបថ ភាគ​ខាង​លិច គឺ​រដ្ឋ ឌេក្ក័ន ខាង​លិច Dekkan Occidental ) ជា​ប្រាក្រឹត​បំប្លែង​អក្សរ​ឃ្លាត​ពី​សំស្ក្រឹត​ដោយ​ច្រើន ដូច​ជា ឧទក “ទឹក” បំប្លែងជា ឧអអ; កបិ “ស្វា” ជា កឥ; សុខ “សុខ” ជា សោក្ខ ជាដើម ។ ៣- មាគធី ( Māgadhī ) ប្រាក្រឹត​របស់​ជន​អ្នក មគធ​រដ្ឋ គឺ​រដ្ឋ ពិហារ ( Bihār ) សម័យ​បច្ចុប្បន្ន, បំប្លែង​អក្សរ​ខុស​ពី​​សំស្ក្រឹត​និង​បាលី​ដោយ​ច្រើន​ដូច​ជា សំ. បុត្រស្យ “នៃ​កូន​ឬ​ដល់​កូន” បំប្លែង​ជា បុត្តឝ្ឝ ( Puttaçça ); រាជានស៑ ( រាជាន័ស ) “ស្ដេច​ទាំងឡាយ” ជា លាអាណោ ( Lā-āṇo ); រញ្ញា ( បា. ) “ដែល​ស្ដេច” ជា លាជិន ( Lājina ); អត្តនា ( បា. ) “ដោយ​ខ្លួន​ឯង” ជា​អតន ( Atana ); ជាយតេ “កើត, ប្រសូត” ជា យាយតេ ( Yāyate ) ជាដើម ។ ៤- អភ្រំឝ ( អ័ប-ភ្រ័ម-សៈ Abhraṃça ) ជា​ប្រាក្រឹត​រាយរង​ទន់​ខ្សោយ​កើត​មាន​ក្នុង​បច្ឆា​សម័យ ជា​សម្ដី​ផ្សែផ្សំ​របស់​អ្នក​ចុង​កាត់​មាត់​ញក ផ្សាយ​ចូល​មក​ខ្លះ ក្នុង​រដ្ឋ​នានា​ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌា មិន​ពេញ​លក្ខណៈ​ជា​ភាសា​ប្រាក្រឹតទេ ។ ៥- បៃឝាចី ( ប៉ៃសាចី Paiçācī ) ប្រាក្រឹត​ជា​សម្ដី​បិសាច គឺ​សម្ដី​ខ្មោច, ច្រើន​បំប្លែង​អក្សរ ឃោសៈ ជា អឃោសៈ ( ជា​សម្ដី​អ្នក​របាំ ) ដូច​ជា នគរ “ក្រុង” ជា នករ; គុរុ “ធ្ងន់; យូរ; គ្រូ” ជា កុរុ ជាដើម ។ ភាសា​ខ្មែរ​យើង​មិន​មាន​ឈ្មោះ​ថា​មាន ប្រាក្រឹត ដូច​ឥណ្ឌា​ទេ ប៉ុន្តែ​បើ​និយាយ​ដោយ​ការ​ធៀប​ប្រដូច​ទៅ​នឹង​ឥណ្ឌា ក៏​មាន​ការ​បំប្លែង​សំស្ត្រឹត​និង​បាលី ឲ្យ​ឃ្លាត​ចាក​ប្រភព​ដើម​ក្រែល​ដែរ ដូច​ជា នគរ បំប្លែង​ជា អង្គរ; នង្គ័ល ជា អង្គ័ល; យមរាជ ជា ជមរាជ ( ជំរាច ); សៃន្យាភិមុខ ឬ សេនាភិមុខ ជា ស្នាភិមុខ; សេនាធិរាជ ឬ សៃន្យាធិរាជ ជា ស្នាធ្រាជ, សៃន្យ ( សែន ) ជា ស្រែន្យ; សៃន្យានុជិត ឬ សេនានុជិត ជា ស្រែនអញ្ជិត, វៃទ្យ ជា ពេទ្យ ឬ ពែទ្យ ជាដើម; សព្ទ​អារក្ស ឬ សម្ដី​មេមត់ ក៏​គួរ​ហៅ​ថា បៃសាចី បាន​ដែរ, ប៉ុន្តែ​យើង​នឹង​និយាយ​ឲ្យ​ពេញ​មាត់​ថា​ខ្មែរ​មាន ប្រាក្រឹត ដូច​ឥណ្ឌា​ខ្លះ​ដែរ​ក៏​ពុំ​កើត ពីព្រោះ ប្រាក្រឹត នោះ​មាន​ឈ្មោះ​ចំពោះ​តែ​ក្នុង​ជម្ពូ​ទ្វីប​គឺ​ឥណ្ឌា​ឯណោះ​យូរ​អង្វែង​ណាស់​ហើយ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត