នៅស្រុកតោងស្រាស់បន្លា អារសាច់ជូនខ្លាទើបនៅស្រុកបាន (សុភាសិតខ្មែរ ទី​ ១១១ / Khmer Proverb 111)

         នៅស្រុកតោងស្រាស់បន្លា អារសាច់ជូនខ្លាទើបនៅស្រុកបាន

អត្ថាធិប្បាយ

               ការរស់នៅក្នុងស្រុកភូមិជាមួយគេឯងត្រូវតែ ” ស្រាស់បន្លា ” ។ តើពាក្យ នេះ មានន័យយ៉ាងណា? ។ បន្លាគឺជាវត្ថុដែលមានមុខស្រួចដូចម្ជុលអាចនឹងចាក់ទម្លាយសាច់យើងឲ្យចេញឈាម ហើយឈឺចាប់ ។

             សុភាសិតខាងលើចង់ប្រាប់ឲ្យយើងដឹងថា”ត្រូវប្រយ័ត្នពាក្យសម្តីដែលយើងនិយាយទៅកាន់អ្នកដទៃ ។ សម្តី​ណាដែលធ្វើឲ្យគេខឹង ដូចជា៖ ការនិយាយដើម , ការមូលបង្កាច់ , បរិហារកេរ្តិ៍គេ , ជេរប្រទេច , សម្តីផ្លែផ្កា , ពាក្យមើលងាយ , ការបង្អាប់បន្តុះ។ល។ទាំងនេះ គឺជាបន្លាដែលយើងត្រូវតែស្រាស់ (កប់ទុកក្នុងខ្លួន) កុំឲ្យចេញមកក្រៅឲ្យសោះ ។ បើមិនដូច្នេះ វានឹងមុតសាច់យើងមិនខាន ។

              សម័យបូរាណភូមិនីមួយៗតែងមានមេភូមិម្នាក់ដែលមានករណីកិច្ចត្រួតត្រាមនុស្សទាំងអស់ឲ្យ​គោរពច្បាប់របស់ភូមិ ដើម្បីសុខសប្បាយទាំងអស់គ្នា។ អ្នកភូមិត្រូវតែចែកចាយវត្ថុដែលខ្លួនរកបានដូចជា៖ មាសប្រាក់ ត្រីសាច់ បន្លែផ្លែឈើ ។ល។ ជាមួយមេភូមិ ឬមេកន្ទ្រាញ ។ ការបែងចំណែកបែបនេះ គេហៅថា ” អារសាច់ជូនខ្លា ” ពីព្រោះវាមិនមែនជាអំណោយដែលចេញមកពីបេះដូងនោះទេគឺជាការបង្ខំចិត្តមិនអាចប្រកែកបាន ! ។

              សម័យក្រោយមករហូតមកដល់ថ្ងៃនេះក៏មិនខុសពីសម័យដើមប៉ុន្មានដែរ, គឺពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ត្រូវមានករណីយកិច្ចជាចាំបាច់ បង់ “ពន្ធអារក” ទៅតាមប្រាក់ចំណូលដែលរកបាន ។ បើជនណាម្នាក់ប្រកែក , ជននោះ ត្រូវប្រឈមមុខជា​មួយផ្លូវច្បាប់ជាយថាហេតុ ។

(រសជាតិភាសាខ្មែរ)

Source: khmerproverb