តើពាក្យ «ជល» មានន័យដូចម្ដេច ?

ជល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) (ជល់) ទឹក; ប្រើ​រៀង​ខាង​ចុង​សព្ទ​ដទៃ​ខ្លះ​ដូច​ជាអស្សុជល (អ័ស-សុ-ជល់) ទឹក​គឺ​ទឹក​ភ្នែក ទឹក​ភ្នែក (រ. ស.) :ព្រះ​អស្សុជល (ម. ព. នេះ​ផង) បើ​ប្រើ​រៀង​ខាង​ដើម​សព្ទ​ឯទៀត អ. ថ. ជៈលៈ ដូច​ជា ជលគមនាគមន៍ (–គៈមៈនាគំ; សំ.បា. ជល “ទឹក” + គមនាគមន “ដំណើរ​ទៅ​និង​ដំណើរ​មក”) ដំណើរ​ទៅ​មក​ខាង​ជើង​ទឹក ការ​ដឹកនាំ​អ្វីៗ​ទៅ​មក​តាម​ផ្លូវ​ទឹក ។ ជលចរ(–ជៈ, សំ. បា. ជលជ) សត្វ​ឬ​អ្វី​ៗ​ដែល​កើត, ដែល​ដុះ​ក្នុង​ទឹក ។ ជលជាត ដូច​គ្នា​នឹង ជលជៈ (ម. ព. នោះ) ។ ជលដ្ឋាន(ជៈល័តឋាន) (–ធ) អ្នក​ទ្រទ្រង់​នូវ​ទឹក គឺ​មេឃ, ពពក​ខាប់​ដែល​បណ្ដាល​ឲ្យ​ធ្លាក់​ភ្លៀង សមុទ្រ ។ ជលធារ (–ធា) ប្រទេស​ដែល​ទ្រទ្រង់​នូវ​ទឹក ដែល​ជប់​ជក់​យក​ទឹក គឺ​អន្លង់​ទឹក​ទន្លេសាប, ភ្នំ … ។ ជលធារ​វិទ្យា (–ធារៈវិត-ទ្យា) ន. (ពាក្យ​បច្ចេកទេស) វិទ្យាទាក់ទង​ដោយ​ធារ​ទឹក (បារ. Hydrographie ហ៊ីដ្រូគ្រ្ហ័ហ្វ៊ី) ។ ជលធារា ខ្សែ​ទឹក, ធ្នារ​ទឹក ។ ជលធី (សំ. បា. ជលធិ) សមុទ្រ, ទន្លេសាប ។ ជលន័យន៍ ឬ ជលនេត្រ «ភ្នែក», បើ​ប្រើ​ឲ្យ​ត្រូវ​តាម​លំដាប់​ជា នយនផល ឬ នេត្រជល) ទឹក​ភ្នែក (ម. ព. អស្សុជល ផង) ។ ជលនិធិ ឃ្លាំង​ទឹក (សមុទ្រ) ។ជលបក្សី (–បាក់-សី, សំ. ជលបក្សិន​= ជលបក្សី, បា. ជលបក្ខី) សត្វ​ស្លាប​ដែល​រក​ស៊ី​ក្នុង​ទឹក, (មាន​ស្មោញ ក្អែក​ទឹក​ជាដើម) ។ ជលបថ (–បត់) ផ្លូវ​ទឹក, ជើង​ទឹក ។ ពាក្យ​ផ្ទុយ ថលបថ ។  ជលបាន (–បាន) ការ​ផឹក​ទឹក (យ៉ាង​ដូច​ផឹក​ទឹក​សម្បថ​ជាដើម)ៈ តាំង​ពិធី​ជល​បាន (ម. ព. សច្ច​បាន​ផង) ។ជលភាជនៈ ឬ ជលភាជន៍ (–ភាជៈនៈ ឬ–ភាច សំ. បា. ជលភាជន) ប្រដាប់​សម្រាប់​ដាក់​ទឹក (ថូ​ទឹក ផ្តិល​ទឹក ក្អម​ទឹក) ។ ជលមគ្គៈ (ជៈ ល័មពុជៈ) (ម. ព. ជលាពុជៈ ឬ ជលាម្ពុជៈ) ។ ជលមាគ៌ (–មាក ឬ ត. ទ. ស្រ. ថា ដល់​មាក សំ.​) ដូច​គ្នា​នឹង​ ជលមគ្គ ប៉ុន្តែ​ខ្មែរ​យើង​ច្រើន​ហៅ​តែ​ចំពោះ​ប្រឡាយ​ទឹក​ដែល​មាន​ភ្លឺ​ស្រែ​អម​សង​ខាង សម្រាប់​បង្ហូរ​ទឹក​អំពី​ស្រែ​ច្រើន ឲ្យ​ធ្លាក់​ទៅ​កាន់​ទី​ឯ​ទៀត ។ ជលយន្ត (–យន់, បា., សំ. ជលយន្រ្ត) ស្នប់​ទឹក, រហាត់​ទឹក, នាឡិកាទឹក ។ជលយាត្រា (–យាត-ត្រា សំ.) ការ​ដើរ​តាម​ផ្លូវ​ទឹក ដំណើរ​ខាង​ផ្លូវ​ទឹក ដំណើរ​ជើង​ទឹក ។ ពាក្យ​ផ្ទុយ ថលយាត្រា អាកាសយាត្រា ។ ជលយាន (–យាន) យាន​ជំនិះ​ខាង​ផ្លួវ​ទឹក, គ្រឿង​ដឹក​នាំ​ទៅ​មក​ខាង​ជើង​ទឹក ។ ព. ផ្ទ. ថលយាន ។ជលរស (–រស់)​អំបិល(ដែល​កើត​ពី​ទឹក​សមុទ្រ)។ ជល​លតា(–លៈតា ឬ–លដា) រលក, កង្កាញ់​រលក ។ ជល​វិទ្យា (–វិត-ទ្យា) ន. (ពាក្យ​បច្ចេកទេស) វិទ្យា​និយាយ​អំពី​ទឹក​ឲ្យ​ដឹង​ថា តើ​ទឹក​នោះ​មាន​អាការ​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ (បារ. Hydrologie ហ៊ីដ្រូល៉ូហ្សី) ។ ជលស័យ (–សៃ) ម.ព. ជលាស័យ ។ ជលលា (–សា) ម. ព. ជលសាគរ ។ ជលសាគរ (–សា-គ) សមុទ្រ, ខ្មែរ​យើង​ប្រើ​ក្លាយ​មក​ជា ជលសា ក៏​មាន ។ ជលស្ថាន (–លៈស្ថាន) ម. ព. ជលដ្ឋាន ។ ជលាកាសយាន (–កាសៈ-យាន, បា. ជល + អាកាស + យាន) អាកាសយាន យន្តហោះ​មួយ​បែប​អាច​ចុះ​បណ្ដែត​លើ​ទឹក​បាន ។ ជលាចរចា (–ច-បា) ឈ្មោះ​ភ្នំ​តូច​ក្នុង​ស្រុក​ជើង​ព្រៃ (ខែត្រ​កំពង់​ចាម) ។ ជលាធារ (ម. ព. ជលធារ) ។ ជលាពុជៈ ឬ ជលាម្ពុជៈ ន. ឬ គុ. ( បា. ជលាពុជ ឬ ជលាម្ពុជ, សំ. ជរាយុជ) កំណើត​ឬ​សត្វ​ដែល​កើត​ចាក​គ័ភ៌ (ទីទៃ​អំពី​កំណើត ៣ យ៉ាង​គឺ អណ្ឌជៈ សំសេទជៈ ឧបបាតិកៈ (ម. ព. ទាំង​នោះ​ផង) ។ ជលាល័យ (–លៃ, សំ. បា. ជល + អាលយ>ជលាលយ) អណ្ដូង ឃ្លាំង​ទុក​ទឹក​ភ្លៀង ស្រះ ។ជលាស័យ (បា. ជល + អាសយ > ជលាសយ) ទន្លេសាប . . . ។ ជលេស ឬ ជលេស្វរៈ (សំ.) មហា​សមុទ្រ ទេវតា​ម្ចាស់​សមុទ្រ ម្ចាស់​ទឹក​ភ្លៀង គឺ ព្រះ​វរុណៈ ដែល​ខ្មែរ​យើង​ច្រើន​ហៅ​ថា ព្រះ​ពិរុណ គឺ​មហា​សមុទ្រ ទឹក ទឹក​ភ្លៀងៈ ព្រះ​ជលេស ព្រះ​ជលេស្វរៈ (ច្រើន​មាន​ប្រើ​តែ​ក្នុង​សិលា​ចារឹក​បុរាណ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត