តើពាក្យ «តមត្ថំ» មានន័យដូចម្ដេច ?

តមត្ថំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( បា. < តំ “នោះ” + អត្ថំ “សេចក្តីឬរឿង” > តមត្ថំ “សេចក្តីឬរឿងនោះ” ) មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, ស្ទាក់ស្ទើរ … ។
ឧទាហរណ៍៖ រឿងនោះដូចជានៅក្នុងតមត្ថំ ខ្ញុំនឹងសម្រេចថាយ៉ាងម៉េចពុំទាន់បាននៅឡើយ, រឿងតមត្ថំ, ដំណើរតមត្ថំ (ពាក្យនេះមានដំណើរជាប់ទាក់ទងមកពីបាលីថា “តមត្ថំ បកាសេន្តោ សត្ថា អាហ ” ក្នុងគម្ពីរមហាវេស្សន្តរជាតកប្រែរយបុរាណ ដែលប្រែថា “រីអាថ៌ធម៌ឯណា ពុំទាន់ប្រាកដ បទព្រះបាលីឯណា ពុំទាន់ចែងច្បាស់ លុះព្រះបានត្រាស់ហើយ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូល សូត្រសានូវបាទ គាថាទាំងឡាយដូច្នេះថា … ” ; បាលីនេះ បើប្រែត្រង់តាមរូបស័ព្ទ បានសេចក្តីយ៉ាងខ្លីថា ” ព្រះសាស្តាកាលទ្រង់ប្រកាសនូវសេចក្តីនោះ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលដូច្នេះថា … ” តែប៉ុណ្ណោះ, តែអ្នកប្រាជ្ញបុរាណបានពង្រឹកពាក្យប្រែក្នុងសាស្ត្រាប្រែរយនោះឱ្យលើសពីបាលីដូចសេចក្តីខាងលើ ដើម្បីឲ្យងាយស្តាប់, ពាក្យប្រែនេះឯងហើយ ដែលនាំឲ្យអ្នកវប្បធម៌ខ្មែរបុរាណចាប់ច្បុចចុចយកតែពាក្យបាលីឃ្លាខាងដើមថា ” តមត្ថំ ” នោះមកប្រើជាមេពាក្យមួយ សំដៅន័យថា ” មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, … ” ដោយយោលយកសេចក្តីតាមពាក្យប្រែនោះឯង) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. < តំ “នោះ” + អត្ថំ “សេចក្តីឬរឿង” > តមត្ថំ “សេចក្តីឬរឿងនោះ” ) មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, ស្ទាក់ស្ទើរ … ។

ឧទាហរណ៍៖ រឿងនោះដូចជានៅក្នុងតមត្ថំ ខ្ញុំនឹងសម្រេចថាយ៉ាងម៉េចពុំទាន់បាននៅឡើយ, រឿងតមត្ថំ, ដំណើរតមត្ថំ (ពាក្យនេះមានដំណើរជាប់ទាក់ទងមកពីបាលីថា “តមត្ថំ បកាសេន្តោ សត្ថា អាហ ” ក្នុងគម្ពីរមហាវេស្សន្តរជាតកប្រែរយបុរាណ ដែលប្រែថា “រីអាថ៌ធម៌ឯណា ពុំទាន់ប្រាកដ បទព្រះបាលីឯណា ពុំទាន់ចែងច្បាស់ លុះព្រះបានត្រាស់ហើយ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូល សូត្រសានូវបាទ គាថាទាំងឡាយដូច្នេះថា … ” ; បាលីនេះ បើប្រែត្រង់តាមរូបស័ព្ទ បានសេចក្តីយ៉ាងខ្លីថា ” ព្រះសាស្តាកាលទ្រង់ប្រកាសនូវសេចក្តីនោះ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលដូច្នេះថា … ” តែប៉ុណ្ណោះ, តែអ្នកប្រាជ្ញបុរាណបានពង្រឹកពាក្យប្រែក្នុងសាស្ត្រាប្រែរយនោះឱ្យលើសពីបាលីដូចសេចក្តីខាងលើ ដើម្បីឲ្យងាយស្តាប់, ពាក្យប្រែនេះឯងហើយ ដែលនាំឲ្យអ្នកវប្បធម៌ខ្មែរបុរាណចាប់ច្បុចចុចយកតែពាក្យបាលីឃ្លាខាងដើមថា ” តមត្ថំ ” នោះមកប្រើជាមេពាក្យមួយ សំដៅន័យថា ” មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, … ” ដោយយោលយកសេចក្តីតាមពាក្យប្រែនោះឯង) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត