Author: Buy Khmer Book

វិច្ឆាយ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វិច្ឆាយ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច្ឆាយរូប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបប្រដឺតប្រដក់ស្លក់ស្លាំង, រូបអាក្រក់ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច្ឆាយមុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មុខស្លក់; មុខស្លាំង; មុខក្រៀម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច្ឆាយភាព ឬ វិច្ឆាយតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពស្លាំង ឬស្លក់, ស្រអាប់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច្ឆាយព័ណ៌ ឬ –វណ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្បុរស្រអាប់; សម្បុរស្លាំង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច្ឆាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដែលឥតស្រមោល; ដែលឥតពន្លឺ; ស្រអាប់; ស្លក់; ស្លាំង, ស្លេកស្លាំង ។ បើរួមចូលនឹងសព្ទដទៃ រៀងពីខាងដើម អ. ថ. វិច-ឆាយ៉ៈ; ដូចជា
ឧទាហរណ៍៖ វិច្ឆាយព័ណ៌ ឬ –វណ្ណ ( –វ័ន-ណៈ ឬ –វ័ន ) សម្បុរស្រអាប់; សម្បុរស្លាំង ។ វិច្ឆាយភាព ឬ វិច្ឆាយតា ភាពស្លាំងឬស្លក់, ស្រអាប់ ។ វិច្ឆាយមុខ មុខស្លក់; មុខស្លាំង; មុខក្រៀម ។ វិច្ឆាយរូប រូបប្រដឺតប្រដក់ស្លក់ស្លាំង, រូបអាក្រក់ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច្ឆន្ទគ្រឹះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វិច្ឆន្ទ ) ផ្ទះមានជាន់ មានថ្នាក់ច្រើន, ផ្ទះច្រើនជាន់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច័យទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទានដែលគេឲ្យដោយសេចក្ដីពិចារណា; ការពិចារណារួចទើបឲ្យ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិច័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិចយ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចេស្ដន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ការកម្រើក, ដំណើរឬលំនាំដែលងាក, បែររេនៃសរីរាវយវៈមានដៃជើងជាដើម; ការធ្វើឫកពា, ការសម្ដែងឫកឲ្យឃើញប្លែកខុសប្រក្រតី ( ម. ព. ចេស្ដា ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចេយ្យទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) ការពិចារណារួចទើបឲ្យ ( ដូចគ្នានឹង វិចយទាន ដែរ; ម. ព. វិចយ ទៀតផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិ្ឆកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខែទីដប់មួយតាមសុរិយគតិ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិន្ដា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. ) ការនឹកឃើញផ្សេងៗ, ការនឹកផ្តេសផ្ដាស; សេចក្ដីរវើរវាយចិត្ត; សេចក្ដីអផ្សុក ។ ( ព. កា. )
ឧទាហរណ៍៖ រីវិចិន្តា នាំការសិក្សា ឲ្យកើតរាយមាយ ត្រូវបោះបង់ចេញ បណ្ដេញឲ្យធ្ងាយ កុំឲ្យរសាយ ចាកការរៀនសូត្រ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិត្រសិល្ប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សិល្បៈខាងការតាំងបង្ហាញនូវវត្ថុដ៏ល្អៗ(ពីបុរាណ)។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិត្រសាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សាលជាទីតាំងនូវផ្ទាំងវិចិត្រកម្ម វត្ថុសិល្បៈ និងវត្ថុចំឡែកៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិត្រព្រះភូមោ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កាល់ចិញ្ចើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិត្រករ»

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជាងគំនូរផាត់ថ្នាំពណ៌ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិត្រកម្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបគំនូរដែលផាត់ថ្នាំពណ៌ផ្សេងៗ សិល្បៈខាងការគូរគំនូរបែបនេះ ការលាបលនថ្នាំពណ៌ផ្សេងៗ ដូចយ៉ាងការលាបជញ្ជាំងផ្ទះនៅជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិត្រកមាល័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីតម្កល់ទុកនូវវិចិត្រកម្ម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មើលពាក្យ ពិចិត្រ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិកិច្ឆាសម្បយុត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចិត្តដែលប្រកបដោយវិចិកិច្ឆា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចិកិច្ឆា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិចិកិត្សា ) សេចក្ដីសង្ស័យ, សេចក្ដីសន្ទិះ; ដំណើរមិនអស់ចិត្ត, ការមិនដាច់ស្រេច, មិនអស់មិនហើយក្នុងចិត្ត, ដំណើរមិនស្រឡះចិត្ត ។ វិចិកិច្ឆាសម្បយុត្ត ( –ស័ម-ប៉ៈយុត ) ចិត្តដែលប្រកបដោយវិចិកិច្ឆា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិចារកៈ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារវិទ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សិល្បៈខាងការត្រិះរិះ ដោយត្រឹមត្រង់ផ្អែកទៅលើក្បួនខ្នាត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារប្បញ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រាជ្ញាដែលផុលផុសឡើងព្រោះការពិចារណា; ប្រាជ្ញាសម្រាប់ពិចារណា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារណញ្ញាណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ញាណ ឬប្រាជ្ញាជាគ្រឿងត្រិះរិះរាវរកហេតុផលឲ្យឃើញច្បាស់ឬឲ្យស្គាល់ខុសត្រូវ.
ឧទាហរណ៍៖ បុគ្គលប្រកបដោយវិចារណញ្ញាណរមែងធ្វើការគ្រប់យ៉ាង ឲ្យសម្រេចបានដោយល្អប្រពៃ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិចារណ ) ការពិចារណា, ការរិះរេ, ការរំពឹងរកហេតុ, រកទំនង.
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកមានវិចារណ៍ច្រើនតែធ្វើការមិនឆ្គង ។ ព. កា. ថា : អ្នកប្រាជ្ញលោកថា ត្រូវមានវិចារណ៍ ក្នុងការផ្គូផ្គង គិតហើយសឹមធ្វើ ការសារពើផង ទើបសមបំណង ពុំដែលខុសខូច ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារណកថា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ពាក្យសម្ដីប្រកបដោយហេតុគួរត្រិះរិះ, ការថ្លែងបរិយាយអំពីហេតុការណ៍ដែលគួរពិចារណាឲ្យល្អិតល្អន់ ។ អត្ថបទឬពាក្យសម្ដីដែលផ្សាយចេញមកពីទីចាត់ការនៃសារព័ត៌មានឬទស្សនាវដ្ដីជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិចារក ) អ្នកពិនិត្យសេចក្ដីខុសត្រូវ; អ្នកពិភាក្សាសេចក្ដី, អ្នកជម្រះក្ដី, ចៅក្រម ។ បើស្រ្តីជា វិចារិកា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ការពិចារណា; ការត្រួតត្រា; ការដើរចរច្រប់ ។ សេចក្ដីរំពឹងពិចារណាអារម្មណ៍ដែលកំពុងភាវនា ( ម. ព. ឈាន ន. ផង ) ។ វិចារប្បញ្ញា ប្រាជ្ញាដែលផុលផុសឡើងព្រោះការពិចារណា; ប្រាជ្ញាសម្រាប់ពិចារណា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចលាចល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < វិចល + អាចល ) ដែលកក្រើករំពើកខ្លាំង; ដំណើរកក្រើករំពើកខ្លាំង, ចំប្រប់ខ្លាំង; ដំណើរជ្រួលច្របល់, ជ្រួលជ្រើម, ជ្រួលច្រាល់ ( ម. ព. ចលាចល និង វិចល ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. < វិចល + អាចល ) ដែលកក្រើករំពើកខ្លាំង; ដំណើរកក្រើករំពើកខ្លាំង, ចំប្រប់ខ្លាំង; ដំណើរជ្រួលច្របល់, ជ្រួលជ្រើម, ជ្រួលច្រាល់ ( ម. ព. ចលាចល និង វិចល ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចលហេតុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហេតុនៃការកម្រើក ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចលភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពនៃការកម្រើក ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ. បា. ) ដែលកម្រើក, កក្រើក, ឃ្លាតចាកទី; ដែលញាប់ញ័រ, ចំប្រប់, រន្ធត់.
ឧទាហរណ៍៖ ចិត្តវិចល ។ វិចលភាព ( –ចៈល៉ៈភាប ) ភាពនៃការកម្រើក ។ វិចលហេតុ ( –ចៈល៉ៈហែត ) ហេតុនៃការកម្រើក ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចយ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វិចយ ឬ វិច័យ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចយហេតុ ឬ វិចយការណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហេតុ ឬដំណើរដែលពិចារណាឃើញ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ការពិចារណា; ការជ្រើសរើស; សេចក្ដីគ្នេរគ្នាន់; ការគន់រក; ការសម្អិតសម្អាត, ការផ្ចិតផ្ចង់, សម្រិតសម្រាំង ( ម. ព. ពិច័យ ផង ) ។ វិចយទាន ទានដែលគេឲ្យដោយសេចក្ដីពិចារណា; ការពិចារណារួចទើបឲ្យ ។ វិចយហេតុ ឬ វិចយការណ៍ ហេតុឬដំណើរដែលពិចារណាឃើញ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចន្ទ្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. ) ដែលឥតព្រះចន្ទ្រ ( យប់ងងឹត, រាត្រីខែដាច់ ) សម្រាប់ពាក្យកាព្យ។
ឧទាហរណ៍៖ រាត្រីវិចន្ទ្រ ជាយប់សំខាន់ នៃជនលបលាក់ តែងតែរីករាយ សប្បាយឥតអាក់ ព្រោះមានចិត្តស្ម័គ្រ ឆ្ពោះការបន្លំ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចតូរីយ៉ា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស សីស្ហែល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចក្សុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. វិចក្ខុ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិចក្សណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. វិចក្ខណ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត