Author: Buy Khmer Book

កាកនាសូរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ឈ្មោះ​ក្អែក ១ មាន​ក្បាល​ជា​យក្ស ( មាន​ក្នុង​រឿង​រាម​កេរ្តិ៍ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាកណិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ឈ្មោះ​ប្រាក់​បុរាណ​ដែល​គេ​ប្រើ​ក្នុង​មជ្ឈិម​ប្រទេស ។

កាកគតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ឈ្មោះ​បទ​ កាព្យ​ពាក្យ ៤ (​ បទ​ដំណើរ​ក្អែក​លោត ) ។
ឧទាហរណ៍៖ នេះ​គឺ​ច្បាប់​ក្រម​ ប្រសើរ​ឧត្តម ទូន្មាន​អ្នក​ផង ប្រើ​ឱន​លំទោន កុំ​បី​មាន​ឆ្គង ប្រាជ្ញា​បុណ្យ​ផង កើត​ដោយ​ប្រណិប័តន៍…។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ ដែល​សោះ, ដែល​អស់​រស​ជាតិ​ដោយ​ច្របាច់ ឬ​ដោយ​ទំពា, ដោយ​ស្ងោរ​ជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ កាកអំពៅ, កាកដូង ។

              សម្ល​ដែល​ស្រង់​យក​តែ​សាច់​និង​បន្លែ​មក ឬ ដួស​យក​តែ​ទឹក​ចេញ​ក៏​ហៅ​ថា កាក ដែរ
ឧទាហរណ៍៖ កាកសម្ល ។

              កាក​សំបុត្រ គឺ​សំបុត្រ​ដែល​គេ​លែង​ត្រូវ​ការ ។ កាក​មនុស្ស គឺ​មនុស្ស​ដែល​ប្រើ​ធ្វើ​ការ​អ្វី​មិន​កើត….។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បំពង់​សម្រាប់​ដាក់​ទឹក ធ្វើ​ដោយ​លោហ​ធាតុ​ផ្សេង​ៗ ឬ​ដោយ​ដី​លាយ​ព័ណ៌។
ឧទាហរណ៍៖ កា​ទឹក ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា សរសេរ​អាសយដ្ឋាន គឺ​សរសេរ​ចុះ​ឈ្មោះ​លំនៅ​អ្នក​ដែល​នឹង​ទទួល​សំបុត្រ នៅ​ស្រោម​សំបុត្រ​ដែល​នឹង​ផ្ញើ​ទៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ កា​ស្រោម​សំបុត្រ; សរសេរ​ថែម​សេចក្ដី​ផ្សេង​ៗ លើ​ខ្នង​សំបុត្រ​ជា​សញ្ញា​ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កឡោបិ៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ចង្អេរ​អុំ​ខ្នាត​តូច ស្រដៀង​នឹង​ច្រែង​ខ្នាត​ធំ​ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្អេរ​កឡោបិ៍, អំបុក​មួយ​កឡោបិ៍ ។ និយាយ​ក្លាយ​មក​ជា ក្រឡោ ក៏​មាន, គួរ​និយាយ​ថា កឡោបិ៍ វិញ, ចាស់​ៗ ពី​ដើម​ក៏​ហៅ កឡោបិ៍​ដែរ គ្រាន់​តែ​សរសេរ​ភ្លាត់​ថា កឡោ ប៉ុណ្ណោះ​ឯង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កហាបណៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ), ( សំ. ) ប្រាក់​ទម្ងន់ ៤ បាទ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កស្យាជីវកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ន. ) (​ បា. ) អាជីវ​កម្ម​ខាង​ការ​ភ្ជួរ​រាស់, ការងារ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​របរ​ស្រែ​ចម្ការ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិធុរកិច្ច

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ធុរកិច្ចខ្នាតធំដែលបម្រើឱ្យវិស័យកសិកម្ម រួមបញ្ចូលទាំងផលិតកម្ម ការកែច្នៃការវេចខ្ចប់ ការចែកចាយផលិតផលកសិកម្ម ការផលិតគ្រឿងយន្តកសិកម្ម ឧបករណ៍ គឿងបរិក្ខារ សម្ភារផ្គត់ផ្គង់ និងផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិណ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រភេទ​នៃ​សមថ​កម្មដ្ឋាន ដែល​កំណត់​យក​ព័ណ៌​សម្បុរ​ជា​អារម្មណ៍ ជា​គ្រឿង​ដឹក​មក​កាន់​ចិត្ត ។ រូប​តាង​ជា​សំអាង
ឧទាហរណ៍៖ កសិណ​សាក្សី, យើង​នឹង​យក​ពាក្យ​នេះ​ជា​កសិណ​មិន​បាន​ទេ ។

            សំអាង, ភស្តុតាង។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ) ទាំងអស់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិដ្ឋាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដីស្រែចម្ការ ដែលម្ចាស់មិនធ្វើយកផលខ្លួនឯង លើកជួលទៅឱ្យអ្នកដទៃ សំបុត្រចុះកិច្ចសន្យាជួលដីស្រែចំការនេះ ក៏ហៅថា កសិដ្ឋានបានដែរ។

កសិការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) អ្នក​ធ្វើ​កសិកម្ម ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ) អ្នក​ធ្វើ​កសិកម្ម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ។ ម. ព. កសិការ ។

                     ជនអ្នកប្រកបរបរខាងស្រែចម្ការ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ) ។ ម. ព. កសិការ ។

                     ជនអ្នកប្រកបរបរខាងស្រែចម្ការ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិកម្មអតិផល

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ប្រព័ន្ធកសិកម្មដែលផ្តល់ផលិតភាពខ្ពស់ក្នុងផ្ទៃក្រឡាមួយឯកតា។ ជាញឹកញាប់ ប្រព័ន្ធប្រពលវប្បកម្មកសិម្មត្រូវការធនធានចូលខ្ពស់ ដែលពឹងផ្អែកលើគ្រឿងយន្ត ជី និងសារធាតុគីមីកសិកម្ម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិកម្មយថាផល

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការដាំដុះ ឬការចិញ្ចឹមសត្វ ដែលប្រើទុន និងពលកម្មតិច ហើយទទួលបានផលតាមលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិកម្មពឹងទឹកភ្លៀង

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា កសិកម្មដែលពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើទឹកភ្លៀងជាប្រភពទឹក។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិកម្មឆ្លាតខាងអាកាសធាតុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា កសិកម្មដែលអាចបង្កើនផលិតផលភាពធន់ទៅនឹងអាកាសធាតុ កាត់បន្ថយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ប្រកបដោយចីរភាព និងពង្រឹងការសម្រេចបាននូវសន្តិសុខស្បៀង និងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសិកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ការ​ភ្ជួរ​រាស់, ការងារ​ដែល​គេ​ប្រកប​ក្នុង​ការ​ភ្ជួ​ររាស់ គឺ​ការ​ធ្វើ​ស្រែ​ចម្ការ​​ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កសាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ធ្វើ សង់ បង្កើត​ឡើង ស្ថាបនា ។ ន័យ​មួយ​ទៀត​ថា ហៅ​មក​អប់​រំ​ឲ្យ​ដើរ​តាម​បក្ស​តាម​អង្គការ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នក​ភូមិ​យើង​កំពុង​កសាង​អាគារ​សិក្សា​មួយ​ខ្នង​ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កវីនិពន្ធន៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ការ​រៀបរៀង, ការ​ចង​ក្រង, ការ​តែង​ឆន្ទ​របស់​កវី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កវីនិពន្ធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ( –និពន់ ) ( ​កវិ + និពន្ធ ) កវី​ជា​អ្នក​និពន្ធ, អ្នក​និពន្ធ​ខាង​កាព្យ​ឃ្លោង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កវី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ), ( បា. ) អ្នក​ប្រាជ្ញ​ដែល​ចេះ​តែង​ឆន្ទ, កាព្យ​ឃ្លោង ( អ្នក​ប្រាជ្ញ​ខាង​សំដី ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កវកាប្ប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្លែពួកមួយ ច្រើនដុះនៅលើថ្ម ឬជញ្ជាំងឥតដែលសើមជានិច្ច ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កល្យាណី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ស្ត្រី​មាន​លំអ, នាង​ល្អ ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្ត្រី​កល្យាណី, កែវ​កល្យាណី, មាស​កល្យាណី ( ព. កា. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កល្យាណ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ) ល្អ, ដែល​មាន​លំអ ។

            កល្យាណ​កម្ម ( កល់-យ៉ាណៈ-ក័ម ) ន. អំពើ​ល្អ, កុសល​កម្ម ។ ព. ផ្ទ. លាមក​កម្ម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កល្បសព្ទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ), ( បា. ) ពាក្យ​ដែល​មាន​សូរ​ដូច​គ្នា ប៉ុន្តែ​មាន​អត្ថ​ន័យ​ផ្សេង​គ្នា ដូច​ជា ក ( ក មនុស្សសត្វ ); ក ( សាង, សង់ ); កល (ល្បិច); កល់ ( ដាក់​ទ្រ​ពី​ក្រោម…); ខារ ( ក្លិនឬរសខារ ); ខារ ( ខារឈើហុប ); ខិត (កកិតចូល….); ខិត ( សូត្រមួយខិត ); គ ( ដើមគ ); គ ( មនុស្សគ )​; មៀន ( ដើមមៀន ); មៀន ( មៀនកាំបិត ) ។ ល ។ ( ម. ព. សទិសសព្ទ, វិសទិសសព្ទ,​ វេវចនៈ ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កល្បព្រឹក្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ម. ព. កប្បព្រឹក្ស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កល្ប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (​​ សំ. ),( បា. ) ( កាល់ ) ( កប្ប ) ។ ម. ព. កប្ប ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កល់កែ

   មានន័យថា ( ម. ព. កូវកែ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទ្រ​ពី​ក្រោម, ស៊ែម​ពី​ក្រោម ដើម្បី​ឲ្យ​ស្មើ​មិន​ឲ្យ​ល្អៀង ឬដើម្បី​ឲ្យ​ហើប ឲ្យ​ខ្ពស់​ឡើង។

ឧទាហរណ៍៖ ដាក់​កំណល់​កល់​ឲ្យ​ខ្ពស់​ឡើង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កលោបាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ឧបាយ​ឈ្លាសវៃ, ឧបាយ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​កល​ល្បិច; កល​និង​ឧបាយ ឬ ឧបាយ​កល ល្បិច​ក្នុង​ល្បិច ( ម. ព. ឧបាយ ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កលិយុគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ), ( បា. ) កាល​សម័យ​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ទោស, ដោយ​វិបត្តិ, វិបរិត​ផ្សេង​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទះ​លើ​កលិយុគ; ស្រុក​កើត​កលិយុគ ។ តាម​ក្បួន​ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌា​ដែល​ប្រកាន់​តាម​សណ្ដាប់​​អំពី​បុរាណ​យូរ​អង្វែង​ណាស់​មក​ហើយ​ថា យុគ​មាន ៤ យ៉ាង​គឺ ទី១ ក្ឫត​យុគ, ទី២ ត្រេត​យុគ, ទី៣ ទ្វាបរ​យុគ, ទី ៤ កលិយុគ ( ម. ព. យុគ ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កលាបនិយម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របបនយោបាយ ដែលអ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋម្នាក់ ក្រសាវអំណាចមកកាន់តែម្នាក់ឯង។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កលាបជន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្សក្នុងបក្ខពួកនឹងកលាបនិយម។

កលាប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បាច់ គ្រឿងព្រួតផ្តុំគ្នា កាំភ្លើងផ្តុំជាជម
ឧទាហរណ៍៖ ទាហានដែលចេញ​ទៅ​ហាត់ខាងក្រៅបន្ទាយ តែងតែប្រមូលផ្តុំកាំភ្លើងជាកលាប នៅពេលឈប់សម្រាក ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កលា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្បែកស្តើងស្រទាប់ៗជាចំណែក ឬជាសរីរាវយវៈមនុស្ស ឬសត្វ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កលហពិរោធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (​ សំ. បា. កលហ “ជម្លោះ” និង វិរោធ ” កំហឹង, កំហុស” ) កំហឹងដែលនាំបណ្តាលឲ្យកើតជាជម្លោះ ឬកំហុសដែលកើតអំពីជម្លោះ ( ច្រើននិយាយថា កលហ៍ពិរោធ )
ឧទាហរណ៍៖ កើតកលហ៍ពិរោធ ( ម. ព. កលហៈ និង ពិរោធ ) ។

កលហប្បវឌ្ឍនី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ការ​ចម្រើន​ដោយ​ជម្លោះ, ការ​ធ្វើ​ជម្លោះ​ឲ្យ​រីក​ធំ​ខ្លាំង​ឡើង, ការ​នាំ​បង្ក​ហេតុ​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ទាស់ទែង​គ្នា ។ កលហ​ភាព ភាព​នៃ​ជម្លោះ ការ​ទាស់ទែង​គ្នា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កលល្បិច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើទុច្ចរិត ដើម្បីបំផ្លាញកុំឱ្យបានសម្រេចបំណង។

កល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ន. ឬ គុ. “មាយា; កោង; មាន​ពុត…” ឧបាយ​យ៉ាង​ល្អិត, ល្បិច ( ឧបាយ​កល ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ដំណើរ​ហ្នឹង​ជា​កល​ឧបាយ​របស់​គេ​ទេ; ប្រយ័ត្ន​ចាញ់​កល​គេ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករុណាវិសេស

?ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ( បា.`) ( សំ. ) ពាក្យ​សម្រាប់​មន្រ្តី ឬ​បណ្តា​រាស្រ្ត​ទាំងពួង​ឆ្លើយ​ស្ដេច បើ​ឆ្លើយ​ស្ដេច​ទ្រង់​រាជ្យ​ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ព្រះ​ករុណា​វិសេស ឬ ព្រះ​ករុណា​ថ្លៃ​វិសេស ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករុណា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ( សំ. ) សេចក្ដី​អាណិត, អាសូរ; និយាយ​ក្លាយ​មក​ជា កូរណា ក៏​មាន ។ ជួន​ប្រើ​ជា​បុរិស​សព្វនាម​ចំពោះ​ព្រះ​មហា​ក្សត្រិយ៍​ថា :
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​ករុណា​ជា​ម្ចាស់​ជីវិត ។ សូម​លោក​មាន​អាសូរ​ករុណា​ខ្ញុំ​បាទ​ផង ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ( សំ. ) ពាក្យ​សម្រាប់​គ្រហស្ថ​ឆ្លើយ​អ្នក​បួស ឬ អ្នក​បួស​និង​អ្នក​បួស​ឆ្លើយ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក; និយាយ​ក្លាយ​មក​ថា កូរណា ក៏​មាន ។ ជួន​ប្រើ​ជា​បុរិស​សព្វនាម​ចំពោះ​ខ្លួន​ឯង ។ជួន​ប្រើ​ជា​បុរិស​សព្វនាម​ចំពោះ​ព្រះ​មហា​ក្សត្រិយ៍​ថា
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​ករុណា​ជា​ម្ចាស់​ជីវិត ។ ខ្ញុំ​ករុណា, ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា។

                 សេចក្តីអាណិតអាសូរ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) សត្វ​ចតុប្បាទ​មាន​ដៃ ឬ​មាន​ប្រមោយ គឺ ដំរី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករវិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) បក្សី​មួយ​ប្រភេទ មាន​សំឡេង​ពីរោះ ( មាន​និយាយ​តែ​ក្នុង​រឿង​បុរាណ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករណីយកិច្ច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (​ បា. ) កិច្ច​ដែល​គួរ​ធ្វើ, ការងារ​ដែល​ត្រូវ​តែ​ធ្វើ ។
ឧទាហរណ៍៖ មុខ​ការ​នេះ​ជា​ករណីយ​កិច្ច​របស់​អ្នក​ហើយ ។

         កិច្ចដែលត្រូវធ្វើបំពេញជាចាំបាច់ ខានពុំបាន។

?ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា កិច្ចការ ដែលត្រូវតែធ្វើតាមវិធានច្បាប់ដែលបានចែង។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករណីពុំជួកាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហេតុការណ៍ដែលកើតឡើងខុសធម្មតា ព្រឹត្តិការណ៍ ដែលបណ្តាលមកពីចៃដន្យ ក្រៅពីចេតនា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករណីដ៍សមគួរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ករណីដែលគួរតែកើតមាន។

ករណី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) រឿង; ហេតុ; អំពើ; ដំណើរ; ហេតុ ឬ ការណ៍​ដែល​កើត​មាន​ឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ករណី​នេះ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​តែ​ធ្វើ; កើត​មាន​ករណី​ប្លែក; ចុះ​មាន​ករណី​អ្វី​ហ្នឹង ​?

                 ការណ៍, ដំណើរ, ព្រឹត្តិការណ៍មមាញឹក,​កាលៈទេសៈ, រឿងរ៉ាវ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករណនាម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) នាម​សព្ទ​ដែល​ជា​អំពើ ឬ​ដែល​ជា​កិច្ច​ការ ដូច​​ពាក្យ ការ​ធ្វើ; ការ​ឲ្យ, អំណោយ; ការ​កាន់ ឬ សេចក្ដី​ប្រកាន់ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករជកាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ប្រជុំ​នៃ​អាការៈ​ទាំង ៣២ មាន​សក់​ជាដើម, ខ្លួន​ប្រាណ, រូប​កាយ​ទាំងមូល ។
ឧទាហរណ៍៖ ជំងឺតែង​មាន​ប្រចាំ​នៅ​ក្នុង​ករជ​កាយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ដៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ លើក​ករ​ប្រណម្យ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្អែល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំណល់​ដែល​សល់​អំពី​គេ ។
ឧទាហរណ៍៖ អាវ​នេះ​ជា​កម្អែល​ពី​លោក​នោះ ឬ អ្នក​នោះ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្អួត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ ដែល​ក្អួត​ចេញ​មក ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះអាចៀន, ព្រះវមកៈ​ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្សោយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្ស​សត្វ​ជាដើម​ដែល​មាន​កម្លាំង​ខ្សោយ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​កម្សោយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្សួល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំហាយ ឬ អំណាច​ដែល​ឆួល ឬ ខ្សួល​ឡើង ។

ឧទាហរណ៍៖ កម្សួល​ត្រជាក់, កម្សួល​ក្ដៅ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្សាន្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សម្រាក​ចិត្ត, ធ្វើ​ឲ្យ​ក្សាន្ត​ចិត្ត, លំហើយ​ចិត្ត, ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​ស្រាកស្រាន្ត, ឲ្យ​ស្បើយ​ចាក​អារម្មណ៍​ផេ្សង​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរ​លេង​កម្សាន្ត​ចិត្ត ( ម. ព. ក្សាន្ត ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្សត់កម្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដែលក្រខ្សត់អត់ឃ្លានរងទុក្ខ, រួមសុខទុក្ខជាមួយគ្នាដោយនៅស្រុកខ្លួន ឬទៅនៅស្រុកដទៃ ទោះនៅយូរក្តី ឆាប់ក្តី ឆ្ងាយក្តី ជិតក្តី ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សកម្សត់កម្រនឹងគ្នា, មិត្រកម្សត់កម្រ, ប្រពន្ធកម្សត់កម្រ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្សត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្ស​ក្រ, មនុស្ស​ក្រ​ខ្សត់, មនុស្ស​ក្រីក្រ​លំបាក ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​កម្សត់ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មនុស្ស​ក្រ, មនុស្ស​ក្រ​ខ្សត់, មនុស្ស​ក្រីក្រ​លំបាក ។
ឧទាហរណ៍៖  មនុស្ស​កម្សត់ ។

            ដែល​ខ្សត់​អត់​ឃ្លាន​មាន​សុខ​ទុក្ខ​ជាមួយ​គ្នា ។

ឧទាហរណ៍៖ គូ​កម្សត់, មនុស្ស​នេះ​កម្សត់​នឹង​ខ្ញុំ​ណាស់ ( ម. ព. កម្សត់​កម្រ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្ស​ដែល​ខ្លៅ​ល្ងង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំ​ជឿ​កម្លៅ​នុ៎ះ ។

            ចិត្ត​ខ្មៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្លៅ​ចិត្ត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លោច

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្លោច ។
ឧទាហរណ៍៖ យក​កន្ទុយ​ក្ងោក​ទៅ​កម្លោច​ធ្វើ​ថ្នាំ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របស់​ដែល​ខ្លោច ។
ឧទាហរណ៍៖ យក​កម្លោច​មក​លាយ​នឹង​ប្រេង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លាំងរំភាយរស្មីពពក

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ផលដករវាងលំនឹងថាមពលដែលបានមកពីចំណាំងរំភាយរស្មីនបរិយាកាស លើផែនដីនៅពេលផ្ទៃមេឃមានពពក ជាមួយនឹងថាមពលនៃចំណាំងរំភាយរស្មីក្នុងបរិយាកាសនៅពេលមេឃស្រឡះ ខ្នាតគិតជា w/m2 ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លាំងរំភាយរស្មី

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការប្រែប្រួលដែលបានមកពីផលដករវាងចំណាំងកាំរស្មីចុះក្រោម និងចំណាំងកាំរស្មីឡើងលើគិតជាវ៉ាត់ក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ (w/m2) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លាំងជំរុញពីខាងក្រៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ភ្នាក់ងារជំរុញពីក្រៅ ប្រព័ន្ធអាកាសធាតុ ដេលបណ្តាលឱ្យ ប្រព័ន្ធអាកាសធាតុប្រែប្រួល។ បន្ទុះភ្នំភ្លើង ការប្រែប្រួលកម្តៅព្រះអាទិត្យ ការប្រែប្រួលសមាសភាពបរិយាកាសដោយសារមនុស្ស និងការប្រែប្រួលការប្រើប្រាស់ដី គឺជាកម្លាំងជំរុញពីខាងក្រៅ។ កម្លាំងជំរុញតាមគន្លងព្រះអាទិត្យក៏ជាកម្លាំងជំរុញពីខាងក្រៅដែរ នៅពេលមានការប្រែប្រួលរំភាយរស្មីព្រះអាទិត្យជាមួយនឹងគន្លងព្រះអាទិត្យ ដំណើរទ្រេតនៃអ័ក្សផែនដី និងដំណើរនៃសម រាត្រី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លាំងកាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះកាយពល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំណាច​ធាតុ​ដែល​ធ្វើ​អវយវៈ ឲ្យ​កម្រើក, ឲ្យ​ខ្លាំង, ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លាច

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ខ្លាច ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​កម្លាច ( ព. ទ្រ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្លា

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ក្លា; ដែល​ធ្វើ​តែ​ឫក​ខាង​ក្រៅ​ឲ្យ​គេ​ឃើញ​ថា​ក្លា​ឥត​ខ្លាច ឥត​ញញើត តែ​ខាង​ក្នុង​ចិត្ត​នោះ​ខ្លាច​ញញើត​ទេ ។

ឧទាហរណ៍៖ ខំ​ប្រឹង​កម្លា, ធ្វើ​កម្លា ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ក្លា; ដែល​ធ្វើ​តែ​ឫក​ខាង​ក្រៅ​ឲ្យ​គេ​ឃើញ​ថា​ក្លា​ឥត​ខ្លាច ឥត​ញញើត តែ​ខាង​ក្នុង​ចិត្ត​នោះ​ ខ្លាច​ញញើត​ទេ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំ​ប្រឹង​កម្លា, ធ្វើ​កម្លា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ ដែល​ចំណេញ, ដែល​បាន​មក​លើស​ដើម ។

ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើ​ការ​មាន​កម្រៃ, ជួញ​មាន​កម្រៃ ។

            ប្រាក់ ឬអ្វីៗដែលចំណេញ ដែលបានមកលើសដើមប្រាក់។

?ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន, គយ

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រៀវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វ​ឬ​ឈើ​ដែល​ក្រៀវ ។
ឧទាហរណ៍៖ គោ​កម្រៀវ, មាន់​កម្រៀវ ជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រៀមកម្រោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ម្ហូប​ក្រៀមក្រោះ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រៀម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ ដែល​ក្រៀម ។

ឧទាហរណ៍៖  ស្លឹក​ឈើ​កម្រៀម, បាយ​កម្រៀម ( មិន​សូវ​ប្រើ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រើក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា កក្រើក, រំជួល ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្រើកចិត្ត, កម្រើកខ្លួន ។

កម្រិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ​ក្រិន ភាព​ក្រិន។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ក្រិន។

ឧទាហរណ៍៖ ដូង​កម្រិន ដើម​ឈើ កម្រិន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រិតអាល់កាលី

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រិតអនុញ្ញាតបញ្ចេញឧស្ម័ន

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រិតចាប់ប្រែប្រួលអាកាសធាតុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន

មានន័យថា ចំណុចដែលកម្លាំងជំរុញពីខាងក្រៅនៃប្រព័ន្ធអាកាសធាតុ ដូចជា កំណើន កំហាប់ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់បង្កឱ្យមានព្រឹត្តិការណ៍អាកាសធាតុ ឬបរិស្ថាន សំខាន់ ដែលមិនអាចកែប្រែ ឬស្ថារឡើងវិញបានក្នុងរយៈពេលវែង ដូចជាការរីករាលដាលនៃផ្កាថ្មពណ៌ស ឬការផ្លាស់ប្តូរចរន្តមហាសមុទ្រ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កន្លែង​ដែល​ក្រិត ដែល​គូស​ចំណាំ; បញ្ញត្តិ ។
ឧទាហរណ៍៖ មាន​កម្រិត​ទុក​យ៉ាង​នេះ…។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រាស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទោល ឬ ជម្រៅ​របស់​វត្ថុ​ដែល​រឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្ដារ​កម្រាស់ ១ ធ្នាប់ ជាដើម ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទោល ឬ ជម្រៅ​របស់​វត្ថុ​ដែល​រឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្ដារ​កម្រាស់ ១ ធ្នាប់ ជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រាល, កន្ទេល, ចៀមចំ, ព្រំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះនិសជ្ជនីយ៍។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របស់​សម្រាប់​ក្រាល, សម្រាប់​ទ្រាប់, សម្រាប់​រង ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្រាល​ពូក, កម្រាល​តុ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រាប

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ក្រាប, ឲ្យ​រាប ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្រាប​ទ័ព, កម្រាប​ចោរ,កម្រាប​សត្រូវ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រាញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ព. ថ.) ការ​ក្រាញ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំ​បណ្តោយ​តាម​កម្រាញ​របស់​វា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ​ដែល​កើត​អំពី​ក្រង ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្រង​ផ្កា, កម្រ​សក់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ​ក្រ, ការ​លំបាក ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្រ​នឹង​ធ្វើ​បាន, ការ​កម្រ​ណាស់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ម​វាចា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ពាក្យ​សម្រាប់​សូត្រ​ប្រកាស​ជំនុំ​សង្ឃ ឲ្យ​ដឹង​ក្នុង​កិច្ច​ជា​សង្ឃ​កម្ម​ផេ្សង​ៗ តាម​វិនយប្បញ្ញត្តិ​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា។
ឧទាហរណ៍៖ សូត្រ​កម្ម​វាចា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ម​ករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) អ្នក​ធ្វើ​ការ​បម្រើ​ដោយ​ឈ្នួល (អ្នក​ស៊ី​ឈ្នួល)។
ឧទាហរណ៍៖ ពួក​កម្មករ​កំពុង​ធ្វើ​ការ​ខ្ញៀវ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មិកសមាជិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.– សាមាជិក ) សមាជិកដែលមានការងារ ឬដែលប្រកបដោយការងារ គឺអ្នកដែលស្ម័គ្រចិត្តចូលជួយបំពេញមុខការ ក្នុងសមាគមណាមួយដោយកម្លាំងកាយ ឬកម្លាំងទ្រព្យ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មិកលេខាធិការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សមាជិកសភាម្នាក់ ដែលទទួលភារៈខាងកាន់កាប់ប្រាក់កាស និងត្រួតត្រាថែទាំសម្ភារក្នុងសភា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មាយតនៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. កម្ម + អាយតន ) កន្លែងធ្វើការងារ ទីប្រជុំនៃការងារ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មស្សទ្ធា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ជំនឿចំពោះកម្ម សេចក្តីជឿនូវអំពើដែលត្រូវធ្វើ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មសិទ្ធិករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បុគ្គលជាម្ចាស់វត្ថុ ទោះជាសង្ហារិមទ្រព្យក្តី អសង្ហារិមក្តី។
?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ, ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិលើទ្រព្យ និងមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ សិទ្ធិអាស្រ័យផល និងសិទ្ធិចាត់ចែងលើទ្រព្យដែលជារបស់ខ្លួន។ ២. រូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គល ដែលមានប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិ ឬប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ ឬវិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់អចលនវត្ថុ ដែលចេញដោយរដ្ឋបាលសុរិយោដី។ ៣. បុគ្គលណាដែលផ្នែកសុរិយោដី ឬអាជ្ញាធរដែនដី ចាប់ពីថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ឡើងទៅ បានចេញឯកសារផ្លូវការទទួលស្គាល់សិទ្ធិរបស់បុគ្គលនោះ ក្នុងការប្រើប្រាស់ដីក្នុងតំបន់ណាមួយជាលក្ខណៈជាប់លាប់ក្តី ឬបណ្តោះអាសន្នក្តី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មសិទ្ធិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.) វត្ថុដែលសម្រេចតាមអំណាចច្បាប់ថាជារបស់ខ្លួនដាច់ស្រេចហើយ មុខការងារឬទ្រព្យសម្បត្តិដែលត្រូវសម្រេចបានមកលើខ្លួន។
ឧទាហរណ៍៖ ដីនេះជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្ញុំ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា សិទ្ធិពេញលេញជាម្ចាស់លើទ្រព្យ។ សិទ្ធិនេះរួមបញ្ចូលទាំងសិទ្ធិប្រើប្រាស់ សិទ្ធិអាស្រ័យផល និងសិទ្ធិចាត់ចែងលើទ្រព្យ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មសិក្សាការី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មន្រ្តី ភ្នាក់ងាររាជការដែលចាត់ឱ្យហាត់រៀនធ្វើការ មុននឹងត្រូវបញ្ចូលក្នុងក្របខ័ណ្ឌ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មន្រ្តី ភ្នាក់ងាររាជការដែលចាត់ឱ្យហាត់រៀនធ្វើការ មុននឹងត្រូវបញ្ចូលក្នុងក្របខ័ណ្ឌ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មសិក្សា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការហាត់រៀនធ្វើការឱ្យស្ទាត់។

កម្មវិស័យភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុណសម្បត្តិ អ្វីៗដែលបាញ់ឆ្ពោះទៅរកគោលបំណងពិត ការប្រាសចាកអគតិទាំងបួនប្រការ។

កម្មវិស័យភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុណសម្បត្តិ អ្វីៗដែលបាញ់ឆ្ពោះទៅរកគោលបំណងពិត ការប្រាសចាកអគតិទាំងបួនប្រការ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មវិបាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ផលរបស់កម្ម ។
ឧទាហរណ៍៖ ទទួលកម្មវិបាក ។

           ផលដែលកើតមកពីអំពើល្អ ឬអាក្រក់របស់ជន ម្នាក់ៗ សារដែលប្រមុខរដ្ឋចុះការយល់ព្រមឱ្យប្រើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ដែលសភាបានអនុម័តរួចហើយ ការយល់ព្រមដោយទុកជាការចាំបាច់ ទោសទណ្ឌ ឬតុរង្វាន់ ដែលមានត្រាទុកក្នុងការប្រតិបត្តិច្បាប់ វិធានការសម្រាប់បង្ក្រាប។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មវិធី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. —វិធី ) របៀប ឬបែបផែននៃកិច្ចការដែលត្រូវធ្វើ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្មវិធីបុណ្យ ។

              បែបផែនបម្រុងធ្វើ លិខិតសរសេរដោយដៃ ឬបោះពុម្ពឱ្យដំណឹងយ៉ាងពិស្តារ ពីរយៈនៃពិធី ឬពីរឿងរបាំដែលត្រូវសំដែង ការរៀបរាប់ពីការផ្សាយវិទ្យុតាមកម្រិតម៉ោង នៃមន្ទីរឃោសនាការ ឬផ្សាយពីមាគ៌ាខាងនយោបាយរបស់គណបក្ស ក៏ទុកជាកម្មវិធីដែរ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ

មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ក្រុមនៃអនុកម្មវិធី ឬ/និងក្រុមនៃចង្កោមសកម្មភាពដែលមានលក្ខណៈឯករាជ្យ តែមានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងជិតស្និទ្ធ ហើយត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីរួមចំណែកសម្រេចបាននូវគោលបំណងគោលនយោបាយរួមមួយ និងមានបញ្ជាក់ពីសកម្មភាពដែលត្រូវអនុវត្តលទ្ធផលក្នុងឆ្នាំ លទ្ធផលចុងក្រោយ ព្រមទាំងសូចនាករដែលជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់ការត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃលទ្ធផលសម្រេចបានពីការអនុវត្តកម្មវិធី។ កម្មវិធីអាចត្រូវបានបែងចែកជាអនុកម្មវិធី។ ២. វិធីសាស្រ្តក្នុងការអនុវត្ត ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលបំណងគោលនយោបាយ។ កម្មវិធីក៏ជាមូលដ្ឋានសម្រាប់បង្កើតអនុកម្មវិធីផងដែរ។ ៣. ការឆ្លុះបញ្ចាំងស៊ីសង្វាក់នឹងគោលនយោបាយរបស់ក្រសួង ដែលជាផ្នែកមួយនៃផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ។ ក្រសួងអាទិភាពនីមួយៗ ត្រូវមានកម្មវិធីមួយ ឬច្រើនទៅតាមតម្រូវការផែនការយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ខ្លួន។ ក្នុងកម្មវិធីនីមួយៗ អាចចែកចេញជាអនុកម្មវិធីច្រើនទៀត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មវាចាចារ្យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. កម្មវាចកាចរិយ កម្មវាចាចរិយ ) ភិក្ខុជាអាចារ្យអ្នកសូត្រនូវកម្មវាចា ( លោកគ្រូសូត្រ ) ។