Author: Buy Khmer Book

កម្មវត្ថុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា​ ( បា. ) រឿងនៃការងារ សេចក្ដីបំព្រួញរឿងក្នុងសំបុត្រស្នាមផ្សេងៗ ដើម្បីឲ្យដឹងថាជា រឿងនេះ រឿងនោះ។
ឧទាហរណ៍៖ សំបុត្រជាផ្លូវការ ច្រើនតែមានកម្មវត្ថុ ។

           គ្រឿងអ្វីៗដែលមើលឃើញដោយភ្នែក គ្រឿងដែលនាំឱ្យជក់ចិត្ត គំនិត បំណង គោលបំណង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មបលិពោធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ការរវល់ កង្វល់ដោយការងារ ការជាប់ចំពាក់ដោយកិច្ចការផ្សេងៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មបថ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ផ្លូវ ឬ គន្លងនៃកម្ម គឺដំណើររបស់អំពើអាក្រក់ ឬល្អដែលសត្វលោកធ្វើដោយកាយ វាចា ចិត្ត ខាងអាក្រក់ហៅថា អកុសលកម្មបថ មាន ១០ យ៉ាង ខាងល្អហៅថា កុសលកម្មបថ មាន ១០ យ៉ាង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មន្តសាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) សាលនៃការងារ រោងសម្រាប់ធ្វើការរបរផ្សេងៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មន្តរាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) អន្តរាយនៃការងារ ការវិនាសខូចខាតការងារ អន្តរាយព្រោះកម្ម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មន្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផលកម្លាំងគ្រឿងយន្តដែលធ្វើបានមក។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មដ្ឋាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ហេតុជាទីតម្កល់នៃបរិកម្ម ។
ឧទាហរណ៍៖ ចម្រើនកម្មដ្ឋាន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មជ្ជវាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ខ្យល់កើតអំពីកម្ម គឺខ្យល់ដែលបក់ក្នុងឧទរមាតាកាលប្រសូតបុត្រ ខ្យល់នេះហើយ ដែលបក់នាំកូនឲ្យប្រសូតចេញចាកផ្ទៃមាតា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ជន​អ្នក​ធ្វើ​ការងារ ឬ​ជន​ដែល​ចាត់តាំង​ឡើង ដោយ​ពិធី​បោះឆ្នោត ឬ​ក៏​ដោយ​ពិធី​ជ្រើស​តាំង សម្រាប់​ឲ្យ​ធ្វើ ឬ​ក៏​ជា​អ្នក​ពិនិត្យ​កិច្ចការ​ណា​មួយ​ដាច់​មុខ​ដោយ​ឡែក ពាក្យ​នេះ​ច្រើន​ប្រើ​ពាក្យ​គណៈ​នាំ​មុខ គណៈ​កម្មការ ។
ឧទាហរណ៍៖ គណៈ​កម្មករ​វត្ត គណៈ​កម្មការ​កំណែ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មករនាវា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បុរសដែលធ្វើការឈ្នួលនៅក្នុងនាវា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្មករ (ប្រុស) កម្មការិនី (ស្រី)

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនជាអ្នកធ្វើការដោយកម្លាំងកាយ ដើម្បីយកឈ្នួលជាប្រាក់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) (សំ.) អំពើ; ទោះ​អំពើ​ល្អ​ក្ដី អាក្រក់​ក្ដី ក៏​ហៅ​ថា កម្ម ( កម្ម​ជា​កុសល, កម្ម​ជា​អកុសល ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ទទួល​កម្ម, រង​កម្ម, តាម​កម្ម​ចុះ, គឺ​ទទួល, រង តាម​អំពើ​ដែល​ខ្លួន​បាន​ធ្វើ បាន​សន្សំ​មក​ហើយ។

           អំពើល្អ អាក្រក់ ដែលបានប្រព្រឹត្ត។

          កម្មករ ( កាំ-មៈ-ក ) ន. ( បា. ) ន. ( បា. ) អ្នកធ្វើការបម្រើដោយឈ្នួល ( អ្នកស៊ីឈ្នួល ) ។

 ឧទាហរណ៍៖គាត់ស្លាប់ដោយកម្មក្ខ័យរបស់គាត់ ។
កម្មជ្ជវាត ( កាំម៉ាច់-ជៈវាត ) ន. ( បា. ) ខ្យល់កើតអំពីកម្ម គឺខ្យល់ដែលបក់ក្នុងឧទរមាតាកាលប្រសូតបុត្រ ខ្យល់នេះហើយ ដែលបក់នាំកូនឲ្យប្រសូតចេញចាកផ្ទៃមាតា ។

          កម្មដ្ឋាន ( កាំម៉ាត់-ឋាន ) ន. ( បា. ) ហេតុជាទីតម្កល់នៃបរិកម្ម ។

កម្ពោជិកា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. កម្ពោជិក ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពោជិក, កម្ពោជិកា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនជាតិខ្មែរប្រុស ជនជាតិខ្មែរស្រី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពោជិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ប្រជា​និករ​បុរស​ស្ត្រី​អ្នក​កើត ឬ​អ្នក​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ( ខ្មែរ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ បុរស​នុ៎ះ​ជា​កម្ពោជិក, ស្ត្រី​នេះ​ក៏​ជា​កម្ពោជិកា​ដែរ សុទ្ធ​តែ​ជាតិ​ខ្មែរ​ដូច​គ្នា​ទាំង​បុរស​ទាំង​ស្ត្រី មាន​ខន្តី​មេត្តា រាប់​រក​គ្នា​ដោយ​មាន​សាមគ្គី​ជានិច្ច ។ កម្ពោជិកា

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពោជ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ( បា. ) ឈ្មោះ​រដ្ឋ​មួយ​ក្នុង​ជម្ពូទ្វីប ( ឥណ្ឌា សម័យ​បច្ចុប្បន្ន ) ជា​រដ្ឋ​រាប់​ឈ្មោះ​ចូលក្នុង​ចំនួន​ឈ្មោះ​រដ្ឋ​ទាំង ២១ គឺ កុរុ, សក្កៈ, កោសល, មគធៈ, អង្គៈ, សិវិ, កលិង្គៈ, អវន្តិ, បញ្ចាលៈ, វជី, គន្ធារៈ.. ចេតិយៈ, វង្គៈ, វិទេហៈ, កម្ពោជ, មទ្ទៈ, ឬ មទ្រៈ, ភគ្គៈ, សីហឡៈ, កស្មិរ, កាសី, បណ្ឌវៈ ។ រដ្ឋ​ទាំង ២១ ដែល​មាន​ឈ្មោះ​យ៉ាង​នេះ ចំពោះ​តែ​ក្នុង​បុរាណ​សម័យ​នា ជម្ពូ​ទ្វីប ( ឥណ្ឌា ), លុះ​ចំណេរ​កាល​ត​ៗ ​មក​ដរាប​ដល់​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន ក៏​ក្លាយ​ជា​ឈ្មោះ​ផ្សេង​ៗ ទៅ​វិញ​ដោយ​ច្រើន, រដ្ឋ​ខ្លះ​ក៏នៅ​ជា​ឈ្មោះ​ដើម​ដដែល ដូច​ក្នុង​សម័យ​បុរាណ​ព្រេង​នាយ និងក្នុង​សម័យ​នៃ​ព្រះ​សក្យមុនី​គោតម​សម្មាសម្ពុទ្ធ សឹង​មាន​ឈ្មោះ​ប្រាកដ​ក្នុង​គម្គីរ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​រាល់​តែ​គម្ពីរ​សាស្រ្តា​របស់​ខ្មែរ​យើង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពុជា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. កម្ពុជ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពុជ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ( បា.​ ) ម. ព. កម្ពុជ ឬ កម្ពុជា ។ ពាក្យ​សម្រាប់​ប្រើ​ផ្សំ​ជាមួយ​នឹង​សព្ទ​ដទៃ​ជា​សមាស​នាម ( អ. ថ. កម្ពុជៈ ) ដូច​ជា កម្ពុជ​ប្រទេស ប្រទេស​កម្ពុជា ។ កម្ពុជ​មិត្រ មិត្រ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា ។ កម្ពុជ​រដ្ឋ រដ្ឋ ឬ ប្រទេស​កម្ពុជា ( ប្រទេស​ខ្មែរ ) ជាដើម​ ។
​​​​​            ( សំ. ) ( កម្ពុ “មាស” + ជ ឬ ជា “កើត, កំណើត” = សុវណ្ណ​ភូមិ “ទី​កើត​មាស, ភូមិ​ប្រទេស​ជា​ទី​កើត​នៃ​មាស” ) ពាក្យ​នេះ​ជា​ឈ្មោះ​នៃ ប្រទេស​ខ្មែរ​យើង, យើង​ហៅ​ប្រទេស​របស់​យើង​ថា កម្ពុជ​រដ្ឋ ក៏​បាន, ថា កម្ពុជ​ប្រទេស ក៏​បាន, ថា ប្រទេស​កម្ពុជា ក៏​បាន, ថា ប្រទេស​ខ្មែរ ក៏​បាន, ថា ខេមរ​ប្រទេស ក៏​បាន, ថា ខេមរ​រដ្ឋ ក៏​បាន កាល​ណា​បើ​កវី​ជាតិ​យើង​ត្រូវ​ការ​ប្រើ​ក្នុង​កាព្យ ឬ​ក្នុង​ការ​តែង​សេចក្ដី​ជា​ពាក្យ​រាយ​ខ្លះ, យើង​អាច​ហៅ​ប្រទេស​យើង​បាន​តាម​ត្រូវ​ការ, ប៉ុន្តែ​ពាក្យ​ប្រើ​ក្នុង​ផ្លូវ​ការ យើង​សរសេរ យើង​ហៅ កម្ពុជ​រដ្ឋ ឬ ប្រទេស​កម្ពុជា; ឯ​ជន​បរទេស គេ​ហៅ​តាម​យើង​ដែរ​ក៏​មាន គេ​ហៅ​តាម​ការ​សន្មតិ​របស់​គេ​ក៏​មាន ដូច​ជា​បារាំងសែស គេ​ហៅ​ប្រទេស​យើង​ថា​ Cambodge, អង់គ្លេសហៅ​ថា Cambodia. អ្នក​បរទេស​ខ្លះ​ទៀត​ហៅ​ថា Cambodja, ខ្លះ​ហៅ Kambuja ។ល។ ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង តាំង​ពី​ត្រឡប់​បាន​ឋានៈ​ជា​ប្រទេស ឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត ពុទ្ធ​សាសនិក កើត​មាន​សង្គម​រាស្រ្ត​និយម ដោយ​ព្រះ​គតិ​បណ្ឌិត​ដ៏​ឈ្លាស​វាងវៃ​ភ្លឺ​ថ្លា​នៃ សម្តេច​ព្រះ​នរោត្តម សីហនុ ព្រះ​ប្រមុខ​រដ្ឋ របស់​យើង​រៀង​មក យើង​មាន សាមគ្គី ស្រុះ​គ្នា​ដូច​គេ​វេញ​ខ្សែ​បញ្ចូល​ធ្លុង​មាំមួន​រឹងប៉ឹង យើង​បាន​ប្រកប​ដោយ​សន្តិសុខ សន្តិភាព វឌ្ឍនភាព លូត​លាស់ ចម្រុងចម្រើន កើតកើន​ឡើង​ជានិច្ច ស្ទើរ​តែ​នឹង​គណនា​ត្រា​រាប់​ពុំ​បាន​ប្រមាណ​ពុំ​អស់​មាន​កិត្តិ​នាម​ថា ខ្មែរ​ជួយ​ខ្មែរ​គ្នា​ឯង​ដោយ​ពេញ​សមត្ថភាព, ខ្មែរ​បង្កើត​ជីវភាព​ខ្លួន​ឯង, បង្កើត​សុខ​សន្តិភាព​ខ្លួន​ឯង, បង្កើត​វឌ្ឍនភាព​ខ្លួន​ឯង, ខ្មែរ​មាន​កល្យាណ​មិត្រ​ច្រើន​ក្នុង​សកល​លោក ។ល។ ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ( បា. ) មាស; កង​ដៃ​មាស; ខ្យង​ស័ង្ខ ។ កម្ពុម័យ អ្វី​ៗ​ដែល​គេ​ធ្វើ​ដោយ​មាស, ដែល​គេ​យក​មាស​ធ្វើ ។ កម្ពុមាលា កម្រង​មាស, ខ្សែ​មាស ។ វេវ. សុវណ្ណ​មាលា ។ល។ ពាក្យ​ថា មាស នេះ សំ. បា. មាន​ឈ្មោះ​ជា​វេវចនៈ​ច្រើន, ដោយ​សង្ខេប​មាន ១៣ ប្រភេទ​គឺ សុវណ្ណៈ, សោណ្ណៈ, កនកៈ, កញ្ចនៈ, ឬ កាញ្ចនៈ, សិង្គី, ជម្ពូនទៈ, ហរី, កម្ពុ, ចារុ, ហដកៈ ឬ ហាដកៈ, តបនីយៈ, ជាត​រូបៈ, ហេមៈ, បើ​រាប់សត្ថុ​វណ្ណៈ មួយ​ទៀត​ផ្សំ​ផង​ជា ១៤ ឈ្មោះ, សព្ទ​ទាំង ១៤ នេះ ប្រែ​ថា មាស ដូច​គ្នា ផ្សេង​គ្នា​តែ​ដើម​កំណើត​និង​ព័ណ៌​សម្បុរ​ប៉ុណ្ណោះ ( ពាក្យ​ទាំង​នេះ​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​កាព្យដែល​កវី​ត្រូវ​ការ​ប្រើ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពស់រលកធំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា វិសេសនសព្វនាម

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពស់ទឹកភ្លៀង

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា បរិមាណទឹកដែលធ្លាក់ចុះក្នុងទម្រង់ជាទឹកភ្លៀង ព្រិល។ល។ ក្នុងរយៈពេលមយយនៅតំបន់ណាមួយ ដែលជាធម្មតា ស្តែងចេញជាកម្ពស់ទឹកនៃស្ថានីយវាស់កម្ពស់ទឹកភ្លៀង។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាព​ខ្ពស់, សណ្ឋាន​បញ្ឈរ, ជំហរ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​វិហារ​ខ្លះ​មាន​កម្ពស់ ២០​ ម៉ែត្រ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ពល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ឈ្មោះ​សំពត់​វិសេស​មួយ​ប្រភេទ ដែល​ធ្វើ​ដោយ​រោម​សត្វ….។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្បង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដៃ​ដែល​ក្បង់​ឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ គ្រាប់​សណ្តែក ១ កម្បង់ ។

            ក្រពុំ​ម្រាម​ដៃ​ដែល​ផ្គុំ​ឡើង។

ឧទាហរណ៍៖  លើក​កម្បង់​អញ្ជលី​ប្រណម្យ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ទេច

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ

មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ទេច ។

ឧទាហរណ៍៖ កម្ទេច​ជា​ធូលី, កម្ទេច​ជា​ផេះ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ ដែល​ខ្ទេច ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្ទេច​មាស គឺ​ផង់​មាស​ដែល​ដាច់​ជ្រុះ​តាម​ផ្លែ​ដែក​ឆាប ។

កម្ទារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ទារ, ស្រែក​ឲ្យ​លាន់​ឮ​កង​រំពង​ឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ កម្ទារ​សំដី, ស្រែក​កម្ទារ ។

            បំប៉ោង​រោម​និង​ស្លាប​ឲ្យ​ប៉ោង​ពង់​ឡើង​ស្ទុះ​ទៅ​រក​ញី ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្ងោក​ឈ្មោល​ពង់​កម្ទារ​ទៅ​រក​ញី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ទរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ទរ, ឲ្យ​លាន់​ឮ​សាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្ទរ​សំដី; និយាយ​កម្ទរ, វាយ​ស្គរ​កម្ទរ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ទរ, ឲ្យ​លាន់​ឮ​សាយ ។

ឧទាហរណ៍៖ កម្ទរ​សំដី; និយាយ​កម្ទរ, វាយ​ស្គរ​កម្ទរ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្តៅភពផែនដី

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការប្រែប្រួលសីតុណ្ហភាពខ្យល់លើផ្ទៃដីហៅថា សីតុណ្ហភាពផែនដី ដែលបានកើតឡើងដោយសារកំណើន ផលផ្ទះកញ្ចក់ បង្កឡើងដោយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ទៅក្នុងខ្យល់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្តៅតំបន់ទីក្រុង

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា កម្តៅក្នុងតំបន់ទីក្រុងមួយ ធៀបទៅនឹងតំបន់ជន់បទដែលនៅជុំវិញ ហើយបណ្តាលមកពីសកម្មភាពមនុស្ស ការប្រែប្រួលលំហូរច្រោះ ការរាំងខ្ទប់ កម្តៅមកពីព្រៃក្រាស់ ការប្រែប្រួលផ្ទៃអាល់បេដូ (Albedo) ការបំពុល និងអាអេរ៉ូសូល (Aerosol) ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ដៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ក្ដៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្ដៅ​សម្ល, កម្ដៅ​ពោះ; កម្ដៅ​ចិត្ត ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំហាយ​ក្ដៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្ដៅ​ថ្ងៃ, កម្ដៅ​ភ្លើង, កម្ដៅ​សុរា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ញី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សំពត់​ពណ៌​ផ្សេង​ៗ មាន​រោម​ខ្លី​ជិត​ស្និទ្ធ ធ្វើ​ដោយ​សរសៃ​សូត្រ​ក៏មាន, សរសៃ​អំបោះ​ក៏​មាន មាន​មក​អំពី​ប្រទេស​ក្រៅ ។

កម្ជេញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ជេញ, និយាយ​ពាក្យ​ដដែល​ៗ នាំ​ឲ្យ​ជ្រេញ; ឲ្យ​អផ្សុក​ចិត្ត​ ( មិន​សូវ​ប្រើ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ជិល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្ស​ខ្ជិល; ដែល​ខ្ជិល, ដែល​ច្រអូស។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​កម្ជិល ( ព. ទ្រ. ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មនុស្ស​ខ្ជិល; ដែល​ខ្ជិល, ដែល​ច្រអូស។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​កម្ជិល ( ព. ទ្រ. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ជាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ជាប់, និយាយ​ភ្ជាប់​ឲ្យ​នឹង​ពាក្យ នឹង​សំដី។
ឧទាហរណ៍៖  និយាយ​កម្ជាប់​ពាក្យ, ស៊ី​ស្លា​កម្ជាប់​ពាក្យ, កម្ជាប់​ព្រលឹង ( ពាក្យ​ក្នុង​ទម្រង់​ការ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ចី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ មាន​ផ្លែ​ឈើ​ជាដើម​ដែល​ខ្ចី ។

ឧទាហរណ៍៖ ផ្លែ​កម្ចី ( ព. ទ្រ. ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា អ្វី​ៗ មាន​ផ្លែ​ឈើ​ជាដើម​ដែល​ខ្ចី។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លែ​កម្ចី ( ព. ទ្រ. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ចាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ខ្ចាយ, ឲ្យ​រាត់រាយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កម្ចាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ចាត់ ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្ចាត់​រោគ, កម្ចាត់​ទ័ព, កម្ចាត់​ខ្មាំង។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កមល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ផ្កា​ឈូក; ដួង​ចិត្ត, បេះដូង ។ ច្រើន​ប្រើ​ក្នុង​ពាក្យ​កាព្យ ។

កម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រោគ​ស្បែក​មួយ​យ៉ាង​បណ្តាល​រមាស់​ឲ្យ​អេះ​កេះ​ដល់​រលាត់​មាន​ទឹក​រងៃ​និង​ខ្ទុះ ។
ឧទាហរណ៍៖ កូន​ខ្ញុំ​វា​កើត​កម​រដេមរដម វា​ឈប់​ខាន​រៀន​អស់ ១ ខែ​ហើយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្បាសហាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះចុល្លព្រឹក្ស កំពស់ ២-៨ ម ប្រហែលមានដើមកំណើតក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា គេដាំសម្រាប់យកសរសៃត្បាញសំពត់។ នៅប្រទេសខ្មែរយើងច្រើនត្បាញធ្វើក្រមា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្បាសល័ក្ខ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជាគុម្ពព្រឹក្សតូចមួយប្រភេទ មានដើមកំណើតក្នុងស្រុក ដែលនៅជុំវិញមហាសមុទ្រអូសេអានី ។ ដើមនេះមានស្លឹក មានពណ៌ចម្រុះ គេតែងដាំក្នុងសួនឱ្យល្អមើល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្បាសម័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំពត់ត្បាញដោយអំបោះសុទ្ធ ឬលាយសរសៃដទៃខ្លះ (មានទេសឯក ផាឌិបជាដើម)។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្បាសព្រៃរនាម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះចុល្លព្រឹក្សមួយប្រភេទកំពស់ ២-១០ ម ដុះក្នុងព្រៃល្បោះនៃប្រទេសវៀតណាម និងព្រៃរនាម ប្រទេសកម្ពុជា ។ ស្លឹក គេប្រើឆុងផឹកទឹកតែ ។ មែកធាងតូចៗ គេរើសធ្វើអុសដុត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្បាសព្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សកម្ពស់ ៦-១០ ម ដុះក្នុងព្រៃរបោះនៃស្រុកឥណ្ឌា និងឥណ្ឌូចិន។ គ្រាប់មានសរសៃកប្បាសវែងៗ គេប្រើដូច គ​ ឬកប្បាស គឺសម្រាប់ញាត់ពូកខ្នើយ។ សំពកគេអាចយកទៅធ្វើក្រដាសបាន។

កប្បាសព្នង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះចុល្លព្រឹក្សមួយប្រភេទ កំពស់ ២-៤ ម មានដើមកំណើតក្នុងទ្វីបអាមេរិក គេនាំចូលក្នុងភូមិខ្លះជាលំអ។ ពួកព្នងយកសរសៃផ្លែដើមនេះ សម្រាប់ត្បាញសំលៀកបំពាក់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្បាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ឈ្មោះ​ឈើ​តូច​មួយ​ប្រភេទ ជា​ដំណាំ​សំខាន់ មាន​ផ្លែ​បង្កើត​ជា​សំឡី​សម្រាប់​ធ្វើ​ជា​អំបោះ​ត្បាញ​សំពត់; សព្វ​ថ្ងៃ​ពាក្យ​នេះ ច្រើន​ប្រើ​ក្លាយ​ទៅ​​ជា​ ក្របាស ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​ឈប់​លែង​ប្រើ​ត​ទៅ​ទៀត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្បព្រឹក្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) ((កល្បវ្ឫក្ស) ឈ្មោះ​ឈើ​វិសេស​របស់​ព្រះ​ឥន្ទ្រ​នៅ​ជាន់​តាវត្តឹង្ស ឬ​ឈើ​វិសេស​ដែល​កើត​មាន​ក្នុង​កាល​ខ្លះ​ក្នុង​មនុស្ស​លោក ដោយ​បុណ្យ​នៃ​អ្នក​ដែល​មាន​បុណ្យ​កុសល​ខ្លាំង ជា​ឈើ​មាន​ផ្លែ​ចេញ​មក​ជា​របស់​ផ្សេង​ៗ តាម​គួរ​ដល់​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប្ប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា​ (បា.) (សំ.) កាល​ដែល​តាំង​នៅ​យូរ​អង្វែង។
ឧទាហរណ៍៖ មួយ​កប្ប, ភ្លើង​ប្រល័យ​កប្ប ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បង្កប់​ឲ្យ​លិច​បាត់​មើល​មិន​ឃើញ។
ឧទាហរណ៍៖ កប់​ខ្មោច, កប់​ប្រាក់ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​លិច​បាត់​ទៅ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប៉ាល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា នាវា​វិសេស​មាន​កម្លាំង​លឿន​ទៅ​ដោយ​ចំហាយ​កើត​អំពី​ទឹក និង​ភ្លើង បណ្ដាល​ឲ្យ​ចក្រយន្ត​ដើរ ។ ( សំ. បា. កបាល ន. “រលា, អំបែង, ត្រឡោក,…) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កបោតបក្សី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពួកសត្វស្លាប មានលលកព្រាប ពពូលជាតួយ៉ាង។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កបូ៍រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ ) ជ័រម្យ៉ាងមានក្លិនប្រហើរឆួលសម្រាប់ប្រើជាថ្នាំឈឺក្បាល, វិលមុខ តឹងច្រមុះ ។ ជ័រនេះគេស្រង់ចេញពីស្លឹក ឫស និងមែកនៃដើមឈើមួយប្រភេទក្នុងសន្តានទេពទារូ កម្ពសើ ១០-១៥​ ម ដុះក្នុងព្រៃស្រុកជប៉ុន និងចិន ។ វៀតណាមខាងត្បូងមាននាំមកដាំ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កបិលវត្ថុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. កបិលវស្តុ )​ឈ្មោះ​ក្រុង​កំណើត​នៃ​ព្រះ​សក្យមុនី​គោតម​ក្នុង​ដែន​ឥណ្ឌា។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រុង​កបិលវត្ថុ ហៅ​ក្លាយ​មក​ជា កបិលពស្តុ ក្លាយ​មក​ទៀត​ជា កបិលភស្តុ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កបិលមហាព្រហ្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា​​ នាមទេវតាជាន់ខ្ពស់មួយអង្គមាននិយាយក្នុងសង្ក្រាន្តសូត្រ។
ឧទាហរណ៍៖ កាលកបិលមហាព្រហ្មជ្រាបព័ត៌មាននោះ ក៏ចំឲុះមកសួរបញ្ហានឹងធម្មបាលកុមារ ៣ខ សន្យាថា បើដោះប្រស្នាបាននឹងកាត់ក្បាលបូជាធម្មបាលកុមារ បើដោះមិនបាននឹងកាត់ក្បាលធម្មបាលកុមារវិញ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កបិចិត្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចិត្តសាវា រើរុស ចិត្តមិនប្រាកដត្រង់ណា ម្តងដូច្នេះ ម្តងដូច្នោះ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កប

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ប្រកប​ឥត​ទាស់។
ឧទាហរណ៍៖ នៅ​កប គឺ​នៅ​ជា​សុខ​មិន​ដែល​មាន​ឈឺ​ចាប់​អ្វី; រក​ស៊ី​កប គឺ​រក​ស៊ី​មិន​ដែល​មាន​បង់​ខាត ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ប្រកប​ឥត​ទាស់។
ឧទាហរណ៍៖ នៅ​កប គឺ​នៅ​ជា​សុខ​មិន​ដែល​មាន​ឈឺ​ចាប់​អ្វី; រក​ស៊ី​កប គឺ​រក​ស៊ី​មិន​ដែល​មាន​បង់​ខាត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សោមផ្កា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្លឹកដែលរុំផ្កាខាងក្រៅ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សោមតាឱ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភ្នំយោងមួយប្រភេទ មានកំពូលជាកន្សោមសណ្ឋានប្រហែលនឹងសំបុកតាឱ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សោម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របស់​ដែល​ចង, ដែល​ខ្ចោប​ជា​កញ្ចុំ​មាន​សណ្ឋាន​ដូច​គេ​ពូន​ផ្ដុំ​ឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ កន្សោម​ដោះ គឺ​សំណុំ​សាច់​ដោះ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សៃសារពេជ្ញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្រី​ជា​អគ្គ​មហេសី​របស់​ព្រះ​បរម​ពោធិសត្វ​ជា​បច្ឆិម​ជាតិ ក្នុង​កាល​ដែល​នៅ​ជា​គ្រហស្ថ ឬ​ដែល​បាន​ត្រាស់​ហើយ ក៏​គង់​នៅ​ហៅ​ស្រី​នោះ​ថា កន្សៃសារពេជ្ញ។

ឧទាហរណ៍៖ នាង​ពិម្ពា​យសោធរា ជា​កន្សៃសារពេជ្ញ នៃ​ព្រះ​សាក្យមុនី​គោតម ។

កន្សៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប៉ែក​ខាង​ក្រោយ។ (ប្រើ​ក្នុង​ពាក្យ​ប្រៀប)
ឧទាហរណ៍៖ កន្សៃ​ទូក, កន្សៃ​រទេះ, កន្សៃ​ផ្ទះ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សែងជូតមុខ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ

មានន័យថា ព្រះកនិច្ឆាព្រះភក្ត្រ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សែងជូតមាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ

មានន័យថា ព្រះកនិច្ឆាព្រះឱស្ឋ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សែងជូតដៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះកនិច្ឆាព្រះហស្ត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សែងជូតខ្លួន

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះកនិច្ឆាព្រះអង្គ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សែងជូតក្បាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ស្នាប់ព្រះសិរ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សែង, ពុំសែន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សមួយប្រភេទ កំពស់ ៨-១៥ ម ដុះក្នុងព្រៃធំត្រជាក់ នៃប្រទេសឥណ្ឌា និងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន។ ស្លឹកគេប្រើជំនួសដើមហ៊ូប្លុងសម្រាប់អប់ស្រាប៊ីយែរ។ សំបកអាចឆុងផឹករម្ងាប់រោគអុតស្វាយ។ មែកធាងសម្រាប់ធ្វើអុស។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា យំ ( រ. ស. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ទ្រង់​ព្រះ​កន្សែង ( ហៅ​តាម​ការ​ដែល​ទ្រង់​យក​ព្រះ​កន្សែង​ជូត​ព្រះ​អស្សុជល “ទឹក​ព្រះ​នេត្រ” ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំពត់​សម្រាប់​ជូត​មុខ, ជូត​ដៃ, ជូត​មាត់, ជូត​ច្រមុះ ។
ឧទាហរណ៍៖ កន្សែង​ពោះ​គោ, កន្សែង​ដៃ, កន្សែង​ច្របុច។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្សុំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំណុំ​មែក​ឈើ ឬ ​ស្មៅ​ជាដើម ដែល​ចង​ក្រសោប​គ្នា សម្រាប់​ដាក់​យក​ត្រី​តូច ​ៗ ​។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​ខ្លះ, ដែល​មិន​ពេញ, នៅ​រវាង​ពាក់​កណ្ដាល។

ឧទាហរណ៍៖ អង្ករ​កន្លះ​តៅ, ប្រហែល​កន្លះ​ម៉ោង,….។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ម្ដាយ; ដែល​ជា​ធំ, ដែល​ជា​មេ​ខ្លោង, ជា​ចម្បងលើ​គេ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​សំដែង​ព្រះ​អភិធម្ម​ប្រោស​ព្រះ​កន្លោង ( ព្រះ​មាតា ) ។ សសរ​កន្លោង គឺ​សសរ​ទ្រូង ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ម្ដាយ; ដែល​ជា​ធំ, ដែល​ជា​មេ​ខ្លោង, ជា​ចម្បង​លើ​គេ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​សំដែង​ព្រះ​អភិធម្ម​ប្រោស​ព្រះ​កន្លោង ( ព្រះ​មាតា ) ។ សសរ​កន្លោង គឺ​សសរ​ទ្រូង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្ថាន, ទី, តំបន់ ។
ឧទាហរណ៍៖ កន្លែង​ធ្វើ​ការ, កន្លែង​ផ្ទះ,កន្លែង​ដេក ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លេង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា សង្រេង​ចិត្ត, មាន​ទុក្ខ​ធ្ងន់​អន្ទះអន្ទែង​ក្នុង​ចិត្ត។

ឧទាហរណ៍៖ កើត​ទុក្ខ​កន្លេង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លៀត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កៀន​កំបាំង, ទី​ចង្អៀត​កៀន​កោះ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លើតចចក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សកម្ពស់ ១-៤​ ម ស្ទើរវារដុះក្នុងព្រៃក្រាស់​ឬល្បោះនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជារុក្ខឱសថ។ គេឈូសឈើស្តើងៗ កិនឱ្យម៉ដ្ឋ ហាលថ្ងៃឱ្យស្ងួតលាយជាមួយថ្នាំជក់សម្រាប់ព្យាបាលដំបៅច្រមុះ។ ឈើអាចផ្សំធ្វើថ្នាំទឹកសម្រាប់ផឹករំងាប់រោគទងសួត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លើតចក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​វល្លិ​មួយ​ប្រភេទ ដើម​រឹង​មាន​សម្បុរ​ស ។
ឧទាហរណ៍៖  វល្លិ​កន្លើត​ចក។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លើត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អវយវៈ​នៅ​ត្រង់​គល់​អណ្ដាត គឺ​គន្លឹះ​អណ្ដាត។
ឧទាហរណ៍៖ ខះ​កន្លើត​រក​កល់​ផ្តាសាយ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ

មានន័យថា ព្រះតាលុ

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លុះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ខ្សែ​សម្រាប់​ខ្លុះ​ច្រមុះ​សត្វ ។
ឧទាហរណ៍៖ កន្លុះ​គោ, កន្លុះ​ក្របី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ កន្លៀត ។
ឧទាហរណ៍៖ កន្លុក​កន្លៀត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លាស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​មាន​មុខ​តូច​ស្រួច​សម្រាប់​ក្លាស់, ខ្ទាស់។
ឧទាហរណ៍៖ ក្លាស់​កន្លាស់​ក ។

          ស្លឹក​សម្រាប់​ប្រក់, សម្រាប់​បាំង​ដែល​ដេរ ក្លាស់​ដោយ​កន្លាស់ ។

ឧទាហរណ៍៖ ស្លឹក​កន្លាស់។

          ឈ្មោះឈ្លើងមួយប្រភេទ មានរូបតូចល្អិត

ឧទាហរណ៍៖ ឈ្លើងកន្លាស់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សត្វ​ល្អិត​មួយ​ប្រភេទ មាន​ក្លិន​ឆ្អេះ​អាក្រក់ ច្រើន​កើត​នៅ​នឹង​ទី​កៀន​កោះ​ក្នុង​ផ្ទះ​លំនៅ ជា​សត្វ​ឲ្យ​ទុក្ខម្នេញ​ដល់​មនុស្ស ដោយ​ហេតុ​កាត់​សំពត់​អាវ និង​ក្រដាស​ជាដើម ។ កន្លាត​មួយ​យ៉ាង​ទៀត មាន​ស្លាប ហៅ​ថា កន្លាត​ស្លាប ។ ដែល​មាន​ពណ៌​ដូច​ស្លាប​កន្លាត ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​ពណ៌​ដូច​ស្លាប​កន្លាត ។

កន្លាញ់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលសស្រាញ់ឥតស្រាក, រញីវឥតស្រាក

ឧទាហរណ៍៖ ចិត្តកន្លាញ់ចង់បាន ។ កន្លេងកន្លាញ់ អន្ទះអន្ទែងចិត្ត ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលសស្រាញ់ឥតស្រាក, រញីវឥតស្រាក

ឧទាហរណ៍៖ ចិត្តកន្លាញ់ចង់បាន ។ កន្លេងកន្លាញ់ អន្ទះអន្ទែងចិត្ត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លង់រេស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កន្លង់រេសជាចុល្លព្រឹក្សកំពស់ ៣-៨ ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់នៅឧបទ្វីប ឥណ្ឌូចិន ប្រទេសឥណ្ឌា និងឥណ្ឌូណេស៊ី។ ផ្លែអាចបរិភោគបាន។ ឈើគេច្រើនប្រើសម្រាប់ដុតកំដៅ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្លង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សត្វ​ល្អិត​មួយ​ប្រភេទ ចោះ​ឈើ ឬ ឫស្សី​ឲ្យ​មាន​ជា​រន្ធ​ល្មម​នៅ​បាន ហើយ​នៅ​អាស្រ័យ​ក្នុង​រន្ធ​នោះ, ចេះ​ត្រឹប​កេសរ​ផ្កា​ដូច​ឃ្មុំ, ហើរ​ឮ​សូរ​ងូង​ៗ ។

           ឈ្មោះ​ត្រី​មួយ​ប្រភេទ រូប​ដូច​ត្រី​ព្រួល តែ​តូច​ជាង។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រួល​កន្លង់ ឬ ត្រី​កន្លង់។

កន្លងភ្នំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិមួយប្រភេទ គល់ដើមថ្លោសៗ ស្លឹកធំៗ មានផ្កាពណ៌ដំបូងស រួចចេញជាព័ណ៌ស្វាយ គេអាចកាត់ដាំរស់ លូតលាស់ងាយ អាចវារឡើងទ្រើង វារឡើងឈើរស់បាន លូតលាស់ទ្រុបទ្រុល, គេច្រើនដាំឲ្យឡើងទ្រើងធ្វើជាម្លប់ត្រជាក់ស្រួលណាស់, ប៉ុន្តែយូរៗ មានដង្កូវថ្លោសៗស៊ីស្លឹក បើលុះតែថែទាំប្រដិតប្រជី ទើបបានស្អាតល្អ
ឧទាហរណ៍៖ វល្លិកន្លងភ្នំ ជួនកាលមានពស់ពួកខ្លះមកជ្រកអាស្រ័យ, ត្រូវឧស្សាហ៍រំពៃមើល ពុំគួរធ្វេសប្រហែសឡើយ ។

កន្លងខ្នប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទោសកំហុស សម្រាប់តុលាការធ្វើទណ្ឌកម្មពិន័យបុរសស្រ្តី ដែលប្រពន្ធ ឬ ប្តីស្លាប់ចោលទៅហើយ បើពុំទាន់បានលើកខ្មោចស្រោចឆ្អឹង គឺពុំទាន់បានរំលាយសពខ្មោចប្រពន្ធ ឬ ប្តីនោះនៅឡើយទេ ហើយបុរសពោះម៉ាយ ឬ ស្រី្តមេម៉ាយនោះ មានប្រពន្ធ ឬ មានប្តីថ្មីទៀត, យ៉ាងនេះច្បាប់បញត្តិឲ្យអាជ្ញាពិន័យបុរស ឬស្រ្តីនោះជាប្រាក់ ៨ ដេញ គឺ ១២ រៀល, ទោសកំហុសនោះហៅថា ទោសកន្លងខ្នប់ ( ប្រើតែក្នុងសម័យពីដើម ) ។

កន្លង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រំលង, រំលង​ហួស​ទៅ​ហើយ ។ ជួន​កាល​ប្រើ​ជា កិ. វិ. : ដើរ​កន្លង, លោត​កន្លង, គឺ​ដើរ​ឬ​លោត​រំលង ។
ឧទាហរណ៍៖ កន្លង​ខ្សែ, កាល, ឬ ឆ្នាំ​កន្លង​ទៅ​ហើយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្រ្តោករលាយខួរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្ស ឬគុម្ពព្រឹក្សម៉្យាង កំពស់ ១- ៤ម ដុះលើដីវាល និងក្នុងព្រៃគម្ពោត នៃឥណ្ឌូចិន និងនៅឧបទ្វីបឥណ្ឌា ។ ស្លឹកសម្រាបប្រើជាថ្នាំ ព្យាបាលឲ្យរដូវស្រ្តីបានទៀងទាត់ ។ គេប្រើស្លឹកដដែលនេះ ការពារកុំឲ្យដំបៅក្លាយ និងឃាត់សត្វល្អិតកុំឲ្យខាំ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្រ្តោក, កន្ត្រោកសម្

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សម្យ៉ាង កំពស់ ១-២ ម ដុះជាគុម្ព លើដីវាលឬក្នុងព្រៃល្បោះ ឬ ព្រៃគម្ពោតនៃប្រទេសកម្ពុជា លាវ ឥណ្ឌា ចិនខាងត្បូង កោះយ៉ាវ៉ា (Java) ​គេនាំចូលក្នុងស្រុកឯទៀតៗនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។ ពេលខ្លះ គេដាំជាលំអក្នុងសួន ។ ស្លឹក ផ្លែមានក្លិនក្រអូបប្រហើរប្រើជាគ្រឿងសម្ល នៅឥណ្ឌាគេប្រើសំរាប់​ ដាក់ក្នុងការី ។ តាមគ្រូហ្មបុរាណ សំបក ឫស និងស្លឹក ជាថ្នាំលើកកំលាំងនិងធ្វើឲ្យក្លៀវក្លាផង ។ គេដាំស្លឹកឲ្យក្មេងកើតជំងឺកមរមាស់ងូត ។

កន្យា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ( បា. ) ( កញ្ញា ) ស្រី​ក្រមុំ , ស្រី​ជំទង់ ។

កន្ធែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ឲ្យ​ញែក​ឃ្លាត​ពី​គ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ កន្ធែក​ជើង​ជាដើម ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ញែក​ឃ្លាត​ពី​គ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ ជើង​កន្ធែក, ចិត្ត​កន្ធែក ។

កន្ធួក

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា កន្ធុក, កន្ធុល ។
ឧទាហរណ៍៖ សាច់​កន្ធួក, ធាត់​កន្ធួក ( ម. ព. កន្ធុល ) ។

កន្ធុល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា កន្ធុក, កន្ធួក ។
ឧទាហរណ៍៖ ធាត់​កន្ធុល, សាច់​កន្ធុល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្ធុច

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ថ្លោស​គ្រហុច ។
ឧទាហរណ៍៖ ថ្លោស​កន្ធុច។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្ធុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. កន្ធួក ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្ធឹប

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ផត​លឹប​ចូល, ដែល​ពៀច ។ ស្រុក​ខ្លះ​និយាយ​ថា កន្ទឹប ។
ឧទាហរណ៍៖ ច្រមុះ​កន្ធឹប។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្ធីង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​រីក​សាយ​ឡើង​ឃើញ​ធំ​ត្រពីង ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រគាក​កន្ធីង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កន្ធិងកន្ធាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​លំនាំ​ដំណើរ​កន្ធាំង​ជើង​បន្ដិច
ឧទាហរណ៍៖ ដំណើរ​កន្ធិងកន្ធាំង ។ ជួន​កាល​ប្រើ​ជា កិ. វិ.​   ដើរ​កន្ធិងកន្ធាំង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត