Author: Buy Khmer Book

សន្ទិដ្ឋិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ) ដែលឃើញខ្លួនឯង ដែលឃើញច្បាស់ផ្ទាល់ខ្លួន។ សន្ទិដ្ឋិកធម៌ ធម៌ដែលអ្នកប្រតិបត្តិឃើញច្បាស់ខ្លួនឯង។ សន្ទិដ្ឋិកហេតុ ហេតុ ដំណើរដែលជាក់ប្រាកដផ្ទាល់ខ្លួន។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទិដ្ឋមិត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំទ្ឫឞ្ត + មិត្រ ) មិត្រដែលគ្រាន់តែបានចួបឃើញគ្នាមួយដងមួយកាលមិនសូវស្និទ្ធស្នាលប៉ុន្មាន, មនុស្សស្គាល់គ្នា
ឧទាហរណ៍៖ លុះខ្ញុំទៅដល់ទីនុះ មានពួកសន្ទិដ្ឋមិត្តនិងសម្ភត្តមិត្តមកទទួលឈូឆរឱបអរសាទរ ។ ព. ផ្ទ. សម្ភត្តមិត្ត, អទិដ្ឋមិត្ត ឬ –មិត្រ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទិដ្ឋភាពជិតស្និទ្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សន្ទិដ្ឋភាពយ៉ាងមាំ លំបាកនឹងបំបែក ឬធ្វើឱ្យប្រេះឆាបាន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទិដ្ឋភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការស្រុះស្រួល ស្រុះចិត្តសស្រោកសស្រាំរកគ្នា ដំណើររអាករពាយដល់គ្នានឹងគ្នា អនុសញ្ញារវាងអ្នកបង្កើតផល ក្នុងការលក់ឱ្យបានថ្លៃ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទស្សន៍ភាពងាយរងគ្រោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទស្សន៍ញោច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា ក្នុងស្ប៉ិចទស្សនសាយផលធៀបអាំងតង់ស៊ីតេនៃគូបន្ទាត់ស្ប៉ិចដែលខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំង។ គេប្រើវាសំរាប់ផ្ដល់អោយការបង្ហាញភាព រួសនៃបំរែបំរួលក្នុងល័ក្ខខ័ណ្ឌរំញោច។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទស្សន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាដែលលេចចេញឱ្យល្មមដឹងបានថា នឹងមានកើតរឿងអ្វីមួយ លេខចំនួនដែលនាំឱ្យដឹងថា នឹងមានការឡើង ចុះថ្លៃនៃទំនិញលក់ដុំ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពស្អេកស្កាស ញឹក (ម.ព. ឃនភាព) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទនីយអេឡិចត្រូរ៉េអូឡូស៊ីច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា ការអណ្ដែតវិលវល់នៃភាគល្អិតកូឡូអ៉ីតតូចៗក្នុងវត្ថុរាវ។ ជាធម្មតាបេ្រងអ៉ីសូឡង់ដែលលក្ខណៈហូររបស់វាត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរតាមកំណីនភាពធន់នៅពេលស្ថិតនៅក្នុងដែនអគ្គិសនី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទនីយសកម្មអគ្គិសនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា សន្ទនីយដែលលក្ខណៈត្រូវបានបំប្លែងដោយដែនអគ្គិសនី ឬដែនម៉ាញេទិច។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទនីយភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពលក្ខណៈនៃសន្ទនីយវត្ថុទាំងឡាយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទនីយដែក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា កករវិលវល់កូឡូអ៉ីតដែលរងម៉ាញេទិចកម្មក្នុងដែន ម៉ាញេទិចដោយសារផាសពង្រាយដែលមានភាគល្អិតដែកម៉ាញេទិច។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទនីយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បានដល់អង្គដែលឥតទ្រង់ទ្រាយជារបស់ខ្លួន គឺទ្រង់ទ្រាយក្លាយ រេទៅតាមទីទុកដាក់ ដូចយ៉ាងធាតុទឹក និងខ្យល់ជាដើម អង្គដែលឥតទ្រង់ ទ្រាយដូចជាទឹក និងខ្យល់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា បានដល់អង្គដែលឥតទ្រង់ទ្រាយជារបស់ខ្លួន គឺទ្រង់ទ្រាយក្លាយ រេទៅតាមទីទុកដាក់ ដូចយ៉ាងធាតុទឹក និងខ្យល់ជាដើម អង្គដែលឥតទ្រង់ ទ្រាយដូចជាទឹក និងខ្យល់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ទនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សំសន្ទនា ) ការនិយាយគ្នា, ការពោលពាក្យរួសរាយរកគ្នា; ការប្រឹក្សាគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើសន្ទនារកគ្នា ។

                     ខ្មែរប្រើជា កិ. ក៏បាន “និយាយរួសរាយរកគ្នា; ប្រឹក្សាគ្នា” : បានចួបសន្ទនាគ្នាអស់ ១ ម៉ោងកន្លះ ។

                      ពោលពាក្យ និយាយរួសរាយ សំណេះសំណាល ឬប្រឹក្សាគ្នា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថ័ត

មានន័យថា ( ម. ព. សន្ថត )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថិសុខស្បៀង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ស្ថានភាពប្រសើរមួយដែលកើតមានឡើងនៅពេលដែលប្រជាជនទទួលសិទ្ធិការពារកក្នុងការទទួលបាននូវបរិមាណចំណីអាហារគ្រប់គ្រាន់ដែលមានសារធាតុចិញ្ចឹម និងសុវត្ថិភាពសម្រាប់ការលូតលាស់ប្រចាំថ្ងៃ ការអភិវឌ្ឍ និងជីវិតដែលមានសុខភាពល្អ និងភាពសកម្ម ។ អសន្តិសុខស្បៀងអាចបណ្ដាលមកពីភាពមិនអាចទទួលបានសិទ្ធិការពារនូវចំណីអាហារ លទ្ធភាពនៃការទិញមិនគ្រប់គ្រាន់ ការបែងចែកមិនសមស្រប ឬការបរិភោគអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់នៅតាមលំនៅឋាន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថាគារ

មានន័យថា ( ម. ព. សណ្ឋាគារ )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថវៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សន្ថវ; សំ. សំស្ដវ ) ដំណើរជិតដិតនឹងគ្នា, ការស្និទ្ធជិតនឹងគ្នា ។ ការរួមសុខទុក្ខ, ការធ្វើមេថុនសេវនកិច្ច
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើសន្ថវៈ, សេពសន្ថវៈ ។

                      សន្ថវកិច្ច មេថុនសេវនកិច្ច ។ សន្ថវមិត្ត ឬ –មិត្រ មិត្រដែលមានសេចក្ដីស្និទ្ធជិតដិតយ៉ាងមាំ ។ សន្ថវរតិ ( –រៈតិ ) តម្រេកក្នុងការធ្វើសន្ថវកិច្ច ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថវរតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តម្រេកក្នុងការធ្វើសន្ថវកិច្ច ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថវមិត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឬ –មិត្រ មិត្រដែលមានសេចក្ដីស្និទ្ធជិតដិតយ៉ាងមាំ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថវកិច្ច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មេថុនសេវនកិច្ច ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ថត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សន្ថត ) កម្រាលដេក ឬសំពត់ដណ្ដប់ការពាររងា ( ភួយ )។ ក្នុងវិន័យពុទ្ធសាសនា សំដៅចំពោះតែកម្រាលឬភួយដែលធ្វើដោយរោមចៀម សម្រាប់ភិក្ខុប្រើប្រាស់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តុដ្ឋីសុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សុខដែលកើតមានព្រោះសេចក្ដីសន្ដោស ។ ល ។ ( ម. ព. សន្តោស ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តុដ្ឋីភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពនៃសេចក្ដីសន្ដោស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តុដ្ឋីធម៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ធម៌សន្ដោស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តុដ្ឋី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សន្តុឞ្តី ឬ សំតុឞ្តី ) ដំណើរត្រេកអរ, ពេញចិត្តចំពោះវត្ថុឬអ្វីៗដែលជារបស់ខ្លួន គឺសេចក្ដីត្រេកអរឬពេញចិត្តចំពោះវត្ថុតាមមានតាមបាន, សេចក្ដីសន្ដោស
ឧទាហរណ៍៖ សន្តុដ្ឋីជាធម៌សំខាន់មួយរបស់ពួកបព្វជិត ។

                     សន្តុដ្ឋីធម៌ ធម៌សន្ដោស ។ សន្តុដ្ឋីភាព ភាពនៃសេចក្ដីសន្ដោស ។ សន្តុដ្ឋីសុខ សុខដែលកើតមានព្រោះសេចក្ដីសន្ដោស ។ ល ។ ( ម. ព. សន្តោស ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិហេតុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហេតុដែលនាំឲ្យកើតសេចក្ដីស្ងប់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិសុខឯកជន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
មានន័យថា សន្ដិសុខដែលបង្កើតឡើងដោយសហគ្រាសគ្រឹះស្ថាននានា។ សន្ដិសុខឯកជន មានពីរប្រភេទគឺ សន្ដិសុខឯកជនដែលបង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុនផ្ដល់សេវាសន្ដិសុខឯកជន និងសន្ដិសុខឯកជន ដែលបង្កើតឡើងដោយសហគ្រាសគ្រឹះស្ថាននានា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិសុខថាមពល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា វិធានការធានាសន្តិសុខដែលប្រជាជាតិមួយ ឬសហគមន៍ពិភពលោកទាំងមូលត្រូវតែអនុវត្ត ដើម្បីរក្សាការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលឲ្យបានគ្រប់់គ្រាន់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិសុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សុខដែលកើតអំពីសេចក្ដីស្ងប់ ។ ជំនឿកើតមានក្នុងចិត្ត ដោយមិនបារម្ភក្រែងមានភ័យអាសន្ន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិសាលា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សាលាជំនុំមានភារៈនឹងជម្រះរឿងអាជ្ញាជាលហុ និងរឿងវិវាទដែលមានសារៈសំខាន់បង្គួរ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិវិធី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិធីនៃសេចក្ដីសុខសាន្ដ, មធ្យោបាយក្នុងការធ្វើឲ្យមានសេចក្ដីស្ងប់ វិធី ដែលប្រើឱ្យបានសម្រេចកិច្ចការណាមួយដោយ សន្តិភាព។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រើសន្តិវិធី, ផ្សះផ្សាអធិករណ៍ដោយសន្តិវិធី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិយុត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការសុំឱ្យលើកកែវស្រា ដើម្បីប្រសិទ្ធពរដល់ជនណាម្នាក់ឱ្យមានសុខភាព និងសេចក្តីចម្រើន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិយុត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការសុំឱ្យលើកកែវស្រា ដើម្បីប្រសិទ្ធពរដល់ជនណាម្នាក់ឱ្យមានសុខភាព និងសេចក្តីចម្រើន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិភាវករ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនជាអ្នកធ្វើឱ្យមានសន្តិភាព ឱ្យមានសេចក្តីសុខសាន្ត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិភាវកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ការចាត់ចែង រៀបចំឱ្យមានសន្តិភាពរវាងរដ្ឋនឹងរដ្ឋ រវាងគ្រួសារនឹងគ្រួសារ ការពត់ចិត្តឱ្យស្ងប់ក្នុងផ្លូវធម៌។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពនៃប្រទេសដែលបានសេចក្តីសុខសាន្ត ដោយគ្មានចម្បាំងសន្ធិសញ្ញាដែលប្រទេសខ្លះបានព្រមព្រៀងថា មិនបៀតបៀនគ្នា ​ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិបាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នករក្សាសេចក្តីសុខសាន្តត្រាន ដូចជាភ្នាក់ងារប៉ូលិស ជាដើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិបទ ឬ សន្តិវរបទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្លូវនៃសេចក្ដីស្ងប់ ឬផ្លូវនៃសេចក្ដីស្ងប់ដ៏ប្រសើរ ( ព្រះនិព្វាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិនិយម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លទ្ធិ និន្នាការខាងនយោបាយ ដែលប្រកាន់យកសេចក្តីសុខសាន្ត ទុកជាផ្លូវចម្រើនរុងរឿងក្នុងសង្គមមនុស្ស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិណាគារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឹះស្ថានរាជការក្រុមមឿង ជាទីចងការប្រាក់ឱ្យ បណ្តាជន ដោយមានវត្ថុជាគ្រឿងបញ្ចាំ (ព.សា កុងស៊ីបបញ្ចាំធំ)។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិកាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពេល សម័យ ដែលស្រុកទេសឋិតនៅក្នុងសុខសាន្តត្រាន គឺមិនមានចោរកម្ម ឬចម្បាំងមកយាយីបៀតបៀនដល់ប្រជានុរាស្រ្ត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិករ ឬ សន្តិការកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកធ្វើសន្តិភាព ( បើស្រ្តីជា សន្តិការិកា ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សន្តិ; សំ. ឝាន្តិ ) សេចក្ដីស្ងប់; សេចក្ដីសាន្ដត្រាណ; សេចក្ដីរាបទាប
ឧទាហរណ៍៖ ស្រុកមានសន្តិ ។ ព្រះនិព្វាន ។

                     សន្តិករ ឬ សន្តិការកៈ អ្នកធ្វើសន្តិភាព ( បើស្រ្តីជា សន្តិការិកា ) ។ សន្តិកាល ពេល, សម័យប្រកបដោយសេចក្ដីសាន្ដត្រាណ, កាលនៃស្រុកទេសដែលឋិតនៅក្នុងសេចក្ដីសុខស្ងប់ ។ សន្តិភាព ភាពឬដំណើរស្ងប់, សាន្តត្រាណ, រាបទាប; ដំណើរសះជានឹងគ្នា
ឧទាហរណ៍៖ មានសន្តិភាព, ធ្វើសន្តិភាព ។

                    សន្តិបទ ឬ សន្តិវរបទ ( –បត់ ឬ –វៈរៈបត់ ) ផ្លូវនៃសេចក្ដីស្ងប់ឬផ្លូវនៃសេចក្ដីស្ងប់ដ៏ប្រសើរ ( ព្រះនិព្វាន ) ។ សន្តិបាល អ្នករក្សាសេចក្ដីស្ងប់រៀបរយ, អ្នករក្សាសេចក្ដីសុខសាន្ដត្រាណ ដូចជាភ្នាក់ងារប៉ូលិសជាដើម ។ សន្តិវិធី វិធីនៃសេចក្ដីសុខសាន្ដ, មធ្យោបាយក្នុងការធ្វើឲ្យមានសេចក្ដីស្ងប់ : ប្រើសន្តិវិធី, ផ្សះផ្សាអធិករណ៍ដោយសន្តិវិធី ។ សន្តិសុខ សុខដែលកើតអំពីសេចក្ដីស្ងប់ ។ សន្តិហេតុ ហេតុដែលនាំឲ្យកើតសេចក្ដីស្ងប់ ។ សន្តុបាយ ( បា. < សន្តិ + ឧបាយ ) ឧបាយឲ្យកើតសេចក្ដីស្ងប់ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តាននៃសព្ទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យដែលចេញមកពីនាមតែមួយ ដូចជាកំណើត កើត ដំណើរ ដើរ ជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តតិសព្ទ (ភ្លេង)

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សូរភ្លេងដែលគេប្រគំជាប់រហូតឥតឈប់ លុះត្រា តែចប់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តតិវង្សវិទ្យា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តំណវង្សត្រកូលរបស់ជនណាមួយ រាប់ចាប់តាំងពីបុព្វបុរសរៀងមក។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តតិជន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន, មូលបត្ររដ្ឋ
មានន័យថា ជនដែលទទួលបន្តនូវសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់មតកជន តាមរយៈសន្ដតិកម្ម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តតិកេតន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីសំណាក់ការរបស់សង្គ្រាជកាតូលិក ឬការគ្រប់គ្រងរបស់ប៉ាប។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តតិកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន, ពន្ធដារ,ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ, មូលបត្ររដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ការផ្ទេរតាមច្បាប់នូវទ្រព្យរបស់អ្នកស្លាប់ឱ្យទៅអ្នករស់។ មត៌ក ឬទ្រព្យរបស់ខ្មោចដែលត្រូវបានទៅទាយាទ (អ្នកបន្តមត៌ក)។ ២. ការផ្ទេរសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់មតកជនម្នាក់ ឬច្រើននាក់តាមឆន្ទៈ ឬតាមច្បាប់។ ៣. ការផ្ទេរអចលនទ្រព្យពីមនុស្សស្លាប់ទៅឱ្យញាតិ តាមរយៈ៖ ▪បណ្តាំជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ករណីគ្មានទំនាស់ ឬ ▪បញ្ជាក់លើលិខិតយថាភូត ករណីគ្មានទំនាស់ ឬ ▪សាលក្រម ឬសាលដីកាតុលាការ ករណីមានទំនាស់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្តតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) វង្ស ត្រកូល វង្សត្រកូល ពូជពង្ស; ជាតិ; បុត្រដែលតៗគ្នាមក ។
ឧទាហរណ៍៖ តំណសន្តតិ; ជាប់សន្តតិតៗមក ។ ខ្មែរច្រើនប្រើជា សន្តតិវង្ស សំដៅសេចក្ដីថា “តំណវង្សតៗមក” : ប្រព្រឹត្តតាមលំអានសន្តតិវង្ស, សន្តតិវង្សក្សត្រិយ៍ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ត ឬសន្តី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនដែលរស់នៅ ឬស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ដោយបរិសុទ្ធក្នុងកាយ​ និងចិត្ត បើពោល តាមផ្លូវពុទ្ធសាសនា គឺព្រះអរហន្ត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ដោស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សន្តោឞ ឬ សំតោឞ ) សេចក្ដីត្រេកអរ ,ពេញចិត្ត ចំពោះវត្ថុ… ជារបស់ខ្លួន គឺបានប៉ុន្មានក៏ល្មមចិត្តត្រឹមប៉ុណ្ណោះ មិនរវះរវាម, មិនវាតអាទិ៍ ហួសហេតុឬហួសទំនង
ឧទាហរណ៍៖ មានសន្ដោស, ចិញ្ចឹមជីវិតដោយសន្ដោស ។

                     ខ្មែរប្រើជា កិ. ឬ គុ. ក៏មាន : គួរសន្ដោសទៅ!; ចិត្តសន្ដោស, ធម៌សន្ដោស ( ម. ព. សន្តុដ្ឋី និង អត់ឱន ក្នុងពាក្យ អត់ កិ. ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមិនប្រកាន់ទោសដល់អ្នកដទៃ ចេះអត់ឱន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ដាប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) សេចក្ដីក្ដៅខ្លាំង ដំណើរក្ដៅអន្ទះអន្ទែង កម្ដៅយ៉ាងខ្លាំង។ ប្រើជា គុ. ក៏មាន “ដែលក្ដៅខ្លាំង” ( ម. ព. សណ្ដាប ផង )។ សន្ដាបចិត្ត ចិត្តក្ដៅក្រហាយខ្លាំង។ សន្ដាបទុក្ខ ទុក្ខក្ដៅខ្លាំង។ សន្ដាបរោគ រោគដែលបណ្ដាលឲ្យឈឺក្ដៅអន្ទះអន្ទែង។ សន្ដាបវេទនា ដំណើរទទួលរងទុក្ខលំបាកយ៉ាងខ្លាំង។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ដាននៃសព្ទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យដែលចេញមកពីនាមតែមួយ ដូចជាកំណើត កើត ដំណើរ ដើរ ជាដើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សន្ដាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) វង្ស ពង្ស ពូជ ពូជ្សពង្ស; តំណវង្ស។ ចិត្ត អធ្យាស្រ័យ។ សន្ដានព្រៀងលាន ( ម. ព. ព្រៀងលាន )។ សន្ដានសន្ធិ ( សន់-តាន៉ៈសន់-ធិ ) តំណវង្សតៗមក ក្រសែវង្ស សន្តតិវង្ស។ ញាតិសន្ដាន ញាតិវង្ស តំណវង្សញាតិ។ សាច់សន្ដាន សាច់ញាតិ។ មានសន្ដានខុសគ្នា មានចិត្ត ឬអធ្យាស្រ័យខុសគ្នា; និយាយថា មានសន្តានចិត្តខុសគ្នា ក៏បាន។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រកូល គ្រួសារ ពូជពង្ស ក្រសែវង្សត្រកូល មនុស្សដែលជាប់ជាតំណមកពីត្រកូលណាមួយ មនុស្សក្នុងជំនាន់ក្រោយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សនិ្តសុខមនុស្ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា សុវត្ថិភាពមនុស្សពីការគំរាមកំហែងរ៉ាំរ៉ៃ (ភាពអត់ឃ្លាន ជំងឺ ភាពរាំងស្ងួត ទឹកជំនន់ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ…. ) និងកិច្ចការពារពីការរំខានភ្លាមៗ ពីការខូចប្រយោជន៍នៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ទោះបីជានៅក្នុងផ្ទះ កន្លែងធ្វើការ ឬក្នុងសហគមន៍ក៏ដោយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សនិទានិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដែលទាក់ទងនឹងសនិទាននិយម ជនដែលគាប់ចិត្តនឹងសនិទាននិយម ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលទាក់ទងនឹងសនិទាននិយម ជនដែលគាប់ចិត្តនឹងសនិទាននិយម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សនិទានភាព

មានន័យថា គោលការណ៍ ឬភាពសមហេតុផលដែលឈរលើមូលដ្ឋាននៃការពិចារណាហ្មត់ចត់ និងត្រឹមត្រូវ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្នុងការគ្រប់គ្រងថវិការដ្ឋាភិបាលចំបាច់ត្រូវមានសនិទានភាពចំពោះចំណាយតាមរយៈការធ្វើអាទិភាវូបនីយកម្មវថិកានៃចំណាយចរន្ត និងចំណាយមូលធន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សនិទាននីយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលសំអាង ផ្អែកតែទៅលើវិចារណញ្ញាណមួយមុខ ដែលផុសចេញមកតែពីចារិរណញ្ញាណ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សនិទាននិយម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លក្ខណៈអ្វីៗ ដែលផ្អែកតែទៅលើវិចារណ ញ្ញាណ មួយមុខ ប្រព័ន្ធដែលផ្អែកតែទៅលើការត្រិះរិះ មិនយកតាមពាក្យដែលគេថា បានមកពីអាទិទេពណា មួយឡើយ គឺថាគំនិតដែលផុសចេញមក សុទ្ធតែសំអាងទៅលើការជញ្ជឹងគិត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សនិទានកម្មចំណាយ

មានន័យថា ការវិភាគពិចារណាដោយសមហេតុផលក្នុងការសម្រេចចិត្តលើមុខចំណាយណាមួយ។ ចំពោះថិរកាជាតិសនិទានកម្មចំណាយ គឺជាចំណាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ ធានាបាននូវស្ថិតភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច និងនិរន្តភាពសារពើពន្ធ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សនិទានកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ក្នុងឧស្សាហកម្ម វិធីរៀបចាត់ចែងក្នុងផលិតកម្ម ដើម្បីឱ្យបានផលច្រើន ដោយប្រើបឋមរូបធាតុចំនួនតិច និងកម្លាំងកាយក៏តិចដែរ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធឹ–

មានន័យថា ( ម. ព. សទ្ធិវិហារិក )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធិវិហារិកវត្ត ឬ សទ្ធឹ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វត្ត គឺការមើលថែទាំ និងការទំនុកបម្រុង ដែលឧបជ្ឈាយ៍ត្រូវធ្វើដល់សទ្ធិវិហារិក ( ព. វិ. ពុ. ) ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធិវិហារិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សាធ៌ម៑ “ជាមួយ” + វិហារិក “អ្នកនៅ” ) អ្នកនៅជាមួយ គឺភិក្ខុ ឬសាមណេរដែលជាសិស្សរបស់ឧបជ្ឈាយ៍ ត្រូវនៅក្នុងអំណាចឧបជ្ឈាយ៍ឲ្យលោកមើលការខុសត្រូវស្ដីប្រដៅជានិច្ច ។
ឧទាហរណ៍៖ សទ្ធិវិហារិកជាសិស្សរបស់ឧបជ្ឈាយ៍, អន្តេវាសិក ជាសិស្សរបស់អាចារ្យ ( ព. វិ. ពុ. ) ។

                     សទ្ធិវិហារិកវត្ត ឬសទ្ធឹ– ( –រិ-កៈវ័ត ) វត្តគឺការមើលថែទាំនិងការទំនុកបម្រុង ដែលឧបជ្ឈាយ៍ត្រូវធ្វើដល់សទ្ធិវិហារិក ( ព. វិ. ពុ. ) ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធិន្រ្ទិយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. < សទ្ធា + ឥន្រ្ទិយ) ឥន្រ្ទិយ​គឺ​សទ្ធា (សទ្ធា​ដែល​រាប់​ថា​ជា​ធំ​មួយ​របស់​សត្វ​លោក) ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធិន្រិ្ទយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < សទ្ធា + ឥន្រ្ទិយ ) ឥន្រ្ទិយគឺសទ្ធា ( សទ្ធាដែលរាប់ថាជាធំមួយរបស់សត្វលោក ) ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធា​សម្បយុត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចិត្ត​ដែល​ប្រកប​ដោយ​សទ្ធា; បុគ្គល​អ្នក​ប្រកប​ដោយ​សទ្ធា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាសម្បយុត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចិត្តដែលប្រកបដោយសទ្ធា; បុគ្គលអ្នកប្រកបដោយសទ្ធា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាសម្បន្ន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកដែលបរិបូណ៌ដោយសទ្ធា; បើស្រ្តីជា សទ្ធាសម្បន្នា ( –ស័ម-បុ័ន-ន៉ា ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាលុភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពនៃមនុស្ស ដែលឆោតឆាប់តែខាងជឿ ដែលអ្នកផងបញ្ឆោតបានយ៉ាងងាយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាលុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឆោតឆាប់ជឿពេក ដែលត្រូវគេបញ្ជោតបានដោយងាយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាបព្វជិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកបួសដោយសទ្ធា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាធិមុត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. < សទ្ធា + អធិ​មុត្ត “ដែល​បង្អោន​ទៅ, ដែល​ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់”) អ្នក​ដែល​ចុះ​ចិត្ត​ស៊ប់​ក្នុង​សទ្ធា, អ្នក​ដែល​ជឿ​ស៊ប់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាធិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. <សទ្ធា + អធិក “ក្រៃលែង, លើស​លុប”) អ្នក​ដែល​អធិក​ដោយ​សទ្ធា គឺ​ពោធិសត្វ​ដែល​បំពេញ​បារមី​ដោយ​សទ្ធា​ដ៏​លើស​លុប ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាធន ( –ធន់ )

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទ្រព្យគឺសទ្ធា, សទ្ធាដែលទុកថាជាទ្រព្យរបស់មនុស្ស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាទេយ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របស់ដែលគេឲ្យដោយសទ្ធា, ចតុប្បច័្ចយដែលទាយកប្រគេនបព្វជិតដោយសទ្ធា ( ព. វិ. ពុ. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទំនួលចិត្តដែលចង់តែធ្វើទាន ទានដែលបុគ្គលធ្វើដោយចិត្តជ្រះថ្លា ដែលទូលាយដៃក្នុងការឱ្យ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាចេតសិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សទ្ធាដែលរាប់ជាចេតសិកមួយ ក្នុងពួកចេតសិក ៥២ ( ព. អ. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាចរិយា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរប្រព្រឹត្តដោយការជឿឬនៅក្នុងការជឿស្ដាប់ ។ សទ្ធាចិត្ត ចិត្តដែលប្រកបដោយសទ្ធា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធាចរិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកដែលមានចរិតជឿងាយ, អ្នកដែលឆាប់ជឿងាយៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. ឝ្រទ្ធា ) ជំនឿ ។ សេចក្ដីជឿបុណ្យ, ជឿបាប, ជឿកម្ម, ជឿផល ។
ឧទាហរណ៍៖ មានសទ្ធាមុតមាំ; ឲ្យទានដោយសទ្ធា ។ សទ្ធាចរិត អ្នកដែលមានចរិតជឿងាយ, អ្នកដែលឆាប់ជឿងាយៗ ។ សទ្ធាចរិយា ដំណើរប្រព្រឹត្តដោយការជឿឬនៅក្នុងការជឿស្ដាប់ ។ សទ្ធាចិត្ត ចិត្តដែលប្រកបដោយសទ្ធា ។ សទ្ធាចេតសិក សទ្ធាដែលរាប់ជាចេតសិកមួយ ក្នុងពួកចេតសិក ៥២ ( ព. អ. ) ។ សទ្ធាទេយ្យ របស់ដែលគេឲ្យដោយសទ្ធា, ចតុប្បច័្ចយដែលទាយកប្រគេនបព្វជិតដោយសទ្ធា ( ព. វិ. ពុ. ) ។ សទ្ធាធន ( –ធន់ ) ទ្រព្យគឺសទ្ធា, សទ្ធាដែលទុកថាជាទ្រព្យរបស់មនុស្ស ។ សទ្ធាធិក ( បា. < សទ្ធា + អធិក “ក្រៃលែង, លើសលុប” ) អ្នកដែលអធិកដោយសទ្ធា គឺពោធិសត្វដែលបំពេញបារមីដោយសទ្ធាដ៏លើសលុប ។ សទ្ធាធិមុត្ត( បា. < សទ្ធា + អធិមុត្ត “ដែលបង្អោនទៅ, ដែលចុះចិត្តស៊ប់” )អ្នកដែលចុះចិត្តស៊ប់ក្នុងសទ្ធា, អ្នកដែលជឿស៊ប់ ។ សទ្ធាបព្វជិត អ្នកបួសដោយសទ្ធា ។ សទ្ធាសម្បន្ន ( –ស័ម-ប័ន ) អ្នកដែលបរិបូណ៌ដោយសទ្ធា; បើស្រ្តីជា សទ្ធាសម្បន្នា ( –ស័ម-បុ័ន-ន៉ា ) ។ សទ្ធាសម្បយុត្ត ( –ស័ម-ប៉ៈយុត ) ចិត្តដែលប្រកបដោយសទ្ធា; បុគ្គលអ្នកប្រកបដោយសទ្ធា ។ សទ្ធិន្រិ្ទយ ( ស័ត-ធិន-ទ្រី; បា. < សទ្ធា + ឥន្រ្ទិយ ) ឥន្រ្ទិយគឺសទ្ធា ( សទ្ធាដែលរាប់ថាជាធំមួយរបស់សត្វលោក ) ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា នាមសព្ទ ( បា. ឬ សំ. < សត៑, ត៑ > ទ៑ + ធម៌ > សទ្ធម៌ ) ធម៌របស់សប្បុរស គឺធម៌របស់បុគ្គលអ្នកស្ងប់, អ្នកត្រឹមត្រូវ ( ច្រើនប្រើពាក្យ ព្រះ ផ្សំពីខាងដើម )
ឧទាហរណ៍៖ ស្ដាប់ព្រះសទ្ធម្ម, រៀនព្រះសទ្ធម្ម ( ព. ពុ. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ធម៌

មានន័យថា ( ម. ព. សទ្ធម្ម )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទ–

មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ សទ្ទ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទ–

មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ សទ្ទ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទា–

មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ សទ្ទ )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទានុក្រម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( < បា. សទ្ទ + សំ. អនុក្រម ) វចនានុក្រម, បទានុក្រម ។ ល ។
សៀវភៅពាក្យរៀបរៀងតាមលំដាប់អក្សរ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទសាស្រ្ត ឬ សព្ទ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គម្ពីរកែសព្ទ; វេយ្យាករណ៍, គម្ពីរពួកវេយ្យាករណ៍ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទសាស្រ្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្នែកភាសាប្រវត្តិ ចែងពីសូរសំឡេង និងការបញ្ចេញខ្យល់ក្នុងពាក្យនីមួយៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទសញ្ញា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការសម្គាល់ដោយសូរសព្ទ; ការបញ្ចេញវាចាថា សាធុ! ។
អក្សរភ្លេងប្រាប់ពីសំឡេង និងខ្យល់ត្រូវបញ្ចេញឆាប់ ឬយឺត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទវិសេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គម្ពីរនិយាយអំពីសព្ទផ្សេងៗ ដែលទាក់ទងដោយវេយ្យាករណ៍ភាសាបាលី ( ហៅក្លាយជា សទ្ទាវិសេស ក៏មាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទវិបល្លាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរភ្លាត់សព្ទ, ការប្រែប្រួលសព្ទ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទមាលាកនិដ្ឋា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សទ្ធមាលាសំឡេងឯក ក្រលួច។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទមាលា (តន្រ្តី)

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជួរសទ្ទសញ្ញាជាលំដាប់ហូរហែ (ម.ព.សទ្ធសញ្ញា)។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទពិម្ពាល័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីកន្លែងសម្រាប់ទុកដាក់ថាសម៉ាស៊ីនច្រៀង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទពិម្ព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថាសសំឡេង គឺជាថាសម៉ាស៊ីនច្រៀង សម្រាប់បញ្ចេញសូរស័ព្ទ​ជាទំនុកច្រៀង ឬជាភ្លេង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទន័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ន័យ, គោលរបស់ភាសា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សទ្ទឃោស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សូរគឹកកង, សូររំពង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត