Category: A Khmer Dictionary

វិញ្ញាបនបត្រនៃកិរិយាមារយាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាបត្រចេញឲ្យជាព័ស្ដុតាងដល់និស្សិតដែលបានប្រឡងជាប់ នៅវេលាបានរៀនគ្រប់កំណត់ឆ្នាំហើយ

វិញ្ញាបនបត្រនៃការទទួលខុសត្រូវលើគុណភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រដែលចេញដោយអ្នកគ្រប់គ្រងគម្រោង/អ្នកម្ចាស់ការ នៅពេលមានការកែតម្រូវវិកលភាពដោយអ្នកទទួលការ។

វិញ្ញាបនបត្រនិច្ចសិក្សា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់ថា សាមីខ្លួនបានរៀនសូត្រឥតមានលោះខាន ដោយឥតអនុញ្ញាតឡើយ ។

វិញ្ញាបនបត្រធានារ៉ាប់រង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ, ធានារ៉ាប់រង
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ២. ឯកសារដែលចេញដោយក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រង ដើម្បីបញ្ជាក់ថាអ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង បានទិញការធានារ៉ាប់រងពីក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រង។

វិញ្ញាបនបត្រចុះបញ្ជី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧស្សាហកម្មហិរញ្ញវត្ថុ
មានន័យថា លិខិតបញ្ជាក់សេចក្ដីដែលបានចេញឱ្យ ដើម្បីបញ្ជាក់ទទួលស្គាល់លើប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមហ៊ុន រោងចក្រ សហគ្រាស ទៅតាមការតម្រូវនៃស្តង់ដារ ISO9000 និង ISO 14000។

វិញ្ញាបនបត្រគរុកោសល្យសម្បទា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់ថា សាមីុខ្លួនមានចំណេះវិជ្ជាក្នុងការបង្រៀនធួនល្មម។

វិញ្ញាបនបត្រកាយសម្បទា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រដែលគ្រូពេទ្យចេញឱ្យបញ្ជាក់ពីកម្លាំងរបស់ជនណាម្នាក់ថាល្មមធ្វើការតាមពាក្យរបស់ខ្លួនបាន ឬពុំបាន ។

វិញ្ញាបនបត្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. សំ. ) សំបុត្របញ្ជាក់, លិខិតបញ្ជាក់សេចក្ដី; លិខិតរបស់អ្នករាជការមានសមត្ថកិច្ចដែលបញ្ជាក់រឿងអ្វីមួយ។
ឧទាហរណ៍៖ វិញ្ញាបនបត្រនៃកិរិយាមារយាទ; សញ្ញាបត្រចេញឲ្យជាព័ស្ដុតាងដល់និស្សិតដែលបានប្រឡងជាប់ នៅវេលាបានរៀនគ្រប់កំណត់ឆ្នាំហើយ : វិញ្ញាបនបត្របឋមសិក្សា ។ ល ។

វិញ្ញាតកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិញ្ញាត “ដែលបានដឹងជាក់” + កម្ម “អំពើ; ការ” ) ការបានដឹងជាក់; ការបញ្ជាក់សេចក្ដីឲ្យដឹងច្បាស់; អំពើដែលធ្វើដោយសេចក្ដីដឹងច្បាស់; ការក្លែងធ្វើ ។

វិញ្ញាណក្ខន្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កងវិញ្ញាណ ( ពួកចិត្ត ) ដែលរាប់បញ្ចូលក្នុងខន្ធ ៥ ( ម. ព. បញ្ចក្ខន្ធ ផង ) ។

វិញ្ញាណកទ្រព្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទ្រព្យមានវិញ្ញាណ ។
ឧទាហរណ៍៖ គោ, ក្របី, ដំរី, សេះ ជាវិញ្ញាណកទ្រព្យ ( ព. ផ្ទ. អវិញ្ញាណកទ្រព្យ ) ។

វិញ្ញាណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិជ្ញាន ) ធម្មជាតិដឹងច្បាស់នូវអារម្មណ៍ ( ចិត្ត )។
ឧទាហរណ៍៖ បាត់វិញ្ញាណ ឬ រលត់វិញ្ញាណ រលត់ចិត្ត : ភ័យស្លុតខ្លាំងស្ទើរបាត់វិញ្ញាណ ។ វិញ្ញាណកទ្រព្យ ( វិញ-ញា-ណៈកៈទ្រ័ប ) ទ្រព្យមានវិញ្ញាណ : គោ, ក្របី, ដំរី, សេះ ជាវិញ្ញាណកទ្រព្យ ( ព. ផ្ទ. អវិញ្ញាណកទ្រព្យ ) ។ វិញ្ញាណក្ខន្ធ ( វិញ-ញា-ណ័ក-ខ័ន) កងវិញ្ញាណ ( ពួកចិត្ត )ដែលរាប់បញ្ចូលក្នុងខន្ធ ៥ ( ម. ព. បញ្ចក្ខន្ធ ផង ) ។

វិញ្ញត្តិកម្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើ ឬការស្រែកសូម; . . .។ ល ។ (ម.ព. វិញ្ញត្តិ បន្ថែម)។

វិញ្ញត្តិកថា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្ដីស្រែកសូម; សម្ដីថ្លែងការណ៍. . .។

វិញ្ញត្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិជ្ញាបិ្ត ) ការសូម, ការស្រែកសូម; ការជម្រាប, ការផ្តៀង; ដំណើរថ្លែងការណ៍, សេចក្ដីរាយការណ៍ ។ វិញ្ញត្តិកថា ( វិញ-ញ័ត-តិ-កៈ–) សម្ដីស្រែកសូម; សម្ដីថ្លែងការណ៍. . .។ វិញ្ញត្តិកម្ម អំពើឬការស្រែកសូម; . . .។ ល ។

វិញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ទៀត; ដូចដែល ។
ឧទាហរណ៍៖​ ​​ត្រឡប់ទៅវិញ, មកវិញ, ឲ្យវិញ ។

​​​​​​​​​​​​​                       ជាជាង, ស្រួលជាង; ទេតើ ។
ឧទាហរណ៍៖ យកនេះវិញ, ទៅតាមផ្លូវខាងណោះវិញ ។ វិញទៀត ថែមទៀត, ម្ដងទៀត, ដដែលទៀត ។ មួយវិញទៀត មួយផ្សេងទៀត, ក្រៅពីនេះទៀត។ មួយវិញសោត ក្រៅពីនេះសោត ។ ល ។

វិជ្ឈកោណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ខ្សែពុះជ្រុង ដូចយ៉ាងខ្សែបន្ទាត់ ដែលភ្ជាប់ជ្រុងមួយទៅជ្រុងប្រទល់មុខគ្នា​ ។

វិជ្ជោត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិទ្យោត ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. វិទ្យោត ) ។

វិជ្ជុលតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជ្ជុតា ) ។

វិជ្ជុតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិទ្យុល្លតា ) ខ្សែផ្លេកបន្ទោរ, រស្មីផ្លេកបន្ទោរ ។

វិជ្ជុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. វិទ្យុត៑ ) ផ្លេកបន្ទោរ, មហារីក ។ ន័យផ្សេងពីនេះជារបស់ពាក្យ វិទ្យុ ( ម. ព. វិទ្យុ ) ។

វិជ្ជា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វិជ្ជា ឬ វិទ្យា ) ។

វិជ្ជាហីនភាព ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការខ្សត់វិជ្ជា; ដំណើរឥតវិជ្ជា ។ ល ។ ពាក្យ វិជ្ជា និង វិទ្យា ដែលផ្សំជាមួយនឹងសព្ទដទៃជាសមាសនាមទាំងប៉ុន្មាននេះ កវីងាយនឹងជ្រើសរើសតែងកាព្យបានតាមត្រូវការ, ដូចជាកាព្យថា ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកវិជ្ជាម័ទ ច្រើនតែវិបត្តិ ដោយក្ដីមើលងាយ អ្នកចេះផងគ្នា ថាជនសម្ទាយ ព្រោះក្ដីមាក់ងាយ គេស្អប់ជុំខ្លួន ។

វិជ្ជាសមោធាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំណេះវិជ្ជាទាំងអស់របស់មនុស្ស ឈ្មោះសៀវភៅដែលចែងពីវិជ្ជាទាំងអស់នេះ ។

វិជ្ជាល័យ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិជ្ជា, សំ. វិទ្យា + អាលយ “ផ្ទះ, លំនៅ; កន្លែង” ) ឬ វិទ្យាសទ្ម័ន, វិជ្ជាសាលា ឬ វិទ្យា– សាលារៀន, រោងរៀន ( វេវ. វិទ្យាគារ, វិទ្យាមន្ទីរ ) ។

វិជ្ជាលាភ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការបានវិជ្ជា, ការសម្រេចចំណេះ ។

វិជ្ជាម័យ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលសម្រេចអំពីវិជ្ជា។

វិជ្ជាមន្ទីរ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រោងរៀន ( ម. ព. មន្ទីរ ផង ) ។

វិជ្ជាមទៈ, –ម័ទ ឬ វិទ្យាមទៈ, –ម័ទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា. វិជ្ជា,សំ. វិទ្យា+ មទ “ដែលស្រវឹង, សេចក្ដីស្រវឹង” ) ដែលស្រវឹងចំណេះ, ដែលក្អេងក្អាង, ឆ្មើងឆ្មៃ ព្រោះអាងចំណេះ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សវិជ្ជាម័ទ ។

                     សេចក្ដីប្រកាន់មានះថាខ្លួនមានចំណេះ។ ( ព. កា. ប្រើជា វិជ្ជាមទោ, វិជ្ជាមទា ក៏បាន )។

វិជ្ជាភូមិ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថ្នាក់វិជ្ជា ។

វិជ្ជាពេទ្យគ្រួសារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិជ្ជាពេទ្យដែលមនុស្សម្នាក់ៗ ត្រូវចេះខ្លះ ដើម្បីថែទាំ ព្យាបាលជំងឺក្នុងគ្រួសារ ទម្រាំទៅដល់មន្ទីរពេទ្យ ។

វិជ្ជាពេទ្យកុមារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្នែកវិជ្ជាពេទ្យសិក្សា ឬព្យាបាលតែរោគកូនក្មេង ។

វិជ្ជាពេទ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិទ្យាសាស្រ្តមានទីដៅឆ្ពោះទៅរកការថែទាំ ឬព្យាយាមឱ្យមានសុខភាព មុខងារបស់គ្រូពេទ្យ ។

វិជ្ជាពល ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កម្លាំងរបស់វិជ្ជា ។

វិជ្ជាផល ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផលប្រយោជន៍ដែលបានអំពីវិជ្ជា ។

វិជ្ជាធរី ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្រ្តីអ្នកមានវិជ្ជា; ទេវតាអ្នកប្រសិទ្ធីវិជ្ជា ។

វិជ្ជាធរ ឬ វិទ្យា–

មានន័យថា ( ដូចគ្នានឹង ពិទ្យាធរ ដែរ ) ។

វិជ្ជាធនី ឬ វិទ្យាធនិន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកមានវិជ្ជាជាទ្រព្យ ។

វិជ្ជាទាយក ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកឲ្យចំណេះ, អ្នកបង្រៀនវិជ្ជា ( បើស្រី្តជា –ទាយិកា ) ។

វិជ្ជាទាន ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការឲ្យចំណេះ, ការបង្រៀនវិជ្ជា ។

វិជ្ជាឋានមហាសាគរលេខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិជ្ជាឋានសម្រាប់សិក្សាពីសមុទ្រ ពីមហាសាគរ ។

វិជ្ជាឋានបដិបក្ខឧម្មត្តករោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិជ្ជាឋានសម្រាប់ចាត់បង្ការ កមឱ្យមានរោគឆ្កែឆ្កួត ដូចជាវិជ្ជាឋានប៉ាស្ទ័រជាដើម ។

វិជ្ជាឋានបង្រៀនយុត្តិសាស្រ្ត និងសេដ្ឋសាស្រ្តរបស់ជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិជ្ជាឋាន បង្រៀននីតិសាស្រ្ត និងវិទ្យាចែងពី ផលិតកម្ម ពីការបែង និងពីឧបរិភោគនូវធនធាន។

វិជ្ជាឋានជីវសាស្រ្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិជ្ជាឋានសម្រាប់សិក្សាពីអង្គ និងបាតុភូតនៃសត្វមានជីវិត ។

វិជ្ជាឋាន ឬ វិទ្យាស្ថាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីតាំងនៃវិជ្ជា, គ្រឹះស្ថានជាទីស្រាវជ្រាវរិះរកខាងវិទ្យាសាស្រ្ត ឬជាទីសម្រាប់សិក្សារៀនសូត្រនូវចំណេះវិជ្ជាផ្សេងៗ ។

វិជ្ជាជីវៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( វិជ្ជា+អាជីរ ) មុខតំណែង, មុខការរបរសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិត : វិជ្ជាជីវៈ របស់អ្នករាជការ, ប្រកបវិជ្ជាជីវៈខាងកសិកម្ម ។

វិជ្ជាគារ ឬ វិទ្យាគារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( <វិជ្ជា ឬ វិទ្យា + អគារ “ផ្ទះ, រោង” ) រោងរៀនឬសាលារៀន ( វេវ. វិជ្ជាមន្ទីរ, វិទ្យាល័យ, វិទ្យាសទ្ម័ន, វិជ្ជាសាលា ) ។

វិជ្ជាគវេសី ឬ វិទ្យាគវេសិន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ឬ សំ. វិទ្យា+គវេឝិន៑ ) អ្នកស្វែងចំណេះ ( បើស្ដ្រីជា –គវេសិនី ) ។

វិជ្ជាកោដ្ឋ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិជ្ជា + កោដ្ឋ “ជង្រុក; ឃ្លាំង” ; សំ. វិទ្យា+កោឞ្ឋ ) ឃ្លាំងចំណេះ ( មន្ទីរដាក់គម្ពីរ, សាស្រ្ដា, ក្បួន, ច្បាប់ ) ។

វិជ្ជាកូដ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំពូលវិជ្ជា, ចំណេះថ្នាក់ខ្ពស់បំផុត ។

វិជ្ជាការ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដូចគា្ននឹង វិជ្ជាករ ឬ វិទ្យាករ ។ តែខ្មែរច្រើនប្រើសំដៅសេចក្ដីថា ” មន្ត, មន្តអាគម ” : ចេះវិជ្ជាការ, មន្តវិជ្ជាការ ។

វិជ្ជាកាម ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកប្រាថ្នាចំណេះ; អ្នកដែលកំពុងរៀនឲ្យចេះតទៅទៀត ។

វិជ្ជាករ ឬ វិទ្យា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកបង្កើតវិជ្ជា; អ្នកចេះ ។

វិជ្ជា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. ) សេចក្ដីដឹងច្បាស់; ការចេះដឹង, ចំណេះ; វេទមន្ត, មន្តអាគម : វិជ្ជាលេខ; វិជ្ជាពេទ្យ ។ ( ព. កា. ) : អ្នករៀនទាំងឡាយ ប្រយ័ត្នរាយមាយ ព្រោះក្ដីសល់វ៉ល់ ត្រូវខាំមាត់រៀន ចំណេះសាកល ឲ្យត្រាតែដល់ ត្រើយត្រាណវិទ្យា ។ វិទ្យាជាទ្រព្យ ប្រើបានគ្រប់សព្វ លើសទ្រព្យនានា អ្នកមានទ្រព្យស្រាប់ អាប់ឥតវិជា្ជ មិត្រភ័ក្ដិផងគ្នា គេច្រើនមើលងាយ ។ ល ។ វិជ្ជាករ ឬ វិទ្យា– អ្នកបង្កើតវិជ្ជា; អ្នកចេះ ។ វិជ្ជាកាម ឬ វិទ្យា– អ្នកប្រាថ្នាចំណេះ; អ្នកដែលកំពុងរៀនឲ្យចេះតទៅទៀត ។ វិជ្ជាការ ឬ វិទ្យា– ដូចគា្ននឹង វិជ្ជាករ ឬ វិទ្យាករ ។ តែខ្មែរច្រើនប្រើសំដៅសេចក្ដីថា ” មន្ត, មន្តអាគម ” : ចេះវិជ្ជាការ, មន្តវិជ្ជាការ ។ វិជ្ជាកូដ ឬ វិទ្យា– កំពូលវិជ្ជា, ចំណេះថ្នាក់ខ្ពស់បំផុត ។ វិជ្ជាកោដ្ឋ ( បា. វិជ្ជា + កោដ្ឋ “ជង្រុក; ឃ្លាំង” ; សំ. វិទ្យា+កោឞ្ឋ ) ឃ្លាំងចំណេះ ( មន្ទីរដាក់គម្ពីរ, សាស្រ្ដា, ក្បួន, ច្បាប់ ) ។ វិជ្ជាគវេសី ឬ វិទ្យាគវេសិន (–គៈ–; បា. ឬ សំ. វិទ្យា+គវេឝិន៑ ) អ្នកស្វែងចំណេះ ( បើស្ដ្រីជា –គវេសិនី ) ។ វិជ្ជាគរុ ឬ វិទ្យាគុរុ គ្រូបង្រៀនវិជ្ជា ។ វិជ្ជាគារ ឬ វិទ្យាគារ ( <វិជ្ជា ឬ វិទ្យា + អគារ “ផ្ទះ, រោង” ) រោងរៀនឬសាលារៀន ( វេវ. វិជ្ជាមន្ទីរ, វិទ្យាល័យ, វិទ្យាសទ្ម័ន, វិជ្ជាសាលា ) ។ វិទ្យាច័ណ (សំ. –ចណ ) ដែលមានល្បីឈ្មោះខាងការចេះដឹង ។ វិជ្ជាជីវៈ ( វិជ្ជា+អាជីរ ) មុខតំណែង, មុខការរបរសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិត : វិជ្ជាជីវៈ របស់អ្នករាជការ, ប្រកបវិជ្ជាជីវៈខាងកសិកម្ម ។ វិជ្ជាឋាន ឬ វិទ្យាស្ថាន ទីតាំងនៃវិជ្ជា, គ្រឹះស្ថានជាទីស្រាវជ្រាវរិះរកខាងវិទ្យាសាស្រ្ត ឬជាទីសម្រាប់សិក្សារៀនសូត្រនូវចំណេះវិជ្ជាផ្សេងៗ ។ វិជ្ជាទាន ឬ វិទ្យា– ការឲ្យចំណេះ, ការបង្រៀនវិជ្ជា ។ វិជ្ជាទាយក ឬ វិទ្យា– ( –យក់) អ្នកឲ្យចំណេះ, អ្នកបង្រៀនវិជ្ជា ( បើស្រី្តជា –ទាយិកា ) ។ វិជ្ជាធន ឬ វិទ្យា– ( –ធន់ ) វិជ្ជាដែលទុកជាទ្រព្យ ។ វិជ្ជាធនី ឬ វិទ្យាធនិន (–ធៈ–)អ្នកមានវិជ្ជាជាទ្រព្យ ។ វិជ្ជាធរ ឬ វិទ្យា– ( ដូចគ្នានឹង ពិទ្យាធរ ដែរ ) ។ វិជ្ជាធរី ឬ វិទ្យា– ( –ធ:– ) ស្រ្តីអ្នកមានវិជ្ជា; ទេវតាអ្នកប្រសិទ្ធីវិជ្ជា ។ វិជ្ជាផល ឬ វិទ្យា– ( –ផល់ ) ផលប្រយោជន៍ដែលបានអំពីវិជ្ជា ។ វិជ្ជាពល ឬ វិទ្យា– ( –ពល់ ) កម្លាំងរបស់វិជ្ជា ។ វិជ្ជាភូមិ ឬ វិទ្យា– (–ភូម ) ថ្នាក់វិជ្ជា ។ វិជ្ជាមទៈ, –ម័ទ ឬ វិទ្យាមទៈ, –ម័ទ ( –មៈទៈ, –ម៉ាត់; បា. វិជ្ជា,សំ. វិទ្យា+ មទ “ដែលស្រវឹង, សេចក្ដីស្រវឹង” ) ដែលស្រវឹងចំណេះ, ដែលក្អេងក្អាង, ឆ្មើងឆ្មៃ ព្រោះអាងចំណេះ : មនុស្សវិជ្ជាម័ទ ។ សេចក្ដីប្រកាន់មានះថាខ្លួនមានចំណេះ។ ( ព. កា. ប្រើជា វិជ្ជាមទោ, វិជ្ជាមទា ក៏បាន )។ វិជ្ជាមន្ទីរ ឬ វិទ្យា– រោងរៀន ( ម. ព. មន្ទីរ ផង ) ។ វិជ្ជាម័យ ឬ វិទ្យា– ដែលសម្រេចអំពីវិជ្ជា។ វិជ្ជាលាភ ឬ វិទ្យា– ការបានវិជ្ជា, ការសម្រេចចំណេះ ។ វិជ្ជាល័យ ឬ វិទ្យា– ( បា. វិជ្ជា, សំ. វិទ្យា + អាលយ “ផ្ទះ, លំនៅ; កន្លែង” ) ឬ វិទ្យាសទ្ម័ន, វិជ្ជាសាលា ឬ វិទ្យា– សាលារៀន, រោងរៀន ( វេវ. វិទ្យាគារ, វិទ្យាមន្ទីរ ) ។ វិទ្យាសាស្រ្ត ( –សាស; សំ. វិទ្យា + ឝាស្រ្ត ) គម្ពីរប្រាប់វិជ្ជាផ្សេងៗ ។ វិជ្ជាមួយប្រភេទ ដែលគេរកឃើញដោយការលៃផ្សំ មានការផ្សំធាតុជាដើម ។ វិទ្យាស្ថាន ( ដូចគ្នានឹង វិជ្ជាឋាន ដែរ ) ។ វិជ្ជាហីនភាព ឬ វិទ្យា– ការខ្សត់វិជ្ជា; ដំណើរឥតវិជ្ជា ។ ល ។ ពាក្យ វិជ្ជា និង វិទ្យា ដែលផ្សំជាមួយនឹងសព្ទដទៃជាសមាសនាមទាំងប៉ុន្មាននេះ កវីងាយនឹងជ្រើសរើសតែងកាព្យបានតាមត្រូវការ, ដូចជាកាព្យថា : អ្នកវិជ្ជាម័ទ ច្រើនតែវិបត្តិ ដោយក្ដីមើលងាយ អ្នកចេះផងគ្នា ថាជនសម្ទាយ ព្រោះក្ដីមាក់ងាយ គេស្អប់ជុំខ្លួន ។

វិជ្ជមាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ) ដែលកំពុងមាននៅឡើយ, ធរមាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ច្បាប់វិជ្ជមាន ឬ វិជ្ជមានប្បញ្ញត្តិ ( –ន័ប-ប័ញ-ញ៉ាត់ ) បញ្ញត្តិដែលមិនទាន់លើកលែង ។ ព.កា. ថា : វាហ៊ានបំពាន លើច្បាប់វិជ្ជមាន ឥតខ្លាចឥតក្រែង ធ្វើតាមទំនើង ទើងមើងជាក់ស្ដែង បងប្អូនវាឯង ក៏ខឹងក្ដៅដែរ ។ ព. ផ្ទ. អវិជ្ជមាន. អធរមាន ។

វិជ័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជយ ន. ) ។

វិជិតរាស្ដ្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិជិតរាស្ដ្រ ) ។

វិជិតរដ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិជិតរដ្ឋ ) ។

វិជិតមារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិជិតមារ ) ។

វិជាត–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វិជាត ) ។

វិជាតីយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដែលផ្សេងជាតិគ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សវិជាតីយ ( ប្រើជា វិជាតីយមនុស្ស ក៏បាន ) ។ច

                        ដែលផ្សេងបែបគ្នា, ខុសបែបគ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ របស់វិជាតីយ ( ប្រើជា របស់វិជាតីយ៍ ក៏បាន ) ។

វិជាតិភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជាតិ ) ។

វិជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. វិជាតិ ) ដំណើរផ្សេងជាតិគ្នា; ដំណើរផ្សេងបែបគ្នា, ខុសបែបគ្នា ។

វិជាតមាតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មាតាបង្កើត ។

វិជាតទិន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថ្ងៃកំណើត ។

វិជាតកាល ឬ –វេលា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពេលដែលកើត, ដែលប្រសូត, ដែលសម្រាល ។

វិជាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដែលកើតហើយ; ដែលកើតមក ។ វិជាតកាល ឬ –វេលា ( –តៈ– ) ពេលដែលកើត, ដែលប្រសូត, ដែលសម្រាល ។ វិជាតទិន ( –តៈ– ) ថ្ងៃកំណើត ។ វិជាតមាតា ( –តៈ– ) មាតាបង្កើត ។ សុវិជាត ( –ជាត ) ដែលកើតល្អ, ដែលប្រសូតងាយ ។ ល ។

វិជលស្ថាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជលដ្ឋាន ) ។

វិជលដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. ) ទី, តំបន់, កន្លែងដែលឥតទឹក; ទីគោក ។

វិជយ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វិជយ ) ។

វិជយី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដូចគ្នានឹង វិជយិន ។

វិជយិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជយិន ) ។

វិជយិន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកមានជ័យ ( បើស្រ្តីជា វិជយិនី ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. វិជយិន៑; បា. វិជយី ) ដែលមានជ័យ ។

វិជយភេរី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្គរ​ជ័យ, ស្គរ​សម្រាប់​វាយ​ឲ្យ​ដំណឹង​ថា​ឈ្នះ​សឹក​ហើយ។

វិជយភូមិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីមានជ័យ, ទីឈ្នះសឹក ។

វិជយបដាក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទង់ជ័យ, ទង់ចម្បាំង ។

វិជយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. វិជយ ) ការឈ្នះវិសេស, ដំណើរឈ្នះស្រេចបាច់ ( ពិជ័យ ) ។ វិជយបដាក ( –ជៈយៈប៉ៈ– ) ទង់ជ័យ, ទង់ចម្បាំង ។ វិជយភូមិ ( –ជៈយៈភូម ) ទីមានជ័យ, ទីឈ្នះសឹក ។ វិជយភេរី ស្គរជ័យ, ស្គរសម្រាប់វាយឲ្យដំណឹងថាឈ្នះសឹកហើយ ។

វិជនស្ថាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជនដ្ឋាន ) ។

វិជនដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. ) ទី, កន្លែង, តំបន់ដែលឥតមនុស្ស; ទីស្ងាត់, រហោឋាន ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលបក់ ឬកម្រើកខ្វិចៗ ឬខ្វើកៗរឿយៗ ( រវិច ). ។
ឧទាហរណ៍៖ គោបក់កន្ទុយរវិចៗ ។

វិច្ឆេទ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វិច្ឆេទ ) ។

វិច្ឆេទការី​

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នក​ធ្វើ​ការ​ផ្តាច់​ចេញ;… (បើ​ស្រ្តី​ជា វិច្ឆេទ​ការិនី) ។

វិច្ឆេទកម្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើផ្ដាច់ផ្ដិល; . . . ។

វិច្ឆេទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. ) ការផ្ដាច់ចេញ, ការធ្វើឲ្យដាច់ដោច; ការផ្ដាច់ផ្ដិល; ការបំបែកចេញ; ការបំផ្លាញឲ្យខូច ។ វិច្ឆេទកម្ម ( វិច-ឆេទៈ– ) អំពើផ្ដាច់ផ្ដិល; . . . ។ វិច្ឆេទការី ( វិច-ឆេទៈ-ការ៉ី ) អ្នកធ្វើការផ្ដាច់ចេញ; . . . ( បើស្រ្តីជា វិច្ឆេទការិនី ) ។

វិច្ឆិន្ទភាព

មានន័យថា ភាពនៃការអនុវត្តបាននៃគម្រោងវិនិយោគទោះបីជាប្រការណាមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងវិនិយោគនោះមិនអាចអនុវត្តបានក៏ដោយ។

វិច្ឆិកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិច្ឆិក; សំ. វ្ឫឝ្ចិក ) ខ្ទួយ ។ ឈ្មោះខែទី ៨ នៃសុរិយគតិ មាន ៣០ ថ្ងៃ, ត្រូវគ្នានឹងខែណូវ៉មប្រ៏ ( ទី១១ ) បារាំងសែស ( ហៅថា វិច្ឆិករាសី ក៏បាន ) សព្វថ្ងៃប្រើជា វិច្ឆិកា ជាខែទី ១១ ដែរ ។

វិច្ឆិករាសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិច្ឆិកៈ ) ។

វិច្ឆាយ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វិច្ឆាយ ) ។

វិច្ឆាយរូប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបប្រដឺតប្រដក់ស្លក់ស្លាំង, រូបអាក្រក់ ។ ល ។

វិច្ឆាយមុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មុខស្លក់; មុខស្លាំង; មុខក្រៀម ។

វិច្ឆាយភាព ឬ វិច្ឆាយតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពស្លាំង ឬស្លក់, ស្រអាប់ ។

វិច្ឆាយព័ណ៌ ឬ –វណ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្បុរស្រអាប់; សម្បុរស្លាំង ។

វិច្ឆាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដែលឥតស្រមោល; ដែលឥតពន្លឺ; ស្រអាប់; ស្លក់; ស្លាំង, ស្លេកស្លាំង ។ បើរួមចូលនឹងសព្ទដទៃ រៀងពីខាងដើម អ. ថ. វិច-ឆាយ៉ៈ; ដូចជា
ឧទាហរណ៍៖ វិច្ឆាយព័ណ៌ ឬ –វណ្ណ ( –វ័ន-ណៈ ឬ –វ័ន ) សម្បុរស្រអាប់; សម្បុរស្លាំង ។ វិច្ឆាយភាព ឬ វិច្ឆាយតា ភាពស្លាំងឬស្លក់, ស្រអាប់ ។ វិច្ឆាយមុខ មុខស្លក់; មុខស្លាំង; មុខក្រៀម ។ វិច្ឆាយរូប រូបប្រដឺតប្រដក់ស្លក់ស្លាំង, រូបអាក្រក់ ។ ល ។

វិច្ឆន្ទគ្រឹះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វិច្ឆន្ទ ) ផ្ទះមានជាន់ មានថ្នាក់ច្រើន, ផ្ទះច្រើនជាន់ ។

វិច័យទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទានដែលគេឲ្យដោយសេចក្ដីពិចារណា; ការពិចារណារួចទើបឲ្យ ។

វិច័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិចយ ) ។

វិចេស្ដន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ការកម្រើក, ដំណើរឬលំនាំដែលងាក, បែររេនៃសរីរាវយវៈមានដៃជើងជាដើម; ការធ្វើឫកពា, ការសម្ដែងឫកឲ្យឃើញប្លែកខុសប្រក្រតី ( ម. ព. ចេស្ដា ផង ) ។

វិចេយ្យទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) ការពិចារណារួចទើបឲ្យ ( ដូចគ្នានឹង វិចយទាន ដែរ; ម. ព. វិចយ ទៀតផង ) ។

វិចិ្ឆកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខែទីដប់មួយតាមសុរិយគតិ ។

វិចិន្ដា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. ) ការនឹកឃើញផ្សេងៗ, ការនឹកផ្តេសផ្ដាស; សេចក្ដីរវើរវាយចិត្ត; សេចក្ដីអផ្សុក ។ ( ព. កា. )
ឧទាហរណ៍៖ រីវិចិន្តា នាំការសិក្សា ឲ្យកើតរាយមាយ ត្រូវបោះបង់ចេញ បណ្ដេញឲ្យធ្ងាយ កុំឲ្យរសាយ ចាកការរៀនសូត្រ ។