Category: A Khmer Dictionary

វិធាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) វិធី; បែប, បែបផែន; កិរិយា, អំពើ; . . . ។ វិធានការ (–នៈកា ) ការមានរបៀបរៀបរយ, របៀបចាត់ការ ។ វិធីឬមធ្យោបាយសម្រាប់ការពារប្រុងប្រយ័ត្ន។
ឧទាហរណ៍៖ ចាត់វិធានការ, ធ្វើតាមវិធានការ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា មូលសាស្រ្ត ច្បាប់ បន្ទាត់។

វិធា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) វិធី; បែប, បែបយ៉ាង; ប្រការ; មានៈ, សេចក្ដីប្រកាន់ខ្លួន ។

វិធវា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ស្រ្តីមេម៉ាយ។
ឧទាហរណ៍៖ វិធវាទោះបីមានបងប្អូនប្រុស ១០ នាក់ ក៏ឥតសិទ្ធិដូចស្រ្តីមានភស្ដាឡើយ ( ម. ទានកណ្ឌ ) ។

វិទ្វា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិទ្វស៑ ) កវី, បណ្ឌិត ។

វិទ្រុម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិទ្រុម ) ។

វិទ្យោតរស្មី ឬ វិជ្ជោតរង្សី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រស្មីរុងរឿង; រស្មីព្រោងព្រាត ។ ល ។ (ម.ព. វិទ្យោត បន្ថែម)។

វិទ្យោតភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឬ វិជ្ជោត– ៖ ភាវៈរុងរឿង, ភាវៈភ្លឺព្រោងព្រាត ។ (ម.ព. វិទ្យោត បន្ថែម)។

វិទ្យោត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ឬ បា. ) ដែលរុងរឿង, ភ្លឺ, ព្រោងព្រាត ។
សេចក្ដីរុងរឿង, ពន្លឺព្រោងព្រាត ។ វិទ្យោតភាព ឬ វិជ្ជោត– ភាវៈរុងរឿង, ភាវៈភ្លឺព្រោងព្រាត ។ វិទ្យោតរស្មី ឬ វិជ្ជោតរង្សី រស្មីរុងរឿង; រស្មីព្រោងព្រាត ។ ល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. ឬ បា. ) ដែលរុងរឿង, ភ្លឺ, ព្រោងព្រាត ។

វិទ្យុឧគ្ឃោសនសព្ទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា​ សូរសព្ទប្រកាសចេញពីមន្ទីរវិទ្យុផ្សាយសំឡេង, សព្ទកងរំពងដែលប្រកាសតាមវិទ្យុ ។ ល ។

វិទ្យុឧគ្ឃោសនសព្ទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សូរសព្ទប្រកាសចេញពីមន្ទីរវិទ្យុផ្សាយសំឡេង, សព្ទកងរំពងដែលប្រកាសតាមវិទ្យុ ។ ល ។

វិទ្យុសកម្មភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុណភាពនៃធាតុខ្លះ ដែលបញ្ចេញកាំរស្មីដោយសយម្ភូតភាព ។

វិទ្យុសកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលប្រកប ឬដែលទាក់ទងដោយវិទ្យុសកម្មភាព ( បារ. Radio-actif,ive ) ។

វិទ្យុលតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជ្ជុតា ឬ វិជ្ជុលតា ) ។

វិទ្យុផ្សាយសំឡេង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការផ្សាយសំឡេងតាមមន្ទីរវិទ្យុឬមន្ទីរវិទ្យុផ្សាយសំឡេងទៅកាន់ទីដទៃ ( បារ. Radiodiffusion ) ។

វិទ្យុបាឋក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកនិយាយផ្សាយដំណឹងតាមប៉ុស្ដិវិទ្យុផ្សាយសំឡេង, អ្នកថ្លែងសេចក្ដីតាមវិទ្យុ(ស្ត្រីជា វិទ្យុបាឋិកា )។

វិទ្យុទូរលេខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អក្សរទូរលេខដែលបញ្ជូនទៅតាមវិទ្យុ ។

វិទ្យុត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជ្ជុ ) ។

វិទ្យុឆាយាកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការឆ្លុះថតមើលរូបដោយកាំរស្មីអិុច ។

វិទ្យុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជ្ជុ ) ។
ក្លាយមកពីពាក្យ វិទ្យុត ។ ពាក្យ វិទ្យុ នេះ ខ្មែរបង្កើតតម្រូវនឹងពាក្យបារាំងថា Radio ។ ដូច្នេះពាក្យ វិទ្យុ ទៅជាបុព្វបទប្រាប់សេចក្ដីនៃការបញ្ចេញរស្មីឬកាំរស្មីអ៊ិក្ស ( X ), សម្រាប់ប្រើក្នុងពាក្យដែលទាក់ទងនឹងរលកអាកាសជាដើម និងសម្រាប់ប្រើជាអាទិសង្កេតនៃពាក្យថា វិទ្យុទូរទស្សន៍, វិទ្យុទូរលេខ, វិទ្យុទូរសព្ទ, វិទ្យុផ្សាយសំឡេង ។ ល ។ គឺហៅកាត់ខ្លីយកតែពាក្យខាងដើមថា វិទ្យុៗ តែប៉ុណ្ណេះក៏បាន ។ ពាក្យនេះសម្រាប់ប្រើផ្សំជាមួយនឹងសព្ទដទៃតាមសមគួរដល់ការប្រកប ដូចជា : វិទ្យុគមនាគមន៍ (–គៈ-មៈនាគំ )ការបញ្ជូនសំឡេងជាដើមទៅតាមរលកអាកាសឬតាមវិទ្យុ, ( បារ. Radiocommunication ) ។ វិទ្យុឃោសនា ការឃោសនាតាមវិទ្យុ, ការប្រកាសផ្សាយដំណឹងតាមប៉ុស្ដិវិទ្យុផ្សាយសំឡេង។ វិទ្យុឆាយាកម្ម ការបញ្ចាំងឆ្លុះស្រមោលដោយវិទ្យុ, ការថតមើលរូបដោយកាំរស្មីអ៊ិក្ស ( បារ. Radiographie ) ។ វិទ្យុជាតិ វិទ្យុរបស់ជាតិ, ប៉ុស្ដិវិទ្យុផ្សាយសំឡេងសម្រាប់ជាតិ ។ វិទ្យុទទួលសំឡេង ប៉ុស្តិវិទ្យុឬប្រដាប់សម្រាប់ទទួលសំឡេងនៃវិទ្យុគមនាគមន៍ឬពីមន្ទីរវិទ្យុផ្សាយសំឡេង (បារ.Radiorécepteur) ។ វិទ្យុទូរទស្សន៍ វិទ្យុនិងទូរទស្សន៍ គឺប្រដាប់ដែលអាចបញ្ជូនឬទទួលទាំងសំឡេង ទាំងរូបភាព ( បា. Radiotélévision ) ។ វិទ្យុទូរលេខ ទូរលេខតាមវិទ្យុ, ទូរលេខឥតខ្សែ ( បារ. Radiotélegramme ) ។ វិទ្យុទូរសព្ទ ទូរសព្ទតាមវិទ្យុ, ទូរសព្ទឥតខ្សែ ( បារ. Radiotéléphone ) ។ វិទ្យុបាឋក ( –ប៉ាឋៈកៈ ឬ –ឋក់ ) អ្នកនិយាយផ្សាយដំណឹងតាមប៉ុស្ដិវិទ្យុផ្សាយសំឡេង, អ្នកថ្លែងសេចក្ដីតាមវិទ្យុ(ស្ត្រីជា វិទ្យុបាឋិកា )។ វិទ្យុផ្សាយសំឡេង ការផ្សាយសំឡេងតាមមន្ទីរវិទ្យុឬមន្ទីរវិទ្យុផ្សាយសំឡេងទៅកាន់ទីដទៃ ( បារ. Radiodiffusion ) ។ វិទ្យុសកម្ម (–សៈកាំ ) ដែលប្រកបឬដែលទាក់ទងដោយវិទ្យុសកម្មភាព ( បារ. Radio-actif,ive ) ។ វិទ្យុសកម្មភាព (–សៈកាំ-មៈ–) គុណភាពនៃធាតុគីមីអង្គខ្លះ, ដូចជា រ៉ាឌ្យោម ( Radium ), អ៊ុយរ៉ាន្យោម ( Uranium ) ជាដើម ដែលអាចប្រែក្លាយទៅជាធាតុអង្គដទៃ ដោយមានទាំងបញ្ចេញនូវរស្មីផ្សេងៗផង(Radioactivité) ។ វិទ្យុឧគ្ឃោសនសព្ទ ( –អ៊ុក-ឃោសៈន៉ៈ– ) សូរសព្ទប្រកាសចេញពីមន្ទីរវិទ្យុផ្សាយសំឡេង, សព្ទកងរំពងដែលប្រកាសតាមវិទ្យុ ។ ល ។

វិទ្យាស្ថានជាតិទេសចរណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា មណ្ឌលសិក្សា និងស្រាវជ្រាវអំពីវិស័យទេសចរណ៍ ក្នុងគោលបំណងបង្កើតគោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្រ្ត និងផែនការអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍ប្រកប ដោយប្រសិទ្ធភាព គុណភាព និងនិរន្តរភាព។

វិទ្យាស្ថាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា គ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាដែលផ្តល់ការអប់រំ តាមរយៈមុខជំនាញសិក្សាមួយ ឬច្រើន។

វិទ្យាសាស្រ្តរូបនិយម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិទ្យាសាស្រ្តដែលមានកម្មវត្ថុ ដើម្បីសិក្សាពីគុណភាពទូទៅនៃអង្គ និងធម្មភាពជាគ្រឿងធ្វើឱ្យប្រែផ្លាស់សភាព ឬផ្លាស់ចលនានៃអង្គនោះៗ ។

វិទ្យាសាស្រ្តនិយម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លទ្ធិដែលប្រកាន់ថាសត្យមានតែនៅក្នុងវិទ្យាសាស្រ្តវិជ្ជមានទាំងអស់ ។

វិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ

មានន័យថា វិទ្យាសាស្រ្តសង្គមមួយបែបដែលសិក្សាប្រព័ន្ធអំពីជីវិតសង្គមនយោបាយ និងអំពីជីវិតសង្គមនយោបាយ និងអំពីគ្រប់បាតុភូតនយោបាយទាំងអស់ដែលកើតមានឡើង ពោលគឺទំនាក់ទំនងរវាងស្ថាប័ននយោបាយ និងអង្គការនយោបាយ ដែលក្នុងនោះ មានរដ្ឋាភិបាលគណបក្សនយោបាយ ដែលក្នុងនោះមានរដ្ឋាភិបាលគណបក្សនយោបាយ អង្គការសង្គមនានា។
ឧទាហរណ៍៖  នៅប្រទេសរុស្ស៊ី វិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយបានក្លាយជាវិទ្យាសាស្រ្តឯករាជ្យមួយនៅចុងសតវស្សរ៍ទី២០។

វិទ្យាសាស្រ្តធម្មជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិទ្យាសាស្រ្តស្តីពីវត្ថុណាមួយដែលកើតមានស្រាប់ ដូចយ៉ាងវិទ្យាសិក្សាពីមនុស្ស សត្វ រុក្ខជាតិ និងសិលាជាតិជាដើម​។

វិទ្យាសាស្រ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វិទ្យា + ឝាស្រ្ត ) គម្ពីរប្រាប់វិជ្ជាផ្សេងៗ ។ វិជ្ជាមួយប្រភេទ ដែលគេរកឃើញដោយការលៃផ្សំ មានការផ្សំធាតុជាដើម ។ វិទ្យាស្ថាន ( ដូចគ្នានឹង វិជ្ជាឋាន ដែរ ) ។

វិទ្យានិពន្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការពណ៌នាបញ្ចេញចំណេះវិជ្ជាឱ្យគេដឹងដោយការរៀបរាប់ ។

វិទ្យាច័ណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ. –ចណ ) ដែលមានល្បីឈ្មោះខាងការចេះដឹង ។

វិទ្យាគារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឹះស្ថានសិក្សាបង្ហាត់ខាងក្បួនចម្បាំងដល់សិស្ស ដែលជាអនាគតសេនានី ។

វិទ្យា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិជ្ជា ) ។

វិទ្ធំសនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិទ្ធង្សនាការ ) ។

វិទ្ធំសនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិទ្ធង្សនា ) ។

វិទ្ធង្សនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < វិទ្ធំសន + អាការ ) អាការកម្ចាត់បង់, អាការទម្លាយ,កំចោក, បំផ្លាញ; អាការរម្លំរម្លាយ, លិចលង់, . . . ។

វិទ្ធង្សនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិទ្ធំសន, វិទ្ធំសនា ) ការកម្ចាត់, ការកម្ចាត់បង់, ការកំចោករោក, ការរម្លំរម្លាយ, ការបំផ្លិតបំផ្លាញ; អំពើបំបះបំបោរដើម្បីរំលំរំលើងរបបគ្រប់គ្រងរដ្ឋ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើវិទ្ធង្សនា, ប្រើកលឧបាយដោយវិទ្ធំសនា ។

វិទ្ទេសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិទ្វេឞិន៑ ) អ្នកមានសេចក្ដីស្អប់; បច្ចាមិត្ត, សត្រូវ ( បើស្រ្តីជា វិទ្ទេសិនី ) ។

វិទ្ទេសិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ឥត្ថីលិង្គរបស់ វិទ្ទេសី ) ។

វិទ្ទេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិទ្វេឞ ) កំហឹង; សេចក្ដីស្អប់, សម្អប់ ។

វិទ្ទស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បណ្ឌិត, អ្នកប្រាជ្ញ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ. ) ឈ្លាស; ប៉ិន; ខ្ជាប់ខ្ជួន, ដែលមានព្យាយាមខ្ជាប់ខ្ជួន ។

វិទ័គ្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មើលពាក្យ ពិទ័គ្ធ ។

វិទេសុបាយ ឬ វិទេសូបាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < វិទេស + ឧបាយ ) ឧបាយរបស់ប្រទេសដទៃ; ឧបាយសម្រាប់រក្សាប្រទេសរាល់ខ្លួន ។ ល ។

វិទេសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិទេសិក ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. វិទេសិក ) ។

វិទេសិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. វិទេសិកា ) ។

វិទេសិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. វិទេសិក ឬ វិទេសី ) ។

វិទេសិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វៃទេឝិក ឬ វិទេឝិន៑ ) ដែលមាននៅក្នុងប្រទេសដទៃ, ដែលមកអំពីប្រទេសដទៃ; អ្នកបរទេស; របស់មកពីបរទេស ( ឥត្ថី. ជា វិទេសិកា ឬ វិទេសិនី ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា.; សំ. វៃទេឝិក ឬ វិទេឝិន៑ ) ដែលមាននៅក្នុងប្រទេសដទៃ, ដែលមកអំពីប្រទេសដទៃ; អ្នកបរទេស; របស់មកពីបរទេស ( ឥត្ថី. ជា វិទេសិកា ឬ វិទេសិនី ) ។

វិទេសាគមន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < វិទេស + អាគមន ” ដំណើរមក ” ) ដំណើរមកអំពីប្រទេសដទៃ ។

វិទេសវាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការនៅក្នុងប្រទេសផ្សេង ។

វិទេសភណ្ឌ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របស់ដែលមកពីបរទេស, របស់មកពីប្រទេសដទៃ ។

វិទេសប្បវេណី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទំនៀមទម្លាប់របស់ប្រទេសផ្សេងគ្នា ។

វិទេសជៈ ឬ វិទេសជាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកើតក្នុងប្រទេសផ្សេងគ្នា ។

វិទេសគមន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរទៅកាន់ប្រទេសដទៃ ។

វិទេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិទេឝ ) ប្រទេសដទៃ, ប្រទេសផ្សេង, ដែនផ្សេងគ្នា, បរទេស ។ វិទេសគមន៍ ( –សៈគំ ) ដំណើរទៅកាន់ប្រទេសដទៃ ។ វិទេសជៈ ឬ វិទេសជាត ដែលកើតក្នុងប្រទេសផ្សេងគ្នា ។ វិទេសប្បវេណី (–ស័ប-ប៉ៈវេណី ) ទំនៀមទម្លាប់របស់ប្រទេសផ្សេងគ្នា ។ វិទេសភណ្ឌ (–សៈភ័ន ) របស់ដែលមកពីបរទេស, របស់មកពីប្រទេសដទៃ ។ វិទេសវាស ការនៅក្នុងប្រទេសផ្សេង ។ វិទេសាគមន៍ ( –គំ; បា. < វិទេស + អាគមន ” ដំណើរមក ” ) ដំណើរមកអំពីប្រទេសដទៃ ។ វិទេសុបាយ ឬ វិទេសូបាយ ( បា. < វិទេស + ឧបាយ ) ឧបាយរបស់ប្រទេសដទៃ; ឧបាយសម្រាប់រក្សាប្រទេសរាល់ខ្លួន ។ ល ។

វិទូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិទ៑ ) អ្នកដឹង, អ្នកចេះ; អ្នកប្រាជ្ញ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឈ្លាស, ជំនាញ, មានប្រាជ្ញា ។

វិទត្ថិប្បមាណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ប្រមាណមួយចំអាម, ប្រហែលមួយចំអាម ។
ឧទាហរណ៍៖ វិតស្ដិប្រមាណ ។

វិទត្ថិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិតស្តិ ) ។
ចំអាម ( ម. ព. វិតស្ដិ និង លិក្ខា ផង ) ។

វិត្ថារិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកាត់ពុះទទឹងពីម្ខាងដល់ម្ខាង ។

វិត្ថារវាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពំនោលពិស្ដារ ។ ល ។ (ម.ព. វិត្ថារ បន្ថែម)។

វិត្ថារន្តរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រយៈទទឹងជាចន្លោះភូមធ្យរេខា និងអក្ខោសាន សេរីភាព អំណាចដែលទុកឱ្យចាត់ចែងការតាមអធ្យាស្រ័យ ។

វិត្ថារន័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ន័យពិស្ដារ ។ (ម.ព. វិត្ថារ បន្ថែម)។

វិត្ថារកម្ម

មានន័យថា ការបង្កើន ការបន្ថែម ការពង្រីកទំហំ ចំនួន ឬនរិមាណចំណាយ។ ក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច <<វិត្ថារកម្ម>>មានន័យថា ការបង្កើន ឬការកើនឡើងនៃកម្រិតចំណាយដើម្បីបង្កើនសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច និងទំនិញ និងសេវាកម្មនៅក្នុងទីផ្សារ។ ជាទូទៅវិត្ថារកម្មសេដ្ឋកិច្ច (economic expansion) កើតឡើងនៅខណៈពេលដែលមានការប្រែប្រួលនូវចង្វាក់ផលិតកម្ម និងការប្រើប្រាស់ធនធានសម្រាប់ជំរុញឱ្យសេដ្ឋកិច្ចងើបឡើងវិញ និងមានការរីកចម្រើន។ វិត្ថារកម្មសេដ្ឋកិច្ចអាចកើតឡើងដោយសារកត្តាខាងក្នុងដូចជា គោលនយោបាយសារពើពន្ធគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ។ល។ និងកត្តាខាងក្រៅដូចជា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បច្ចេកវិទ្យា។ល។
ឧទាហរណ៍៖ កម្ពុជាធ្វើវិត្ថារកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្ញុំ ដោយបង្កើនចំណាយថវិកាជាតិទៅលើវិស័យកសិកម្ម និងធារាសាស្រ្ត សម្រាប់ពង្រីកផលិតផលកសិកម្ម និងមូលដ្ឋានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការវាទ ការពង្រីក ការវាតអំណាចដើម្បីជិះជាន់ប្រទេសដទៃ ។

វិត្ថារកថា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យពិស្ដារ ។ (ម.ព. វិត្ថារ បន្ថែម)។

វិត្ថារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិស្ដារ ) ទូលាយ; រលុង; វែងឆ្ងាយ ( ម. ព. ពិស្ដារ ផង ) ។ វិត្ថារកថា ពាក្យពិស្ដារ ។ វិត្ថារន័យ ន័យពិស្ដារ ។ វិត្ថារវាទ ពំនោលពិស្ដារ ។ ល ។

វិត្តៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិត្ត ) ទ្រព្យ, សម្បត្តិ ។ វិត្តន្តរាយ ( វិត-តន់-តៈរ៉ាយ; បា. < វិត្ត + អន្តរាយ ) អន្តរាយទ្រព្យ ។ វិត្តលាភ ការបានទ្រព្យ ។ វិត្តវិនាស ការខូចទ្រព្យ ។ ល ។

វិត្តវិនាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការខូចទ្រព្យ ។ ល ។ (ម.ព. វិត្តៈ បន្ថែម )។

វិត្តលាភ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការបានទ្រព្យ ។ (ម.ព. វិត្តៈ បន្ថែម )។

វិត្តន្តរាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. < វិត្ត + អន្តរាយ ) អន្តរាយទ្រព្យ ។ (ម.ព. វិត្តៈ បន្ថែម )។

វិតិក្រម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា អំពើរបស់អ្នករាជការសាធារណៈ ឬពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិសាធារណៈដោយការបោះឆ្នោតដែល៖១-ទាមទារ ឬទទួល ជាសិទ្ធិ ជាពន្ធ ជាអាករ នូវចំនួនប្រាក់ដែលខ្លួនបានដឹងថាមិនត្រូវបង់ ឬដែលលើសពីចំនួនដែលគេត្រូវបង់។២-យល់ព្រមក្រោមរូបភាពណាមួយ និងដោយមូលហេតុណាមួយក៏ដោយ ធ្វើការលើកលែង ឬការលោះលាចំពោះការបង់ពន្ធ ឬអាករដែលខ្លួនបានដឹងថាខុសច្បាប់។

វិតស្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ឬ បា. ) មាត្រាវាស់ប្រវែង ១២ ធ្នាប់ គឺមួយចំអាម ។ វិតស្ដិប្រមាណ ឬ វិទត្ថិប្បមាណ ប្រមាណមួយចំអាម, ប្រហែលមួយចំអាម ។ សុគតវិទត្ថិ ( សុគៈតៈ– ) ចំអាមសុគតៈ ( ព. វិ. ពុ. ) ។

វិតស្ដិប្រមាណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ប្រមាណមួយចំអាម, ប្រហែលមួយចំអាម ។ (ម.ព. វិតស្តិ បន្ថែម)។
ឧទាហរណ៍៖ វិទត្ថិប្បមាណ ។

វិតក្ការម្មណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < វិតក្ក + អារម្មណ ) អារម្មណ៍ដែលប្រកបដោយវិតក្ក ។ ល ។ (ម.ព. វិតក្ក បន្ថែម)។

វិតក្កចរិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានសេចក្ដីត្រិះរិះច្រើនជាចរិត។ (ម.ព. វិតក្ក បន្ថែម)។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សវិតក្កចរិត ( មនុស្សមានគំនិតសាញ ) ។

វិតក្ក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា​ ​( បា.; សំ. វិតក៌ ) សេចក្ដីត្រិះរិះ, ជញ្ជឹង, រំពឹងគិត។
ឧទាហរណ៍៖​​ មានវិតក្ក ។

                        សេចក្ដីនឹកសំដៅឆ្ពោះទៅរកអាម្មណ៍ដែលកំពុងភាវនា ( ម. ព. ឈាន ន. ផង ) ។ វិតក្កចរិត (–ត័ក-កៈចៈរ៉ិត ) ដែលមានសេចក្ដីត្រិះរិះច្រើនជាចរិត។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សវិតក្កចរិត ( មនុស្សមានគំនិតសាញ ) ។ វិតក្ការម្មណ៍( បា. < វិតក្ក + អារម្មណ ) អារម្មណ៍ដែលប្រកបដោយវិតក្ក ។ ល ។

វិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វឹត ) ។

វិញ្ញូតា ឬ វិញ្ញូភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិញ្ញុតា ឬ វិញ្ញុភាវ ) ភាវៈដឹងក្ដី ( ដំណើរដឹងក្ដីនៃកូនក្មេង ) ។ ល ។

វិញ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិជ្ញ ) អ្នកដឹងច្បាស់, អ្នកដឹងហេតុផ្សេងៗ ( អ្នកប្រាជ្ញ ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលដឹងហេតុការណ៍ផ្សេងៗ ។ វិញ្ញុជន ឬ វិញ្ញុបុរស ( បា. វិញ្ញូ + ជន ឬ បុរិស > វិញ្ញុ– ) អ្នកប្រាជ្ញ ។ វិញ្ញូតា ឬ វិញ្ញូភាព ( បា. វិញ្ញុតា ឬ វិញ្ញុភាវ ) ភាវៈដឹងក្ដី ( ដំណើរដឹងក្ដីនៃកូនក្មេង ) ។ ល ។

វិញ្ញុជន ឬ វិញ្ញុបុរស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិញ្ញូ + ជន ឬ បុរិស > វិញ្ញុ– ) អ្នកប្រាជ្ញ ។

វិញ្ញាសាឥតបង្ខំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាសាដែលបេក្ខជនចង់ធ្វើ ឬមិនចង់ធ្វើបានតាមតែចិត្តរបស់ខ្លួន ។

វិញ្ញាសាសរសេរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រដ្ឋបាលសាធារណៈ
មានន័យថា វិញ្ញាសាដែលមានលក្ខណៈឯកទេស ដើម្បីវាស់ស្ទង់លើជំនាញសំខាន់ៗរបស់វិជ្ជាជីវៈ និងមានការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបទពិសោធន៍ជាក់ស្ដែងក្នុងការអនុវត្តការងារ នៃក្របខ័ណ្ឌដែលត្រូវប្រឡងប្ដូរ។

វិញ្ញាសាប្រវេសន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាសាដែលទុកឱ្យបេក្ខជនជាប់លេខ ។

វិញ្ញាសាប្រវេសនីយភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាសាដែលឱ្យជាប់លេខបាន ។

វិញ្ញាសាប្រតិបត្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាសាដែលដាក់ឱ្យធ្វើ ដើម្បីជាគ្រឿងសាកល្បងមើល។

វិញ្ញាសាបង្ខំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាសាដែលបេក្ខជនត្រូវតែធ្វើខានពុំបាន ។

វិញ្ញាសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. វិញ្ញា “កិរិយាដឹងច្បាស់, ការយល់ជាក់លាក់” + អាសា “បំណង, ប្រាថ្នា” ) បំណងដើម្បីដឹងឲ្យច្បាស់លាស់, ការពិសោធ, ការល្បងសាកមើលនូវរបស់អ្វីមួយ; ក្រដាសអក្សរផ្ដិតពុម្ពដែលត្រូវពិនិត្យកែ។
ឧទាហរណ៍៖ ពិនិត្យវិញ្ញាសា, កែវិញ្ញាសាពុម្ព; ការងារដែលបំពេញជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរ ឬផ្ទាល់មាត់ក្នុងការប្រឡង : វិញ្ញាសាសរសេរ, វិញ្ញាសាសួរផ្ទាល់មាត់; សន្លឹកក្រដាសផែនទី ឬរូបថតដែលផ្តិតចម្លងចេញពីគំរូដើម ។ ( បារ. épreuve ) ។

វិញ្ញាបនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) វាចាបញ្ជាក់សេចក្ដី, សម្ដីប្រាកដប្រជា; សម្ដីពន្យល់; សេចក្ដីពន្យល់ ។

វិញ្ញាបនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការសំដែងដោយវាចា ឬដោយលាយលក្ខណ៍អក្សរ ។

វិញ្ញាបនបត្រអនុញ្ញាតដំណើរការស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
មានន័យថា ឯកសារផ្លូវការអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលណាមួយដំណើរការនូវស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈដែលទើបបានសាងសង់រួច ឬដំណើរការបន្តនូវស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈ ដែលកំពុងតែដំណើរការ។

វិញ្ញាបនបត្រអនាម័យសត្វ និងផលិតផលមានដើមកំណើតពីសត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រដែលចេញដោយសមត្ថកិច្ចផលិតកម្មនិងបសុព្យាបាល បន្ទាប់ពីបានធ្វើការត្រួតពិនិត្យ ឬវិភាគទំនិញដែលជាកម្មវត្ថុ នៃការត្រួតពិនិត្យអនា-ម័យសត្វ និងផលិតផលមានដើមកំណើតពីសត្វឃើញថាមានសុខភាពល្អ និងគ្មានមេរោគបង្កជំងឺឆ្លងតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេសបសុពេទ្យ។

វិញ្ញាបនបត្រអនាម័យសត្វ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្
មានន័យថា លិខិតចេញដោយសមត្ថកិច្ចផលិតកម្ម និងបសុព្យាបាល ពីប្រភពដើមដែលសត្វនោះរស់នោះ ដើម្បីដឹកជញ្ជូនមកសត្តឃាតដ្ឋាន។ វិញ្ញាបនបត្រនេះ ផ្ដល់ឱ្យបន្ទាប់ពីបានធ្វើការត្រួតពិនិត្យសត្វ តាមលក្ខណៈបច្ចេកទេសបសុពេទ្យ ឃើញថាមានសុខភាពល្អ និងគ្មានមេរោគបង្កជំងឺឆ្លង។

វិញ្ញាបនបត្រសិក្ខាគារិកភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រដែលចាងហ្វាងសាលាចេញឱ្យបញ្ជាក់ថា សាមីខ្លួនកំពុងជាប់រៀននៅសាលានោះមែន ។

វិញ្ញាបនបត្រវិធវកាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់ថា សាមីខ្លួននៅមេម៉ាយរហូត តាំងពីក្រោយមរណភាពនៃប្តី។

វិញ្ញាបនបត្រវិជ្ជាជីវៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧស្សាហកម្មហិរញ្ញវត្ថុ
មានន័យថា លិខិតគតិយុត្តដែលចេញដោយក្រសួង ជូនរូបវន្តបុគ្គលដែលមានគុណវុឌ្ឍិគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីប្រកបវិជ្ជាជីវៈជាអ្នកជំនាញវាយតម្លៃ ឬអ្នកជំនាញភ្នាក់ងារអចលនវត្ថុ។

វិញ្ញាបនបត្រវិជ្ជាជីវសម្បទា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់ថា សាមីខ្លួនមានចំណេះវិជ្ជាថួនល្មមនឹងប្រកបមុខរបរណាមួយបាន ។

វិញ្ញាបនបត្រមូលបត្ររដ្ឋ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលបត្ររដ្ឋ
មានន័យថា ឧបករណ៍ហិរញ្ញវត្ថុជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ដោយមានការធានានូវការបំពេញកាតព្វកិច្ចទូទាត់ពេញលេញពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយមានចែងអំពីរយៈពេល លក្ខខណ្ឌ និងកាតព្វកិច្ចផ្សេងៗទៀតរបស់មូលបត្រនោះ។

វិញ្ញាបនបត្រភូតគាមអនាម័យសម្រាប់បន្តការនាំចេញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រដែលផ្តល់ឱ្យដោយអង្គភាពត្រួតពិនិត្យភូតគាមអនាម័យ ចំពោះទំនិញជាកម្មវត្ថុនៃការត្រួតពិនិត្យភូតគាមអនាម័យ ដែលនាំពីប្រទេសផ្សេងចូលមករក្សាទុក ឬបំបែកជាផ្នែក ឬដើម្បីបញ្ចូលបន្ថែម ឬគ្រាន់តែប្តូរសម្ភារៈវេចខ្ចប់ ឬមានការរបើកសម្ភារៈវេចខ្ចប់ក្នុងអំឡុងពេលដឹកនាំឆ្លងកាត់ប្រទេសដែលមិនមែនជាប្រភពដើម ដើម្បីបន្តការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសទីបី។

វិញ្ញាបនបត្រភូតគាមអនាម័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រដែលផ្តល់ឱ្យដោយសមត្ថកិច្ចភូតគាមអនាម័យ បន្ទាប់ពីបានធ្វើការត្រួតពិនិត្យភូតគាមអនាម័យ លើទំនិញមុនពេលនាំចេញពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយអនុលោមទៅតាមគំរូ ដែលបានចែងក្នុងអនុសញ្ញាស្ដីពីការងារការពារដំណាំអន្តរជាតិ នាឆ្នាំ១៩៥១។ វិញ្ញាបនបត្រភូតគាមអនាម័យ ជាការទាមទារដ៏ចាំបាច់ដើម្បីភ្ជាប់មកជាមួយនូវរាល់ការនាំចូល ការនាំចេញ និងការដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់ នូវទំនិញជាកម្មវត្ថុភូតគាមអនា-ម័យ។វិញ្ញាបនបត្រនេះ មានទម្រង់តាមគំរូ ដែលមានចែងក្នុងអនុសញ្ញាស្ដីពីការងារការពារដំណាំអន្តរជាតិ នាឆ្នាំ១៩៥១។

វិញ្ញាបនបត្របឋមសិក្សា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រជាគ្រឿងបញ្ជាក់ថា សាមីខ្លួនបានរៀនចប់បឋមភូមិវិជ្ជាហើយ ។

វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់អនាម័យសាច់ និងផលិតផលសត្វ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
មានន័យថា លិខិតដែលចេញដោយភ្នាក់ងារបសុពេទ្យប្រចាំនៅសត្តឃាតដ្ឋាន ក្រោយពីបានធ្វើការត្រួតពិនិត្យ ឬវិភាគលើសាច់ និងផលិតផលសត្វឃើញថាមានគុណភាពល្អ គ្មានមេរោគបង្កជំងឺឆ្លងសត្វ និងមិនប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសាធារណៈ តាមលក្ខណៈបច្ចេកទេសបសុពេទ្យ។

វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់សិទ្ធិការពារពូជថ្មីនៃដំណាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា លិខិតបញ្ជាក់សិទ្ធិអ្នកបង្កាត់ពូជដំណាំ ដែលផ្តល់ជូនរូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលនូវសិទ្ធិជាម្ចាស់ពូជថ្មីនៃដំណាំ និងចេញដោយក្រសួងឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និងថាមពល។

វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់គុណភាពពូជដំណាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា លិខិតបញ្ជាក់ពីគុណភាពពូជដំណាំ ហើយផ្តល់ជូនរូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គល ក្រោមកម្មវត្ថុធ្វើអាជីវកម្មពូជដំណាំ និងចេញដោយក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។

វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់ការចុះបញ្ជីអ្នកទទួលការសាងសង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា វិញ្ញាបនបត្រសម្រាប់បញ្ជាក់នូវលក្ខណសម្បត្តិរបស់ក្រុមហ៊ុន/សហគ្រាស ក្នុងការមានសិទ្ធិចូលរួមកិច្ចលទ្ធកម្មសាធារណៈ ចំពោះគម្រោង/ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ស្ថាប័នអនុវត្តលទ្ធកម្ម/អង្គភាពថវិកា។

វិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់ការចុះបញ្ជី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ការប្រកាសពីការចុះបញ្ជី ដែលចេញដោយនាយកដ្ឋានលទ្ធកម្មសាធារណៈ និងដែលមានតម្លៃរយៈពេល ២ ឆ្នាំ។ ឯកសារនេះ បញ្ជាក់ពីប្រភេទនៃអ្នកទទួលការ និងចំណាត់ថ្នាក់នៃគម្រោងការដែលអ្នកទទួលការអាចធ្វើបាន។