Category: A Khmer Dictionary

ឆ្អឹងពស់, ទេវតាប្រាំបីទិស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មែកមានបន្លាស្រូចៗជាច្រើន កម្ពស់ ០.៥-១,៥ម នៅប្រទេស Madagascar គេនាំចូលមកដាំលំអ ឫ សម្រាប់លក់ដូរ គ្រប់ប្រទេសក្តៅសកលលោក។ នៅស្រុកខ្មែរ គេច្រើនដាំក្នុងផើងជិតផ្ទះ។ ផ្កាពណ៌ក្រហមឆ្អៅ ពេលខ្លះដុះជុំវិញមែក អ្នកខ្លះជឿថា ធ្វើឱ្យអ្នកដាំចំរុងចំរើនពេលណាមានផ្កា។

ឆ្អឹងដងកាំបិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះអក្ខកា។

ឆ្អឹងជំនីរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឆ្អឹង​ទាំង​ពីរ​ខាង​ដែល​ជាប់​ពី​ឆ្អឹង​ខ្នង​មក ។

ឆ្អឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អាការៈ​រឹង​ដែល​មាន​ក្នុង​កាយ​សត្វ​លោក ។

ឆ្អិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទីទៃ​ពី​ឆៅ គឺ​អ្វី​ៗ ដែល​ចម្អិន​ហើយ ។
ឧទាហរណ៍៖ បាយ​ឆ្អិន ។

               ឆ្អិនឆ្អៅហ្មត់​ហ្មង​ស្រងៅ ដែល​ចាស់​ចិត្ត​ចាស់​គំនិត ហ្មត់ចត់ ។ មាស​ឆ្អិន មាស​ដែល​មាន​សម្បុរ​បរិសុទ្ធ ។ ហ្មត់ហ្មង (ពាក្យ​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​កាព្យ) ។

ឆ្អិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ល្អួត ល្មួត ឆ្ងិត ។
ឧទាហរណ៍៖​ ក្លិន​ក្រអូប​ឆ្អិត ។

ឆ្អាប

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​រស​ជាតិ​អាក្រក់​នាំ​ឲ្យ​ឆ្អើម ។
ឧទាហរណ៍៖​ ក្លិន​ឆ្អាប សម្ល​ឆ្អាប ។

ឆ្អល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទល់​ខ្យល់; ដែល​ទល់​ខ្យល់​ក្នុង​ពោះ ។
ឧទាហរណ៍៖​ ឆ្អល់​ពោះ រោគ​ឆ្អល់ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទល់​ខ្យល់; ដែល​ទល់​ខ្យល់​ក្នុង​ពោះ ។
ឧទាហរណ៍៖  ឆ្អល់​ពោះ រោគ​ឆ្អល់ ។

ឆ្អន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទ្រាន់; ច្រើន​ប្រើ​ជា​បរិវារ​សព្ទ​របស់​ពាក្យ ជិន និងឆ្អែត ។
ឧទាហរណ៍៖ ជិន​ឆ្អន់​ ឆ្អែត​ឆ្អន់ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទ្រាន់; ច្រើន​ប្រើ​ជា​បរិវារ​សព្ទ​របស់​ពាក្យ ជិន និងឆ្អែត ។
ឧទាហរណ៍៖ ជិន​ឆ្អន់​ ឆ្អែត​ឆ្អន់ ។

ឆ្វែស, ឈើរមាស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា “ឈ្មោះព្រឹក្សមួយប្រភេទកំពស់ 8-15ម ដុះក្នុងព្រៃស្រោងនៃ អាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៍។ ជ័រស្លឹក និងសំបកគេផ្សំធ្វើទឹកថ្នាំខាប់សម្រាប់លាបបំពុលព្រួញបាញ់សត្វ។ សត្វដែលបាញ់ស្លាប់ អាចបរិភោគបាន តែត្រូវកាត់សាច់ដែលត្រូវព្រួញចោលសិន ឬមួយត្រូវបន្សាបពិសជ័រនេះ ដោយយកសាច់ក្តាមបិទលើស្នាមរបួស។ ដើមឆ្វែស-ឈើរមាស់ នៅខ្លួនដល់ជនណាដែលស្ទាបវាយូរ។”

ឆ្វែល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​ហើរ​ក្រវែល​បណ្ដើរ គន់​មើល​បណ្ដើរ ហើរ​ហក់​ផ្អៀងផ្អង ។
ឧទាហរណ៍៖ ហើរ​ឆ្វែល ។

ឆ្វេះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ជ័រ​មាន​ពិស​សម្រាប់​ដាក់​ចុង​ប្រួញ គឺ​ជ័រ​ឆក់ (ហៅ​តាម​ទម្លាប់​ដោយ​ស្រុក) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរអ្វីៗដែលរង្គោះជ្រុះ ។

ឆ្វេងនិយម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា និន្នា​ការ ឬមនោគមវិជ្ជានយោបាយដែលនិយមកំណែទម្រង់ជ្រុល និងនិយមការធ្វើបដិវត្តន៍ ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម ក្នុងគោលបំណងពង្រីកសេរីភាព និងសុខុមាលភាពសង្គមសម្រាប់ប្រជាជន ដោយប្រយុទ្ធតស៊ូប្រឆាំងនឹងវិសមភាពសង្គម ហើយប្រកាន់យកគោលការណ៍សមភាព។ នៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និន្នាការឆ្វេងនិយមប្រកាន់គោលការណ៍អន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋតាមរយៈការដាក់បទបញ្ជា និងជាតូបនីយកម្មជាដើម។ គេអាចកំណត់ឆ្វេងនិយមបាន តាមរយៈការដឹកនាំសង្គម ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ។
ឧទាហរណ៍៖ ឧ. – មនោគមវិជ្ជាឆ្វេងនិយមមានឥទ្ធិពលក្រោយសង្រ្គាមលោកទី២។ – នៅសហរដ្ឋអាមេរិក មានគណបក្សបី គឺ League for Progressive Political Action, American Labor Party និង Black Panther Party ដែលប្រកាន់យកលទ្ធិឆ្វេងនិយម។

ឆ្វេង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទទៃ​ពី​ស្ដាំ ។ មនុស្ស​ឆ្វេង គឺ​មនុស្ស​ដែល​និយាយ ឬ​ធ្វើ​ការ​មិន​ចុះ​បែប ។

ឆ្វៀលឆ្វាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា (ម. ព. ឆ្វាត់ឆ្វៀល) ។

ឆ្វៀល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​ក្រឡឹង​ជុំវិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ហើរ​ឆ្វៀល ខ្លែង​ហើរ​ឆ្វៀល​កូន​មាន់ជាដើម ។

ឆ្វាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ព័ទ្ធ​ជា​ចង្វាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្វាយ​ខ្សែ ជាដើម ។ ឆ្វាយ​ដៃ ឆ្វាយ​ជើងបញ្ចេញ​អាការ​ធ្វើ​ដៃ ជើង ដូច​គេ​ឆ្វាយ ។ រត់​ឆ្វាយ​ជើង រត់​បញ្ចេញ​ទំនង​លើក​ខ្ពស់​ៗ ឡើង​ដូច​គេ​ឆ្វាយ

ឆ្វាត់ឆ្វែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​ខ្វាត់ខ្វែង ។
ឧទាហរណ៍៖​ ហើរ​ឆ្វាត់ឆ្វែង ប្រចៀវ​ហើរ​ឆ្វាត់ឆ្វែង​រក​ចំណី ។

ឆ្វាត់ឆ្វៀល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​ហើរ​ក្រឡឹង​ច្រវាត់​ទៅ​មក ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លែង​និង​ប្រមង់​ហើរ​ឆ្វាត់​ឆ្វៀល ។ ឆ្វៀលឆ្វាត់ ។

ឆ្វាច

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​កាំជ្រួច​ដែល​ស្ទុះ​ឡើង​ទៅ​លើ​អាកាស។

ឆ្វាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ចំណោទ​លេខ​ជាន់​ខ្ពស់​មួយ​ប្រភេទ ។

ឆ្វាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចង​ព័ទ្ធ​ស្លាក់​ខ្សែ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្វាក់​ខ្សែ​នឹង​បង្គោល ។

ឆ្វាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ខ្វាក) ។

ឆ្វា

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​សំឡេង​កូន​ខ្ចី​យំ ឬ​ទន្សាយ​យំ​ដោយ​ជាប់​បន្ដឹង​ជាដើម ។

ឆ្វង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ថ្លា​ឆ្លុះ​ដូច​កញ្ចក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹក​ថ្លា​ឆ្វង់ ។

                និយាយ​ថា វ៉ង់ ឬ ហ្វង់ ឈ្វេង ក៏​មាន (ម. ព. ទាំង​នេះ​ផង) ។

ឆ្វ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា​ សូរ​ទឹក​ហូរ​ប៉ះ​នឹង​សម្រាស់​ជា​ដើម (ម. ព. ឆ ឬ ឆ​ៗ ឧ. ផង) ។

ឆ្លៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ល្អ​ស្រងៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆោមឆ្លៅ (ច្រើន​ប្រើ​តែ​ក្នុង​កាព្យ) ។

ឆ្លោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​អំពើ​ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្ស​ឈឺ ដោយ​ឧបកិច្ច​នឹង​ស្នាម​ដាន​ដែល​ជាន់​ដែល​ពាល់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រូវ​ឆ្លោង​គេ ។

ឆ្លែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ចម្លែក ផ្សេង​ដោយ​ឡែក ដែល​មិន​ធ្លាប់​ប្រទះ​មិន​ធ្លាប់​ឃើញ ។
ឧទាហរណ៍៖ វត្ថុ​ឆ្លែក មនុស្ស​ឆ្លែក (ម. ព. ចម្លែក ផង) ។

ឆ្លែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ចម្លែក ផ្សេង​ដោយ​ឡែក ដែល​មិន​ធ្លាប់​ប្រទះ​មិន​ធ្លាប់​ឃើញ ។
ឧទាហរណ៍៖ វត្ថុ​ឆ្លែក មនុស្ស​ឆ្លែក (ម. ព. ចម្លែក ផង) ។

ឆ្លេ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ឆ្លា ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លេឆ្លា គឺ​ឆ្លា​ចុះ​ឆ្លា​ឡើង ស្ទុះ​ស្ទា​ដោយ​ស្លន់ ។

ឆ្លៀវឆ្លាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​ប្រើ​កា្លយ​មក​អំពី​ពាក្យ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លៀវឆ្លាត (ម. ព. នោះ) ។

ឆ្លៀវឆ្លាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ឈ្លាសវៃ (ម. ព. ឈ្លាស) ។

ឆ្លៀវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានរាងស្តើងច្រវៃ ខ្ពស់ស្រឡះ ។

ឆ្លៀតឱកាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រំពៃមើលឱ្យតែមានទំនង នឹងអាលធ្វើអំពើអ្វីមួយតាមបំណង ។

ឆ្លៀត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រំលែក​ពេល​ធ្វើ​កិច្ច​ការ​អ្វី​ៗ លួច​ល្បក់​ធ្វើ ។

ឆ្លើយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា តប​សំដី តប​សំបុត្រ ដីកា ។ ឆ្លើយ​ឆ្លង តប​ពាក្យ​សំដី​ឆ្លង​ទៅ​ឆ្លង​មក ។

ឆ្លូវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឆ្នាំ​ទី ២ (គោ) ។

ឆ្លូញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​រំអិល​មួយ​ប្រភេទ ស្រដៀង​នឹង​ត្រី​ខ្ជឹង​តែ​តូច​ជាង ។

ឆ្លូង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ស្រុក​មួយ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ឡើង​ខែត្រ​ក្រចេះ ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្រុក​ឆ្លូង ។

ឆ្លូក

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​លាយ​ឡំ​គ្នា ។ ឆ្លូក​ស្រូវ ស្ទូង​ជួស​ថែម​ត្រង់​ចន្លោះ​ៗ​ដែល​ក្ដាម​កាត់ ឬ​ដែល​រលួយ​ដោយ​ទឹក​លិច​ជា​ដើម ។

ឆ្លុះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បំភ្លឺ​ឲ្យ​ឃើញ​ដោយ​ចក្ខុ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លុះ​ស្រមោល ឆ្លុះ​កញ្ចក់ ឆ្លុះ​ត្រី។

​                 យល់​ច្បាស់​ដោយ​ប្រាជ្ញា ដោយ​បញ្ញា​ចក្ខុ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រលោង ង៉ៅ ឆ្លុះ​ស្រមោល​បាន ។
ឧទាហរណ៍៖​​ ភ្លឺ​ឆ្លុះ ។

ឆ្លឺម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​តូច​ស្ដួច​ច្រឡឺម ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្បាល​តូច​ឆ្លឺម ។

ឆ្លាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​រំអិល​មួយ​ប្រភេទ សន្ដាន​ទ្រនេល តែ​តូច​ជាង​ត្រី​ទ្រនេល ។

ឆ្លាស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចម្រុះ រំលេច​លាយ​គ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លាស់​ពណ៌ ។

ឆ្លាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ពាក្យ​ប្រើ​ក្លាយ​មក​ពី​ពាក្យ ឆ្លាត (ម. ព. ឆ្លាត ឈ្លាស) ។

ឆ្លាម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​មួយ​ប្រភេទ មាន​ធ្មេញ​ដូច​រណារ​មុត​ណាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លាម​ច្រើន​តែ​នៅ​ក្នុង​សមុទ្រ ។

ឆ្លាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ម. ព. ឈ្លាស) ។

ឆ្លាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ​ការ​រចនា​ក្បាច់​ដោយ​ដាប់ ដោយ​ទម្លុះ​សាច់​ឈើ សាច់​ដែក​ជា​ដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លាក់​ឆ្លៀត (ព. ប្រ.) ចចាក់​ចចុច លៃលក​ឲ្យ​កើត​ការ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ទ្រង់រចនា ។

ឆ្លា

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​ចេញ​អាការ​ប្រញាប់​ប្រញាល់ តែ​វីមវាម ទទីសទទាស ។
ឧទាហរណ៍៖ រត់​ឆ្លា ស្ទុះ​ឆ្លា ឆ្លា​ចុះ​ឆ្លា​ឡើង ។

ឆ្លងព្រះបាទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (រ. ស.) ស្បែក​ជើង ទ្រនាប់​ជើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្ដេច​ទ្រង់​ឆ្លង​ព្រះ​បាទ ។

ឆ្លង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទៅ​ពី​ត្រើយ​ម្ខាង​ទៅ​ត្រើយ​ម្ខាង, កាត់​រំលងត ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លង​ស្ទឹង ឆ្លង​ទន្លេ ឆ្លង​ផ្លូវ ឆ្លង​ខេត្ត។

                ឆ្លង​ទន្លេ សម្រាល​កូន (ព. ប្រ.) ។ ធ្វើ​បុណ្យ​សម្រេច​បញ្ចប់ ឲ្យ​ចម្រើន​កុសល​ថែម​ឡើង​ទៀត ។

ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លង​បុណ្យ ឆ្លង​វិហារ ឆ្លង​សាលា ឆ្លង​កុដិ ឆ្លង​ថ្នល់ ឆ្លង​ស្ពាន ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​រាល​ដាល​ជាប់​កើត​ត​ទៅ​ទៀត ។
ឧទាហរណ៍៖ រោគ​ឆ្លង ជម្ងឺ​ឆ្លង ។

ឆ្លក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លក​ពោះ​ផ្ដៅ​ឬ​លក​ឈើ លក​ឫស្សី យក​សាច់​ខ្លះ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្លក​កុំ​ឲ្យ​វៀច​អ្ហឺ !

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វមួយប្រភេទពួកស្ការ, ពួកកំពីងដូង ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានពណ៌ដិតមិនស្មើ ។
ឧទាហរណ៍៖ សំពត់ឆ្លក ។

ឆ្មៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ឆ្មើង) ។

ឆ្មៀង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បែរ​មើល​ចំហៀង ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្មៀង​មើល ឆ្មៀង​ភ្នែក​មើល ។

ឆ្មើង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​កាន់​ខ្លួន រពើតរពើង ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​ឆ្មើង ។

               ឆ្មើង​កន្ទ្រើងឆ្មើង​ហួស​បែប​ភាព ។ ឆ្មើង​កំអួក ឆ្មើង​ធ្វើ​ពើ​ម្ដង​ៗ ។ ឆ្មើងឆ្មៃឆ្មើង​លេង​ឫក លេង​ខ្លួន ។

ឆ្មូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ប្រមូល​ឲ្យ​មូល​ជា​ដុំ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្មូល​សំពត់ ។

                រមូល​ប្រមូល​ឲ្យ​ចុក​សៀត ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្មូល​ពោះ ។

ឆ្មា​បា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វ​មាន​ស្បែក​ជា​ស្លាប​មួយ​ប្រភេទ សម្រែក​ស្រដៀង​នឹង​ឆ្មា ជា​សត្វ​រត្តិចរ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្មា​បា​ពោប​ឡើង​ដើម​ត្នោត ។

ឆ្មាំគ្រឿងទប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភ្នាក់ងារនៅចាំផ្លូវរថភ្លើងត្រង់ប្រសព្វមុខ ជាអ្នកកាច់តម្រង់ឱ្យចលនាចក្ររត់ ។

ឆ្មាំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នក​ចាំ​រក្សា ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្មាំ​ទ្វារ ឆ្នាំ​បន្ទាយ (ព. បុ.) ។

                អ្នកចាំយាមរក្សាមនុស្ស ឬវត្ថុ ។

ឆ្មាលមន, ខ្នាយមាន់ស្បាត, (វល្លិ) ឆ្នាល់មាន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វល្លិធំមួយប្រភេទ វារឡើងដើមឈើ ពេលខ្លះជាចុល្លព្រឹក្សដុះត្រង់ទៅលើ ច្រើនដុះក្នុងព្រៃមាត់សមុទ្រលើដីមានភក់ល្បាប់នៃប្រទេសថៃ លាវ ខ្មែរ និងវៀតណាម។ ក្នុងប្រទេសលាវ ដើមនេះដុះតាមមាត់ទឹកសាប។ ស្លឹកខ្ចី អាចប្រើធ្វើអន្លក់របោយ។ គ្រូថ្នាំខ្មែរបុរាណយកឫសដាំផឹក រំងាប់រោគគ្រុន។

ឆ្មារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា តូច​បំផុត សម្រាប់​ហៅ​វត្ថុ​ដែល​តូច​វែង ​ឬ​សំឡេង​តូច​ស្រួច ។
ឧទាហរណ៍៖ សរសៃ​អំបោះ​ឆ្មារ សំឡេង​ឆ្មារ ។ (ក្រូច​ឆ្មារ ក្រូច​ដើម​ទាប ផ្លែ​តូច​ៗ សម្រាប់​ប្រើ​ការ​បាន​ច្រើន​យ៉ាង​មាន​ប្រើ​ធ្វើ​ម្ជូរ​ជ្រក់​ជា​ដើម ) ។

ឆ្មាបា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វមានស្បែកជាស្លាបមួយប្រភេទ សម្រែកស្រដៀងនឹងឆ្មា ជាសត្វរត្ដិចរ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្មាបាពោបឡើងដើមត្នោត ។

ឆ្មា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បសុសត្វ​ចតុប្បាទ​មួយ​ប្រភេទ​ជា​សត្រូវ​នឹង​កណ្ដុរ (ព. ទ. បុ.) ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្មា​មិន​នៅ​កណ្ដុរ​ឡើង​រាជ្យ (អ្នក​ធំ​មិន​នៅ​អ្នក​តូច​តែង​ឡើង​ចាង) ។

ឆ្មប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្រ្តី​ពេទ្យ​សម្រាល​កូន គឺ​ស្រ្តី​អ្នក​ជួយ​ដោះ​ទុក្ខ​ នៃ​ស្រ្តី​ផង​គ្នា​ដែល​សម្រាល​កូន ។

ឆ្មក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លួច​ល្បក់ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​លប​លួច​ល្បក់ ដែល​រក​ស៊ី​ដោយ​ឆក់ ។

ឆ្ពោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា អាយតនិបាត
មានន័យថា ចំពោះ សំដៅ តម្រង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរ​ឆ្ពោះ​ទៅ​ផ្ទះ ។

ឆ្ពុង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ហប់​ថ្នាំ​រំងាប់​រោគ​ដោយ​យក​ចំហាយ​ផ្សែង ។

ឆ្ពឹះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ដោរ​ឡើង​ខ្ពស់​ពី​សាច់​ធម្មតា ។
ឧទាហរណ៍៖ សាច់​សំពត់​នេះ​ឆ្ពឹះ​ច្រើន​អន្លើ ។

ឆ្ពិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​ស្រកា​មួយ​ប្រភេទ សន្ដាន​ត្រី​គជ្រា ។ ថ្ពិន

ឆ្ពិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចាប់​មួយ​ច្បិច ។

ឆ្ពាម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចាប់​មួយ​ចម្ពាម​ដៃ ច្បាម ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្ពាម​ក​ដោយ​ម្រាម​ដៃ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំនួន​វត្ថុ​ដែល​ឆ្ពាម ។

ឆ្ពង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​ស្រកា​មួយ​ប្រភេទ ។

ឆ្នោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំណត់​សរសេរ​នឹង​ស្លាក ។ សំបុត្រ​ប្លុង​ឥត​ឈ្មោះ​អ្នក​សរសេរ ។ ស្លាក សំបុត្រ​ប្រាប់​លាភ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ដោយ​ចាប់​ផ្សង​បុណ្យ​ព្រេង ផ្សង​សំណាង ។

ឆ្នៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដៅ ប្រមាណ ស្មាន ចាប់​មន្ទិល​ដោយ​ស្មាន ម៉ៃ​សំដៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំ​ឆ្នៃ​ដាក់​គេ ។

ឆ្នែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មិន​កប (ច្រើន​និយាយ​តែ​ក្នុង​ការ​នេសាទ) ។
ឧទាហរណ៍៖​ ថ្ងៃ​នេះ​ឆ្នែង​ណាស់ រក​ត្រី​មិន​បាន​សោះ ។

ឆ្នេរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មាត់​សមុទ្រ ឬ មាត់​ទន្លេ ស្ទឹង ត្រង់​ដែល​មាន​សណ្ឋាន​ជ្រាល​មាន​ផ្នូក​ខ្សាច់​រាប​ស្រួល ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្នេរ​សមុទ្រ ។

ឆ្នៀង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របៀង ។
ឧទាហរណ៍៖​ ឆ្នៀង​ផ្ទះ ផ្ទះ​មាន​ឆ្នៀង ។

ឆ្នើម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​លើស​ដាច់​គេ ឆើត ។
ឧទាហរណ៍៖​ ល្អ​ឆ្នើម ចំណេះ​ឆ្នើម ប្រាជ្ញា​ឆ្នើម ។

                ប្រើ​ជា កិ. វិ. ក៏​បាន ចេះ​ឆ្នើម ចេះ​ដាច់​គេ ។ ប្រើ​ខាង​អាក្រក់​ក៏​បាន ។
ឧទាហរណ៍៖​ កាច​ឆ្នើម ខូច​ឆ្នើម អាក្រក់​ឆ្នើម ។

ឆ្នួន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រឆេះ​ដាក់​រំសេវ​កំបាំង សម្រាប់​អុជ​បន្ត​ភ្លើង​ឲ្យ​ឆ្លង​ទៅ​ឆេះ​នៅ​កន្លែង​ឯ​ទៀត ។ ក្ដារ​ខ្មុក​សម្បុរ​ខ្មៅ ឬ​បន្ទះ​ថ្ម​ខ្មៅ សម្រាប់​សរសេរ​អក្សរ​ដោយ​ដី-ស ។
ឧទាហរណ៍៖​ ក្ដារ​ឆ្នួន ។

               រោង​ថែវ​មាន​ផ្លូវ​កំបាំង​ឬ​ផ្លូវ​មាន​គ្រឿង​បាំង សម្រាប់​ពួក​ស្រ្តី​ឥស្សរ​ជន​ចរ​ចេញ​ចូល ។

ឆ្នូត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្នាម​ឆូត សម្បុរ​ឆូត​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ សាច់​ឈើ​មាន​ឆ្នូត ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា​ ដែល​មាន​សម្បុរ​ឆូត​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ សំពត់​ពណ៌​ខៀវ​ឆ្នូត​ក្រហម ។

ឆ្នុកត្មាតបាត, ជម្ពូព្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះចុល្លព្រឹក្សមួយប្រភេទកម្ពស់ពី ១ -៣ ម មានស្លឹកដុះជាកញ្ចុំនៅខាងលើដើម ជារុក្ខជាតិដែលគេប្រទះ ក្នុងព្រៃក្រាស់មាត់សមុទ្រ ក្នុងប្រទេសជាច្រើន នៃអាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៍។ ផ្លែគេអាចបរិភោគបាន។ មែកធាងគេប្រើធ្វើអុសដុត។

ឆ្នុកក្បិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អវយវៈមនុស្ស ត្រង់កន្លែងដែលចុកក្បិន ចុងកន្ទុយក្បិនដែលគេមូរ ហើយយកទៅចុកត្រង់ កន្លែងនោះ ក៏ហៅ ឆ្នុកក្បិន ដែរ ។

ឆ្នុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់សម្រាប់ចុក ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្នុកដប ។

ឆ្នឹម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គំនរ​កណ្ដាប់​ស្រូវ​ទុំ​ដែល​គេ​រៀប​ជា​របៀប​ខ្ពស់​ត្រឹម​ត្រង់ ផ្អាប់​ទុក​ឲ្យ​ងាយ​បោក​ងាយ​បែន គឺ​ឲ្យ​គ្រាប់​ស្រូវ​ជ្រុះ​អស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ កណ្ដាប់ ២ ឆ្នឹម ឆ្នឹម​កណ្ដាប់​រលំ​រេល​ដោយ​ត្រូវ​ខ្យល់​ព្យុះ​ធំ​បោក​បក់ ។

ឆ្នាំទៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ឆ្នាំដែលកន្លងទៅហើយបន្ទាប់ឆ្នាំបច្ចុប្បន្ននេះ ។ ឆ្នាំទៅមួយ ឆ្នាំដែលកន្លងទៅហើយមុនឆ្នាំទៅ ។ ឆ្នាំទៅមួយនាយ ឆ្នាំដែលកន្លងទៅហើយមុនឆ្នាំទៅមួយ ។ ឆ្នាំភ្នែក ឆ្នាំមុខ,ឆ្នាំខាងមុខ ។

ឆ្នាំងរបួល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឆ្នាំងដែលគេចោះបាតជារន្ធច្រើនអន្លើសម្រាប់ចំហុយនំផ្សេងៗ ។

ឆ្នាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​ធ្វើ​ដោយ​ដី​ឬ​ដោយ​លោហ​ជាតិ​សម្រាប់​ចម្អិន​អាហារ ។

ឆ្នាំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំណត់​វេលា​មួយ​ខួប​ខែ ១២ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា រយៈពេល ១២ ខែ បន្តបន្ទាប់គ្នា ចាប់ពីថ្ងៃទី០១ មករា និងបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី៣១ ធ្នូ ដោយយកតាមប្រតិទិនគ្រេកូរ្យាង។

ឆ្នាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា និយាយ​អំពី​ស្រី​ៗ ដែល​ហៃ​រក​រឿង​ឈ្លោះ​ប្រកែក ជេរ​ប្រទេច​មិន​ព្រម​ចាញ់​នរណា ឬ​អំពី​សត្វ​ញី​មាន​មាន់​ជា​ដើម ដែល​ហៃ​ដេញ​ចឹក​មាន់​ឯ​ទៀត​នៅ​ជិត​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ មេ​មាន់​ហ្នឹង​ឆ្នាស​ណាស់ ។

ឆ្នាល់មាន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​រនាម​មួយ​ប្រភេទ មាន​បន្លា​ស្រដៀង​នឹង​ឆ្នាល់​មាន់ ។
ឧទាហរណ៍៖ គេ​ប្រើ​ត្រួយ​ឆ្នាល់​មាន់​ជា​បន្លែ​ស្ល​ស្រឡក់​បាន ។

ឆ្នាល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿង​អាវុធ​របស់​សត្វ​ទ្វេ​បាទ​ពួក​ខ្លះ ដុះ​នៅ​ជើង សម្រាប់​ការពារ​ខ្លួន ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្នាល់​មាន់ ឆ្នាល់​ក្ងោក ។

ឆ្នាប់មាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រស​អាហារ​ដែល​ចាប់​មាត់ ត្រូវ​មាត់ ពីសា (មិន​សូវ​ប្រើ ច្រើន​ប្រើ​ថា ចាប់​មាត់) ។

ឆ្នាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើ​កំប៉ែត​ប្រើ​ជា​ខ្នាត សម្រាប់​ចង​មង អញ្ចង​ជា​ដើម ឲ្យ​ស្មើ​ក្រឡា ។

ឆ្នង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អវយវៈ​រទេះ ដែល​ទ្រ​ទ្រពង ។
ឧទាហរណ៍៖ រទេះ​រង្គោះ​ឆ្នង់ ឬរលុង​ឆ្នង់ ។

ឆ្តោទន់, លាជផ្ទុះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង កម្ពស់ ១-២ ម ដុះក្រោមឈើធំៗក្នុងព្រៃធំនៃប្រទេសកម្ពុជា លាវ និងវៀតណាម។ ដើមនេះគេប្រើធ្វើឱសថ។ ស្លឹក និងឫស ប្រើជាថ្នាំរំងាប់ជំងឺឈឺក្បាលកូនក្មេង។ គេស្ងោរឫសផឹកដើម្បីព្យាបាលជំងឺឈឺចាប់ខ្លាំង ជាពិសេស ជំងឺចុកខ្លួនប្រាណ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដុំ​មាស … ។

ឆ្ដេញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អវយវៈ​នៃ​យោនី (ព. អា.) ។

ឆ្ដុប

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា (ជើង ដ) ដែល​មាន​សណ្ឋាន​បែប​ដូច​គេ​បន្ដុប ។
ឧទាហរណ៍៖​ អង្គុយ​ឆ្ដុប លោត​ទុំ​ឆ្ដុប ។

ឆ្ងែ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ឆ្ងល់) ។