Category: A Khmer Dictionary

វិវរណៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិវរណ ) ការបើកចំហ; ការសម្ងាចឲ្យគេឃើញច្បាស់; ពិព័រណ៍ ។ ( ព. វ. ) ការខៃជម្រាលពាក្យឬសេចក្ដីពីមួយទៅមួយឬក៏ពីមួយនោះទៅមួយទៀតបន្តគ្នា ឲ្យមានអត្ថន័យកាន់តែជាក់ច្បាស់ឡើង ដោយប្រើពាក្យ គឺ, គឺថា, ក៏គឺ, ឬក៏គឺ, គឺជា, ក៏គឺជា ជាគ្រឿងបញ្ជាក់, ដូចជា
ឧទាហរណ៍៖ ល្ងង់ គឺ មិនចេះ គឺថា មិនដឹង ក៏គឺមិនដឹងមិនយល់សោះឡើយ ឬក៏គឺ ងងឹតសូន្យឈឹង មោឃៈសុទ្ធសាធតែម្ដង ។ ល ។ ល្ងង់ ជា វិវរណៈ ( ទី ១ ) ខៃជម្រាលទៅរក មិនចេះ ( ជា វិវរណីយៈ ), មិនចេះ ជា វិវរណៈ ( ទី ២ ) ខៃជម្រាលទៅរក មិនដឹង ( ជា វិវរណីយៈ ទី២ ) ខៃតទៅទៀតទៅរក មិនដឹងមិនយល់សោះឡើយ . . . ជា វិវរណៈ និង វិវរណីយៈ ទី ១ ទី ២ ទី ៣ តាមលំដាប់គ្នាតៗទៅតាមចំនួនសព្ទនិងចំនួនអត្ថន័យតិចនិងច្រើន ។ វិវរណៈ នេះសម្រាប់ប្រើចំពោះតែក្នុងវេយ្យាករណ៍ និងក្នុងវិធីដែលត្រូវការប្រើខ្លះប៉ុណ្ណោះ ទោះសរសេរក្ដី ទោះនិយាយស្ដីក្ដី អាចប្រើបាន, ប៉ុន្តែក្នុងការសរសេរនិងការនិយាយស្ដី, គួរកុំប្រើ វិវរណៈ និង វិវរណីយៈ គឺ ឬ គឺថាៗ ញឹកបន្តគ្នារដឹកច្រើនពេក នាំឲ្យមិនពីរោះ កុំឲ្យអ្នកស្ដាប់គេធុញទ្រាន់ ( គឺ ឬ គឺថា នេះ គួរប្រើសឹមប្រើ, បើមិនគួរទេ កុំប្រើរដឹករដែស្អេកស្កះពេកឡើយ ។ ( ម. ព. វិវរណីយៈ និង សទិសសញ្ញា, សមសញ្ញា, ទ្វន្ទ្វសញ្ញា, គតសញ្ញា, អាគតសញ្ញា ទៀតផង ព្រោះជាពាក្យទាក់ទងរកគ្នា ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិវរណីយៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិវរណីយ ) អ្វីៗដែលគេគួរបើកចំហ, គួរសម្ងាចឲ្យគេឃើញ ឬឲ្យគេដឹងច្បាស់។
ឧទាហរណ៍៖ របស់ទាំងនេះជាវិវរណីយៈ; រឿងនុះជាវិវរណីយៈ ពុំគួរលាក់បំបាំងទេ ។

                     ( ព. វ. ) សព្ទ ឬសេចក្ដីដែលទទួលបញ្ជាក់រងតពី វិវរណៈ មក ញ៉ាំងអត្ថន័យឲ្យជាក់ច្បាស់ឡើងទៀត, ដូចជា ល្ងង់ គឺ មិនចេះ, ល្ងង់ ជា វិវរណៈ ខៃជម្រាលមករកគឺ មិនចេះ, មិនចេះ ជា វិវរណីយៈ ។ ល ។ ( ម. ព. វិវរណៈ និង សទិសសញ្ញា, សមសញ្ញា, ទ្វន្ទ្វសញ្ញា, គតសញ្ញា, អាគតសញ្ញា ទៀតផង ព្រោះជាពាក្យទាក់ទងរកគ្នា ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិវរដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ទីជាចន្លោះ, ទីចំហ, ទីមានប្រហោង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិវត្តន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការចម្រើន ការប្រែប្រួលជាលំដាប់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិវឌ្ឍន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិវឌ្ឍនៈ ន. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិវឌ្ឍនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិវឌ្ឍន; សំ. វិវធ៌ន ) សេចក្ដីចម្រើន ( ដូចគ្នានឹង វឌ្ឍន ឬ វឌ្ឍនៈ ដែរ ) ។ វិវឌ្ឍនាការ អាការនៃសេចក្ដីចម្រើន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិវឌ្ឍនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អាការនៃសេចក្ដីចម្រើន ។ (ម.ព. វិវឌ្ឍនៈបន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិវដ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិវ្ឫត្ត ) ការវិលត្រឡប់; ការត្រឡប់ធ្វើជាថ្មីទៀត ។ ការរួចស្រឡះចាកដំណើរវិលកើតវិលស្លាប់ ( ព្រះនិព្វាន ) ។ ឈ្មោះចំណែកផ្ទៃចីពរ ( ឧត្តរាសង្គៈ ) ឬសង្ឃាដីត្រង់ផ្ទាំងកណ្ដាល។
ឧទាហរណ៍៖ ខណ្ឌវិវដ្ដ ឬ ផ្ទាំងវិវដ្ដ ( សរសេរជា វិវដ្តៈ ក៏បាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលោមកិច្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការធ្វើប្រើបញ្ច្រាសសំដីក្នុងប្រយោគ ដូចយ៉ាងក្នុងពាក្យសួរ ជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលោម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បញ្ច្រាស ដែលទទឹងទិសមិនតាមប្រក្រតី ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា បញ្ច្រាស ដែលទទឹងទិសមិនតាមប្រក្រតី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលោភនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិលោភន ) ការល្បួង, លលួង; ដំណើរធ្វើឲ្យកើតសេចក្ដីសង្ស័យ ( ប្រើជា វិលោភនកម្ម ក៏បាន ) ។ វិលោភនការណ៍ ហេតុដែលបណ្ដាលឲ្យមានវិលោភនៈ ។ វិលោភនាការ ( សំ. បា. < វិលោភន + អាការ ) អាការនៃវិលោភនកម្ម ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលោភនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < វិលោភន + អាការ ) អាការនៃវិលោភនកម្ម ។ល។ (ម.ព. វិលោភនៈ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលោភនការណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហេតុដែលបណ្ដាលឲ្យមានវិលោភនៈ ។ (ម.ព. វិលោភនៈ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលោកនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិលោកន ) ការរមិលមើល, ដំណើរប្រមើលមើល, ការមើលសង្កេតឲ្យឃើញជាក់, ការប្រមើលស្ទង់មើល ។ វិលោកនាការ ( –កៈន៉ាកា; សំ. បា. < វិលោកន + អាការ ) អាការនៃវិលោកនៈ , អាការប្រមើលមើល ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលោកនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. < វិលោកន + អាការ ) អាការនៃវិលោកនៈ , អាការប្រមើលមើល ។ ល ។ (ម.ព. វិលោកនៈ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលេបនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិលេបន ) គ្រឿងលាប, គ្រឿងលុបលាប, គ្រឿងស្រឡាប, គ្រឿងក្រអូបសម្រាប់លាបស្អិតស្អាងរាងកាយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលុម្បិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លុម្បក ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

«វិលុម្បក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លុម្បក ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលីយនភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុណភាពនៃអង្គដែលត្រូវធាតុសើម ក្លាយទៅជាទឹក ដូចជាអំបិល និងស្ករជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលីនធាតុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ធាតុរាវ, ធាតុដែលរលាយ ដូចយ៉ាងទឹកនិងប្រេងជាដើម, អាបោធាតុ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលិប្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. ) វិនាទី ឬវិនាឌី ។ ឈ្មោះមាត្រារាប់កម្រិតវេលាចំនួនភាគ ១ ក្នុង ៣.៦០០ ភាគក្នុង ១ នាឡិកា ( ក្នុង ១ ម៉ោង; ចំនួន ៦០ វិលិប្ដា ( ៦០ វិនាទី ) ជា ១ លិប្ដា ( ១នាទី ), ៦០ លិប្ដា ជា ១ នាឡិកា គឺ ១ ម៉ោង ( ៦០x៦០=៣.៦០០ )។
ឧទាហរណ៍៖ ក្នុងមួយម៉ោងមាន ៦០ លិប្ដា, មាន ៣.៦០០ វិលិប្ដា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិលាសី ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាសិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិលាសិនី ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាសវតី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកត្រេកត្រអាលក្នុងការតែងខ្លួនក្នុងការចង់ឱ្យគេស្រឡាញ់ ដូចជាស្រ្តីខ្លះជាដើម ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា អ្នកត្រេកត្រអាលក្នុងការតែងខ្លួនក្នុងការចង់ឱ្យគេស្រឡាញ់ ដូចជាស្រ្តីខ្លះជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិលាស ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាល័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិរាល័យ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាបសព្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សូរពិលាប ។ ល។ (ម.ព. វិលាប បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាបនិន្នាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំឡេងកងរំពងដោយពិលាប ។ (ម.ព. វិលាប បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលាប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដំណើរពោលពាក្យរៀបរាប់ដោយខ្សឹកខ្សួល, ដំណើរយំបូរបាច់ឮខ្លាំងៗ ដោយមានសេចក្ដីស្ដាយអាល័យ ឬដោយមានទុក្ខតូចចិត្តខ្លាំង ( ម. ព. ពិលាប ផង ) ។ វិលាបនិន្នាទ ( –ប៉ៈនិន-នាត ) សំឡេងកងរំពងដោយពិលាប ។ វិលាបសព្ទ ( –ប៉ៈស័ប ) សូរពិលាប ។ ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលម្ពនការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុណសម្បត្តិអ្វីៗដែលតាំងនៅយូរ ដែលមានជាប់រហូតឥតស្រាក ដូចជាជម្ងឺដែលមិនធូរស្រាកជាដើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិលមុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ងោងងងឹតមុខឈ្លប់, ចួនកាលមើលទៅអ្វីៗឃើញហាក់ដូចជាវិល។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំវិលមុខណាស់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលងងឹតមុខឈ្លប់។
ឧទាហរណ៍៖ រោគវិលមុខ ( សរសេរជា វឹលមុខ ក៏មាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិល!

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ស្រែកបង្គាប់វាហនសត្វមានគោជាដើមឲ្យត្រឡប់មកវិញ ( សរសេរជា វឹល ! ក៏មាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ប្រព្រឹត្តទៅមករកកន្លែងដើមវិញដដែលៗ។
ឧទាហរណ៍៖ កង់រទេះវិល, កង្ហារវិល ។

                      ដើរជុំវិញ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរវិលតាមភ្លឺស្រះ ។

                      ត្រឡប់ចុះត្រឡប់ឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ វិលទៅវិលមក ។

                      ត្រឡប់ទៅ ឬមក។
ឧទាហរណ៍៖ វិលទៅផ្ទះវិញ, វិលមកវិញហើយ។ វិលកើតវិលស្លាប់ កើតស្លាប់, ស្លាប់ត្រឡប់កើតទៀតឥតឈប់ឥតស្រាក ។ វិលខ្ញាល់ វិលញាប់ខ្លាំង។ វិលគំនិត ទើសគំនិតគិតមិនលេច។ វិលវក់ វិលវីវក់ ។ វិលវង់ វិលជាវង់, វិលតាមវង់មូល, វិលកេលកុង : ដើរវិលវង់ ។ វិលវល់ វិលចុះវិលឡើងដូចជាទឹកវល់ : គំនិតវិលវល់ ។ វិលវឹង វិលវិញ; វិលមកកើត ( ម. ព. ចេរវិល ឬ ចេរវិលវឹង ផង ) ។ វិលវៃ វិលវិញដោយរវៀសរវៃ, វិលវិញដោយប្រញាប់ ។ ល ។ ( ប្រើជា វឹល ក៏មាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោធទុក្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទុក្ខដែលកើតព្រោះពិរោធ ។ ល ។ (ម.ព. វិរោធ បន្ថែម)
ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោធការណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហេតុ ឬដំណើរដែលនាំឲ្យកើតពិរោធ ។ (ម.ព. វិរោធ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ពិរោធគឺកំហឹង; កំហុស; សេចក្ដីស្អប់; ជម្លោះ; សត្រូវ ( ម. ព. ពិរោធ ផង ) ។ វិរោធការណ៍ ហេតុឬដំណើរដែលនាំឲ្យកើតពិរោធ ។ វិរោធទុក្ខ ទុក្ខដែលកើតព្រោះពិរោធ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោចន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពពណ្ណរាយ ភ្លឺត្រចះត្រចង់ កេរ្តិ៍ឈ្មោះដែលឮល្បីខ្ទរខ្ទារ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោចនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិរោចន ) ដំណើររុងរឿង, ភ្លឺត្រចះត្រចង់; ព្រះអាទិត្យ, ព្រះចន្ទ្រ; ភ្លើង ។ វិរោចនភាព ភាវៈរុងរឿង, ភ្លឺ ។ វិរោចនាការ ( –ចៈន៉ាកា; សំ. បា. < វិរោចន + អាការ ) អាការរុងរឿង, ភ្លឺ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោចនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < វិរោចន + អាការ ) អាការរុងរឿង, ភ្លឺ ។ (ម.ព. វិរោចនៈ បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោចនភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាវៈរុងរឿង, ភ្លឺ ។ (ម.ព. វិរោចនៈ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរោគភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. –ភាវ ) ភាវៈឥតរោគ, សេចក្ដីសុខសប្បាយ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រកបដោយវិរោគភាព។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរេចន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ការដាក់ថ្នាំបញ្ចុះ ( ឧច្ចារៈ )។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើវិរេចន ។ ប្រើជា វិរេចនកម្ម ក៏បាន ” ការដាក់ថ្នាំបញ្ចុះ ” : ធ្វើវិរេចនកម្ម ។ វិរេចនភេសជ្ជ ( –ចៈន៉ៈភេស័ច-ជៈ ឬ –សាច់) ថ្នាំបញ្ចុះ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរូឡ្ហក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិរុឡ្ហក ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរូបភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការបង្ខូចទ្រង់ទ្រាយ ការប៉ាន់ស្មានដោយច្រឡំ ឬដោយអគតិ ដើម្បីបំពេញតាមបំណងរបស់ខ្លួន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរូបក្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិរូបាក្ស ) ព្រះនាមលោកបាលមហារាជមួយអង្គ ជាអ្នកគ្រប់គ្រងរក្សាទិសបស្ចិម ជាអធិបតីលើពួកនាគ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះបាទវិរូបក្ខ ( ម. ព. ចតុលោកបាល ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរូបកាយវិទ្យា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តធម្មជាតិដែលពីវិរូបការយនៃសត្វ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរូបកាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឧត្បាត មនុស្សសត្វ ដែលមានរូបប្លែកពីធម្មតា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរូប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) រូបអាក្រក់; ដែលមានរូបអាក្រក់ប្លែក; ដែលអាក្រក់, គួរខ្ពើម; ពិការ ( ស្រ្តីជា វិរូបា គុ. ) ។ ព. ផ្ទ. សុរូប, សុរូបា ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) រូបអាក្រក់; ដែលមានរូបអាក្រក់ប្លែក; ដែលអាក្រក់, គួរខ្ពើម; ពិការ ( ស្រ្តីជា វិរូបា គុ. ) ។ ព. ផ្ទ. សុរូប, សុរូបា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុឡ្ហៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិរុឡ្ហក ឬ វិរូឡ្ហក ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុឡ្ហក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិរូឍក ) ព្រះនាមមហារាជជាលោកបាលមួយអង្គ គ្រប់គ្រងរក្សាទិសទក្សិណ ជាអធិបតីលើពួកកុម្ភណ្ឌ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះបាទវិរុឡ្ហក ( ហៅ វិរុឡ្ហៈ ក៏បាន, អ.ថ. –រុល-ហៈ ។ ម. ព. ចតុលោកបាល ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុទ្ធហេតុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វីៗដែលជាគ្រឿងប្រឆាំងទល់ និងសេចក្តីស្នើ ឬការអះអាង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុទ្ធសព្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សព្ទខុស; សព្ទផ្ទុយគ្នា ។ ល ។ (ម.ព. វិរុទ្ធ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុទ្ធវាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លិខិតរបស់អាជ្ញាសាលាពិនិត្យពិច័យអំពីការប្រកែកមិនព្រមបង់នៃបហារិត នៅពេលខាងក្រោយផុតរយៈកាល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុទ្ធវាចា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្ដីខុស ។ (ម.ព. វិរុទ្ធ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុទ្ធបាឋ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បាលីខុស ។ (ម.ព. វិរុទ្ធ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុទ្ធនិទស្សន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិចារកិច្ចធ្វើឡើងដោយមានចេតនា និងបំភាន់គំនិត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរុទ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ខុស; ដែលទីទៃពីគ្នា, ដែលផ្ទុយគ្នា ( ម. ព. ពិរុទ្ធ ទៀតផង ) ។ វិរុទ្ធបាឋ ( –រុត-ធៈ– ) បាលីខុស ។ វិរុទ្ធវាចា ( –រុត-ធៈ–) សម្ដីខុស ។ វិរុទ្ធសព្ទ ( –រុត-ធៈស័ប ) សព្ទខុស; សព្ទផ្ទុយគ្នា ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរាល័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិរាល័យ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរាម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ការឃាត់; ការបញ្ឈប់; បដិសេធ ។ ឈ្មោះវណ្ណយុត្តមួយប្រភេទ ( ៱ ) នេះ, ប្រើក្នុងភាសាសំស្រ្កឹត( ចំពោះតែអក្សរទេវនាគរី ) សម្រាប់ដាក់ក្រោមព្យញ្ជនៈ ឃាត់មិនឲ្យចេញសំឡេង ឲ្យគ្រាន់តែជាតួប្រកប, ដូចជា តបស៱, តេជស៱, អាត្មន៱ ( អ. ថ. ត:បុ័ស, តេជ័ស, អាត្ម័ន ) ជាដើម ( ម. ព. ទណ្ឌឃាដ ឬ ទណ្ឌឃាត ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិរាវ, វិរវ ) សម្រែក, សូរសព្ទស្រែកខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ទីស្ងាត់ឥតវិរាព ( ច្រើនប្រើតែក្នុងកាព្យ ) : ទីឥតវិរាព ដែលមានសភាព គួរតែញ៉ាំងចិត្ត ឲ្យបានស្ងប់ស្ងាត់ បំបាត់ទុច្ចរិត កុំឲ្យមានឋិត នៅក្នុងត្រៃទ្វារ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរាគភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពនៃវិរាគធម៌; ភាពជាអ្នកឥតរាគៈ, បែបបទរបស់បុគ្គលអ្នកឥតរាគៈ ។ ល ។ (ម.ព. វិរាគ បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរាគធម៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រះនិព្វាន ។ (ម.ព. វិរាគ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរាគចិត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចិត្តដែលឥតរាគៈ, ឥតតម្រេក ។ (ម.ព. វិរាគ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរាគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ការប្រាសចាករាគៈ, ដំណើរអស់តម្រេក; ព្រះនិព្វាន ។ វិរាគចិត្ត ( –គ:–) ចិត្តដែលឥតរាគៈ, ឥតតម្រេក ។ វិរាគធម៌ ( –គៈ–) ព្រះនិព្វាន ។ វិរាគភាព ( –គៈភាប ) ភាពនៃវិរាគធម៌; ភាពជាអ្នកឥតរាគៈ, បែបបទរបស់បុគ្គលអ្នកឥតរាគៈ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិរតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ការវៀរ, វៀរលែង; ការតមដាច់ខាត, ការកាន់ត្រណម។
ឧទាហរណ៍៖ មានវិរតិ ។ វិរតិចេតនា ចេតនាដែលវៀរ, ដែលតមដាច់ខាត ។ វិរតិច្ឆេទ ឬ វិរតិភេទ ដំណើរដាច់ត្រណម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិយោគធម៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការព្រាត់ប្រាសដែលតែងមានជាធម្មតា ( សម្រាប់សាកលលោក ) ។ ល ។ (ម.ព. វិយោគ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិយោគទុក្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទុក្ខដែលកើតអំពីការព្រាត់ប្រាស ។ (ម.ព. វិយោគ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិយោគកម្មជាតិពន្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការប្រកាន់ពណ៌សម្បូរ និងពូជអម្បូរ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិយោគកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការបំបែកឱ្យដាច់ពីគ្នា ការប្រកាន់ត្រកូល និងអម្បូរជាតិ ​ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិយោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ការព្រាត់ប្រាស ( ចាកបុគ្គលឬអ្វីៗដែលស្រឡាញ់ពេញចិត្ត ) : មានវិយោគ, កើតវិយោគ។ វិយោគទុក្ខ ( –គៈ– ) ទុក្ខដែលកើតអំពីការព្រាត់ប្រាស ។ វិយោគធម៌ ( –គៈ–) ការព្រាត់ប្រាសដែលតែងមានជាធម្មតា ( សម្រាប់សាកលលោក ) ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិម្ហ័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិម្ហយៈ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិម្ហយៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិម្ហយ; សំ. វិស្មយ ) សេចក្ដីអស្ចារ្យ, ហេតុឬដំណើរដែលគួរឲ្យលាន់មាត់ស្ងើច; សេចក្ដីរីករាយ; តម្រេក; សេចក្ដីស្រឡាញ់, ស្នេហា ( ពិស្ម័យ ឬ ពិសម័យ ) ។ វិម្ហយត្ថនិបាត ( វិម-ហៈយុ័ត-ថៈ– ) និបាតសព្ទប្រាប់សេចក្ដីអស្ចារ្យ, ដូចជា យីអើ! អើហ្ន៎ ! . . ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិម្ហយត្ថនិបាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា និបាតសព្ទប្រាប់សេចក្ដីអស្ចារ្យ, ដូចជា យីអើ! អើហ្ន៎ ! . . ។ (ម.ព. វិម្ហយៈ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិម្មូលវិចារណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មើលពាក្យនិម្មូលវិចារណ៍ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមំសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ញាណសក្តិជាគ្រឿងនាំឱ្យយល់កិច្ចការផ្សេងៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមោក្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វិមោក្ខ ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមោក្ខធម៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ធម៌ដែលនាំឲ្យរួចស្រឡះចាកសេចក្ដីសៅហ្មងចិត្ត ( ព្រះនិព្វាន ) ។ (ម.ព. វិមោក្ខ បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមោក្ខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. ) ការរួចឬផុតស្រឡះ ។ ព្រះនិព្វាន ( ព. ពុ. ) ។ វិមោក្ខធម៌ ធម៌ដែលនាំឲ្យរួចស្រឡះចាកសេចក្ដីសៅហ្មងចិត្ត ( ព្រះនិព្វាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមុត្តិសុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សុខដែលកើតអំពីវិមុត្តិ ( ព. ពុ. ) ។ ល ។ (ម.ព. វិមុត្តិ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមុត្តិសុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សុខដែលកើតអំពីវិមុត្តិ ( ព. ពុ. ) ។ ល ។ (ម.ព. វិមុត្តិ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមុត្តិញ្ញាណទស្សនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រាជ្ញាដែលដឹងដែលឃើញវិមុត្តិ, ប្រាជ្ញាដែលនាំឲ្យបានរួចស្រឡះចាកគ្រឿងសៅហ្មងចិត្ត ( ព. ពុ. ) ។ (ម.ព. វិមុត្តិ បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមុត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិមុក្តិ ) ការរួចឬផុតស្រឡះ; ការគេចកែផុតផ្លូវផុតដំណើរ; ដំណើរមានឥស្សរភាព។ ព្រះនិព្វាន ( ព. ពុ. ) ។ វិមុត្តិញ្ញាណទស្សនៈ ( វិ-មុត-តិញ-ញាណ:ទ័ស-សៈន៉ៈ ) ប្រាជ្ញាដែលដឹងដែលឃើញវិមុត្តិ, ប្រាជ្ញាដែលនាំឲ្យបានរួចស្រឡះចាកគ្រឿងសៅហ្មងចិត្ត ( ព. ពុ. ) ។ វិមុត្តិសុខ សុខដែលកើតអំពីវិមុត្តិ ( ព. ពុ. ) ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមុត្តចិត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចិត្តដែលផុតស្រឡះចាកសេចក្ដីសៅហ្មង ( ព. ពុ. ច្រើនសំដៅលោកុត្តរចិត្តថ្នាក់ខ្ពស់បំផុត ) ។ អ្នកដែលមានចិត្តផុតស្រឡះចាកសេចក្ដីសៅហ្មងហើយ ( ព. ពុ. សំដៅព្រះខីណាស្រព ) ។ (ម.ព. វិមុត្ត បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមុត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា.; សំ. វិមុក្ត ) ដែលរួចស្រឡះ, ដែលផុតស្រឡះ; ដែលមានឥស្សរភាព ។ វិមុត្តចិត្ត ( –មុត-តៈចិត ) ចិត្តដែលផុតស្រឡះចាកសេចក្ដីសៅហ្មង ( ព. ពុ. ច្រើនសំដៅលោកុត្តរចិត្តថ្នាក់ខ្ពស់បំផុត ) ។ អ្នកដែលមានចិត្តផុតស្រឡះចាកសេចក្ដីសៅហ្មងហើយ ( ព. ពុ. សំដៅព្រះខីណាស្រព ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមានអាកាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិមានអាកាស ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមានវត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. –វស្ដុ ) ឈ្មោះគម្ពីរមួយក្នុងពួកសុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ និយាយអំពីរឿង ទិព្វវិមានផ្សេងៗ ( ព. ពុ. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពិមាន ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមលា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. ពិមល ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមលធម្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ធម៌បរិសុទ្ធ; អ្នកដែលមានធម៌បរិសុទ្ធ ។ ល ។ (ម.ព. វិមល បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមលចិត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចិត្តបរិសុទ្ធ; អ្នកដែលមានចិត្តបរិសុទ្ធ ។ (ម.ព. វិមល បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើបរិសុទ្ធ ។ (ម.ព. វិមល បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដែលឥតមន្ទិល, ឥតសៅហ្មង, ហ្មត់ហ្មង; ស្អាត; ថ្លា; បរិសុទ្ធ ( ម. ព. ពិមល ផង ) ។ វិមលកម្ម ( –មៈលៈ– ) អំពើបរិសុទ្ធ ។ វិមលចិត្ត ចិត្តបរិសុទ្ធ; អ្នកដែលមានចិត្តបរិសុទ្ធ ។ វិមលធម្ម ធម៌បរិសុទ្ធ; អ្នកដែលមានធម៌បរិសុទ្ធ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមតិកង្ខា ឬ វិមតិសង្ស័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្ដីសង្ស័យមិនដាច់ស្រេច ។
ឧទាហរណ៍៖ មានវិមតិសង្ស័យ ។

                     (ម.ព. វិមតិ បន្ថែម) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) សេចក្ដីសង្ស័យ; ដំណើរមានគំនិតផ្សេងគ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ មានវិមតិ ។ វិមតិកង្ខា ឬ វិមតិសង្ស័យ សេចក្ដីសង្ស័យមិនដាច់ស្រេច : មានវិមតិសង្ស័យ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមជ្ឈការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា រាជរដ្ឋាភិបាលប្រគល់ឱ្យក្រុមប្រឹក្សានូវភាពជាម្ចាស់លើមុខងារ សិទ្ធិអំណាច និងធនធាន ដើម្បីឆ្លើយតបសេចក្ដីត្រូវការរបស់មូលដ្ឋាន។ ក្រុមប្រឹក្សាត្រូវមានគណនេយ្យភាពចំពោះប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋានលើបញ្ហាទាំងនេះ។

                      ការផ្ទេរសិទ្ធិអំណាច ធនធានហិរញ្ញវត្ថុ និងការទទួលខុសត្រូវពីស្ថាប័នថ្នាក់លើទៅស្ថាប័នថ្នាក់ក្រោមដើម្បីបំពេញមុខងារ និងភារកិច្ចនានា។
ឧទាហរណ៍៖ ការដាក់ឱ្យអនុវត្តនូវផែនការយុទ្ធសាស្រ្តថវិកា ថវិកាកម្មវិធី និងអង្គភាពថវិកា មានគោលបំណងផ្លាស់ប្តូរជាបណ្តើរៗនូវប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងថវិកាកម្ពុជាពីការផ្តោតលើធាតុចូល និងមជ្ឈការ ទៅផ្តោតលើលទ្ធផល និងវិមជ្ឈការដែលត្រូវសម្រេចឱ្យបាននៅឆ្នាំ២០២០។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិមគ្គនិយម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លទ្ធិដែលនាំពង្វាងផ្លូវឱ្យខុសពីធម្មតា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិភេទនរស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រសជាតិរាវម៉្យាងជាគ្រឿងរំលាយអាហារ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិភេទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរប្រែផ្លាស់ខុសពីដើម ការភ្លាត់ ការបំបែកចេញ ដូចយ៉ាងការបំបែកអំណាចរដ្ឋបាលពីតុលា ការជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិភូសិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងស្អិតស្អាង ។ វិភូសិតាលង្ការ ( បា. < វិភូសិត + អលង្ការ ) គ្រឿងប្រដាប់ដែលស្អិតស្អាងស្រេចហើយ ។ ល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា.; សំ. វិភូឞិត ) ដែលតាក់តែងហើយ, ដែលស្អិតស្អាងស្រេចហើយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

វិភូសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដូចគ្នានឹង វិភូសន: ។ វិភូសាលង្ការ ( < វិភូសា + អលង្ការ ) ដូចគ្នានឹង វិភូសនាលង្ការ ដែរ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត