Category: A Khmer Dictionary

កាំបិតព្រា

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះទម្រង់វាសី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាំបិតបន្ទោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះទម្រង់ដងវែង (ដងង)។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាំបិតបត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះទម្រង់បិប្ផលី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាំបិតកោររ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះទម្រង់ខុរៈ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាំបិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​ធ្វើ​ដោយ​ដែក​មាន​មុខ​ម្ខាង មាន​ដង​ម្ខាង តូច​ក៏​មាន ធំ​ក៏​មាន សណ្ឋាន​ផ្សេង​ៗ សម្រាប់​ប្រើ​កាប់ កាត់ បិត ចិត អារ ពន្លះ ជាដើម។
ឧទាហរណ៍៖ កាំបិត​ចែត កាំបិត​ព្រា កាំបិត​បន្ទោះ កាំបិត​ស្លា កាំបិត​ប៉័ងតោ ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាំជ្រួច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ភ្ញី​ភ្លើង​ធ្វើ​ពី​រំសេវ​បុក​បញ្ចូល​ក្នុង​បំពង់​ឫស្សី​មាន​កន្ទុយ​វែង​អុជ​ទៅ​ឡើង​វែង​អន្លាយ​ទៅ​ឯ​អាកាស (ហៅ​ក្លាយ​មក​ជា កញ្ជ្រួច)។ ឫប្រដាប់​ធ្វើ​នឹង​បំពង់​ទម្លុះ​បាត មាន​ស្នូល​ត្រសាល់​ជាប់​នឹង​ដង​សម្រាប់​ស្រូប សម្រាប់​បាញ់​ទឹក
ឧទាហរណ៍៖ បាញ់​កាំជ្រួច (ហៅ​ក្លាយ​មក​ជា កញ្ជ្រួច)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ ដែល​រៀប​ជា​ជាន់ ជា​ថ្នាក់​សម្រាប់​ទល់ សម្រាប់​ទ្រ សម្រាប់​រង។
ឧទាហរណ៍៖ កាំ​ជណ្ដើរ កាំ​រទេះ ជាដើម។

កាឡៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ស. ) ជ្រលក់​កែ​ប្រាក់​ទៅ​ជា​មាស, កែ​ស្ពាន់​ជា​ប្រាក់​ជាដើម ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របស់កាឡៃ។

កាឡី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ឥ. ) សំពត់​ចំនួន ២០ ផ្ទាំង
ឧទាហរណ៍៖ សំពត់​មួយ​កាឡី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាឡាប៉ា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ស្រុក​ជ្វា ។

ឧទាហរណ៍៖ កាំបិត​កាឡាប៉ា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាឡា

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ប្លែង​ខ្លួន, និម្មិត​ខ្លួន​ឲ្យ​ប្លែក​ពី​ប្រក្រតី។
ឧទាហរណ៍៖ យក្ស​កាឡា​ខ្លួន​ជា​ប្រើស​មាស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាឡកិណី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) មនុស្ស​ធ្វើ​នូវ​និស្ស័យ​នៃ​ខ្លួន​ឲ្យ​ប្រាកដ​ស្មើ​ដោយ​វត្ថុ​ពណ៌​ខ្
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​កាឡកិណី គឺ​មនុស្ស​ចិត្ត​ខ្មៅ។

                 មនុស្ស​ចង្រៃ ។

ឧទាហរណ៍៖ ស្រី​កាឡកិណី គឺ​ស្រី​ចិត្ត​ខ្មៅ

                 ស្រី​ចង្រៃ :

ឧទាហរណ៍៖ មេ​ស្រី​កាឡកិណី, មនុស្ស​កាឡកិណី(ពាក្យ​នេះ​ក្លាយ​មក​ពី​ពាក្យ “កាឡកណ្ណី” )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាឡភាគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពន្លឺស្រអាប់ គឺពន្លឺដែលចាំងមក ហើយមានវត្ថុឃ្មឹកបាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ នៅពេលមានចន្ទគ្រាស គេសង្កេតឃើញមាន កាឡភាគ នៅមណ្ឌលព្រះចន្ទ ។

កាឡកណ្ណី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ), ( សំ. ) មនុស្ស​ឥត​បុណ្យ, មនុស្ស​ចង្រៃ ( ម. ព. កាឡកិណី ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាហ្សាក់ស្ថាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (រាជធានី/​រដ្ឋធានី): អាស្តាណា

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាហ្វេ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្ស នាំពីស្រុកអាហ្វិ្រកក្តៅ មកដាំក្នុងប្រទេសសកលលោក ដើម្បីយកគ្រាប់លីងធ្វើកាហ្វេ។ កាហ្វេជាភេសជ្ជៈ ដែលគេនិយយផឹកជាច្រើនក្នុងសកលលោក។ នៅប្រទេសខ្មែរ គេតែងដាំកាហ្វេ (មុនឆ្នាំ ១៩៧៥) នៅលើភ្នំ ដូចជាភ្នំគិរីរម្យជាដើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាហោ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​ស្រកា​មួយ​ប្រភេទ រូប​ធំ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាហែ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​ស្រកា​មួយ​ប្រភេទ ចុង​កន្ទុយ​ក្រហម សណ្ឋាន​ដូច​គ្នា​នឹង​ត្រី​ផ្កា​ចារ តែ​ធំ​ជាង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាហាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​រំអិល​មួយ​ប្រភេទ រូប​ធំ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាស្ទ្រី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស សាំងលូស៊ី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាសែត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បារ.​ ) ( Gazette ) សារពត៌មាន, សេ​ចក្ដី​ផ្សាយ​ដំណឹង​ផ្សេង​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ អាន​កាសែត, រឿង​ក្នុង​កាសែត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាសាវពស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. កាសាវវស្រ្ត ) សំពត់ជ្រលក់ទឹកអម្ចត់ពណ៌លឿងសម្រាប់សមណៈក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាប្រើប្រាស់; សព្វថ្ងៃច្រើនហៅក្លាយមកជា “កាសាវភស្រ្ត” ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាសអង្ករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រាក់បៀវត្សសម្រាប់ថ្លៃអង្កររបស់អ្នករាជការខ្មែរពីដើម ក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ក្នុង ១ ខែ ។ បើកតាមចំនួនគ្រួសាររបស់ខ្លួន ៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បង្ខិត​ចូល​ឲ្យ​ញឹក ឬ​ បង្ខិត​ចេញ​ឲ្យ​ស្រឡះ, ឲ្យ​ស្រដាស់។
ឧទាហរណ៍៖ កាស​បន្ទោះ​ឫស្សី ឬ កាស​រនាប; អង្គុយ​កាស​ឲ្យ​ជិត​ៗ​គ្នា​បន្តិច​ទៅ ដើម្បី​ឲ្យ​បាន​ចុះ​គ្នា​ច្រើន​ ។ ?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបិយ​វត្ថុ​សម្រាប់​ចាយ មាន​សណ្ឋាន​មូល ប្រហោង​កណ្ដាល ៤ ជ្រុង ធ្វើ​ដោយ​ស្ពាន់, ទង់ដែង, សាំង្កសី, មក​អំពី​ស្រុក​ចិន ឬ​ ស្រុក​អណ្ណាម; សព្វ​ថ្ងៃ​ក្នុង​ដែន​កម្ពុជា លែង​ប្រើ​រូបិយ​វត្ថុ​នេះ​តាំង​អំពី​មាន​សេន ។ ឬគជ់​មនុស្ស, គជ់​ដំរី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាវពាក់ត្រចៀក

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះកុណ្ឌល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទាញ​យក​មក, ទាញ​ដោយ​ត្វាង, ដោយ​ប្រដាប់​សម្រាប់​កាវ​ផ្សេង​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ កាវ​ស្លឹក​ចេក ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ចិ. ) វត្ថុ​ស្អិត​ធ្វើ​ដោយ​ស្បែក​គោ, ស្បែក​ក្របី, ឬ ដោយ​ជ័រ​ស្អិត​ផ្សេង​ៗ សម្រាប់​បិទ​ឈើ ឬ ក្រដាសជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាល​ដែល

?ថ្នាក់ពាក្យជា អាយតនិបាត
មានន័យថា ពេល​ដែល គ្រា​ដែល ខណៈ​ដែល សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ប្រយោគ​ជ្រែក ឬ​ផ្ញើ​ក្នុង​ប្រយោគ​ដទៃ។
ឧទាហរណ៍៖ កាល​ដែល​បិតា​ធ្វើ​មរណ​កាល​ទៅ គាត់​ពុំ​បាន​ផ្ដែផ្ដាំ​អ្វី​ឡើយ (កាល​ដែល​បិតា​ធ្វើ​មរណ​កាល) ជា​ប្រយោគ​ជ្រែក ។ កូន​ត្រូវ​នៅ​កំព្រា ជា​ប្រយោគ​ធំ ។ ប្រយោគ បា. ហៅ​លក្ខណៈ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាល់ចិញ្ចើម

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា វិចិត្រព្រះភូមោ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ពាន​គ្នា; ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ចំពោះ​សត្វ​ចង់​គ្នា ។  តម្រឹម ។ ខារខាំង​មិន​ឲ្យ​ច្រឡូកច្រឡំ​លាយ​គ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ គោ​កាល់​ញី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលៈទេសៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ( កាល “គ្រា, ពេល, សម័យ” + ទេស “ស្រុក, ប្រទេស” ) កាល​សម័យ​របស់​ស្រុក​ទេស កាល​និង​ប្រទេស។ ពាក្យ​នេះ សម័យ​សព្វ​ថ្ងៃ គេ​ច្រើន​ប្រើ​សំដៅ​ន័យ​ថា “ហេតុ​ការណ៍​ចម្លែក, ប្រវត្តិ​ហេតុ, ព្រឹត្តិការណ៍​ផ្សេង​ៗ, ការ​វិបរិត​ប្រែប្រួល” ។
ឧទាហរណ៍៖ មុន​នឹង​ប្រកប​មុខ​របរ​ផ្សេង​ៗ គប្បី​ពិចារណា​លៃលក​មើល​ឲ្យ​សមរម្យ​ទៅ​តាម​កាលៈទេសៈ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលិកមហាប័ណ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្សារលក់ដូរធំ ដែលតាំងឡើងមានកម្រិតវេលា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលិកប័ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កាសែត ទស្សនាវដ្តី ដែលចេញផ្សាយ តាមកាល មានកំណត់ទៀងទាត់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលិកបត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) សារពត៌មាន, ទស្សនាវដ្ដី ឬ​សៀវភៅ​ដែល​ផ្សាយ​ចេញ​តាម​កំណត់​កាល​ទៀងទាត់

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) របស់​ដែល​កើត​ឡើង​តាម​កាល, វត្ថុ​ដែល​ប្រើប្រាស់​បាន​តាម​កាល​វេលា ។ កាលិក​មាន ៤ យ៉ាង​គឺ យាវ​កាលិក, យាម​កាលិក, សត្តាហ​កាលិក, យាវ​ជីវិក ( ម. ព. ទាំង​នេះ ) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកើតមានតែក្នុងមួយកាលមួយគ្រា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលាយុសាស្រ្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន

ឧទាហរណ៍៖ កាលាយុសាស្រ្តត្រូវបានប្រើជាញឹក ញាប់ដើម្បីសិក្សាពីការផ្លាស់ប្តូរនៃសារព័ន្ធរុក្ខជាតិជំនាន់ក្រោយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលានុវត្តន៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រព័ន្ធនយោបាយនៃជនខ្លះដែលយល់ថា ក្នុងកាលៈទេសៈ​ដ៏លំបាក ​ត្រូវ​ឱ្យបន្ធូរបន្ធយការប្រិតប្រៀន ដែលមានក្នុងគោលការណ៍ ដើម្បីឱ្យសម្រេចដូចបំណង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលានុវត្តនភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុណសម្បត្តិអ្វីៗដែលមកដល់ ដែលកើតមានសមតាមកាលវេលា។

កាលានុរូប

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមកដល់ ដែលកើតមានសម ត្រូវតាមកាលវេលា ។

កាលាទិករណ៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការធ្វើអី្វមួយមុនពេលកម្រិត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលសម័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពេលវេលា​ កាល សម័យ ប្រវត្តិកាល ពេលកន្លងទៅជា​ចន្លោះៗ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលវិទ្យា

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ដែលកើតឡើងតាមលំដាប់នៃកាលបរិច្ឆេទ ឬពេលវេលា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលប្រវត្តិវិជ្ជា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិជ្ជាសាស្រ្ត ចែងពីកាលវេលា ឬពីកាលបរិច្ឆេទដែលកើតមានក្នុង​ប្រវត្តិសាស្រ្ត លំដាប់ និងកាលបរិច្ឆេទនៃព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្រ្ត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលប្រវត្តិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សៀវភៅដកស្រង់ហេតុការណ៍ និងនិទានផ្សេងៗ ហូរ​ហែ​ជាលំដាប់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលប៊ុល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស អាហ្វហ្កានីស្ថាន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលបរិច្ឆេទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការចង្អុលយ៉ាងច្បាស់ ពីថ្ងៃខែឆ្នាំនៃហេតុកាណ៍ណាមួយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាលកិរិយា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សេចក្ដី​ស្លាប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើ​កាល​កិរិយា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

កាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ), ( បា. ) គ្រា, ពេល, សម័យ : កាល​នោះ, កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន, កាល​ដែល​ខ្ញុំ​ធ្វើ​ការ ។ កាល​បរិច្ឆេទ ( កាលៈ– ) ន. ( បា. ) ការ​កំណត់​ពេល, ការ​កម្រិត​នៃ​ថ្ងៃ​ខែ​ឆ្នាំ ។ កាល​វិបត្តិ ( –វិបាត់ ) ការ​ប្រែប្រួល​នៃ​កាល, ការ​ខូច​វេលា, ដំណើរ​ខុស​កាល ។ ព. ផ្ទ. កាល​សម្បត្តិ ។ កាល​វិភាគ ការ​ចែក​កាល, ការ​បែង​ចែក​វេលា ដើម្បី​ធ្វើ​ការងារ​ឲ្យ​បាន​ស្រួល, ការ​ចែក​មុខ​ការ​ទៅ​តាម​កាល​វេលា ។ កាល​សម្បត្តិ ការ​សម​ប្រកប​ដោយ​កាល, ការ​ត្រូវ​ទំនង​តាម​វេលា, ដំណើរ​ដែល​ត្រូវ​តាម​កាល​សម័យ ។ ព. ផ្ទ.កាល​វិបត្តិ ។កាលានុកាល កាល​តាម​លំដាប់​កាល, មួយ​ដង​មួយ​កាល ។
ឧទាហរណ៍៖ កាល​បរិច្ឆេទ ។

               ( បា. ), ( សំ. ) មច្ចុ, មច្ចុរាជ, សេចក្ដី​ស្លាប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​កាល​តែង​ផ្តាប់ផ្តិល​នូវ​អាយុ​សង្ខារ​នៃ​សត្វ​លោក ឥត​មាន​រើស​មុខ​ឡើយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការ្យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្នាដៃរបស់ជាង សិល្បករ ឬអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ផលអ្វីទាំងពួងដែលកើតមកពីស្នាដៃជាង ឬពីស្នាដៃសិល្បករ។ឧទា៖ តុ ទូ ជាការ្យរបស់ជាង ឯប្រលោមលោកជាការ្យរបស់អ្នកនិពន្ធ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការ៉ុត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិមួយប្រភេទ មានដើមកំណើតក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប គេនាំគ្រាប់មកដាំលើភ្នំស្រុកខ្មែរ ដើម្បីយកមើមបរិភោគជាបន្លែ។

ការ៉ាកាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស វ៉េណេស៊ុយអេឡា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការុណិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) អ្នក​មាន​ករុណា ឬ ដែល​មាន​ករុណា ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា(​ បា. ) អ្នក​មាន​ករុណា ឬ ដែល​មាន​ករុណា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការុណភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្តីសង្គ្រោះដល់អ្នកដទៃ ដោយមិនចាំបាច់មានការពឹងរក សេចក្តីអាសូរករុណាដោយចង់ទំនុកបម្រុង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការុញ្ញភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ការុញ្ញ + ភាវ ) ភាពនៃចិត្តដែលមានករុណា, សេចក្តីអាណិតអាសូរ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការុញ្ញចិត្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ការុញ្ញ + ចិត្ត ) ចិត្តប្រកបដោយករុណា, ចិត្តដែលមានសេចក្តីអាណិតអាសូរ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការុង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​សម្រាប់​ច្រក​អ្វី​ៗ ពួក​ស្បោង, បាវ, ប៉ូវតេត្បាញ​ដោយ​ស្លឹក​ជ្រៃ ឬ ​ដោយ​ចចូត​ជាដើម មាន​បាត​សំប៉ែត មាន​រាង​ជ្រៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ អង្ករ​មួយ​ការុង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការី, ការិនី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកធ្វើការ អ្នកវះកាត់ អ្នកធ្វើគ្រឿងចក្រឱ្យដើរ អ្នករអែងក្នុង​ការងារ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា អ្នកធ្វើការ អ្នកវះកាត់ អ្នកធ្វើគ្រឿងចក្រឱ្យដើរ អ្នករអែងក្នុង​ការងារ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ន. ) ( ឥ. ) ឈ្មោះ​គ្រឿង​សម្ល ១ យ៉ាង មក​ពី​ស្រុក​ក្លិង្គ; សម្ល​ដែល​ស្ល​ដាក់​គ្រឿង​នោះ ក៏​ហៅ សម្ល​ការី ដែរ ។
( បា .) អ្នក​ធ្វើ, អ្នក​ធ្វើ​ការងារ ។ ឥត្ថី. ការិនី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាល័យអាជីវកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យ ដែលមានភារៈត្រួតត្រាមើលការ​ខុសត្រូវ លើដំណើរការធ្វើយកម្រៃផល (អយស្ម័យយាន) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាល័យវិភាគតិកនិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យក្នុងផ្នែកនៃក្រុមរាជការ សម្រាប់សិក្សាពីរឿង ដែលមានបច្ច័យទៅនឹងបច្ចេកទេស ។

ការិយាល័យរបៀប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យ ដែលមាននាទីខាងកាន់កាប់បញ្ជី​ លិខិតចេញចូល​ឱ្យ​មានរបៀបរៀបរយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាល័យរដ្ឋបាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យដែលមាននាទី កាន់កាប់​ខាង​របៀប​គ្រប់គ្រងក្នុងក្រសួង ឬក្រុមនីមួយៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាល័យភូមិបាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យដែលមាននាទី កាន់កាប់ដីភូមិ ស្រែចម្ការ (ក្រុមសុរិយោដី) ។

ការិយាល័យភូមិបាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យដែលមាននាទី កាន់កាប់ដីភូមិ ស្រែចម្ការ (ក្រុមសុរិយោដី) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាល័យពន្ធដារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យដែលមាននាទីខាងកាន់កាប់ ទារពន្ធដារផ្សេងៗ ។

ការិយាល័យពន្ធជំនួយ នៃជនអាស៊ីបរទេស

មានន័យថា ការិយាល័យ ដែលមានភារៈខាងត្រួតត្រាការចេញចូល និងងខាងទារពន្ធពីជនជាតិអាស៊ី ដែលមក​នៅ​ក្នុងប្រទេសដូចយ៉ាង ចិន យួន ក្លឹង្គជាដើម ។

ការិយាល័យបុគ្គលិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យ​ ដែលមាននាទីកាន់កាប់​សំណុំរឿងបុគ្គលិក​ក្នុងក្រសួងនីមួយៗ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាល័យនីតិការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យ ទទួលភារៈខាងការរៀបរៀង ព្រាងច្បាប់នានា ។

ការិយាល័យនិយម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរពេញចិត្តធ្វើការតែក្នុងការិយាល័យ នៅតែលើកៅអី ។

ការិយាល័យគណនេយ្យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យដែលមាននាទី ខាងគិតគូរបញ្ជី​ប្រាក់កាស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាល័យក្រុមវិវាទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការិយាល័យមានភារៈខាងប្រមូលសំណុំរឿង ដែល​ជាប់​វិវាទមិនដាច់ស្រេច ដើម្បីដាក់ជូនទៅអង្គការណាមួយវិនិច្ឆ័យសេចក្តី ។

ការិយាល័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ទី​កន្លែង​ធ្វើ​ការ, កន្លែង​ដែល​មាន​តុ, មាន​គ្រឿង​សម្ភារៈ​សម្រាប់​ធ្វើ​ការ
ឧទាហរណ៍៖ ទៅ​កាន់​ការិយាល័យ, នាយការិយាល័យ, នាយក​ការិយាល័យ ។

                មន្ទីរ, ទី, កន្លែង, (ប៊ុយរ៉ូ) មន្ត្រី, អ្នករាជការធ្វើការ, ក្រុមអភិបាល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយាធិបតេយ្យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របបដែលបុគ្គលិករាជការច្រើនប្រើអំណាច​រំលោភ​ហួសប្រមាណ មានការបំពានលើច្បាប់ជាដើម ។

ការិយលេខានុការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភ្នាក់ងាររាជការដែលធ្វើការនៅកន្លែង ដែលច្រើនតែសម្រេចសេចក្តី​ឥតក្រែងរអែង ហើយប្រកាន់ទម្លាប់ចាស់ផង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយបរិច្ឆេទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (​ បា. ) ការ​កំណត់ ឬ​កម្រិត​នៃ​កិច្ច​ការ​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ; កំណត់​រយៈ​កាល​នៃ​កិច្ច​ប្រតិបត្តិ​ការ​ខាង​ហិរញ្ញ​វត្ថុ, សម័យ​នៃ​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ទៅ​របស់​ថវិកា​ ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្នុង​ការិយ​បរិច្ឆេទ ១៩៦២ នេះ គប្បី​បន្ថយ​មុខ​ចំណាយ​ខ្លះ ដែល​មិន​ជា​ការ​ចាំ​បាច់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយកិច្ច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការហ្វឹកហាត់ ការធ្វើឱ្យថ្នឹកក្នុងវិជ្ជាណាមួយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការងារដែលត្រូវធ្វើតាមពេលកំណត់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការិយកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) កិច្ចការ ឬ ការងារដែលគេត្រូវធ្វើ ។

ការាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បារ. ) ឈ្មោះ​តម្លឹង​ត្បូង​ទម្ងន់ ២០៥ មិល្លីក្រាម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការអនុវត្តរួមគ្នា

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា សកម្មភាពអនុវត្តគម្រោងរួមគ្នារបស់ប្រទេស រឺក្រុមហ៊ុនស្ថិតក្នុងបណ្តា ប្រទេសឧបសម្ព័ន១ដែលជាយន្តការអនុវត្តផ្អែកលើទីផ្សារ ដែលមាន ចែងក្នុងមាត្រា៦ នៃពិធីសារក្យូតូ ដើម្បីកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័ន ឬបង្កើនការស្រូប និងចែកលំលែកបរិមាណនៃការកាត់បន្ថយការ បញ្ចេញឧស្ម័ន។ សកម្មភាពនៃការអនុវត្តរួមគ្នាក៏មានចែកក្នុងួលមាត្រា ៤.២ (a) នៃអនុសញ្ញា ក្របខណ្ឌសហប្រជាជាតិ ស្តីពីការប្រែប្រួល អាកាសធាតុផងដែរ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការហូរច្រោះដី

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ដំណើរបាត់បង់ដីស្រទាប់លើ ដែលជាស្រទាប់មានជីជាតិជាងគេ ដោយ សារខ្យល់ ឬទឹកហូរច្រោះ ពិសេសនៅតំបន់ដែលមានចំណោត លើសពី ២ដឺក្រេ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការហូរច្រោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ដំណើរការនៃការដាច់ចេញឬហូរនាំដី ថ្ម និងសមាសធាតុផ្សេងៗ ទៀត ដោយសារធាតុអាកាស សកម្មភាពចរន្តទឹក ការរលាយទឹកកក រលកខ្យល់ និងទឹកក្រោមដី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការស្រូបលើស

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការស្រូបបន្ថែមសារធាតុពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៅក្នុងអាងបង្ខាំង។ ការស្រូប យកសារធាតុដែលមានកាបូន ជាពិសេសឧស្ម័នកាបូនិក ភាគច្រើនត្រូវ បានគេហៅថា ការស្រូបទុក (កាបូន)។

ការស្រូបទុកកាបូន/ការបង្ខាំងកាបូន

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការស្តារឡើងវិញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសុខូបត្ថម្ភវត្ថុជីវភាព និងលក្ខណ្ឌរស់នៅរបស់ សហគម៍ ដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីគ្រោះមហន្តរាយ រួមទាំងកិច្ចខិត ខំប្រឹងប្រែងកាត់បន្ថយកត្តានានា ដែលនាំឱ្យមានហានិភ័យ គ្រោះ មហន្តរាយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការស្តារព្រៃឡើងវិញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការដាំដើមឈើនៅលើដីដែលពីមុនធ្លាប់មានព្រៃ ប៉ុន្តែត្រូវបានប្រែក្លាយ សម្រាប់គោលបំណងផ្សេងទៀត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការសន្សំសំចៃថាមពល

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការវិភាពហានិភ័យមិនអចិន្ត្រៃយ៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ដំណើរការវាយតម្លៃហានិភ័យលើសគម្រោង ដែលបានធ្វើឡើង និង ធ្វើឱ្យមានសុពលភាពជាបន្តបន្ទាប់ ដោយអង្គភាពឯករាជ្យទទួលស្គាល់ ស្តង់ដារកាបូនស្ម័គ្រចិត្ត។ ដោយផ្អែកលើការវាយតម្លៃនេះ អ្នកផ្តល់ សុពលភាព ឬអ្នកផ្ទៀងផ្ទាត់អាចកំណត់ពីកម្រិតហានិភ័យរបស់គម្រោង និងភាគរយឥណទានកាបូនរបស់គម្រោង ដែលត្រូវទៅក្នុងគណនីបម្រុង អាចបង្ខាំងនៃការផ្តល់ឥណទាន ដល់ការកាត់បន្ថយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ តាមរយៈវិស័យកសិកម្ម ព្រៃឈើ និងការប្រើប្រាស់ដី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការវិភាគថ្លៃដើម-ផលប្រយោជន៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការប្រៀបធៀបថ្លៃដើមទៅនឹងផលប្រយោជន៍ ក្នុងការសម្រេចចិត្ត ដើម្បី អនុវត្តគម្រោង ឬកម្មវិធីណាមួយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការវាស់វែង ការរាយការណ៍ និងផ្ទៀងផ្ទាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា វិធានបច្ចេកទេសមួយ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីការបញ្ចញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ និងការ កាត់បន្ថយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ជាសត្យានុម័ត ហើយអាចប្រើប្រាស់ដើម្បី កំណត់ហិរញ្ញវត្ថុអាកាសធាតុ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការវាយតម្លៃភាពងាយរងគ្រោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការកំណត់ថានរណា និងអ្វីដែលអាចទទួលរងផលប៉ះពាល់់ និងងាយ រងគ្រោះសារការផ្លាស់ប្តូរ ហើយការវាយតម្លៃភាពងាយរងគ្រោះនេះ ចាប់ ផ្តើមដោយការពិចារណាលើកត្តាដែលនាំឱ្យមនុស្ស ឬបរិស្ថាន ងាយនឹង ជួបគ្រោះថ្នាក់ ពោលគឺភាពងាយរងគ្រោះ ទៅនឹងការទទួល បានធន ធានធម្មជាតិ និងហិរញ្ញវត្ថុលទ្ធភាពការពារខ្លួ និងបណ្តាញ គាំទ្រ ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការកំណត់កំណត់ និងវាយតម្លៃឥទ្ធិពលនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុមក លើប្រព័ន្ធធម្មជាតិ និង/ឬមនុស្សគិតជារូបិយវត្ថុ និងមិនមែនរូបិយវត្ថុ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការវាយតម្លៃបន្សុំា

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការកំណត់ជម្រើសនានា ដើម្បីបន្សុំាទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាស ធាតុ ហើយការវាយតម្លៃជម្រើសទាំងនោះអាស្រ័យលើលក្ខណៈ វិនិច្ឆ័យ ព័ត៍មាន អត្ថប្រយោជន៍ ថ្លៃចំណាយ ប្រសិទ្ធផល ប្រសិទ្ធភាព និងលទ្ធភាព ដែលអាចអនុវត្តបាន។

ការវាយតម្លៃចម្រុះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា វិធីសាស្ត្រនៃការវិភាគ ដែលរួមបញ្ចូលលទ្ធផល និងម៉ូដែលនៃរូបសាស្រ្ត ជីវសាស្រ្ត សេដ្ឋកិច្ច និងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម ព្រមទាំងអន្តរកម្ម រវាង សមាសភាពទាំងនេះ ក្នុងក្របខណ្ខដែលមានសង្គតិភាពមួយ ដើម្បីវាយ តម្លៃពីស្ថានភាព និងផលវិបាកនៃការប្រែប្រួលបរិស្ថាន និងវិធាន ការឆ្លើយតប នៃគោលនយោបាយចំពោះការប្រែប្រួលនេះ។

ការវល់ត្រឡប់នៃសម័យក្រោយយុគ្គទឹកកក

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ចលនាតាមខ្សែឈររបស់ទ្វីប និងបាតសមុទ្រ បន្ទាប់ពីការបាត់បង់ និង រួមតូចនៃស្រទាប់ទឹកកក។ ការវិលត្រឡប់ គឺជាចលនា អីសូស្តាទិក នៃដី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការលេចធ្លាយកាបូន

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ផ្នែកមួយនៃការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នក្នុងបណ្តាប្រទេស ឧបសម្ព័ន្ឋ B នៃពិធីសារក្យូតូ ដែលអាចទូទាត់បាន ដោយបង្កើតការបញ្ចេញឧស្ម័ន ច្រើនជាងកម្រិតគោល សម្រាប់ប្រទេសមិនជាប់កាតព្វកិច្ចកាត់បន្ថយ។ ការទូទាត់នេះអាចកើតឡើងតាមរយៈ ទី១ ការប្តូរទីតាំងផលិតកម្មដែល ប្រើប្រាស់ថាមពលច្រើន ទៅកាន់តំបន់ដែលមិនជាប់កាតព្វកិច្ចកាត់បន្ថយ ទី២ កំនើនប្រើប្រាសឥន្ធនៈហ្វូស៊ីលក្នុងតំបន់ តាមរយៈការធ្លាក់ ចុះតម្លៃ ប្រេង និងឧស្ម័នលើទីផ្សារអន្តរជាតិ ដែលបណ្តាលមកពី តម្រូវការ ថាមពលតិច និងទី៣ ការប្រែប្រួលប្រាក់ចំណូល ( តម្រូវការ ថាមពលក៏ដូច្នោះដែរ) ដោយសារលក្ខខណ្ឌ ពាណិជ្ជកម្មប្រសើរជាងមុន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការលេចធ្លាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការប្រែប្រួលសរុបនៃការបញ្ចេញឧស្ម័ន ពីសកម្មភាពមនុស្ស តាមប្រភពបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដែលកើតឡើងនៅខាងក្រៅព្រំដែនគំរោង ព្រមទាំងអាចវាស់វែងបាន និងជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពគម្រោង យន្តការអភិវឌ្ឍន៍ស្អាត ឬសកម្មភាពតាមកម្មវិធីតាមដែលអនុវត្តបាន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការលិចទឹក

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ស្ថានភាពទឹកដែលបាន ឬកំពុងជន់លិច ហៀរហូរ កើនឡើង និងបាចសាចពេញផ្ទៃដី។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការរេចរឹលព្រៃឈើ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ស្ថានភាពព្រៃដែលបានថយចុះរហូតដល់ក្រោមសមត្ថភាពធម្មជាតិរបស់ព្រៃឈើ ប៉ុន្តែការថយចុះនោះ តិចជាង 10% នៃគម្របព្រៃឈើ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការរេចរឹលបរិស្ថាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការខូចខាចបរិស្ថានតាមរយៈការថយចុះធនធាននានា ដូចជា ទឹក ខ្យល់ ដី ជាដើម ការបំផ្លាញប្រព័ន្ធអេកូឡូសី និងការផុតពូជនៃរុក្ខជាតិ និងសត្វព្រៃ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ការរីកមាឌដោយកម្តៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការណើននៃមាឌ និងការថយចុះដង់ស៊ីតេ ដែលបណ្តាល មកពីទឹកឡើងក្តៅ ហើយដែលបណ្តាលឱ្យនីវ៉ូទឺកសមុទ្រកើនឡើង។