Author: Buy Khmer Book

រូបភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបវិចិត្រដោយព័ណ៌; បែបរូបផ្សេងៗ ( ម. ព. ភាព ផង ) ។

រូបភព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កន្លែងកើតនៃព្រហ្ម ( ព. ផ្ទ. អរូបភព ) ។

រូបព្រហ្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រហ្មមានរូប, ព្រហ្មដែលកើតក្នុងរូបភព ( ព. ផ្ទ. អរូបព្រហ្ម ) ។

រូបព័ណ៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំ. រូប + វណ៌; បា. រូប + វណ្ណ ) សម្បុររូបឬរូបរាងនិងសម្បុរ, លក្ខណៈរបស់រូប ។

រូបផ្តិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបដែលគេគូរ ហើយយកទៅឆ្លាក់ រួចយកទៅផ្តិតពុម្ពលើក្រដាសទៀត ។

រូបផ័ន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបព័ណ៌ ( ស. សរសេរ រូបពររណ អ. ថ. រូប៉ៈផ័ន ) ។

រូបបាធិដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបដែលប្រតិស្ថានឡើងជាតំណាងអ្វីមួយ ដូចជារូបមនុស្សកាន់ខ្វែវជាតំណាងសេចក្តីស្លាប់ជាដើម (ស្តេចមច្ចុរាជ)។

រូបបរិវត្តន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការផ្លាស់ប្រែនៃរូបដូចជាការផ្លាស់ពីដង្កូវទៅមេអំបៅ ឬផ្លាស់ពីដែកកម្រោលទៅជាវត្ថុប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ ជាដើម ។

រូបបន្ដរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វីៗ ដែលជាទីទៃពីគ្នា ។

រូបនាម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូប និងនាម ( ព. អ. ) ។ នាមនាមដែលមានរូប ដូចយ៉ាងមនុស្ស, សត្វ, ដី, ទឹក ជាដើម ( ព. ផ្ទ. អរូបនាម ព. វ. ) ។

រូបធម៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបទាំងពួង ។

រូបថត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបដែលផ្ដិតចាកកញ្ចក់ថត ។

រូបតាង ឬ —តំណាង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបជំនួស ។

រូបជ្ឈាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈានដែលមានរូបធម៌ជាអារម្មណ៍ ( ម. ព. ឈាន ន. ) ។

រូបជីវិនី, រូបាជីវា, រូបូបជិវិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្រីអ្នកចិញ្ចឹមជីវិតដោយសាររូប (ស្រីពេស្យា) ។

រូបឆោមលោមព័ណ៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទ្រង់ទ្រាយរូបនិងសម្បុររោម (សម្បុរស្បែក) ។

រូបឆោម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទ្រង់ទ្រាយរូប ។

រូបក្ខន្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កងរូប, ប្រជុំរូប ។

រូបការ —ការក៍, —ការី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកធ្វើរូប, ជាងគូរឬឆ្លាក់រូប; បើស្ត្រីជា រូបការិកា, រូបការិនី ។

រូបកាក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ

មានន័យថា រូបដែលគេគូរពីមនុស្ស ឬដំណាលពីរឿងអ្វីមួយចង់ឱ្យអ្នកមើលសើចលេង ឬចង់បញ្ឆិតបញ្ឆៀងឱ្យ ។

រូបកល្យាណ ឬ រូបគុណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លំអរូប ។

រូតរះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្រូតរូត; រវៀសរវៃ, ម្នីម្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររូតរះ, ធ្វើការរូតរះ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ស្រូតរូត; រវៀសរវៃ, ម្នីម្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររូតរះ, ធ្វើការរូតរះ ។

រូត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចាប់ច្បូតប្រមូល ។
ឧទាហរណ៍៖ រូតវាំងនន ។

                      ស្រូតរួសរាន់ ។

ឧទាហរណ៍៖ ដើររូត ។ ស្រូតរូត ( ម. ព. ស្រូត ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ស្រូតរួសរាន់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររូត ។ ស្រូតរូត ( ម. ព. ស្រូត ) ។

រូង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ជីកលុង ឬកកាយទៅខាងឲ្យកើតជារន្ធធំ ។
ឧទាហរណ៍៖ យកចបរូងទៅខាងឲ្យជ្រៅបន្តិចទៅ ! ។

                      របេះរលុះខូងជ្រៅ ។

ឧទាហរណ៍៖ រលកបោករូងច្រាំង, ដំបៅស៊ីរូងសាច់ ។

                     ព. ប្រ. បៀតបៀនរឿយៗយកទ្រព្យសម្បត្តិអំពីមាតាបិតា ឬអំពីអ្នកទំនុកបម្រុង ។

ឧទាហរណ៍៖ កាលពីដើម គាត់មានទ្រព្យគ្រាន់បើ ឥឡូវទៅជាអ្នកក្រ ព្រោះកូនប្រុសស្រីវារូងគាត់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រន្ធធំជ្រៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ រូងឈើ, រូងដី, រូងភ្នំ ។

                      រូងរាម រូងនិងរនាម ។
ឧទាហរណ៍៖ ភិតភ័យខ្លាំងរត់ពួនក្នុងរូងរាម ។

                     ព. ប្រ. និយាយបើកកេរ្ដិ៍អស់អាថ៌កំបាំងហាក់ដូចជាកកាយយកពីក្នុងរូងក្នុងរាមមកមិនសល់ ។
ឧទាហរណ៍៖ រំលើកបើកកកាយរឿងរ៉ាវពីក្នុងរូងរាមឯណាមកអស់គ្មានសល់ទេ !

រូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ( ព. បុ. ) ដូច, ដូចជា, បីដូច; ស្មើនឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ រូស្ដម្ភសិលា ដូចជាសសរថ្ម; រូហានតារាកាសចរ ដូចជាផ្កាយដែលចរឯអាកាស ( ពាក្យកាព្យរាមកេរ្ដិ៍បុរាណ ) ។

រុះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រង្គោះជ្រុះ ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្លឹកឈើរុះ ។

                      រំលាងការដែលធ្វើរួចហើយ ។
ឧទាហរណ៍៖ រុះផ្ទះ, រុះរបង ។

                      រុះរើ រុះផងរើចេញផង ( ម. ព. រើ ផង ) ។

រុំកោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលស្រមកច្រើនជាន់ច្រើនស្រទាប់; ដែលជំពាក់ឆ្វាក់ស្រមូល, ដែលជំពាក់បំណុលគេសព្វទិស ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្អែលរុំកោះ; សូត្រជំពាក់រុំកោះ; ជំពាក់បំណុលគេរុំកោះ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលស្រមកច្រើនជាន់ច្រើនស្រទាប់; ដែលជំពាក់ឆ្វាក់ស្រមូល, ដែលជំពាក់បំណុលគេសព្វទិស ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្អែលរុំកោះ; សូត្រជំពាក់រុំកោះ; ជំពាក់បំណុលគេរុំកោះ ។

រុំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ក្រសោបព័ទ្ធជិតជុំវិញ, ចងព័ទ្ធ, មូរព័ទ្ធ ។
ឧទាហរណ៍៖ រុំម្លូ, រុំរបួស, រុំខ្សែ ។

                      រុំបុគ្គល រុំមតករូបដោយសំពត់ស្នប ( បើសពឥស្សរជនហៅ ហោ, គេនិយាយថា ហោសព ) ។ រុំសុំ រុំដោយជិតដិត ។ ផ្សែងរុំ ផ្សែងកាន់ ។ និយាយរុំៗ និយាយមិនលះមិនស្រឡះ ។ តែងសេចក្ដីរុំៗ តែងសេចក្ដីមិនលះមិនក្បោះក្បាយ ។ ល ។

រុស្ស៊ី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស រុស្ស៊ី, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) មូស្គូ។

រុល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ត្បុលជម្រុល ។
ឧទាហរណ៍៖ រុលចូល, រុលទៅមុខ; ដេករុលឡើងលើ ។

រុយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សុខុមសត្វមួយប្រភេទ មានស្លាបហើរបាន, ចូលចិត្តរោមអសោចិ៍, រុយមានច្រើនប្រភេទគឺ រុយខៀវ រុយសម្បុរខៀវ ; រុយដង្កូវ រុយដែលបែងជុះចេញដង្កូវល្អិតៗ; រុយបាយ រុយមាត្រតូចជាងរុយដង្កូវ ចូលចិត្តរោមបាយសម្លនំចំណី; រុយស្វា រុយតូចៗពួកមមាច ច្រើនរោមគោក្របី ។ ព. ប្រ. រុយ ឬ មនុស្សរុយ មនុស្សអែបអបប្លមស៊ី ឬជំហមស៊ី ( ព. ម. ) ។
ស្មៅតូចមួយប្រភេទកម្ពស់មិនលើសពី ៨0 ស.ម. ទេ ដុះលើទិវាលកណ្តាលថ្ងៃ នឹងតាមមាត់ផ្លូវនៃប្រទេសក្តៅសកលលោក។ នៅស្រុកខ្មែរ គ្រូបូរាណ តែប្រើស្លឹក និងឫសស្ងោរ ធ្វើថ្នាំរំងាប់រោគគ្រុន ចុកពោះ និងបូសទ្រនិច។

រុម្មិណ្ដេ

មានន័យថា មើលពាក្យ លុម្ពិនី ។

រុន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កក់មួយប្រភេទ ដើមមូល ស្លឹកធំៗ, សំបក ឬ ខ្នងមានប្រយោជន៍ប្រើការធ្វើជាខ្នួច ឬត្បាញធ្វើកន្ទេលជាដើម ; រុនមាន ២ ប្រភេទគឺ រុនទឹក ដុះក្នុងទីមានទឹកឬដាំលើគោកមានដីសើមក៏រស់; រុនភ្នំ ដុះក្នុងទីក្បែរជ្រោះភ្នំ ដើមធំវែងសាច់រឹងប្រើធ្វើជាដំបងបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ កន្ទេលរុន, ដំបងរុន; គួរដាំរុនត្រង់ខាងៗនៃស្រះឬត្រពាំង ។

                     តិណជាតិធំមួយប្រភេទកម្ពស់ ១-៣ ម ដុះក្នុងព្រៃត្រជាក់ ឬព្រៃរនាមនៃអាស៊ីក្តៅ គេច្រើនដាំជាលម្អលើដីសើមៗ។ សម្បកមានប្រយោជន៍ប្រើការធ្វើខ្នួច ឬត្បាញជាកន្ទេល។ ស្លឹកធំៗ អាចប្រើខ្ចប់ឥវ៉ាន់ផ្សេងៗបាន។

រុត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា គ្របសង្គ្រុបដោយអង្រុត ( ដើម្បីចាប់ត្រី ) ។
ឧទាហរណ៍៖ រុតត្រី ។ ព. ប្រ. រុតរក ចរច្រប់រក, ត្រាច់ចររក ។

រុណ្ណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) កិរិយាយំ ។ ប្រើជាបទសមាស : រុណ្ណការណ៍ ហេតុដែលនាំបណ្ដាលឲ្យយំ ។ រុណ្ណភាព ភាវៈឬដំណើរយំ ។ រុណ្ណាការ ( < រុណ្ណ + អាការ ) ឬរោណ្ណាការ ( រោន-ណា— ) អាការយំ ។
ឧទាហរណ៍៖ វាធ្វើជាបញ្ចេញរុណ្ណាការឲ្យគេអាណិត ។ ល ។

រុញអង្រែ

មានន័យថា ( ម. ព. ទល់អង្រែ ) ។

រុញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ច្រានទៅមុខ, ច្រានជម្រុល ។
ឧទាហរណ៍៖ រុញឧស, ទឹកថ្មីរុញទឹកចាស់ ។

                     ព. ប្រ. រុញសម្ដី ពោលពាក្យស្ទាក់ផ្លូវស្ទាក់ដំណើរឬផ្ទញ់ផ្ទាល់ ។

រុជា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ

មានន័យថា ( សំ. បា. ) ជំងឺ, រោគ ( ព. កា. )
ឧទាហរណ៍៖ រុជានិងជរា ចូលដៃគ្នាបំផ្លាញរូប យប់ថ្ងៃចេះតែស្រូប បញ្ចូលមាត់នៃក្ដីស្លាប់ ។

រុច្ចនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) សេចក្ដីគាប់ចិត្ត, ពេញចិត្ត, ត្រូវចិត្ត, ត្រូវអារម្មណ៍ ។ ប្រើជាបទសមាស, ដូចជា : រុច្ចនកម្ម អំពើត្រូវចិត្ត ។ រុច្ចនដ្ឋាន កន្លែងត្រូវចិត្ត ។ រុច្ចនភាព ភាវៈគាប់ចិត្ត, ដំណើរពេញចិត្ត ។ រុច្ចនាការ ( <រុច្ចន + អាការ ) អាការគាប់ចិត្ត ។ ល ។

រុចីរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. រុចិរ ) ។

រុចិរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. រុចិរ ) រុងរឿង; ល្អ, សមរម្យ; ជាទីពេញចិត្ត; ពីរោះ, . . . ( ព. កា. ) ។ រុចិរបុស្ប ឬ —បុប្ផា ( រុចិរ៉ៈ បុស ឬ —បុប-ផា )ផ្កាដែលមានព័ណ៌រុងរឿង ។ រុចិរព័ណ៌ ឬ —វណ្ណ ព័ណ៌, សម្បុរដ៏រុងរឿង ។ រុចិរភាសា ឬ —វាចា សម្ដីពីរោះ ។ រុចិរសព្ទ សូរ, សំឡេងពីរោះ ។ រុចិរាភា, រុចិរោភាស ( <រុចិរ + អាភា, ឱភាស ) ពន្លឺរុងរឿង ។ ល ។

រុងរោចន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. រោចន ) ដែលរុងរឿង; ភ្លឺផ្លេក, ពណ្ណរាយ  ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លឺរុងរោចន៍; ពន្លឺរុងរោចន៍ (សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : ព្រះចន្ទ្រចាស់រនោច មិនរុងរោចន៍ ដូចចាស់ខ្នើត ជនដែលមានកំណើត កើតជាប្រាជ្ញអាចដឹងបាន ។ ម. ព. រោចនៈ និង រោចន៍ ទៀតផង ) ។

រុងរឿង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ស. រុ់ងរ្ចឺង អ. ថ. រុង់រឿង; ល. ហុ់ងហ្ចឺង អ. ថ. ហ៊ុងហឿង ) ភ្លឺត្រចះ, ត្រចង់, ស្រស់ប៉ប្រៃ; ឆើត, ឆើតឆាយ; ល្អប្រពៃ; ថ្កុំថ្កើង, ថ្កើងថ្កាន, ប្រសើរ, ថ្លៃថ្លា ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រុងរុងរឿង, ភ្លឺរុងរឿង, ថ្កើងរុងរឿង ។ ប្រើជា កិ. ក៏បាន “ចេញអាការភ្លឺត្រចះ, . . . ” ។

រុងរាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ស. រុងរ័ង អ. ថ. —រុ័ង ប្រើជា គុ. “ទ្រុប, ទ្រុបទ្រុល, ស្រមូម; មិនរៀបរយ , . . . “) កំចោករោកខ្លាំង, កញ្រ្ជោកបោកបាចខ្លាំង, សម្ដែងអាការតូងតាងឬគ្រុងគ្រាំង ឲ្យគេផ្អើលរចល់, ឲ្យកើតអផ្សុក ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើរុករាំង, ឈ្លោះប្រកែកគ្នារុងរាំង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ស. រុងរ័ង អ. ថ. —រុ័ង ប្រើជា គុ. “ទ្រុប, ទ្រុបទ្រុល, ស្រមូម; មិនរៀបរយ , . . . “) កំចោករោកខ្លាំង, កញ្រ្ជោកបោកបាចខ្លាំង, សម្ដែងអាការតូងតាងឬគ្រុងគ្រាំង ឲ្យគេផ្អើលរចល់, ឲ្យកើតអផ្សុក ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើរុករាំង, ឈ្លោះប្រកែកគ្នារុងរាំង ។

រុង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ព. បុ. ) ធំ; ដែលចម្រើន ។
ឧទាហរណ៍៖ ភពរុងភពឆ្មារ ភពធំភពតូច; មានរុងមានឆ្មារ មានធំមានតូច; អ្នកខ្ពស់រក្សាទាប ដោយសភាពធម៌បុរាណ អ្នកឆ្អែតរក្សាឃ្លាន នាអ្នករុងរក្សាឆ្មារ ( ច្បាប់ពាក្យចាស់ )។ លះចំណេរកាលតមកក្នុងអបរសម័យ, ពាក្យ រុង នេះ ក្លាយមកជា រង់, តមកទៀតក្លាយជា រង ( ត្រូវប្រើ រុង វិញ ) ។

រុក្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ពហុ. < រុក្ខ ) ឈើទាំងឡាយ ។ ( សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ រីក្រុងភ្នំពេញមានរុក្ខា នានាអនេកអមវិថី មានផ្កាគ្រប់យ៉ាងជាប្រក្រតី ព្រឹក្សាដាំថ្មីតាមនិយម ។ ជាក្រុងឯករាជ្យអព្យាក្រឹត្យ ឆើតឆោមវិចិត្រសឹងស័ក្ដិសម ប្លែកជាងពីដើមព្រោះសង្គម និយមរាស្ត្ររដ្ឋស្ទាត់ព្រមព្រៀង ។ នេះគឺជាផលនៃសាមគ្គី ដែលព្រះមុនីទ្រង់ប្រិតប្រៀង សម្ដេចឳនាំផ្លូវឥតឲ្យល្អៀង រាស្ត្ររៀងរាល់ខែត្រស្រុះស្រួលតាម ។ ខ្មែរមានក្ដីសុខសន្តិភាព ប្រទេសរាបទាបឥតសង្គ្រាម ព្រោះខ្មែរទាំងអស់ស្អប់សឹកសាម ជំនួញសង្គ្រាមក៏គ្មានឡើយ ។

រុក្ខវិថី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្លូវទូលាយនៅក្នុងក្រុងដែលមានដើមឈើតាមចិញ្ចើមផ្លូវ ដូចយ៉ាងនៅភ្នំពេញ ផ្លូវទៅកំពតដែលជួបចូលនឹងក្រុងគេតែងហៅថា រុក្ខវិថីកំពត ជាដើម ​។

រុក្ខវប្បករ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកដាំដើមឈើស៊ីផ្លែ ។

រុក្ខវប្បកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការបណ្តុះ និងដាំដើមឈើ (ច្រើននិយាយតែពីឈើស៊ីផ្លែ)។

រុក្ខរស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ធាតុរាវមានរសជាតិសម្រាប់ចិញ្ចឹមដើមនៃឈើ ។

រុក្ខរក្ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា​ ​ភ្នាក់ងារជាន់ទាបក្នុងក្រុមរុក្ខាដែលចាត់ឱ្យមើលថែទាំព្រៃឈើ ។

រុក្ខបាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វនបាល អារញ្ញបាល ភា្នក់ងាររាជការជាអ្នកថែទាំ រក្សាព្រៃឈើ (ម.ព. វនបាលផង) ។

រុក្ខជាតិញៀន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ, គយ
មានន័យថា ដើមអាភៀន ដើមកូកា ដើមកញ្ឆា និងរុក្ខជាតិផ្សេងទៀតមានផ្ទុកសារធាតុញៀន ដែលកំណត់ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ។

រុក្ខជាតិកាបូន៤

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា រុក្ខជាតិដែលបង្កើតសមាសធាតុកាបូនបួន នៅក្នងពេលធ្វើរស្មីសំយោគរួមមាន ដែលភាគច្រើនជារុក្ខជាតិមានដើមកំណើតនៅតំបន់ត្រូពិក រួមមានស្មៅនិងដំណាំកសិកម្មសំខាន់ៗ ដូចជា ពោត អំពៅ ស្រូវមីយ៉េ ស្ពៅ ជាដើម ។

រុក្ខជាតិកាបូន៣

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា រុក្ខជាតិដែលបង្កើតសមាសធាតុកាបូនបី នៅក្នុងពេលធ្វើរស្មីសំយោគ រួមមាន រុក្ខជាតិ និងដំណាំកសិកម្មសំខាន់ៗ ដូចជា ស្រូវសាឡី ស្រូវ សណ្ដែកសៀង ដំឡូងបារាំង និងបន្លែ ។

រុក្ខជាតិកញ្ឆា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា រាល់រុក្ខជាតិទាំងឡាយណា ដែលនៅក្នុងប្រភេទកញ្ឆា។

រុក្ខជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. រុក្ខជាតិដែលមានជីវិតទាំងអស់ រួមទាំងផ្លែឈើ ផ្កា បន្លែ ដើមឈើ សារាយសមុទ្រ ផ្សិត និងរុក្ខជាតិមានជីវិត។ ២. គ្រប់រុក្ខជាតិទាំងអស់ ងាប់ ឬរស់ និងគ្រប់ដំណាក់កាលលូតលាស់ (ដំណុះ ឬវគ្គលូតលាស់ណាមួយ ដូចជា៖ គ្រាប់ពូជ ឫស មើម ពកឫស ដើម ថ្នាំង ផ្កា ស្លឹក សម្បក លើកលែងផលិតផលកំប៉ុង)។

រុក្ខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វ្ឫក្ស ) ឈើ ។ ប្រើជាបទសមាស, ដូចជា ។
ឧទាហរណ៍៖ រុក្ខចេតិយ ដើមឈើដែលមានគេគោរពរាប់អានថាជារបស់ស័ក្ដិសិទ្ធិ ។ រុក្ខច្ឆាយា ម្លប់ឈើ ។ រុក្ខជាតិ ជាតិឈើ, ឈើគ្រប់យ៉ាង ។ រុក្ខទេវតា ទេវតាដែលអាស្រ័យនៅនាដើមឈើ ។ រុក្ខប្បទេស ( រុក-ខ័ប-ប៉ៈ— ) ព្រៃ, ដងព្រៃ ។ រុក្ខផល ផ្លែឈើ ។ រុក្ខផលាផល ផ្លែឈើតូចធំ ។ រុក្ខមូល ទីប្របដើមឈើ ។ រុក្ខមូលិក អ្នកកាន់ធុតង្គមួយប្រភេទ តមមិននៅក្នុងទីប្រក់ទីបាំង ត្រូវនៅអាស្រ័យតែក្នុងម្លប់ឈើ ( ព. ពុ. ) ។ រុក្ខវិថី ថ្នល់ទូលាយក្នុងទីក្រុងដែលមានដើមឈើរៀងជាជួរហូរហែអមតាមចិញ្ចើមផ្លូវ ( ប៉ុន្តែទីទៃពីមហាវិថីនិងវិថីឯទៀត )។ រុក្ខសាខា មែកឈើ ។ រុក្ខាវយវៈ ( បា. < រុក្ខ + អវយវ ) អវយវៈរបស់ឈើ ( មានមែក, សន្លឹកជាដើម ) ។ ល ។

រុករាន

មានន័យថា ( ម. ព. រុក និង រាន កិ. ) ។

រុករ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ

មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិរឹងមួយប្រភេទ សំបកខាងក្រៅលឿងចាស់ សំបកខាងក្នុងនិងសាច់លឿងខ្ចី មានរសហឹររមាស់ឆៀបៗ ប្រើជាថ្នាំកម្ចាត់រោគ ។
ឧទាហរណ៍៖ វល្លិរុករ ។

រុកកួន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រុករានដោយគុំកួន, រុករានឲ្យបាននេះបាននោះ, ឲ្យបានប្រយោជន៍មកខ្លួន; ទទូចដោយរំអុកឲ្យត្រាតែបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ វាចេះតែមករុកកួនខ្ញុំស្ទើររាល់ថ្ងៃ ( ធៀបនឹងពាក្យសៀមថា របក្វន អ. ថ. រ៉ុបកួន “ធ្វើឲ្យកើតមានសេចក្ដីក្ដៅក្ដួល, ឲ្យអផ្សុក, ជ្រក់ជ្រេញរឿយៗ” ) ។

រុក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បុកចូល; រុល, សំរុក, ត្រសុល ចូល ។
ឧទាហរណ៍៖ យករបុករុករន្ធ; ដើររុកព្រៃ, រុកចូលក្នុងព្រៃជ្រៅ ។

                     ព. ប្រ. និយាយផ្ចញ់ឬស្ទាក់ផ្លូវស្ទាក់ដំណើរឲ្យគាំងឆ្លើយតបតមិនរួច
ឧទាហរណ៍៖ រុកតែមួយម៉ាត់ពីរទៅនៅស្ញេញ ។

                     រុករាន រុកទន្ទ្រានចូលរានយកទី; ដើររុករាន ដើរទន្ទ្រានចូលឥតក្រែង ។ ( ព. កា. ) : ទ័ពគេរុករាន ទ័ពយើងទន្ទ្រានស្ទើរគ្មានសល់ទី លុះយើងរុកទៅ ទ័ពគេវក់វី ដណ្ដើមបានទី មកយើងច្រើនហើយ ។ បុករុក រុកខ្លាំងរឿយៗ; សំរុកចូលឬចូលសំរុកទាំងអំណាច, សំរុកចូលឥតក្រែង ។ ល ។

រឺត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ស. រីត ) ចាប់ច្របាច់ច្បូតរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ រឺតទឹកដោះគោ, រឺតសរសៃ ។

                     ថ្នាំរឺត ថ្នាំសម្រាប់លាបរឹតរម្ងាប់រោគស្ពឹកស្រពន់ជាដើម ( និយាយថា រីត ក៏មាន តាមទម្លាប់ប្រើ ) ។

រឹះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ប្រើផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ រាំង ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ រាំងរឹះ រាំងឥតមានភ្លៀងសោះ; ច្រើននិយាយថា ខែប្រាំងរាំងរឹះ ។

រឹស្យា

មានន័យថា ( ម. ព. ឫស្យា ) ។

រឹល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលទាលព្រោះសឹក; ដែលអន់មុត; ដែលរេចខ្លី ។
ឧទាហរណ៍៖ កាំបិតរឹល; ស្មៅរឹល ។

                      ព. ប្រ. គំនិតរឹល ឬ ចិត្តរឹល គំនិតឬចិត្តដែលស្រុញទញ់ទាល់ ឥតលូតលាស់ចម្រើន ។ ចំណេះរឹល ចំណេះដែលឥតលូតលាស់ មានតែគាំងឬភ្លេចភ្លាំងទៅវិញ ។ ប្រាជ្ញារឹល ប្រាជ្ញាទាល, ទាល់, ទញ់, តុះ ។ ល ។ ( ម. ព. រេច ផង ) ។

រឹមៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលលិចទឹកនៅសល់តែចុងបន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកជំនន់លិចសន្ទូងឃើញតែចុងរឹមៗ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលហូរគ្រឿនៗ តែជ្រៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកព្រែកហូររឹមៗ ។

                       ដែលលិចទឹកនៅសល់តែចុងបន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកជំនន់លិចសន្ទូងឃើញតែចុងរឹមៗ ។

រឹម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ស. រិម ) ចុងក្បែរហាម, ចុងក្បែរជាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ រឹមសំពត់, រឹមបបូរមាត់ ( និយាយថា រិម ក៏មាន ) ។

រឹប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទាញសំរុកឲ្យចូលទៅមុខឬឲ្យថយក្រោយ ។
ឧទាហរណ៍៖​ ​រឹបទូកចូល ។

                       អូសយកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អ្នកដែលមានទោស ដាក់ជារបស់រាជការ តាមលក្ខណៈច្បាប់បញ្ញត្ត ។
ឧទាហរណ៍៖ មានទោសត្រូវរឹប ( ស. រិប ) ។

                      រឹបជាន់ សង្កត់សង្កិនជិះជាន់យកទ្រព្យសម្បត្តិឥតមានត្រាប្រណី ដាក់ជារបស់រាជការឬយកជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ដោយអាងអាជ្ញាសឹកជាអំណាច ។ រឹបអូស រឹបដោយអូសយករបស់ទ្រព្យតាមអំណាចច្បាប់ ( ចំពោះតែច្បាប់បើកអំណាចឲ្យ ) ។ ( ម ព. របឹប ផង ) ។

រឹទ្

មានន័យថា ( ម. ព. ឫទ្ធិ ) ។

រឹតត្បិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ប្រិតប្រៀប, ប្រិតខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ រឹតត្បិតមិនបណ្ដែតបណ្ដោយ; ចាយវាយរឹតត្បិត ។

រឹតតែ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រឹត ) ។

រឹត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យតឹង, ទាញឲ្យតឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ រឹតខ្សែ, រឹតចំណង; ចងរឹត ។

                       ចម្រើនឡើង, ខ្លាំងឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ជំងឺរឹត ។

                      រឹតដៃ ខ្លាំងដៃ, រឹតឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ កាន់តែរឹតដៃខូចជាងពីដើម ។

                     រឹតរួត រឹតព័ទ្ធរួតរួប ។
ឧទាហរណ៍៖ ចងរឹតរួត ។ ល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្លឹកទ្រាំង ដែលកាត់ហាលថ្ងៃស្ងួតហើយសម្រាប់ប្រើការផ្សេងៗមានចារសាស្ត្រា, ត្បាញការុងជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ សាស្ត្រាស្លឹករឹត, ការុងស្លឹករឹត, ដួនស្លឹករឹត ។

                     ឆ្អឹងរឹត ទ្រនុងស្លឹករឹត ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា កាន់តែ, ចេះតែ
ឧទាហរណ៍៖ រឹតខូច, រឹតល្អ, រឹតតែខ្លាំងឡើង ។

                     រឹតតែរឹត កាន់តែរឹតឡើង ។

រឹងរូស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រឹងគគ្រីសគគ្រូស, រឹងមិនព្រមចុះរុះ, មិនព្រមទន់តាម ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សរឹងរូស, សម្ដីរឹងរូស, ចិត្តរឹងរូស ។ កាព្យថា : មនុស្សរឹងរូស ច្រើនតែប្រទូស្ដ ប្រទាំងឱវាទ នៅក្នុងទីណា ច្រើនតែវាតអាទិ៍ ត្រាតែរវាត ឃ្លាតចាកទីនោះ ។

រឹងរឹតតែ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រឹងរឹត ) ។

រឹងរឹត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា រឹតតែ, កាន់តែ, កាត់តែខ្លាំងឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្ដីប្រដៅណាស់ រឹងរឹតខូចណាស់, រឹងរឹតតែអាក្រក់ទៅ ។

រឹងប៉ឹង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រឹងមាំ, ម៉ឺងម៉ាត់, ពេញកម្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ គំនិតរឹងប៉ឹង; ធ្វើការរឹងប៉ឹង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រឹងមាំ, ម៉ឺងម៉ាត់, ពេញកម្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ គំនិតរឹងប៉ឹង; ធ្វើការរឹងប៉ឹង ។

រឹងត្អឹង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរឹងតម្អឹងមិនព្រមតាម ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សរឹងត្អឹង, ចិត្តរឹងត្អឹង ។

រឹង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទីទៃពីទន់ គឺដែលក្រទាំង, មិនទ្រុឌ, មិនជត, មិនពាប់, មិនពៀច, មិនរវ៉ែតរវ៉ត, មិនរង៉ិករង៉ក់ ។ ល ។
ឧទាហរណ៍៖ ដីរឹង, ឈើសាច់រឹង; ចិត្តរឹង, ជំហររឹង, ស្មារតីរឹង ។ ល ។
រឹងខ្លួន អៀនខ្លួនមិនហ៊ានចូលទៅរកព្រោះមានសេចក្ដីឆ្គង ។ រឹងទទឹង ទទឹងទាស់ដោយរឹងមិនព្រមតាម ។ រឹងមាត់ ងាស់មាត់និយាយមិនរហ័សឬមិនច្បាស់; ងាស់មាត់មិនហ៊ានហើបហានិយាយ ព្រោះញញើតចិត្តគេ ។ ល ។ ដែលមានមានះ, ចចេស, របឹង មិនងាយព្រមតាម

ឧទាហរណ៍៖ ក្បាលរឹង, មុខរឹង ។ ល ។

រីហ្កា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស ឡេតូនី។

រីវិចិន្តា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា នាំការសិក្សា ឲ្យកើតរាយមាយ ត្រូវបោះបង់ចេញ បណ្ដេញឲ្យធ្ងាយ កុំឲ្យរសាយ ចាកការរៀនសូត្រ ។

រីយ៉ាដ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។

រីម៉ូតសិនស៊ីង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
មានន័យថា បច្ចេកទេសដើម្បីទទួលបានទិន្នន័យភូមិសាស្រ្តពីចម្ងាយ (ឧទាហរណ៍ ពីយន្តហោះ ឬពីផ្កាយរណប)។

រីតិ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រីតិ ) ។

រីតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. រីតិ; បារ. Rite “ពិធីបុណ្យក្នុងសាសនា” ) ទំនៀម, សណ្ដាប់; បែប ។
ឧទាហរណ៍៖ តាមរីតិ, ដោយរីតិ៍ ( ម. ប្រ. ) ។

រីត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា គ្រលីតឲ្យរាបសាច់ ។
ឧទាហរណ៍៖ រីតសំពត់ឲ្យបាត់ជ្រួញសាច់ ។

                     ដូចគ្នានឹង រឺត ដែរ ។

រីង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ហួត, ខះ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹករីង, រំងាស់ឲ្យរីងទឹក ។

                      ព. ប្រ. ថយទ្រព្យសម្បត្តិបន្តិចម្ដង ដូចទឹករីង ។
ឧទាហរណ៍៖ ពីដើមគាត់មានទ្រព្យគ្រាន់បើ ឥឡូវកូនៗវាបំផ្លាញគាត់រីងអស់ទៅហើយ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលបណ្ដាយឲ្យស្គមស្លឺតស្លាំងចុះសាច់បន្តិចម្ដងៗ : ស្គមរីង, រោគរីង ។ រីងរៃ ស្គមរីងរ៉ាំរ៉ៃប៉ផ្ដឺតប៉ផ្ដក់ : រោគរីងរៃ, របេងរីងរៃ ស្គមរីងរៃ ។ រីងស្ងួត រីងត្រាតែស្ងួត : ត្រពាំងទឹកជិតភូមិខ្ញុំ រីងស្ងួតចែសអស់ទៅហើយ ។ ព. ប្រ. ដែលវិនាសទ្រព្យដូចជាត្រពាំងរីងស្ងួត : ដល់មកចាស់ទៅជារីងស្ងួត ព្រោះតែកូនៗវាបង្ហួតគាត់ ។ ល។ ( ម. ព. របេង ផង ) ។

រីករាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្រស់ស្រាយ; សប្បាយចិត្ត, ស្រើបស្រួលចិត្ត ។
ឧទាហរណ៍៖​​ ចិត្តរីករាយ ។

រីក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បើក, លាត, លា, ស្រទាប់ឬត្របក; បែកញែកកំពាងមិនក្ដោប ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្ការីក, ផ្សិតរីក ។

                       ឡើងសាច់ធំជាងប្រក្រតីដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ រីកសាច់, អង្កររីក, បាយរីក ។

                      ឡើងសាច់គគុះគគុល ។
ឧទាហរណ៍៖ ដំបៅរីក ។

                     ព. ប្រ. រីកចិត្ត ស្រស់ចិត្ត ។ រីកមុខ ស្រស់មុខ ។ រីកថ្លើម ធំចិត្ត, ឡើងចិត្ត, ព្រហើន ។ ល។

រី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា អាយតនិបាត
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ប្រើនាំមុខនាមនាម ដែលជាប្រធានឬប្រើផ្ដើមសេចក្ដីក្នុងប្រយោគមួយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ រីបុរសនោះ, រីជនទាំងឡាយ ។

                      រីនឹង ទោះនឹង, បើនឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ រីនឹងចេះឯងដូចអ្នកវង្វេង កណ្ដាលអធ្វា ពុំនោះដូចខ្វាក់ តែម្នាក់អាត្មា ចរចេញយាត្រា ឥតអ្នកដឹកដៃ ។ ( សាស្ត្រាច្បាប់ក្រម ) ។

                       រីឯ ចំណែកឯ, ចំណែកខាង ។
ឧទាហរណ៍៖ រីមូលពឹងក្រឡឹង រីឯត្រង់ពឹងបន្ទាត់ កិរិយាពឹងសំពត់ អ្នកបរិសុទ្ធពិតពឹងសីល ( ច្បាប់ហៃមហាជន ) ។

រិះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា គិតពិចារណា, គិតគ្នេរ, គិតច្រើន; គិតកាញ់ ល្អិតល្អោចច្រើនពេក ។
ឧទាហរណ៍៖ រិះមើលទាល់តែឃើញពិត; ខ្វះខាតអ្វីត្រូវទារយកតាមការចុះខ្ញុំមិនរិះទេ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកាញ់គ្នេរពេក, ដែលកំណាញ់កំបុតកំបួញ : មនុស្សរិះ ។ រិះគន់ គន់មើលដោយរិះ គឺគន់មើលរិះរកទោសរកកំហុសគេ ឬ រកដំណើរទាស់ឆ្គង ។ រិះគិត គិតហើយគិតទៀតរឿយៗ, ត្រិះរិះ ។ រិះរក ពិចារណារក, គិតគ្នេររក ។ រិះរេ គិតគ្នេរគ្នាន់ លៃលកដោយរេគំនិតរកឲ្យបានងាយឲ្យបានស្រួល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. រិឞ្ដ ; បា. រិដ្ឋ ) បាប, សេចក្ដីលាមក, ដំណើរអាក្រក់; គ្រោះកាច ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ មន្តអាសិរ្ពិស អាគមជារិស្ដ បាបលាមកក្រៃ ត្រូវកុំចង់រៀន របៀនចង្រៃ វិជ្ជាហិនហៃ ហិនហោចទ្រព្យធន ។

រិស្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ

មានន័យថា  ( សំ. រិឞ្ដ ; បា. រិដ្ឋ ) បាប, សេចក្ដីលាមក, ដំណើរអាក្រក់; គ្រោះកាច ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ មន្តអាសិរ្ពិស អាគមជារិស្ដ បាបលាមកក្រៃ ត្រូវកុំចង់រៀន របៀនចង្រៃ វិជ្ជាហិនហៃ ហិនហោចទ្រព្យធន ។

រិល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. រឹល ) ។

រិមដើមទំព័រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្នែកក្រដាសខាងមុខដែលទុកសលាតមិនសរសេរ ឬមិនបោះពុម្ព ។

រិម

មានន័យថា ( ម. ព. រឹម ) ។

រិបុញ្ជ័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < រិបុ “សត្រូវ” > រិបុំ, បុំ> បុញ + ជយ “ឈ្នះ; ជម្នះ” ) ដែលឈ្នះសត្រូវ, ដែលមានជ័យ, ដែលធ្លាប់តែឈ្នះសត្រូវ; ការឈ្នះសត្រូវ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. < រិបុ “សត្រូវ” > រិបុំ, បុំ> បុញ + ជយ “ឈ្នះ; ជម្នះ” ) ដែលឈ្នះសត្រូវ, ដែលមានជ័យ, ដែលធ្លាប់តែឈ្នះសត្រូវ; ការឈ្នះសត្រូវ ។

រិត្តភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. រិត្ត; សំ. រិក្ត “ទទេ, ឃែត” + ភាវ “ភាព” ) ភាពឬភាវៈទទេ, ដំណើរឃែត, មិនកើតការ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំធ្វើការពេញពីរខែ ត្រលប់មកផ្ទះវិញដោយរិត្តភាព ។

រិញៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលហូរតិចៗ រាក់ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកហូររិញៗ ( និយាយថា រេញៗក៏បាន ) ។

រាំរៀល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលដើរចុះដើរឡើងក្រវែលមិនទៅណា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររាំរៀល; ដំណើររាំរៀល ។

                      រារែក, អល់អែក, ស្ទាក់ស្ទើរ ។

ឧទាហរណ៍៖ គំនិតរាំរៀល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលដើរចុះដើរឡើងក្រវែលមិនទៅណា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររាំរៀល; ដំណើររាំរៀល ។

                      រារែក, អល់អែក, ស្ទាក់ស្ទើរ ។
ឧទាហរណ៍៖ គំនិតរាំរៀល ។