Category: A Khmer Dictionary

ញាណទស្សន ឬ ញាណទស្សនៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ញាណទស្សន; សំ. ជ្ញានទស៌ន ) ប្រាជ្ញាដែលដឹង ដែលឃើញនូវសេចក្តីពិត ដូចឃើញច្បាស់នូវសេចក្ដីមិនទៀងនៃរូបកាយជាដើម; បច្ចវេក្ខណញ្ញាណ គឺប្រាជ្ញាសម្រាប់ពិចារណានូវសង្ខារ. . . ។

ញាណ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ.ជា្ញន)សេចក្ដីដឹង, ប្រាជ្ញា. . . ។
ឧទាហរណ៍៖ ទ្រង់ញាណ ( ព្រះពុទ្ធ ) ទ្រង់ជ្រាបច្បាស់នូវកិច្ចការអាថ៏កំបាំងជ្រាលជ្រៅផ្សេងៗ ដោយព្រះប្រាជ្ញា; គេតែងប្រើពាក្យ ទ្រង់ញាណនេះ ក្នុងការស្ដីបន្ទោសគ្នីគ្នាថា: គ្មាននរណាទ្រង់ញាណដូចព្រះទេ, បើខ្លួនមិនប្រាប់ ធ្វើម្ដេចឲ្យគេដឹងផងបាន ?

                    បើប្រើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. ញាណៈ ដូចជា ញាណកោសល (—កោ-សល់ ) ឋានន្តរជាសមណស័ក្តិទីរាជាគណៈសម្រាប់ចត្វាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ ញាណទស្សន ឬ ញាណទស្សនៈ (—ទ័ស-សៈ-ន៉ៈ; បា. ញាណទស្សន; សំ. ជ្ញានទស៌ន ) ប្រាជ្ញាដែលដឹង ដែលឃើញនូវសេចក្តីពិត ដូចឃើញច្បាស់នូវសេចក្ដីមិនទៀងនៃរូបកាយជាដើម; បច្ចវេក្ខណញ្ញាណ គឺប្រាជ្ញាសម្រាប់ពិចារណានូវសង្ខារ. . . ។ ញាណប្បភាស (ញា-ណ័ប-ប៉ៈ-ភាស; បា.; សំ. ជា្ញនប្រភាស ) ពន្លឺនៃសេចក្ដីដឹងគឺការយល់ភ្លឺឆ្លុះព្រោងមិនទើសគំនិត ។ ញាណលក្ខណ ឬ ញាណលក្ខណៈ(—ល័ក-ខៈណៈ;បា.ញាណលក្ខណ; សំ. ជ្ញានលក្សណ) លក្ខណៈនៃញាណ គឺគ្រឿងសម្គាល់របស់សេចក្ដីដឹង, ភ័ស្ដុតាងដែលសម្ដែងឲ្យដឹងនូវហេតុការណ៏អំពីមុន. . . ។ ញាណវង្ស (—វង់) ឋានន្តរជាសមណស័ក្តិទីរាជាគណៈសម្រាប់ត្រី ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ ញាណវិប្បយុត្ដ (—វិប-ប៉ៈយុត; បា.; សំ. ជា្ញនវិប្រយុក្ដ)ដែលប្រាសចាកសេចក្ដីដឹង; ចិត្តដែលមានតែជំនឿឥតមានសេចក្ដីដឹងការខុសឬត្រូវឡើយ

ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើបុណ្យដោយញាណវិប្បយុត្ត គឺធ្វើបុណ្យកុសលណាមួយដោយជឿជាក់ថាបានបុណ្យ ប៉ុន្តែឥតមានសេចក្ដីដឹងអ្វីប្លែកជាងជំនឿនោះឡើយ; កិច្ចការអ្វីៗដែលអ្នកធ្វើៗតាមតែបង្គាប់គេ ឥតមានយល់ជាក់ខ្លួនឯងសោះ ក៏ហៅថា ធ្វើដោយញាណវិប្បយុត្ដ ដែរ ។

                   ពាក្យផ្ទុយ : ញាណសម្បយុត្ដ ។ ញាណសម្បយុត្ដ(—ស័ម-ប៉ៈ-យុត; បា.; សំ. ជា្ញនសំប្រយុក្ដ ) ដែលប្រកបដោយសេចក្ដីដឹង; ចិត្តដែលប្រកបដោយប្រាជ្ញា គឺចិត្ដដែលមានជំនឿព្រមទាំងប្រាជ្ញាក៏មានផង : ធ្វើបុណ្យដោយញាណសម្បយុត្ដ;កិច្ចការអ្វីៗដែលគេធ្វើដោយការយល់ជាក់ខ្លួនឯង ក៏ហៅថា ធ្វើដោយញាណសម្បយុត្ត ដែរ ។ ពាក្យផ្ទុយ ញាណវិប្បយុត្ដ ។ ញាណសម្ភារ (—សំភា ) ការសន្សំប្រមូល, រួបរួមសេចក្ដីដឹងទុកឲ្យមានច្រើន ។ ញាណសាស្រ្ត (—សាស្រ្តៈ ឬ—សាស; បា. ញាណ + សត្ថ; សំ. ជា្ញនសាស្រ្ត ) ក្បួនសម្រាប់ទាយ, ក្បួនព្យាករណ៏ ។ល។

ញាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទាញ​កន្ត្រាក់​បំបែរ ។
ឧទាហរណ៍៖ ញាក់​គោ (ម. ព. ត្រឹក) ។

                ព. ប្រ. បំបែរ​ឲ្យ​ងាក​តាម នាំ​ឲ្យ​តាម ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​នុ៎ះ​ល្ងង់​ណាស់ តាម​តែ​អ្នក​ណា​ញាក់​ឲ្យ​ទៅ​ខាង​ណា ក៏​ចេះ​តែ​បាន ។

                កម្រើក​ទទាក់ ញ័រ​ទទាក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ សរសៃ​ញាក់ ឬញាក់​សរសៃ ។

                ធ្វើ​ឲ្យ​កម្រើក​ឃ្ញើច ញោច​ឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ញាក់​ចិញ្ចើម ញាក់​មុខ ។

ញស្រុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សម៉្យាង កម្ពស់ ៤-១០ ម​ ដុះក្នុងព្រៃស្រោងនៃអាស៊ីផ្នែកក្ដៅ គេច្រើនដាំជិតផ្ទះ ។ ស្លឹកប្រើជាអាហារបាន ខ្មែរយើងនិយម ប្រើស្លឹក ញ ឬស្លឹកកន្តួត សំរាប់ធ្វើម្ហូបម៉្យាងឈ្មោះ (amok) ។ ផ្លែទុំ បរិភោគជាមួយអំបិលបាន ។ គ្រូថ្នាំបុរាណប្រើឫស ធ្វើថ្នាំព្យាបាល រោគឡើងឈាម ។
ជារុក្ខជាតិ ដែលគេដាំនៅតាមទីក្រុង និងជនបទក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់ធ្វើជាគ្រឿងទេសបន្លែ និងផ្សំជាឱសថ។ – ឈ្មោះខ្មែរ ឬក្នុងតំបន់ ៖ ញស្រុក – អំបូរ ៖ RUBIACEAE – ឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត ៖ Morinda citrifolia L. – ឈ្មោះអង់គ្លេស ៖ Noni – ឈ្មោះបារាំង ៖ មិនទាន់មានព័ត៌មាន – ប្រភពដើម ៖ ទ្វីបអាស៊ី – លក្ខណៈរូបសាស្រ្ត ៖ កម្ពស់៤-១០ម ដើមមានសម្បករលីងពណ៌ត្នោតប្រផេះ បែកមែកសាខា។ ស្លឹករាងពងក្រពើ គល់និងចុងស្លឹកស្រួច មានប្រវែង១២-៣០ស.ម ទទឹង៦-១៥ស.ម។ ស្លឹករលោងដុះទល់ទង និងមានគែមស្លឹករលីង។ ផ្កាពណ៌សដុះជាកញ្ចុំនៅតាមប្រគាបស្លឹក។ ផ្លែរាងមូលទ្រវែងមានភ្នែកគ្របដណ្តប់ ផ្លែខ្ចីពណ៌បៃតង ពេលទុំពណ៌លឿងស។ គ្រាប់ពណ៌ត្នោត។(៤២) – លក្ខណៈជីវសាស្ត្រ ៖ ស្លឹក ផ្កា និងផ្លែខ្ចី មានរសជាតិល្វីងប្រហាត – លក្ខណៈអេកូឡូស៊ី ៖ ដុះនៅតំបន់ក្តៅបង្គួរ។ – ការប្រើប្រាស់ ៖ ជាគ្រឿងទេស៖ ស្លឹកខ្ចីយកមកធ្វើជាគ្រឿងទេស ឬបន្លែ ដាក់ក្នុងសម្លខ្ទិះ អាម៉ុក។ល។ ជាឱសថ៖ ស្លឹកបុកពូតយកទឹកសម្រាប់កក់សក់សម្លាប់ចៃ បិទរបួស ព្យាបាលឈឺសន្លាក់ឆ្អឹង ឈឺហើម រាកមួល គ្រុនក្តៅ និងស្លជាថ្នាំប៉ូវកម្លាំង(៤២)។ ផ្កាប្រើជាថ្នាំរបេង(៤២)។ ផ្លែខ្ចីអាំងឱ្យឆ្អិនព្យាបាលរាកមួល ហឺត គ្រុន ទឹកនោមផ្អែម ហើម រដូវមិនទៀង ធ្លាក់ឈាម និងបណ្តេញខ្យល់ក្នុងពោះវៀន(៤២)។ ដើមព្យាបាលរោគរបេង(៤២)។ ឫសព្យាបាលចុករោយដៃជើង ចុកខ្នង បន្ទន់លាមក(៤២) និងព្យាបាលរោគឡើងឈាម(៤៣)។

ញស្បាត, ញទឹក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សតូចមួយប្រភេទកម្ពស់ ០,៥ -១ ម ដុះក្នុងព្រៃលិចទឹកឬ លើដីសើម២ នៃអាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៍ ។ គេប្រើដើមសំរាប់លាយបាយជ្រូក តែពេលទុរិ្ហភ្ស មនុស្សស្ងោរដើមញទឹកបរិភោគ ។

ញល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រុញ រុក ទល់​បន្ថើរ ស្រាល​ៗ ។

ញយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រឿយ ។
ឧទាហរណ៍៖ សុំញយ, ទៅញយៗ ។ ញយដង ច្រើនដង, ញឹកញយ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា រឿយ ។
ឧទាហរណ៍៖ សុំញយ, ទៅញយៗ ។ ញយដង ច្រើនដង, ញឹកញយ ។

ញព្រៃ, ញធំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្ស ឬព្រឹក្សតូចម៉្យាងកម្ពស់់ ៤-១២ ម ដុះលើដីវាល ឬក្នុងព្រៃស្រោងនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ គ្រូថ្នាំបុរាណខ្មែរ ប្រើឫសដែលកោសល់លំអិតហើយ ត្រាំស្រា ស សំរាប់ឲ្យមនុស្សក្អួតដោយអាសន្នរោគផឹក ។

ញបៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា សន្សឹម​ៗ ព្រួញ​ខ្លួន​ដោយ​ខ្លាច ដោយ​ញញើត។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរ​ញប​ៗ (ម. ព. ញើប​ៗ ផង) ។

ញន

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខ្ទុត (ព. អា.) ។

ញត្តិទុតិយកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.)សង្ឃកម្ម​ដែល​មាន កម្មវាចា ១ លើក ជា​គម្រប់​២​លើក​នឹង ញត្តិ​ គឺ​សង្ឃកម្ម​ដែល​មាន ញត្តិ ១​លើក កម្មវាចា ១​លើក ។ ព. វិ. ពុ.។ (ម. ព. ញត្តិ និង អនុស្សាវនា និង សង្ឃកម្ម ផង) ។

ញត្តិចតុត្ថកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សង្ឃកម្ម​ដែល​មាន កម្ម​វាចា ៣ ដង ជា​គម្រប់ ៤ ដង​នឹង ញត្តិ គឺ​សង្ឃកម្ម​ដែល​ភិក្ខុ​សូត្រ​ញត្តិ​រួច​ហើយ មាន​សូត្រ​ប្រកាស​សេចក្ដី​នោះ បញ្ជាក់ ៣ ដង​ថែម​ទៀត​ដដែល​ៗ សម្រេច​ថា​ជា​ការ​ត្រឹម​ត្រូវ​ពិត​ប្រាកដ​ហើយ (ព. វិ. ពុ.) ។

ញត្តិកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សង្ឃ​កម្ម​ដែល​មាន​តែ​ញត្តិ​មិន​បាច់​មាន​អនុស្សាវនា (ម. ព. សង្ឃ​កម្ម និង អនុស្សាវនា ផង; ព. វិ. ពុ.) ។

ញត្តិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. ជ្ញាប្តិ ) វាចាដែលភិក្ខុរូបណាមួយសូត្រប្រកាសឲ្យជំនុំសង្ឃដឹង គឺសម្ដីដែលភិក្ខុសូត្រផ្តៀងជំនុំសង្ឃ ក្នុងការធ្វើសង្ឃ កម្មដែលមានបង្គាប់ថា ត្រូវឲ្យផ្ដៀងជំនុំសង្ឃដែលមកប្រជុំក្នុងទីនោះជាមុន ទើបធ្វើបាន, ដើម្បីឲ្យដឹងថា សង្ឃកម្មនោះ ត្រឹមត្រូវតាមវិន័យហើយ ឬមានទាស់ខុសដោយហេតុណាមួយ ( ពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងវិន័យខាងព្រះពុទ្ធសាសនា ) ។ ញត្តិ – សព្ទនេះមកពី ញា “ដឹង, យល់, ស្គាល់” ផ្សំនឹង តិ-បច្ច័យជា ញាតិ, សម្រេចរូបមកទៀតជា ញត្តិ ” សម្ដីប្រកាសយោបល់ឲ្យគេដឹង” ។ ប្រើជាសាធារណៈក៏បាន, មាន២យ៉ាងគឺ ញត្តិស្រប, ញត្តិជំទាស់ ឬហៅថា ញត្តិយល់ស្រប, ញត្តិយល់ទាស់ វិញក៏បាន ។ តាមទម្លាប់ពីបុរាណ គេតែងអានពាក្យ ញត្តិ នេះថា ញាត់ ចំពោះសង្ឃកម្មផ្សេងៗ មានពិធីបំបួសកុលបុត្រជាភិក្ខុនិងកឋិនជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ សូត្រញត្តិនាគ ឬ ញត្តិនាគ ( សូតញាត់នាក ឬញាត់នាក ) សូត្រញត្តិក្នុងពិធីបំបួសកុលបុត្រដែលសន្មតនាមថានាគឲ្យទៅជាភិក្ខុ; ញត្តិកឋិន ( ញាត់កៈឋិន ) សូត្រញត្តិក្នុងកិច្ចកឋិន ។ ល ។

                     សេចក្តីស្នើដែលចេញមកពីសមាជិកម្នាក់ ក្នុង សន្និបាត ។

ញញ័រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា **មេពាក្យ “ញញ័រ” ត្រូវបានកែតម្រូវពីមេពាក្យដើម “ញពារ័” អនុលោមតាមខ្លឹមសារនៃនិយមន័យរបស់មេពាក្យនេះ ដែលសរសេរ “ញញ័រ” ជាច្រើនដង។ ដែលញ័រទទ្រើកដោយរងា ឬដោយខ្លាច, ដោយជញ្ជួយ ។
ឧទាហរណ៍៖ រងាញញ័រ; ដើរញញ័រ ។

                ញញ័រញញាក់ ដែលញ័រញាក់ទទ្រាក់ទទ្រើក ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា **មេពាក្យ “ញញ័រ” ត្រូវបានកែតម្រូវពីមេពាក្យដើម “ញពារ័” អនុលោមតាមខ្លឹមសារនៃនិយមន័យរបស់មេពាក្យនេះ ដែលសរសេរ “ញញ័រ” ជាច្រើនដង។ ដែលញ័រទទ្រើកដោយរងា ឬដោយខ្លាច, ដោយជញ្ជួយ ។
ឧទាហរណ៍៖ រងាញញ័រ; ដើរញញ័រ ។

              ញញ័រញញាក់ ដែលញ័រញាក់ទទ្រាក់ទទ្រើក ។

ញញ៉េះញញ៉ោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រញ៉េះរញ៉ោះ ) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ម. ព. រញ៉េះរញ៉ោះ ) ។

ញញោច

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​ជាមួយ​នឹង​ពាក្យ​ញញាក់។
ឧទាហរណ៍៖ ញញាក់​ញញោច គឺ​ញាក់​ៗ ញោច​ៗ ។

ញញែម

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​បរិវារ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ​ញញឹម ។
ឧទាហរណ៍៖  ញញឹម​ញញែម គឺ​ញញឹម​ព្រាយ​ៗច្រើន​ដង​ក្រឡេក​នាយ​អាយ ។

ញញើម

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ 
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​ជាមួយ​នឹង​ពាក្យ​ញញើត ។
ឧទាហរណ៍៖ ញញើត​ញញើម គឺ​ញញើត​ដោយ​ច្រើន ចេះ​តែ​ញញើត​ឡើង សម្ដែង​អាការៈ​ញើប​ៗ ។

ញញើត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រួញរា ស្ទាក់​ស្ទើរ ក្រែង ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំ​មិន​ហ៊ាន​ទៅ​ទេ ដូច​ជា​ញញើត​ណាស់ ។

ញញួរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អន្លូង​ក្បាល​ស្វា​តូច​ធ្វើ​ដោយ​ដែក ជា​ប្រដាប់​សម្រាប់​ជាង​ទង ជាង​ដែក ជាង​ឈើ ។

ញញឹម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ញញិម ) ។

ញញី

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​បរិវារ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​ជាមួយ​នឹង​ពាក្យ​ញញ័រ ។
ឧទាហរណ៍៖ ញញី​ញញ័រ គឺ​ញ័រ​ទទីទទ័រ ។

ញញិម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សើម​បិទ​មាត់​មិន​ចេញ​សំឡេង។
ឧទាហរណ៍៖ គាត់​គ្រាន់​តែ​ញញិម ។

              ប្រើ​ជា គុ. ក៏​បាន : មុខ​ញញឹម ស្រស់​ញញឹម ។ ញញឹម ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ទ្រង់ព្រះសិតាការៈ ។

ញញាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ញ័រ​កន្ត្រាក់​រឿយ​ៗ ញាក់​រឿយ​ៗ ។ ញញាក់​ញញ័រ ដែល​ញ័រ​ញាក់​ទទ្រាក់​ទទ្រើក ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​ញ័រ​កន្ត្រាក់​រឿយ​ៗ ញាក់​រឿយ​ៗ ។ ញញាក់​ញញ័រ ដែល​ញ័រ​ញាក់​ទទ្រាក់​ទទ្រើក ។

ញច់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ញោច ទច់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទៅ​កុំ​ញច់ (ប្រើ​ដោយ​ស្រុក) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ញោច ទច់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទៅ​កុំ​ញច់ (ប្រើ​ដោយ​ស្រុក) ។

ញក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​បរិវារ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ​ញី។
ឧទាហរណ៍៖ ញក់​ញី ឬ ញី​ញក់ គឺ​ញី​រឿយ​ៗ ញី​ហើយ​ញី​ទៀត ។

ញក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទី​ដែល​លយ​ចេញ​ទៅ​ខាង​ក្រៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ ញក​ភ្នំ ញក​ផ្ទះ ជាដើម ។

ញ

មានន័យថា ព្យញ្ជនៈទី៥ក្នុងវគ្គទី២ ជាសកដ្ឋាននាសិកដ្ឋានជៈ មានសំឡេងកើតក្នុងឋាន២គឺ ពិតាននិងច្រមុះ ។ ញ នេះខ្មែរប្រើបានសំឡេង២ គឺ ជាឃោសៈក៏បាន ជាអឃោសៈក៏បាន ដូចជា ញក, ញាតិ, ញៀត ជាដើមជាឃោសៈ; ញ៉ម, ញ៉ាម, ញ៉ាំង, ញ៉េះ, ញ៉ោះ ជាដើម ជាអឃោសៈ, កញ្ញា, សញ្ញា ( ―ក័ញ-ញ៉ា, ស័ញ-ញ៉ា ) ជាដើម ជាអឃោសៈ ។ កាលបើមានអក្សរតួដទៃរៀងពីខាងដើម ត្រូវតែតម្រួតតួឯងជា ញ្ញ ខានពុំបាន ដូចជា កញ្ញា, សញ្ញា, បញ្ញា, វិញ្ញាណ ។ ល ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើមានផ្លែប្រើជាថ្នាំឬជាអាហារ ស្លឹកក៏ប្រើជាអាហារបាន; ញមានពីរប្រភេទគឺ ញស្រុក មួយ, ញព្រៃ មួយ; ញព្រៃនឹងប្រើផ្លែឬស្លឹកជាអាហារពុំបានទេ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានសណ្ឋានដូចផ្លែ ញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដោះញ, ស្រ្តីដោះញ ( ប្រើចំពោះតែដោះស្រ្តី ) ។

ឈ្វេងយល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រំពឹង​គិត​យល់​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ភ្លឺ​ថ្លា ។

ឈ្វេង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ថ្លា​ជ្រះ​ឥត​មន្ទិល ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹក​ថ្លា​ឈ្វេង ។ ម. ព. ឆ្វង់, វ៉ង់ ឬ ហ្វង់ ទៀត​ផង ។

ឈ្វាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ផ្ដៅ​មួយ​ប្រភេទ មាន​សាច់​រឹង​ជិត​ជាប់​ជាង​ផ្ដៅ​ឯទៀត ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្ដៅ​ឈ្វាំង ។

ឈ្វាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​រំអិល​មួយ​ប្រភេទ មាន​ទ្រង់ទ្រាយ​ដូច​កូន​ត្រី​ប្រា ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រី​ឈ្វាត ។

ឈ្លោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា និយាយ​ប្រកែក​ត​បត​ជា​ពាក្យ​ផរុសវាទ​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ដោយ​កំហឹង ។

ឈ្លែម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រលែម, ស្រួចណាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចុងកាំបិតស្រួចឈ្លែម ។

ឈ្លេម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ឥត​មាន​រស​ប្រៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ល​សាប​ឈ្លេម ។

ឈ្លេច

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចាប់​ច្របាច់​ដើម្បី​ឲ្យ​បែក ឲ្យ​ពៀច ឲ្យ​ទ្រុឌ ឲ្យ​ទ្រោម (ញេច) ។ ឈ្លេច​ឈ្លី ឈ្លេច​ហើយ​ឈ្លី​ផង ។ ព. ប្រ. សង្កត់​សង្កិន ញាំ​ញី​ឥត​ប្រណី។ ឈ្លេច​សួរ ជជីក​សួរ​សង្កេត ដោយ​អាការ​ចុច​ចោះ​ចំ​រឿង ចំ​ហេតុ ។

ឈ្លៀស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្កាត់​កែន​យក​ពាហនៈ ​ឬ​យក​មនុស្ស​មក​ប្រើ​ជា​រាជការ​បណ្ដើរ​សិន ដោយ​បន្ទាន់​ការ​ប្រញឹកប្រញាប់។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្លៀស​រទេះ ឈ្លៀស​គោ ឈ្លៀស​មនុស្ស ។

ឈ្លើយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្ស​ដែល​គេ​ចាប់​បាន​ក្នុង​ទ័ព ឬ​សត្វ​ដែល​គេ​ចាប់​បាន​ពី​ក្នុង​ព្រៃ​ដោយ​មាន​ធ្នាក់ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មនុស្ស​ដែល​គេ​ចាប់​បាន​ក្នុង​ទ័ព ឬ​សត្វ​ដែល​គេ​ចាប់​បាន​ពី​ក្នុង​ព្រៃ​ដោយ​មាន​ធ្នាក់ ។
ដែលមានអាការព្រៃៗ, ឆ្គងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ដីឈ្លើយ, ឫកឈ្លើយ ។

ឈ្លើង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វ​ទឹក​ឥត​ឆ្អឹង ស្បែត​ស្វិត​យឺត​រអិល​ទាម​ជញ្ជក់​ឈាម​មនុស្ស សត្វ; ឈ្លើង​មាន​ច្រើន​ប្រភេទ មាន ឈ្លើង​កន្លាស់ គឺ​ឈ្លើង​តូច​ៗ និង​ឈ្លើង​ព្រ័ត្រ គឺ​ឈ្លើង​ធំ​ជាដើម ។ ឈ្លើង​សមុទ្រ ឈ្លើង​ធំ​ៗ​មាន​សាច់​ក្រាស់ គេ​ប្រើ​ជា​អាហារ​បាន ។

ឈ្លូស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វ​ម្រឹគ​មួយ​ប្រភេទ​សន្ដាន​នឹង​ក្ដាន់ ។

ឈ្លឹកពក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដើមឈើធំកម្ពស់ ៨-១៥ ម ដុះព្រៃល្បោះលើដីមានថ្មច្រើន និងលើដីជាយទឹកនៃប្រទេសអាស៊ីផ្នែកអាសគ្នេយ៍។ ឈើឈ្លីកពក គេនិយមប្រើនាស់ ពីព្រោះឈើនេះមិនងាយពុក និងរឹង សត្វស៊ីមិនបាន គេយកធ្វើសសរផ្ទះ។ សំបកវាអោយជ័រម្យ៉ាង សម្រាប់ធ្វើត្រីអោយសន្លប់។

ឈ្លឹក, នាងផ្អែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាងកម្ពស់ ៥-២០ ម ដុះក្នុងព្រៃស្រោងនៃប្រទេសឥណ្ឌា និង ឥណ្ឌូចិន។ ឈើជាប់ល្អសម្រាប់ធ្វើគ្រឿងក្នុងនៃផ្ទះ។ គ្រូថ្នាំបុរាណប្រើសំបក ធ្វើជាថ្នាំព្យាបាលជំងឺកោសិកាខ្លះៗ​ ដែលមានក្នុងសរសៃប្រសាទ។

ឈ្លីក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ដើម​ឈើ​មួយ​ប្រភេទ មាន​ខ្លឹម​សម្បុរ​ក្រមៅ ប្រើ​ធ្វើ​ជា​សសរ​ផ្ទះ​បាន ។

ឈ្លី

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ញី​ដោយ​ដៃ​ជាដើម ។ ឈ្លី​ឈ្លក់ (ម. ព. ឈ្លក់ ១ ប.) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ទ្រង់បរិមទ្ទៈ ។

ឈ្លាស​វាងវៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ប៉ិន​ប្រសប់ ដែល​ល្អ​ប្រពៃ ដែល​ជា​បុណ្យ ដែល​មាន​ប្រាជ្ញា​យល់​ដឹង​អស់​អាថ៌​សព្វ​គ្រប់ ។

ឈ្លាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ប៉ិន ប្រសប់ ស្ទាត់ ។
ឧទាហរណ៍៖  ប្រាជ្ញា​ឈ្លាស គំនិត​ឈ្លាស មនុស្ស​ឈ្លាស ។

                    ឈ្លាសវៃ ប៉ិន​រហ័ស វាងវៃ (ប្រើ​ជា ឆ្លាត ឆ្លាស ផង​ដែរ) ។

ឈ្លានពាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​អាការ​គឃ្លើន រលោរលាំ បំពាន​លើ។
ឧទាហរណ៍៖  មនុស្ស​ឈ្លានពាន សំដី​ឈ្លានពាន អំពើ​ឈ្លានពាន ។

               ដែលមានលក្ខណៈជាការរំលោភ បៀតបៀន ។

ឈ្លម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ម. ព. ជ្រលម) ។

ឈ្លប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​នាំ​ពាក្យ​ងងឹត​ឲ្យ​ប្លែក​ជាង​ប្រក្រតី ។
ឧទាហរណ៍៖ ងងឹត​ឈ្លប់ គឺ​ងងឹត​មើល​មិន​ច្បាស់ ។

ឈ្លប

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លប​មើល​ដោយ​សម្ងាត់ លប​ស្ដាប់ ។

ឈ្លក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្ទះដង្ហើមដោយឆួលចំហាយ, ដោយទឹក
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្លក់ផ្សែង, ឈ្លក់ម្ទេស, ឈ្លក់ទឹក ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​បរិវារ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ​ឈ្លី ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្លក់​ឈ្លី ឬឈ្លី​ឈ្លក់ គឺ​ញក់​ញី ឬ ញី​ញក់ ទក់ទី ។

ឈ្មោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា នាម​គី​ពាក្យ​ដែល​សន្មត​សម្រាប់​ហៅ​មនុស្ស សត្វ ទី របស់​ផ្សេង​ៗ ។

ឈ្មោល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​ភេទ​ជា​ប្រុស; និយាយ​តែ​ពី​សត្វ​តិរច្ឆាន និង​ដើម​ឈើ​ខ្លះ ។
ឧទាហរណ៍៖ គោ​ឈ្មោល សេះ​ឈ្មោល; ត្នោត​ឈ្មោល ល្ហុង​ឈ្មោល ។ ព. ផ្ទ. ញី ។

ឈ្មែ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រសក់​ល្វីង​មួយ​ប្រភេទ ផ្លែ​តូច ដុះ​ឯង​មិន​បាច់​ដាំ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រសក់​​ឈ្មែ ។

ឈ្មៀត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ជ្រៀត ជ្រែក​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ទី​ចង្អៀត។
ឧទាហរណ៍៖ កណ្ដុរ​ឈ្មៀត​ចូល​តាម​ប្រហោង​ជញ្ជាំង​ផ្ទះ ។

ឈ្មួយដឹកជញ្ជូន

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា ជនទាំងឡាយណា ឬអង្គភាពសាធារណៈ ឯកជន ឬប្រភេទផ្សេងៗទៀត ដែលរ៉ាប់រងការដឹកជញ្ជូនមនុស្ស ទ្រព្យ ឬគួរីយេរដោយបង់ថ្លៃ។

ឈ្មួយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឲអ្នក​ជួយ អ្នក​ធ្វើ​ការ​ជា​ជំនួយ (មិន​សូវ​ប្រើ) ។

ឈ្មួញចរាចរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មួញលក់ដូរមិននៅតែមួយកន្លែង ដូចជាចិនលក់ទឹកកកជាដើម ។

ឈ្មួញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នក​ដែល​ធ្វើ​ជំនួញ អ្នក​ជួញ ។

ឈ្មុសទេស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​គ្រឿង​ក្រអូប​ម្យ៉ាង​ដែល​ធ្វើ​អំពី​ទឹក​សុក្កៈ ឬ​ទឹក​កាម​ឈ្មុស​ទេស ។

ឈ្មុស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វ​ជើង ៤ ពួក​សំពោច មាន​ទឹក​សុក្កៈ ឬ​ទឹក​កាម ក្លិន​ប្រហើរ​ភាយ​សម្រាប់​លាយ​ផ្សំ​ធ្វើ​ទឹក​អប់; ឈ្មុស​មាន​ពីរ​ប្រភេទ​គឺ ឈ្មុស​ស្បូវ ១ ប្រភេទ ឈ្មុស​ប្រែង ១ ប្រភេទ; ឈ្មុស​ប្រែង​នឹង​ហៅ​ថា​ ឈ្មុស​ទេស ក៏​បាន, ឈ្មុស​នេះ​ឯង​ដែល​គេ​យក​ទឹក​កាម​ធ្វើ​ទឹក​អប់ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ឈូស​គាស់​ដី​ដោយ​ច្រមុះ ។
ឧទាហរណ៍៖ ជ្រូក​ឈ្មុស​ដី ជ្រូក​ឈ្មុស​រង​ដំឡូង ។

ឈ្មុល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ត្បុល​ចូល រុលរុក​ចូល ឈ្មៀត​ចូល, ពុះពារ​ចូល ។
ឧទាហរណ៍៖ ទោះ​បី​ទី ចង្អៀត​យ៉ាង​ណា ក៏​វា​ខំ​ឈ្មុល​ចូល​មក​ទាល់​តែ​បាន ។

ឈ្មង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ល្អ​ដោយ​មាន​អវយវៈ​ពេញ​ឥត​ឆ្គង បំព្រង ។
ឧទាហរណ៍៖ មុខ​ឈ្មង រាង​ឈ្មង ។

ឈ្នះឈ្នាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា គឃ្លើន​ ឈ្លានពាន ឥត​កោត​ញញើត ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្មេង​ម្នាក់​នេះ​ឈ្នះ​ឈ្នាន​ណាស់ ។

ឈ្នះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា មាន​ជម្នះ ប្រកប​បាន​ពី​លើ​គេ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្នះ​ក្ដី ឈ្នះ​សត្រូវ ឈ្នះ​ល្បែង ។

ឈ្នៀង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំយាប​ដែល​ត​ពី​គេហដ្ឋាន​ចេញ​មក​ជា​របៀង ។ ប្រើ​ជា ឆ្នៀង ក៏​មាន ។

ឈ្នូត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំណាត់​សំពត់​សម្រាប់​ជូត ប្រដាប់​សម្រាប់​ជូត​សម្អាត ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្នូត​វ៉ែនតា, ឈ្នូត​រថយន្ត, ប្រើ​ឈ្នូត​រួច​ហើយ​ត្រូវ​បោក​គក់​វា​ជា​ដរាប។

ឈ្នុលតង្ករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់ធ្វើដោយឈើ មានសណ្ឋានជមសំប៉ែតកំពុងកណ្ដាល សម្រាប់ថ្ករតម្បាញ ។

ឈ្នុល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មុខ​តំណ​កក់​បន្ទោះ​កន្ទេល។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្នុល​កន្ទេល ។

                 ប្រដាប់​ធ្វើ​ដោយ​ឫស្សី​សម្រាប់​ឆ្វាក់​ខ្សែ​ចង​មង ចង​សំណាញ់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្នុល​មង ឈ្នុល​សំណាញ់ ។

ឈ្នាន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​សម្រាប់​ជាន់ សម្រាប់​ទ្រ​ជើង។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្នាន់​កែប​សេះ ឈ្នាន់​ទោចក្រយាន ។

ឈ្នានីស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ច្រណែន ឫស្យា បង្ខាត កាត់​លាភ កាត់​ប្រយោជន៍​គេ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំ​ឈ្នានីស​គេ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើច្រណែន ឫស្យា កាត់លាភ កាត់ប្រយោជន៍គេ ឈ្នានីសជាអំពើទុច្ចរិត ។

ឈ្នាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ប្រដាប់​នេសាទ​មច្ឆជាតិ; ឈ្នាង​មាន ៣ ប្រភេទ​គឺ ឈ្នាង​ដង ធ្វើ​ដោយ​បន្ទោះ​ឫស្សី​មាន​ដង ១ មាន​កាំ​ផង​សម្រាប់​ដួស​ដង​កោយ​ត្រី​នៅ​ទី​ទឹក​ជ្រៅ ទឹក​ហូរ; ឈ្នាង​ដៃ ឬ ឈ្នាង​ជញ្ជាត់ ធ្វើ​ដោយ​បន្ទោះ​ឫស្សី​សម្រាប់​ដួស​កោយ (ជញ្ជាត់) យក​មច្ឆជាតិ​តូច​ៗ; ឈ្នាង​ត្រាំ ធ្វើ​ដោយ​រនាប​ឫស្សី មាន​ដង ២ មាន​កាំ​ផង​សម្រាប់​អូស​ទាញ​លើក​បាន ប្រើ​ការ​ដាក់​ត្រាំ​ក្នុង​ទឹក ។

ឈ្នក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​នេសាទ​មច្ឆជាតិ​មួយ​ប្រភេទ មាន​សណ្ឋាន​ដូច​ថ្នង មាន​ចំពាស់ ៤ មាន​ដង ១ ។

ឈ្ងោក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បង្អោន បន្ទោរ​ក្បាល​ទាំង​ខ្លួន​ទៅ​មុខ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្ងោក​តាម​បង្អួច ឈ្ងោក​មើល​មុខ ។

ឈ្ងៀម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មាន​ក្លិន​ធុំ​ផ្សាយ​ពី​អ្វី​ៗ ដែល​ខ្លោច ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្លិន​ឈ្ងៀម ធុំ​ឈ្ងៀម ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា មាន​ក្លិន​ធុំ​ផ្សាយ​ពី​អ្វី​ៗ ដែល​ខ្លោច ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្លិន​ឈ្ងៀម ធុំ​ឈ្ងៀម ។

ឈ្ងុយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មាន​ក្លិន​ធុំ​ផ្សាយ​អំពី​វត្ថុ​អ្វី​ៗ​ដែល​លីង ដុត ឆ្អើរ អាំង ដល់​ឡើង​សម្បុរ​កន្លាត ។
ឧទាហរណ៍៖  ក្លិន​ឈ្ងុយ ធុំ​ឈ្ងុយ ផ្សាយ​ក្លិន​ឈ្ងុយ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍

មានន័យថា មាន​ក្លិន​ធុំ​ផ្សាយ​អំពី​វត្ថុ​អ្វី​ៗ​ដែល​លីង ដុត ឆ្អើរ អាំង ដល់​ឡើង​សម្បុរ​កន្លាត ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្លិន​ឈ្ងុយ ធុំ​ឈ្ងុយ ផ្សាយ​ក្លិន​ឈ្ងុយ ។

ឈ្ងប់ឈ្ងុយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្វិតស្វាញ ផ្ទៀងផ្ទាត់ ពិនិត្យ​ពិច័យ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើ​ការ​ឈ្ងប់ឈ្ងុយ ឬ​ធ្វើ​ការ​ឆ្ងិត​ឈ្ងុយ ។ ឆ្ងិតឈ្ងុយ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ស្វិតស្វាញ ផ្ទៀងផ្ទាត់ ពិនិត្យ​ពិច័យ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើ​ការ​ឈ្ងប់ឈ្ងុយ ឬ​ធ្វើ​ការ​ឆ្ងិត​ឈ្ងុយ ។ ឆ្ងិតឈ្ងុយ ។

ឈ្ងប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​ក្លិន​ក្រអូប​ងំ​ឆ្អិត។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រអូប​ឈ្ងប់ ធុំ​ឈ្ងប់។ ឈ្ងុយឈ្ងុប ឈ្ងុយ​ងំ​ខ្លាំង ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​មាន​ក្លិន​ក្រអូប​ងំ​ឆ្អិត។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រអូប​ឈ្ងប់ ធុំ​ឈ្ងប់។ ឈ្ងុយឈ្ងុប ឈ្ងុយ​ងំ​ខ្លាំង ។

ឈោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លូក​ដៃ​យោក​ទាំង​ខ្លួន ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈោង​ដៃ​ចាប់ ឈោង​ដៃ​បេះ​ផ្កា ។

ឈែល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ពន្លូច​ធ្លែល (ព. អា.) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើ​ដែល​ធ្វើ​ឈែល (ព. អា.) ។
ឧទាហរណ៍៖ ពាក្យ​អាស​គ្រាម​ដែល​ជន​អ្នក​ប្រឡែង​គ្នា​លេង…ពោល​សំដៅ​ទៅ​រក​អំពើ…នោះ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ពន្លូច​ធ្លែល (ព. អា.) ។

ឈើ​អែម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ ​ឬ​វល្លិ​ដើម​ធំ សំបក​មាន​រស​ផ្អែម សម្រាប់​ប្រើ​ជា​ថ្នាំ​កែ​រោគ​ ឬ​ផ្សំ​ធ្វើ​ជា​ដំបែ ។

ឈើអន្ទង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើសម្រាប់អន្ទងសូត្រឬអំបោះ ។

ឈើអណ្ដោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើស្រួចប្រើជាអាវុធ សម្រាប់ដោតពិឃាតមនុស្សដែលមានទោសដល់ប្រហារជីវិត ( មានប្រើតែក្នុងសម័យបុរាណរាជ្យពីដើម ) ។

ឈើហុប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើវែងមានទំហំដែលគេចាំងជា ៤ ជ្រុងឬអារបំបែកជា៤ ជ្រុង( ហៅត្រឹមតែ ហុប ក៏បាន ) ។

ឈើស្រួច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើឬឫស្សីដែលគេបិតសម្រួចសម្រាប់រុកស្លឹកកណ្ដបឬភ្ជល់ជាដើមហើយដោតខ្នួច ។

ឈើស្រូលក្រហម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សកម្ពស់ ១-៣ ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់នៃអាស៊ីផ្នែកក្តៅ។ ឈើពណ៌ក្រហម សម្រាប់ធ្វើប្រដាប់ប្រដាប្រើប្រាស់បានគ្រប់យ៉ាង។ ស្លឹកអាចធ្វើអោយត្រីសន្លប់។ គេស្ងោរដើម ស្លឹក ឬឫសឱ្យនារទើបសម្រាលកូន ហើយផឆកឱ្យបរិភោគបាយបានច្រើន។

ឈើស្ទន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំណាត់មែកឈើឬវល្លិស្រស់ជាដើមសម្រាប់ទំពាដុសឈ្លីជម្រះធ្មេញ ( ហៅត្រឹមតែ ស្ទន់ ក៏បាន ) ។

ឈើស្ទន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំណាត់មែកឈើឬវល្លិស្រស់ជាដើមសម្រាប់ទំពាដុសឈ្លីជម្រះធ្មេញ ( ហៅត្រឹមតែ ស្ទន់ ក៏បាន ) ។

ឈើស្ដឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើសម្រាប់សន្ធឹងសំពត់គ្រឿងប៉ាក់ជាដើម ។

ឈើសូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សូល ) ឈើស្រួចសម្រាប់ចាក់រុកគាស់ឆ្អឹះទាត់ប្រមៀល ប្រមូលសាកសព ដែលធ្វើឈាបនកិច្ច ឲ្យស្រួលឆាប់ឆេះសុស ( ហៅតាមទម្លាប់ស្រុកថា ឈើសូល៍ ( សូ ) ក៏បាន ) ។

ឈើរឹត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើ​ដែល​ចង​ពី​ចុង​កី​មក​ភ្ជាប់​នឹង​ថ្ដោក​ក្ដារ​សម្រាប់​រឹត​អន្ទង​តម្បាញ ។

ឈើរា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើ​ដែល​ចង​បន្តោកតង្ករ (គ្រឿង​តម្បាញ) ។

ឈើមាស ,ឈើកាប៉ាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សធំមួយប្រភេទ កម្ពស់ ៣០- ៣៥ ម ដុះក្នុងព្រៃធំ នៃប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាមខាងត្បូង ។ ឈើពណ៌មាស ឬលឿងភ្លាវ សត្វល្អិតស៊ីបានប្រើសម្រាប់ធ្វើនឹម ភ្លៅរទេះ ស្ទែងសែង អ្នករបួស និងធ្នូ ។

ឈើភ្លើង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​មួយ​ប្រភេទ មាន​ធាតុ​ក្ដៅ​ច្រើន គេ​ច្រើន​និយម​ធ្វើ​ជា​ថ្នាំ​កែ​រោគ ។

ឈើពួរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សមួយប្រភេទកម្ពស់ ៦-៧ ម ដុះក្នុងព្រៃធំនៃឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន និងប្រទេសឥណ្ឌា។ អ្នកស្រុកនៅខេត្តខាងនិរតីនៃប្រទេសខ្មែរ តែងប្រើស្លឹកឈើពួ ក្នុងពិធីសូត្រមន្តអាគម។ ឈើគេប្រើសម្រាប់ធ្វើក្តារផ្ទះ។

ឈើពណ៌លឿង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សមួយប្រភេទ កម្ពស់ ១០-២៥ ម​ ដុះក្នុងព្រៃធំនៃប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាម។ ឈើពណ៌លឿងមានតម្លៃសម្រាប់សង់គ្រឿងផ្ទះ ។ ផ្លែនិង គ្រាប់រសចត់ច្រើន គេប្រើសម្រាប់ស្ងោរ ធ្វើថ្នាំរាគមូល ។

ឈើផ្សំសាច់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើដែលគេយកខ្នែងមកផ្សំនឹងដើមដទៃ ឱ្យមានផលច្រើនជាងដើមកំណើត ។

ឈើផ្ដេក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើ​ ឬ​ឫស្សី​វែង​សម្រាប់​សង្កត់​ផ្ដេក​គុម្ព​ស្រូវ​ទុំ​ឲ្យ​ដួល​រាប​គេន​ដើម្បី​ឲ្យ​ស្រួល​ច្រូត ។

ឈើបុះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ឈើបុក ) ។