Category: A Khmer Dictionary

វិកត្ថនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វិកត្ថន ឬ វិកត្ថា ) ការពោលអួត; អំនួត; សម្ដីអួតអាង; ការនិយាយលើកកម្ពស់; សម្ដីលើកកម្ពស់; ការនិយាយបញ្ជោរ; សម្ដីលើកជើង។
ឧទាហរណ៍៖ វិកត្ថាបញ្ជោរ ។ ព. កា. ថា : វិកត្ថាជាវាចាពុំគួរស្ដាប់ បើឮប្រញាប់ដើរចេញភ្លាម បង្អង់ស្ដាប់យូរច្រើនទាក់ទាម ឮភ្លាមត្រូវចៀសភ្លែតឲ្យឆ្ងាយ ។

វិកតិកាសនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិកតិកា + អាសន ) ដូចគ្នានឹង វិកតិកា ដែរ ។

វិកតិកាភេទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការរំលាយកិច្ចសន្យាខុស ឬមិនត្រឹមត្រូវដោយមានខូចខាត ។

វិកតិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) អាសនៈដែលធ្លាក់ឬគូរវិចិត្រដោយរូបពាឡម្រឹគមានរូបសីហៈនិងរូបខ្លាធំជាដើម។
ឧទាហរណ៍៖ គ្រែវិកតិកា, កៅអីវិកតិកា ។

វិកតិកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ពាក្យក្នុងវេយ្យាករណ៍មាននាទីឬដំណើរស្មើគ្នានឹងពាក្យដែលជាអំពើ, ប្រើពាក្យថា “ជា–” ឬ “ដែលជា–” ជាគ្រឿងសម្គាល់។
ឧទាហរណ៍៖ កុំលេងបៀ ដែលជាល្បែងនាំឲ្យហិនហោចទ្រព្យធនខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ។

វិកតិកត្តា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ពាក្យក្នុងវេយ្យាករណ៍មាននាទីឬដំណើរស្មើគ្នានឹងពាក្យដែលសម្រេចអំពើ, ប្រើពាក្យថា “ជា–” ឬ “ដែលជា–” នាំមុខនាមសព្ទ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកប្រាជ្ញជាបុគ្គលមានខន្តី; សេះជាសត្វខ្លាំងលុបមាត្រ; ដែកជាលោហធាតុមានប្រយោជន៍ច្រើន ។ ខ្មែរប្រើពាក្យថា ទោះជា ក៏បាន : ទោះជាវត្ថុអ្វីក៏ដោយ ។

វិកតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វិកតិ; សំ. វិក្ឫតិ ) ការធ្វើប្លែក; ការធ្វើឲ្យផ្សេងគ្នា; អ្វីៗដែលចម្លែក; បែប, បែបយ៉ាង; គ្រឿង ។ ទន្តវិក័តិ ( ទ័ន-តៈ– ) របស់ដែលរំលេចដោយភ្លុក, គ្រឿងប្រកបភ្លុក ។ បុប្ផវិក័តិ (–បុប-ផៈ– ) ផ្កាផ្សេងៗ ដែលយកមកដាក់ចម្រុះរំលេច ។ មាលាវិក័តិ មាលាដែលរំលេចផ្កាផ្សេងៗ ។ ល ។ គិហិវិក័តិ របស់ដែលគ្រហស្ថប្រើប្រាស់ ឬរបស់សម្រាប់គ្រហស្ថប្រើប្រាស់ តាមផ្ទះលំនៅ ។ ព. ផ្ទ. សង្ឃិក ឬ សង្ឃិកៈ ( ព. វិ. ពុ. ) ។

វាំងនាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ កម្លាំង ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ កម្លាំងវាំងនាំ កម្លាំងរបស់មនុស្សជាបរិវារ ឬកម្លាំងរបស់មនុស្សច្រើននាក់, ដែលជួយធ្វើកិច្ចការផ្សេងៗ : មានកម្លាំងវាំងនាំច្រើន( សំដៅសេចក្ដីថា “មានមនុស្សច្រើននាក់ជាអ្នកជួយធ្វើកិច្ចការ” ក៏បាន ) ។

វាំងនន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំពត់ផ្ទាំងធំសម្រាប់ចងបិទបាំងកន្លែងដេកជាដើម, រនាំងធំ ( ច្រើនប្រើសំពត់ព័ណ៌ )។
ឧទាហរណ៍៖ ចងវាំងនន, បាំងវាំងនន ។ តាមលំនាំពាក្យនេះ សមតែនឹងយល់ថា វាំង ” បាំង ” ជាពាក្យខ្មែរ, ន្ចន អ.ថ. ន៉ន សៀមថា ” ដេក ” = ( សំពត់សម្រាប់បាំងដេក ); ប៉ុន្តែនឹងយកជាការពិតតាមន័យនេះពុំបាន, ព្រោះសៀមហៅ វាំងនន ថា ម់ាន អ.ថ. ម៉ាន់, មិនមែនហៅ វ័ងន្ចន ( វុ័ងន៉ន ) ទេ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះសាណិយា ។

វាំងជា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ស. វុ័ងជា អ. ថ. វុ័ងឆា ) ដែលរ៉ឹងប៉ឹង, មាំមួន, រហ័សរហួន( ប្រើចំពោះតែកម្លាំង )។
ឧទាហរណ៍៖ កម្លាំងវាំងជា កម្លាំងរឹងប៉ឹង, . . . ( ម. ប្រ. , ច្រ. ប្រ. កម្លាំងវាំងនាំ ម. ព. នេះ ) ។

វាំងចំណារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីដីដែលមានរបងព័ទ្ធជុំវិញ បង្ការកុំឱ្យមនុស្ស ឬសត្វចូលលុកលុយបាន ដូ​ចពាក្យថា “សង់ផ្ទះស្រះរបង វាំងចំណារគួរក្សា” ដូច្នេះជាដើម ។

វាំងចំណារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីដីដែលមានរបងព័ទ្ធជុំវិញ បង្ការកុំឱ្យមនុស្ស ឬសត្វចូលលុកលុយបាន ដូ​ចពាក្យថា “សង់ផ្ទះស្រះរបង វាំងចំណារគួរក្សា” ដូច្នេះជាដើម ។

វាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បាំង, បាំងព័ទ្ធ, បិទបាំងមិនឲ្យឃើញ, បិទបាំងព័ទ្ធជុំវិញ។
ឧទាហរណ៍៖ វាំងរនាំង; វាំងរបង, វាំងចំណារ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំពែងព័ទ្ធភូមិលំនៅរបស់ក្សត្រិយ៍ ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកក្នុងវាំង; វាំងព្រះអង្គម្ចាស់ . . . , វាំងសម្ដេចមហាឧបរាជ; ព្រះរាជវាំង ឬ ព្រះបរមរាជវាំង ។

                       ឋានន្តររបស់សេនាបតីក្រសួងព្រះរាជវាំង។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកឧកញ៉ាវាំងវរវៀងជ័យសេនាបតីក្រសួងព្រះរាជវាំង …។ សម័យបច្ចុប្បន្នលែងហៅ សេនាបតី ហៅ រដ្ឋមន្ត្រី វិញ ។ ម. ព. វៀង និង វៀងជ័យ ផង ។

វាឡសត្វ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សំ.; បា. វាឡ + សត្ត; សំ. វ្យាល + សត្វ ) សត្វកាច, សាហាវ។
ឧទាហរណ៍៖ សីហៈ, ខ្លា, ពស់, . . . ជាវាឡសត្វ ។

វាឡម្រឹគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពាឡម្រឹគ ) ។

វាឡគ្គាហី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វ្យាលគ្រាហិន៑ ) អ្នកពូកែចាប់សត្វសាហាវ; ហ្មពស់, អាលម្ពាយ ( បើស្រ្តីជា វាឡគ្គាហិនី ) ។

វាឡគ្គាហិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាឡគ្គាហី ) ។

វាហិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) កងទ័ពជើងគោក; តាមរបៀបក្នុងបុរាណសម័យថា កងទ័ពជើងគោកដែលមានដំរី ៨១, រថឬរទេះបន្ទុក ៨១, ទាហានសេះព្រមទាំងសេះ ២៤៣, ទាហានថ្មើរជើង ៤០៥ នាក់ ហៅថា កងទ័ពមួយវាហិនី; លុះចំណេរកាលតៗមក ទោះបីកងទ័ពជើងគោកបែបណាក៏ដោយដែលរៀបជាក្បួនទ័ពមួយក្រុមល្មមច្បាំងតនឹងបច្ចាមិត្តបាន ក៏ហៅ កងទ័ពមួយវាហិនី ដែរ ។

វាហនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពាហនៈ ) ។

វាហនសត្វ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពាហនសត្វ ) ។

វាហនវិសេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពាហនវិសេស ) ។

វាស្នា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាសនា ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា សព្ទនាម
មានន័យថា
ឧទាហរណ៍៖

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ

វាស់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្ទង់ប្រមាណ, ស្ទង់ខ្នាត ដោយរង្វាស់។
ឧទាហរណ៍៖ វាស់ដី, វាស់ទទឹងបណ្ដោយ, វាស់កម្ពស់ ។

                    វាស់ព្រឹក ទាល់ព្រឹក, វាល់ព្រឹក ។ វាស់វែង វាស់ឲ្យដឹងប្រវែង; វាស់ឲ្យដឹងសព្វគ្រប់ ។ វាស់ល្ងាច ទាល់ល្ងាច, វាល់ល្ងាច ។

វាស់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្ទង់ប្រមាណ, ស្ទង់ខ្នាត ដោយរង្វាស់។
ឧទាហរណ៍៖ វាស់ដី, វាស់ទទឹងបណ្ដោយ, វាស់កម្ពស់ ។

                      វាស់ព្រឹក ទាល់ព្រឹក, វាល់ព្រឹក ។ វាស់វែង វាស់ឲ្យដឹងប្រវែង; វាស់ឲ្យដឹងសព្វគ្រប់ ។ វាស់ល្ងាច ទាល់ល្ងាច, វាល់ល្ងាច ។

វាសុរា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) រាត្រីកាល, វេលាយប់; ពសុធា; ស្រ្តី ។

វាសុទេព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វាសុទេវ ) ព្រះនារាយណ៍ ។

វាសុក្រី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាសុកី ) ។

វាសុក្រី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាសុកី ) ។

វាសុកី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វាសុកី; សំ. –កិ ) ស្ដេចនាគ ( ម. ព. ពាសុកី ផង ) ។

វាសិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របស់ដែលអប់ឲ្យជាប់ក្លិនហើយ ។ វាសិតចិត្ត (–តៈ–) ចិត្តដែលបានអប់រំសន្សំសេចក្ដីល្អឬអាក្រក់ស៊ប់ស៊ាំ ។ វាសិតភណ្ឌ ឬ –វត្ថុ ( –តៈ– ) គ្រឿងអប់ ។ល។ ទុព្វាសិត ដែលអប់រំមិនល្អ, ដែលអប់រំឲ្យថ្នឹកជក់ជាប់ទៅក្នុងផ្លូវអាក្រក់ : ចិត្តទុព្វាសិត ។ សុវាសិត ដែលអប់រំល្អ : ចិត្តសុវាសិត ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដែលអប់ឲ្យចាប់ក្លិនហើយ ។

វាសាគារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < វាស ” ការនៅ; លំនៅ” + អគារ “ផ្ទះ” ) ល្វែង, បន្ទប់ សម្រាប់នៅ; បន្ទប់ដេក ។

វាសាគារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < វាស ” ការនៅ; លំនៅ” + អគារ “ផ្ទះ” ) ល្វែង, បន្ទប់ សម្រាប់នៅ; បន្ទប់ដេក ។

វាសវៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ព្រះឥន្ទ្រ ។

វាសវាង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វាស ) ។

វាសរៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាសរ ) ។

វាសរៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាសរ ) ។

វាសរសង្គៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អរុណោទ័យ, វេលាព្រះអាទិត្យរះ ។ ( ម. ព. វាសរ​​​ បន្ថែម ) ។

វាសរសង្គាភិវាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. < វាសរសង្គ + អភិវាទ ) ការពោលពាក្យគំនាប់គ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងវេលាព្រឹក, ដូចជា ( ម. ព. វាសរ បន្ថែម) ។

វាសរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វាសរ ) ថ្ងៃ, វេលាថ្ងៃ ។ វាសរសង្គៈ ( –សៈរ៉ៈសង់-គៈ ) អរុណោទ័យ, វេលាព្រះអាទិត្យរះ ។ វាសរសង្គាភិវាទ ( សំ. < វាសរសង្គ + អភិវាទ ) ការពោលពាក្យគំនាប់គ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងវេលាព្រឹក, ដូចជា
ឧទាហរណ៍៖ សុភស្តេប្រភាត! ឬ –ប្រភាតកាល! ( សុភ័ស-ស្តេ– ) ” វេលាព្រឹកដ៏ល្អ (ចូរមាន) ដល់អ្នក! ” ឬថា : អរុណសុវត្ថិ ! ឬ អរុណសួស្ដី ! “សួស្ដីក្នុងវេលាព្រឹក!” ជាដើម ។

វាសនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ចរិយា ឬចរិតដែលអប់រំសន្សំទុកឬកប់ទុកក្នុងចិត្ត, ចរិយាដែលថ្នឹកស៊ប់ស៊ាំជាប់ជាទម្លាប់កែប្រែឬកម្ចាត់ចោលពុំបាន; បុព្វចរិយានៃកាយប្រយោគនិងវចីប្រយោគ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សមានវាសនាខុសគ្នា ។

                      ពាក្យនេះខ្មែរច្រើនប្រើសំដៅសេចក្ដីថា “សំណាង, ព្រេងសំណាង, ភ័ព្វព្រេង; បុណ្យភ័ព្យ “។

ឧទាហរណ៍៖ មានវាសនាល្អ, វាសនាអាក្រក់ ( សរសេរក្លាយជា វាស្នា តាមសូរសំនៀងនិយាយក៏មាន សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យក៏មាន ) ។

វាសនដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. –ស្ថាន) ទីនៅ, លំនៅ, ផ្ទះ; ភូមិលំនៅ ( ប្រើជា វសនដ្ឋាន ក៏បាន ) ។

វាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យមានលំនាំ, ឲ្យមានរាង, ឲ្យមានទ្រង់, ឲ្យមានបែប; គូសឬគូសព្រាង។
ឧទាហរណ៍៖ វាសក្បាច់, គូរវាស, វាសវង់ ។

                      លើកដៃ ឬជើងផាត់ចេញ ឬចូល។
ឧទាហរណ៍៖ វាសដៃ, វាសជើង ។

                     វាសគំនិត បញ្ចេញគំនិតឲ្យមានទំនងលំអានទុកជាមុន ។ វាសវាង និយាយបញ្ឆិតបញ្ឆៀងពង្វាងនាយអាយ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយវាសវាង, បញ្ចៀសវាសវាង, សម្ដីវាសវាង ។

                       វាសសម្ដី បញ្ចេញសម្ដីវាសយកផ្លូវយកដំណើរ,និយាយយកកម្ពស់។
ឧទាហរណ៍៖ វាសសម្ដីឡើងខ្ពស់ដូចមេឃ ។

                      វាសឡើង តាំងផ្ដើមនិយាយឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ វាសឡើងយកត្រូវតែខាងខ្លួន ។ ល ។

វាវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្បែកស្ដើងខាងក្នុង រងបន្ទាប់ស្បែកក្រៅ។
ឧទាហរណ៍៖ វាវគោ, វាវឈ្លូស ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះកិលោមកៈ

វាល–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វាលៈ ) ។

វាល–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វាលៈ ) ។

វាល្មីកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ឈ្មោះកវីម្នាក់ជាអ្នកតែងមហាកាព្យ ថ្លែងរឿងរាមាយណៈជាភាសាសំស្រ្កឹត ( ហៅ វល្មីកិ ក៏បាន; ប្រើក្លាយជា វាលមីកិ តាមលំនាំបាលីភាសាក៏មាន ) ។

វាល្មីកិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាល្មីកៈ ន. ) ។

វាល់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់ក្នុងរង្វាល់, ធ្វើឲ្យត្រឹមត្រូវតាមរង្វាល់, ដាក់ឬច្រកឲ្យពេញរង្វាល់។
ឧទាហរណ៍៖ វាល់ស្រូវ ។

វាលៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) សក់, សរសៃសក់; រោមសត្វ, សក់កន្ទុយសត្វចតុប្បាទប្រភេទខ្លះ យ៉ាងដូចគោ, សេះនិងចាមរីជាដើម ។ វាលកម្ពល ឬ វាលពស្រ្ត សំពត់រោមសត្វ ។ វាលគ្គៈ ( –ល័ក-គៈ; < វាល + អគ្គ “ចុង” ) ចុងសក់ ។ វាលគ្គមត្ត ( –ល័ក–គៈម៉ាត់ ) ត្រឹមតែចុងសក់, ប៉ុនចុងសក់ ។ វាលធិ ( –លៈធិ )សរីរប្រទេសទ្រទ្រង់នូវសក់កន្ទុយ គឺដងកន្ទុយនៃសត្វចតុប្បាទប្រភេទខ្លះ មាន គោ, ក្របី, សេះ, ចាមរី ជាដើម ។ វាលវីជនី ( –ជៈ– ) ផ្លិតរោមសត្វ, ស៊ែ ។ វាលវេធី អ្នកបាញ់ត្រង់សូម្បីសក់មួយសរសៃក៏បាញ់ត្រូវបាន ( បើស្រ្តីជា វាលវេធិនី ) ។ ល ។

វាលុកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពាលុកា ) ។

វាលុកចេតិយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពាលុកចេតិយ ) ។

វាលិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពាលុកា ) ។

វាលវេធី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកបាញ់ត្រង់សូម្បីសក់មួយសរសៃក៏បាញ់ត្រូវបាន ( បើស្រ្តីជា វាលវេធិនី ) ។ ល ។

វាលវេធី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកបាញ់ត្រង់សូម្បីសក់មួយសរសៃក៏បាញ់ត្រូវបាន ( បើស្រ្តីជា វាលវេធិនី ) ។ ល ។

វាលវីជនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្លិតរោមសត្វ, ស៊ែ ។
ឧទាហរណ៍៖ ( មើលក្នុងពាក្យ វាលៈ បន្ថែម ) ។

វាលមីកិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វាល្មីកៈ ឬ វាល្មីកិ ) ។

វាលធិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សរីរប្រទេសទ្រទ្រង់នូវសក់កន្ទុយ គឺដងកន្ទុយនៃសត្វចតុប្បាទប្រភេទខ្លះ មាន គោ, ក្របី, សេះ, ចាមរី ជាដើម ។

វាលគ្គៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( < វាល + អគ្គ “ចុង” ) ចុងសក់ ។

វាលគ្គមត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ត្រឹមតែចុងសក់, ប៉ុនចុងសក់ ។

វាលកម្ពល ឬ វាលពស្រ្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំពត់រោមសត្វ ។

វាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីដែលស្រឡះឥតមានព្រៃ, ឥតមានអ្វីបាំង; លំហ។
ឧទាហរណ៍៖ វាលស្រែ, ដាក់អីវ៉ាន់ចោលកណ្ដាលវាល ។ វាលកាល វាលស្រឡះស្អាតធេង ។ វាលវង់ វាលមានមណ្ឌលមូលសម្រាប់បរសេះប្រណាំង ។ ព. ប្រ. វាលខ្លួន ស្រឡះខ្លួនឥតទីពឹង, ឥតពំនាក់ ។ ល ។

វាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីដែលស្រឡះឥតមានព្រៃ, ឥតមានអ្វីបាំង; លំហ។
ឧទាហរណ៍៖ វាលស្រែ, ដាក់អីវ៉ាន់ចោលកណ្ដាលវាល ។ វាលកាល វាលស្រឡះស្អាតធេង ។ វាលវង់ វាលមានមណ្ឌលមូលសម្រាប់បរសេះប្រណាំង ។ ព. ប្រ. វាលខ្លួន ស្រឡះខ្លួនឥតទីពឹង, ឥតពំនាក់ ។ ល ។

វារៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វារ ) ថ្ងៃ (ក្នុងសប្ដាហ៍); វេលា; វេន, ឱកាស។
ឧទាហរណ៍៖ ក្នុងវារៈនេះ. . . ។

                      ការរារាំង, ការពារ; ការណាត់ ឬមត់គ្នា, ការបិទ, ខ្ទប់, គ្រប; គម្រប; . . .។

វារេណវាក្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វារេណ “ផ្ទួនៗ, ដដែលៗ” + វាក្យ “ពាក្យ, សម្ដី” ) សម្ដីផ្ទួនៗ ដដែលៗ, សម្ដីច្រំដែល ។

វារុណី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) សុរា; ទឹកស្រវឹងគ្រប់យ៉ាង; ហៅតាមនាមតាបសទ្រុស្ដសីលម្នាក់ឈ្មោះ វរុណៈ ដែលជាគូដៃគ្នានឹងព្រានព្រៃម្នាក់ឈ្មោះ សុរៈ ជាអ្នកផ្ដើមបង្កើតសុរាជាដំបូងបំផុត ( ហៅ ពារុណី ក៏បាន ) ។ ម. ព. សុរា ផង ។ ទិសបស្ចិម; ឈ្មោះពួកនក្សត្រ ទី ២៥ ។

វារីអគ្គិសនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា អគ្គិសនីដែលបានមកពីការផលិតតាមរយៈការបំប្លែងពីថាមពលនៃចរន្តទឹក ។

វារីសត្វគ្មានជីវិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា សំណាកវារីសត្វ ឬវារីសត្វដែលស្លាប់ ទោះជានៅខ្លួនទាំងមូល សរីរាង្គក្នុង សរីរាង្គក្រៅ បំណែកឆ្អឹង ឬផលិតផលកែច្នៃ ក៏រាប់បញ្ចូលជាធនធានជលផល។

វារីសត្វ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ពួកសត្វបង្កកំណើតក្នុងទឹក មានជាអាទិ៍ មច្ឆជាតិ សិប្បីសត្វ ថលជលិកសត្វ បាណកសត្វ ឧរង្គសត្វ ថនិកសត្វ សត្វឥតឆ្អឹងកងផ្សេងទៀត ព្រមទាំងកូនពងរបស់វា ដែលរស់នៅជាសំខាន់ក្នុងទឹក។ ប្រភេទវារីសត្វ ត្រូវកំណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។

វារីរុក្ខជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា រុក្ខជាតិទឹកតូចៗដែលកកើត ឬដុះ និងរីកលូតលាស់នៅក្នុងទឹក ព្រមទាំងហ្វីតូប្លង់តុង ដោយប្រភេទខ្លះកកើត និងរីកលូតលាស់នៅស្រទាប់បាត ប្រភេទខ្លះដុះ និងរីកលូតលាស់បណ្ដែតទឹក ប្រភេទខ្លះកកើត ឬដុះនៅស្រទាប់បាត និងរីកលូតលាស់ស្លឹក ដើម ទង មែកនៅលើទឹក ហើយប្រភេទខ្លះទៀតអាចរស់នៅលើគោកបានមួយរយៈពេលដែលទឹកនឹងរីងហួតអស់។

វារីប្បកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការចិញ្ចឹមត្រី សិប្បីសត្វ ។ល។ និងការដាំរុក្ខជាតិទឹក្នុងដែនទឹកសាប ឬ ទឹកប្រៃក្រោមលក្ខខណ្ឌត្រួតពិនិត្យ និងការគ្រប់គ្រងកំណត់មួយ ដើម្បីបង្កើនផលិតកម្មនិង ភាពជាម្ចាស់របស់បុគ្គល ឬសាជីវកម្មនៃភាវៈបង្ខាំងដែលបានចិញ្ចឹមទុក ។

វារី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វារិ– ) ។

វារិ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វារិ ) ។

វារិយាន ឬ វារិរថ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា នាវា ( គ្រប់យ៉ាង ) ។

វារិយន្រ្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងស្រូបទឹក, ស្នប់ទឹក; ម៉ាស៊ីនទឹក ( ? ) ។

វារិយន្រ្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងស្រូបទឹក, ស្នប់ទឹក; ម៉ាស៊ីនទឹក ( ? ) ។

វារិបថ, –មគ្គ ឬ –មាគ៌ា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្លូវទឹក ។

វារិធិ ឬ វារិនិធិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សមុទ្រ, សាគរ ។

វារិធានី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ធុងទឹក, ឃ្លាំងទឹក ។

វារិជជាតិ ឬ វារិជាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វីៗដែលដុះក្នុងទឹក; សត្វទឹក ។

វារិគ័ភ៌ ឬ វារិធរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មេឃ, ពពក ។

វារិគោចរ, វារិចរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វទឹក, មច្ឆជាតិ ។

វារិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ទឹក ( ខ្មែរច្រើនប្រើក្លាយជា វារី ) ។ វារិគ័ភ៌ ឬ វារិធរ មេឃ, ពពក ។ វារិគោចរ, វារិចរ សត្វទឹក, មច្ឆជាតិ ។ វារិជជាតិ ( –ជៈជាត ) ឬ វារិជាត អ្វីៗដែលដុះក្នុងទឹក; សត្វទឹក ។ វារិធានី ធុងទឹក, ឃ្លាំងទឹក ។ វារិធិ ឬ វារិនិធិ សមុទ្រ, សាគរ ។ វារិបថ, –មគ្គ ឬ –មាគ៌ា ( –បត់, –ម័ក ឬ –មារ-គា ) ផ្លូវទឹក ។ វារិពិន្ទុ តំណក់ទឹក ។ វារិមសិ ( –មៈ– ) កករទឹក; មេឃ, ពពក ។ វារិយន្រ្ត ( –យន់ ) គ្រឿងស្រូបទឹក, ស្នប់ទឹក; ម៉ាស៊ីនទឹក ( ? ) ។ វារិយាន ឬ វារិរថ ( –រត់ ) នាវា ( គ្រប់យ៉ាង ) ។

វារាណសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ ពារាណសី ) ។

វារវលាសិនី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ស្រីពេស្យា ។

វារណៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វារណ ) ដំរី, ដំរីប្រសើរ ។

វារជើង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ព. ប្រ. ) ដែលដួលរាបទៅលើដី ចាប់ឫសរសេមរសាមមិនបែកគម្ព( និយាយតែពីធញ្ញជាតិនិងតិណជាតិ )។
ឧទាហរណ៍៖ ស្រូវវារជើង ។

វារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លូនដោយប្រវា។
ឧទាហរណ៍៖ កូនតូចទើបចេះវារ, ស្រមោចវាររសាវ ។

                       បោះទងចេញ ឬបោះទងតោងចាប់។
ឧទាហរណ៍៖ ល្ពៅវារ, ត្រឡាចវារឡើងទ្រើង, ម្លូរវារតាមជន្លង់ ។

វាយោធាតុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ធាតុខ្យល់ ។

វាយោ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < វាយ ) ខ្យល់ ។ វាយោធាតុ ( –ធាត ) ធាតុខ្យល់ ។

វាយូបករណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វាយម័យ​ ឃ្លុបខ្យល់កៅស៊ូមានស្រទាប់ខាងក្រៅ និងពោះវៀនខាងក្នុងសម្រាប់សប់ខ្យល់បញ្ចូលប្រើជាកង់ ដូចជាកង់រថយន្តជាដើម ។

វាយុ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វាយុ ) ។

វាយុស័ខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដែលមានខ្យល់ជាសម្លាញ់ ( ភ្លើង ) ។ ល ។

វាយុវេគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កម្លាំងខ្យល់, សន្ទុះខ្យល់ ។

វាយុរោសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាត្រី ( យប់ ) ។

វាយុភក្ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានខ្យល់ជាអាហារ; អ្នកបរិភោគតែខ្យល់ ។ ឈ្មោះយក្សម្នាក់ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ។

វាយុផល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឥន្ទធនូ; ព្រឹល, គ្រាប់ព្រឹល ។

វាយុទេព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទេវតាអ្នកបណ្ដាលឲ្យកើតខ្យល់ ( វាតវលាហក ) ។

វាយុគុល្ម

មានន័យថា មើលពាក្យ ពាយុគុល្ម ។

វាយុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ខ្យល់; ព្យុះ ។ វាយុគុល្ម ( –គុល ) មើលពាក្យ ពាយុគុល្ម ។ វាយុទេព ទេវតាអ្នកបណ្ដាលឲ្យកើតខ្យល់ ( វាតវលាហក ) ។ វាយុបថ ( –បត់ ) ផ្លូវខ្យល់ ( អាកាស ) ។ វាយុបុត្រ ( ម. ព. ពាយុបុត្រ ) ។ វាយុផល ( –ផល់ ) ឥន្ទធនូ; ព្រឹល, គ្រាប់ព្រឹល ។ វាយុភក្ស ( –ភ័ក ) ដែលមានខ្យល់ជាអាហារ; អ្នកបរិភោគតែខ្យល់ ។ ឈ្មោះយក្សម្នាក់ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ។ វាយុរោសា រាត្រី ( យប់ ) ។ វាយុវេគ ( –វេក ) កម្លាំងខ្យល់, សន្ទុះខ្យល់ ។ វាយុស័ខ ដែលមានខ្យល់ជាសម្លាញ់ ( ភ្លើង ) ។ ល ។

វាយុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ខ្យល់; ព្យុះ ។ វាយុគុល្ម ( –គុល ) មើលពាក្យ ពាយុគុល្ម ។ វាយុទេព ទេវតាអ្នកបណ្ដាលឲ្យកើតខ្យល់ ( វាតវលាហក ) ។ វាយុបថ ( –បត់ ) ផ្លូវខ្យល់ ( អាកាស ) ។ វាយុបុត្រ ( ម. ព. ពាយុបុត្រ ) ។ វាយុផល ( –ផល់ ) ឥន្ទធនូ; ព្រឹល, គ្រាប់ព្រឹល ។ វាយុភក្ស ( –ភ័ក ) ដែលមានខ្យល់ជាអាហារ; អ្នកបរិភោគតែខ្យល់ ។ ឈ្មោះយក្សម្នាក់ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ។ វាយុរោសា រាត្រី ( យប់ ) ។ វាយុវេគ ( –វេក ) កម្លាំងខ្យល់, សន្ទុះខ្យល់ ។ វាយុស័ខ ដែលមានខ្យល់ជាសម្លាញ់ ( ភ្លើង ) ។ ល ។