Category: A Khmer Dictionary

វរជ័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជម្នះដ៏ប្រសើរ ។

វរជន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនអ្នកមានតំរិះប្រាជ្ញា មានពួកបព្វជិត មន្ត្រី អ្នករាជការជាដើម ។

វរចនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះទីន័ងសិរិកា។

វរចក្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចក្រដ៏ប្រសើរ ។ វរជន ជនប្រសើរ ។

វរគុណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុណដ៏ប្រសើរ, គុណគាប់ ។

វរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទាស់ការ, ទាស់ទំនង; នាំឲ្យមានរវល់ឥតប្រយោជន៍; នាំឲ្យទាស់ដំណើរ ។ វរហើយ! ទាស់ហើយ! ។ កុំវរ! កុំរវល់! នាំវរ នាំរវល់; វរវឹក ឬ វឹកវរ ច្របូកច្របល់; ធ្វើឲ្យច្រឡំបល់, ឲ្យទាស់ការ ។ វរវឹកទទឹកស្ងួត ( ព. ប្រ. ) ច្របូកច្របល់ដូចគេយករបស់ទទឹកដាក់លាយនឹងរបស់ស្ងួត ( ព. សា. ) វរវឹកទទឹកស្ងួតអស់ទៅហើយ !

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. វរ ) ប្រសើរ, ខ្ពង់ខ្ពស់, លើសលន់, ថ្លៃថ្លា; ជាចម្បង; ដែលគួរប្រាថ្នា, គួរចង់បាន, គួរជ្រើសយក; ដែលគួរសូម,…។ ន. ពរ ( ម. ព. ព្រះ ផង ) ។ ប្រើផ្សំនឹងសព្ទដទៃបានតាមគួរដល់ការប្រកប, ដូចជា : វរគុណ គុណដ៏ប្រសើរ, គុណគាប់ ។ វរចក្រ ចក្រដ៏ប្រសើរ ។ វរជន ជនប្រសើរ ។ វរជ័យ ជម្នះដ៏ប្រសើរ ។ វរញ្ញូ អ្នកដឹងធម៌ដ៏ប្រសើរ ( ព្រះពុទ្ធ ) : ព្រះវរញ្ញូ ។ វរតនូ ឬ វរនារី ស្រ្តីល្អឆ្នើម ។ វរទាន ការឲ្យពរ; ការឲ្យរង្វាន់។ វរនាថ ពំនាក់ដ៏ប្រសើរ។ វរបិតា បិតាប្រសើរ ( បិតាក្សត្រិយ៍ ) : ព្រះវរបិតា ។ វរបុរស បុរសប្រសើរ, ប្រុសថ្លៃ ។ វរមន្រ្តី មន្រ្តីប្រសើរ; ខ្មែរប្រើជាថ្នាក់ឋានន្តរនៃមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ផ្នែករដ្ឋបាល, នៅត្រង់ចន្លោះថ្នាក់អនុមន្រ្តីនិងឧត្តមមន្រ្តី ។ វរមាតា មាតាប្រសើរ ( មាតាក្សត្រិយ៍ ) : ព្រះវរមាតា ។ វរមិត្ត ឬ –មិត្រ មិត្រប្រសើរ ។ វរយោសិត ស្រ្តីមានរូបល្អ, នាងឆើតឆោម, ស្រីថ្លៃ ។ វររាជ ស្ដេចប្រសើរ ។ វរលញ្ឆករ ត្រាដ៏ប្រសើរ ( ព្រះរាជមុទ្រា ) : ព្រះវរលញ្ឆករ ។ វរលក្ខណ៍ លក្ខណៈដ៏ប្រសើរ; ដែលមានលក្ខណៈដ៏ប្រសើរ ។ វរវង្ស វង្សដ៏ប្រសើរ; ដែលមានវង្សខ្ពង់ខ្ពស់ ។ វរវណ្ណិនី ស្រ្តីមានសម្បុរល្អ, នាងឆើតឆោម ឬនាងឆោមឆាយ ។ វរវៀងជ័យ ( ម. ព. វៀងជ័យ ) ។ វរសេនិយ ឬ វរសេនីយ៍ ( វៈរៈសេន៉ី ) : វរសេនីយ៍ត្រី ឋានន្តរស័ក្តិនាយទាហានជាន់ខ្ពស់ បន្ទាប់ពីវរសេនីយ៍ទោ ។ វរសេនីយ៍ទោ ឋានន្តរស័ក្តិនាយទាហានជាន់ខ្ពស់ នៅត្រង់ចន្លោះវរសេនីយ៍ត្រីនិងវរសេនីយ៍ឯក ។ វរសេនីយ៍ឯក ឋានន្តរស័ក្តិនាយទាហានជាន់ខ្ពស់, ខ្ពស់ផុតក្នុងថ្នាក់វរសេនីយ៍ ។ វរោកាស ( < វរ + ឱកាស ) ឱកាសប្រសើរ ។ វរោត្ដម ( វៈរោត-ដំ; < វរ + ឧត្ដម ) ឧត្ដមថ្លៃថ្លា, ប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់ ។ ល ។

វយ័ស្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកមានអាយុស្មើគ្នាឬស្រករគ្នា; សំឡាញ់ស្និទ្ធ, ភឿន, ក្លើ ( បើស្រ្តីជា វយស្យា ឬ វយ័ស្យា ) ។
( ម. ព. វស្យ ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. វយស្យ ) មានអាយុ ។
( ម. ព. វយស្យ គុ. ) ។

វយ័ស្ថ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. វយស្ថ ) ។

វយាភិវឌ្ឍន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពអ្វីៗដែលធំ ឬទុំមុនពេលធម្មតា ភាពនៃមនុស្សដំឡោក ។

វយស្ថ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. វយស្ថ; បា. វយដ្ឋ ) ដែលកំពុងពេញជំទង់, ដែលនៅក្មេង; កំលោះ, ក្រមុំ ។ វយស្ថា នាងក្រមុំ; ស្រ្តីជាសំឡាញ់ ( របស់ស្រ្តី ) ។

វយវឌ្ឍនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វយ + វឌ្ឍន + អាការ ) អាការចម្រើនតាមលំដាប់វ័យ គឺតាំងពីប្រសូតមករហូតដល់ចម្រើនធំខ្លួនរៀងទៅដល់ចាស់។
ឧទាហរណ៍៖ លុះព្រះសិទ្ធត្ថៈ-គោតម ទ្រង់មានវយវឌ្ឍនាការបានព្រះជន្ម ១៦ ឆ្នាំ ព្រះបាទស្រីសុទ្ធោទនជាព្រះវរបិតា ក៏ទ្រង់ផ្ទេររាជសម្បត្តិដល់ព្រះរាជបុត្រ . . . ( ប្រថមសម្ពោធិកថា ត្រង់សិទ្ធត្ថរាជាភិសេក ) ។ ព. កា. ថា : បុត្រមានវយវឌ្ឍនាការ គ្រូបាអាចារ្យគួរពោលក្រើន មាតាបិតាឲ្យក្រវើន រកក្ដីចម្រើនឲ្យកូនខ្លួន ។ . . .

វយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វយ; សំ. វយស ) អាយុ, កំណត់អាយុ; ដំណើរសូន្យទៅខាងក្រោយលឿនកើនទៅខាងមុខ ( នៃអាយុ )។
ឧទាហរណ៍៖ វ័យក្មេង, វ័យកំលោះក្រមុំ, វ័យចាស់ ។ បឋមវ័យ វ័យដំបូង; មជ្ឈិមវ័យ វ័យកណ្ដាល; បច្ឆិមវ័យ វ័យខាងចុង។ វយជន ជនចាស់ ( ព. ផ្ទ. យុវជន ) ។ វយានុរូប (បា. < វយ + អនុរូប ) កិ.វិ. តាមសមគួរដល់វ័យ, សមរម្យតាមវ័យ : តែងខ្លួនតាមវយានុរូប ។ (ព. កា.) : ក្នុងវ័យទាំងបី គួរធ្វើអ្វីៗ កុំឲ្យឃ្លាតក្លាយ ខុសចាករយៈ នៃវ័យទាំងឡាយ ទាស់ខុសនាយអាយ គួរស្ដាយពន់ពេក ។ . . .

វម្មិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < វម្ម “ក្រោះ” + ឥ-ត “ដែលពាក់”; សំ. < វម៌ + ឥ – ត ) ទាហានពាក់ក្រោះ។
ឧទាហរណ៍៖ ទាហានវម្មិត ។ ( ព. កា. ) : រេហ៍ពលវមិ្មត លើកចូលទៅជិត កងទ័ពខាងខ្មាំង រុកចូលគឃ្លើន ផ្គើនដោយកម្លាំង ចូលលុកប្រឆាំង តតាំងយកជ័យ ។

វម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជាឈ្មោះរូបិយវត្ថុបារាំងពីបុរាណកាល គ្រឿងចម្បាំងជាន់ដើមម៉្យាង ។

វមរោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) រោគក្អួត, រោគចង្អោរ ។

វប្រ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វប្ប ឬ វប្រ ) ។

វប្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វប្ប ) ។

វប្ប–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វប្ប ឬ វប្រ ) ។

វប្បរដូវ ឬ វប្រ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រដូវសាបព្រោះ ។ ល ។
ឧទាហរណ៍៖ ( ព. កា. ) : ហៃមាសកូនឪ វប្បរដូវ ចូលដល់មកហើយ ចូរខំខ្នះខ្នែង កុំធ្វើកន្តើយ រដូវហ្នឹងហើយ បង្កើតធនធាន ។ . . .

វប្បមង្គល ឬ វប្រ–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មង្គលសាបព្រោះ; មង្គលច្រត់ព្រះនង្គ័ល ។

វប្បធម៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជានិងប្រាជ្ញាស្មារតីឲ្យបានលូតលាស់ចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្រ្ត ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម ។

វប្បដ្ឋាន ឬ វប្រស្ថាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីសម្រាប់សាបព្រោះ ( ដូចគ្នានឹង វប្បក្ខេត្ត ដែរ ) ។

វប្បក្ខេត្ត ឬ វប្រក្សេត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថ្នាល; ស្រែពង្រោះ ។

វប្បកាល ឬ –សម័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កាល ឬសម័យដែលត្រូវសាបព្រោះ ។

វប្បករ, វប្បការ ឬ –ការី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកធ្វើការសាបព្រោះ ។ ( បើស្រ្តីជា វប្បការិកា ឬ –ការិនី ) ។

វប្បកម្ម ឬ វប្បកិច្ច, វប្រក្រឹត្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ ឬរបរសាបព្រោះ ។

វប្បកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការសាបព្រោះ បណ្តុះគ្រាប់ ឬដាំដោយសាកកូន ។

វប្ប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. ) ការសាប, ព្រោះ, សាបព្រោះ, បណ្ដុះពូជ; ច្រាំង, ត្រើយ ។ ល ។ ប្រើផ្សំនឹងសព្ទដទៃ។
ឧទាហរណ៍៖ វប្បកម្ម ឬ វប្បកិច្ច, វប្រក្រឹត្យ ការឬរបរសាបព្រោះ ។ វប្បករ, វប្បការ ឬ –ការី អ្នកធ្វើការសាបព្រោះ ។ ( បើស្រ្តីជា វប្បការិកា ឬ –ការិនី ) ។ វប្បកាល ឬ –សម័យ កាលឬសម័យដែលត្រូវសាបព្រោះ ។ វប្បក្ខេត្ត ឬ វប្រក្សេត្រ ( ―ខែត ឬ ―ក្សែត ) ថ្នាល; ស្រែពង្រោះ ។ វប្បដ្ឋាន ឬ វប្រស្ថាន ទីសម្រាប់សាបព្រោះ ( ដូចគ្នានឹង វប្បក្ខេត្ត ដែរ ) ។ វប្បធម៌ ( វ៉ាប់-ប៉ៈ– ) ការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជានិងប្រាជ្ញាស្មារតីឲ្យបានលូតលាស់ចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្រ្ត ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម ។ វប្បមង្គល ឬ វប្រ– មង្គលសាបព្រោះ; មង្គលច្រត់ព្រះនង្គ័ល ។ វប្បរដូវ ឬ វប្រ–រដូវសាបព្រោះ ។ ល ។ ( ព. កា. ) : ហៃមាសកូនឪ វប្បរដូវ ចូលដល់មកហើយ ចូរខំខ្នះខ្នែង កុំធ្វើកន្តើយ រដូវហ្នឹងហើយ បង្កើតធនធាន ។ . . .

វន–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វន ) ។

វន្ទីយ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( បា. គុ. “ដែលគួរវន្ទា, គួរអភិវាទ” ) ថ្វាយបង្គំ, សំពះ, គំនាប់ ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំសូមវន្ទីយ៍ ឆ្ពោះព្រះមុនី បរមសាស្ដា ជាគ្រូនៃមនុស្ស និងពួកទេព្តា ព្រះនាមសត្ថា- ទេវមនុស្ស ។

វន្ទីយបុគ្គល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) បុគ្គលដែលគួរគេអភិវាទ។
ឧទាហរណ៍៖ មាតាបិតាជាវន្ទីយបុគ្គល របស់បុត្រធីតា ។ ព. ផ្ទ. អវន្ទីយបុគ្គល ។

វន្ទា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( បា. វន្ទ ) ថ្វាយបង្គំ, សំពះ, គំនាប់ ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ សូមថ្វាយវន្ទា ឆ្ពោះព្រះភគវា សម្មាសម្ពុទ្ធ អង្គព្រះអរហន្ត ព្រះទ័យបរិសុទ្ធ ប្រសើរបំផុត ឥតមានប្រៀបបាន ។

វន្ទន្តី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វន្ទន្ត ) ។

វន្ទន្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) កំពុងថ្វាយបង្គំ, សំពះ, គំនាប់; បើស្រ្តីជា វន្ទន្តី ( ព. កា. )
ឧទាហរណ៍៖ វន្ទន្តវន្ទន្តី បញ្ចេញវចី សរសើរគុណព្រះ- ត្រ័យរត្នទាំងបី សិរីតេជះ សូមឲ្យបានឈ្នះ មោហ៍មារទាំងឡាយ ។

វន្ទនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា នមស្ការ ការគំនាប់ដោយគោរព ។

វន្ទនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) អភិវាទន៍ ( ការថ្វាយបង្គំ, ការសំពះ, គំនាប់ ) ។ កាយវន្ទនា, វចីវន្ទនា, មនោវន្ទនា អភិវាទន៍ដោយកាយ, ដោយវាចា, ដោយចិត្ត ។ វន្ទនាការ ( < វន្ទនា + អាការ ) អាការអភិវាទន៍ ។

វន្

មានន័យថា ពាក្យនេះជា បច្ច័យតទ្ធិត ( បា. វន្តុ > វន្ត ) ប្រែថា “មាន” សម្រាប់ចុះផ្សំពីខាងចុងសព្ទបាលី ច្រើនតែជាអរូបនាម ដែលមានស្រៈ អ, អា នៅទីបំផុត ខាងចុង,ដូចជា កុលវន្ត អ្នកមានត្រកូល, អ្នកមានពូជពង្ស; គុណវន្ត អ្នកមានគុណ; តេជវន្ត អ្នកមានតេជះ; បញ្ញវន្ត អ្នកមានប្រាជ្ញា; យសវន្ត អ្នកមានយស; សីលវន្ត អ្នកមានសីល ។ ល ។ បើស្រ្តីជា –វន្តី ឬ –វតី ដូចជា គុណវន្តី ឬគុណវតី ស្រ្តីអ្នកមានគុណជាដើម។ កាលបើចុះ វន្ត នេះផ្សំជាមួយនឹងនាមសព្ទយ៉ាងនេះហើយប្រើជា គុ. ឬ ន. ក៏បាន ។

វនេចរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វន និង ពនេចរ ) ។

វនិព្វក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. វនីក, វនីបក, វនីយក ) ស្មូម; ស្មូមអ្នកពោលពណ៌នាសរសើរគុណរបស់អ្នកឲ្យឬសរសើរផលទានជាមុនរួចទើបសូមទាន ឬក៏ពោលសរសើរ, ពោលពាក្យឲ្យពរ ក្នុងកាលដែលគេឲ្យទានមកខ្លួនរួចហើយ ( សរសេរជា វណិព្វក ក៏បាន ) ។

វនិតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ពនិតា ) ។

វនា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វន ) ។

វនស្បតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វនស្បតិ; បា. វនប្បតិ “ឈើជាម្ចាស់នៃព្រៃ” )ឈើធំទាំងពួងឬឈើជាចម្បងជាងដើមឈើឯទៀតៗ ក្នុងព្រៃមួយៗ ។ មានន័យមួយផ្សេងថា ឈើដែលបញ្ចេញផ្កាជារូបផ្លែមកតែម្ដង ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្នុរ, ល្វា, ល្វាដី . . . ជាវនស្បតិ ឬ វនស្បតិព្រឹក្ស ( ប្រើជា វនប្បតិ ឬ វនប្បតិព្រឹក្ស ក៏បាន ) ។

វនវប្បករ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកថែទាំព្រៃឈើ ។

វនរ័ត្ន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វនរ័តន៍ ) ។

វនរ័តន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វនរ័ត ) ។

វនរ័ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < វន “ព្រៃ” + រត “ដែលត្រេកអរ ឬអ្នកត្រេកអរ” ) អ្នកត្រេកអរក្នុងព្រៃ ឬអ្នកពេញចិត្តនៅតែក្នុងព្រៃ ។ ឋានន្តរជាសមណស័ក្ដិទីរាជាគណៈសម្រាប់ឯកក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ដែលព្រះមហាក្សត្រិយ៍ក្នុងបុរាណសម័យទ្រង់តាំងព្រះមហាថេរអង្គណាមួយ ដែលជាអ្នកប្រាជ្ញខាងពួកអរញ្ញវាសី; លុះចំណេរកាលតៗរៀងមក ទោះបីព្រះថេរៈដែលជាគាមវាសីក៏អាចទទួលឋានន្តរនេះបាន តាមដោយព្រះមហាក្សត្រិយ៍ទ្រង់សព្វព្រះរាជហឫទ័យតាំង ហៅថា ព្រះវនរ័ត ចួនកាលឡើងដល់ទី សម្ដេច ក៏មាន ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ដេចព្រះវនរ័ត ( ធៀបគ្នានឹងឋានន្តរស័ក្ដិនៃសេនាបតីសម្រាប់ឯកខាងអាណាចក្រទីចក្រីកុញ្ជរាធិបតី )។សមណស័ក្តិនេះតាមប្រវត្តិក្នុងប្រទេសសៀមសរសេរជា វនរ័តន៍ ឬ –រ័ត្ន “ព្រៃកែវ”, ជាឋានន្តរដែលព្រះមហាក្សត្រិយ៍ពីព្រេងនាយ ទ្រង់តាំងព្រះមហាថេរអង្គមួយជាលង្កាវង្សគង់នៅក្នុងវត្តព្រៃកែវក្នុងប្រទេសសៀម ។

វនភោជន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អាហារដែលគេបរិភោគនៅក្រៅផ្ទះដោយម្នាក់ៗយកម្ហូបចំណីជាប់ទៅរៀងៗខ្លួន។

វនព្រឹក្ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វនប្បតិ ) ។

វនប្បវេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការចូលទៅកាន់ព្រៃ ។

វនប្បទេស ឬ វនប្រទេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រៃ, ព្រៃទាំងមូល ។

វនប្បតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មើលពាក្យ វនស្បតិ ។

វនបុស្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្កាព្រៃ ។

វនបិសាច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បិសាចរក្សាព្រៃ, ខ្មោចព្រៃ; ម្រេញគង្វាល ។

វនបាល ឬ វនបាលកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នករក្សាព្រៃ, អ្នកកាន់ការថែរក្សាព្រៃ ( បើស្រ្តីជា វនបាលី ឬ វនបាលិកា ) ។

វនបាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកថែទាំព្រៃឈើ ឬអ្នកធ្វើការក្នុងក្រុមគង្គា និងរុក្ខា។

វនន្តរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (< វន + អន្ដរ “ចន្លោះ” ) ចន្លោះ ឬលង្វែកព្រៃ ។ ( មើលក្នុងពាក្យ វន បន្ថែម ) ។

វនទេវតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទេវតាដែលស្ថិតនៅក្នុងព្រៃ ។

វនជីវិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការចិញ្ចឹមជីវិតឬការរស់នៅក្នុងព្រៃ។

វនចរក:

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពនេចរ, ថ្មើរព្រៃ, ព្រានព្រៃ ។
ម.ព. វនចរ, វនេចរ ។

វនចរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពនេចរ, ថ្មើរព្រៃ, ព្រានព្រៃ ។

វនចរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពនេចរ, ថ្មើរព្រៃ, ព្រានព្រៃ ។

វនគោចរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការត្រាច់ស្វែងរកអាហារក្នុងព្រៃ។

វនគជ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំរីព្រៃ។

វន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វន ) ព្រៃ ។ ទឹក; ទីនៅ, ទីអាស្រ័យ; ផ្ទះ; ភូមិលំនៅ; . . .។ ប្រើផ្សំជាមួយនឹងសព្ទដទៃ: វនកុសុម ផ្កាព្រៃ; ផ្កាដុះក្នុងទឹក ។ វនគជ (–គច់) ដំរីព្រៃ។ វនគោចរ ការត្រាច់ស្វែងរកអាហារក្នុងព្រៃ។ វនចរ, វនចរក: ; វនេចរ ពនេចរ, ថ្មើរព្រៃ, ព្រានព្រៃ ។ វនជីវិកា ការចិញ្ចឹមជីវិតឬការរស់នៅក្នុងព្រៃ។ វនទេវតា ទេវតាដែលស្ថិតនៅក្នុងព្រៃ ។ វនន្តរ ( វៈន៉ន់-ដ; < វន + អន្ដរ “ចន្លោះ” ) ចន្លោះឬលង្វែកព្រៃ ។ វនបាល ឬ វនបាលកៈ អ្នករក្សាព្រៃ, អ្នកកាន់ការថែរក្សាព្រៃ ( បើស្រ្តីជា វនបាលី ឬ វនបាលិកា ) ។ វនបិសាច បិសាចរក្សាព្រៃ, ខ្មោចព្រៃ; ម្រេញគង្វាល ។ វនបុស្ប ( –បុស ) ផ្កាព្រៃ ។ វនប្បទេស ( វៈន័ប.ប៉ៈ– ) ឬ វនប្រទេស ព្រៃ, ព្រៃទាំងមូល ។ វនប្បវេស ( វៈន័ប-ប៉ៈ– ) ការចូលទៅកាន់ព្រៃ ។ ឈ្មោះកណ្ឌទី៤នៃមហាវេស្សន្ដរជាតក ( ព. ពុ. ) ។ វនមូលផលាផល ( វនៈមូលៈផៈល៉ាផល់ ) មើមដំឡូងនិងផ្លែឈើតូចធំក្នុងព្រៃ។ វនរតិ សេចក្ដីរីករាយក្នុងព្រៃ, ការចូលចិត្តនៅក្នុងព្រៃ ។ វនវប្បកម្ម (– វ៉ាប់-ប៉ៈ– ) ការដាំឈើព្រៃ, វិទ្យាសាស្រ្តខាងការបណ្ដុះនិងការថែរក្សាដើមឈើ ។ វនវប្បករ អ្នកដាំ, បណ្ដុះ, ថែរក្សាឈើព្រៃ ។ វនវាស ការនៅក្នុងព្រៃ ។ វនវាសី អរញ្ញវាសី; ( អ្នកនៅក្នុងព្រៃ ); បើស្រ្តីជា វនវាសិនី ។ វនសណ្ឌ ( វៈនៈ-សន់ ) ដងព្រៃ ។ វនស្ថាន ឬ វនដ្ឋាន ទីព្រៃ, តួព្រៃ ។ ល ។ វនាល័យ ( ម. ព. ពនាល័យ )។ វនាលី ជួរព្រៃ, ជាយព្រៃ ។ វនាវាស ( សំ. បា. < វន + អាវាស ) លំនៅក្នុងព្រៃ ។ វនាស្រម ( ម. ព. ពនាស្រម ) ។ វនាស្រ័យ ( ម. ព. ពនាស្រ័យ ) ។ ល ។

វធ្យស្ថាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វធភូមិ ) ។

វធូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ស្រ្តីមានគូស្រករ, ស្រ្តីក្រមុំដែលទើបមានស្វាមី; ស្ត្រីដែលមាតាបិតាក្មេកកំពុងសង្កេតឫកមារយាទ ។ ( ព. កា. )

វធម្មតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះវ។

វធភូមិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ.; បា. ) ទីពិឃាតសត្វ, កន្លែងពិឃាតសត្វយកសាច់លក់ ។ វេវ. សត្តឃាតដ្ឋាន ។

វទ័ន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. វទន ) ការនិយាយ; ពាក្យ; ធ្មេញ; មាត់ ( ព. កា. )
ឧទាហរណ៍៖ ប្រយ័ត្នវទ័ន កុំពោលរួសរាន់ ដោយឥតគំនិត មុននឹងនិយាយ ត្រូវមានការគិត ការឥតគំនិត រមែងភ្លាំងភ្លាត់។ ដូចត្រីកំភ្លាញ មានក្ដីលិចលាញ ស្លាប់ខ្លួនព្រោះមាត់ កក្អិចឥតស្រាក គេទៅជញ្ជាត់ ព្រោះតែវាមាត់ ភ្លាត់ខ្លួនចូលឆ្នាំង ។

វទនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. វទ័ន ន. ) ។

វទញ្ញូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា; សំ. វទន្យ ) អ្នកដឹងក្នុងការនិយាយស្ដី; អ្នកចេះនិយាយស្ដីគួរដល់ការ; អ្នកដែលមានចិត្តទូលាយ; មនុស្សចិត្តបុណ្យ; អ្នកដែលដឹងក្នុងការឱបអរសាទរ ( ទាំងបុរសទាំងស្រ្តី ) ។ ( ព. កា. )
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកវទញ្ញូ អាចជាគំរូ ឲ្យគេធ្វើតាម សម្ដីទៀងទាត់ មិនភ្លាំងភ្លាត់ភ្លាម ទើបបានមាននាម ថាប្រាជ្ញវោហារ ។

វត្សរ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សំវច្ឆរ; សំ. សំវត្សរ, ឬលុប សំ នៅត្រឹមតែ វត្សរ ) ឆ្នាំ ។
ឧទាហរណ៍៖ បៀវត្សរ៍ ប្រាក់រង្វាន់ឆ្នាំ; សតវត្សរ៍ កាលកំណត់មួយជុំរយឆ្នាំ, មួយខួបរយឆ្នាំ; ដប់សតវត្សរ៍ ជាមួយពាន់ឆ្នាំ ។

វត្ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) កូនគោ; ឆ្នាំ ( ម. ព. វត្សរ៍ ផង ) ។

វត្ថ―

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វត្ថ ) ។

វត្ថុ―

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វត្ថុ ) ។

វត្ថុឯកទេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វត្ថុដែលអ្នកបង្កើតមុនបានដាក់ឈ្មោះរបស់ខ្លួន ហើយមានសិទ្ធិធ្វើដាច់មុខទៀត ដូចយ៉ាងឱសថសម្រាប់កែរោគជាដើម ។

វត្ថុសម្បទា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការគ្រប់គ្រាន់ដោយគុណសម្បត្តិ ។

វត្ថុលេខនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តួអក្សរដែលធ្វើតាមវត្ថុនីមួយៗអក្សរបែបនេះជនជាតិអេហ្សុបជាអ្នកប្រឌិតប្រើមុនគេនៅក្នុងលោកយើងនេះ ។

វត្ថុរាវកពីឧស្ម័ន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា អ៉ីដ្រូកាបួដូចជាប្រូបាន ប៊ុយតាននិងបងតានដែលកជា ទឹកនៅពេលដែលឧស្ម័នធម្មជាតិសើមត្រូវបានបណ្ណែន ឬបញ្ចុះសីតុណ្ហភាព។

វត្ថុនិយម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការកំណត់ធម្មតារបស់វត្ថុ; សេចក្ដីកំណត់តាមហេតុ ។

វត្ថុនិទស្សន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សារប័ព្វ តារាងចង្អុលប្រាប់ពីរឿងដែលនឹងចេញផ្សាយនៅពេលខាងមុខ (សារព័ត៌មាន) ។

វត្ថុធាតុសំខាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វត្ថុធាតុជាចាំបាច់សម្រាប់ផ្សំបង្កើត ដូចជា អីដ្រូហ្សែន និងអុកក្សីហ្សែន ជាវត្ថុធាតុសំខាន់សម្រាប់បង្កើតជាទឹក ។

វត្ថុធាតុវេចខ្ចប់ និងភាជនៈសម្រាប់ដឹកជញ្ជូន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា ទំនិញដែលបានប្រើប្រាស់ សម្រាប់ការពារទំនិញមួយនៅក្នុងពេលដឹកជញ្ជូន ដែលខុសពីភាជនៈ ឬវត្ថុធាតុបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ការលក់រាយរបស់វា។

វត្ថុធាតុធម្មជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វត្ថុធាតុដែលមានមកស្រាប់ឥតចាំបាច់នរណាបង្កើតដូចយ៉ាងដី ទឹក ភ្លើង ខ្យល់ជាដើម ។

វត្ថុធាតុដើមមិនចំពោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា ទំនិញដែលប្រើប្រាស់នៅក្នុងផលិតកម្ម ការសាកល្បង ឬការត្រួតពិនិត្យទំនិញ ប៉ុន្តែមិនមានរូបរាងចូលលាយជាមួយទំនិញ ឬទំនិញដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការថែរក្សាអគារ ឬប្រតិបត្តិការនៃបរិក្ខារផលិតដែលទាក់ទងទៅនឹងផលិតកម្មនៃទំនិញ ដែលរួមមាន៖ (i)-ប្រេងឥន្ធនៈ និងថាមពល (ii)-គ្រឿងប្រដាប់ប្រដា ពុម្ព និងចាក់ពុម្ព (iii)-គ្រឿងបន្លាស់ និងសម្ភារៈដែលប្រើក្នុងការរក្សាសម្ភារៈបរិក្ខារ និងអគារ (iv)-ប្រេងសម្រាប់ដាក់គ្រឿងយន្ត ខ្លាញ់ វត្ថុធាតុផ្សំ និងសម្ភារៈផ្សេងៗទៀតដែលប្រើប្រាស់ក្នុងផលិតកម្ម ឬប្រើដើម្បីប្រតិបត្តិឧបករណ៍ ឬអគារ (v)-ស្រោមដៃ វ៉ែនតា ស្បែកជើង សម្លៀកបំពាក់ ឧបករណ៍សុវត្ថិភាព និងវត្ថុធាតុផ្គត់ផ្គង់ផ្សេងៗ (vi)-ឧបករណ៍ គ្រឿង និងវត្ថុធាតុផ្គត់ផ្គង់ ដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់ការសាកល្បង ឬការត្រួតពិនិត្យ ទំនិញ (vii)-សារធាតុដាក់បន្ថែម ដើម្បីឱ្យឆាប់ទទួលប្រ-តិកម្មគីមី និងទឹកសម្រាប់រំលាយ និង (viii)-រាល់ទំនិញផ្សេងៗដែលមិនបានលាយចូលគ្នាឱ្យទៅជាទំនិញ ប៉ុន្តែបានប្រើប្រាស់នៅក្នុងការផលិតទំនិញ ដែលអាចមានហេតុផលសមរម្យក្នុងការបង្ហាញថាជាផ្នែកមួយនៃការផលិត។

វត្ថុធាតុដើមដែលមានលក្ខណៈដូច និងវត្ថុធាតុដើមដែលអាចផ្លាស់ប្តូរគ្នាបាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វត្ថុធាតុដើមដែលអាចផ្លាស់ប្ដូរគ្នាបាន ដែលជាលទ្ធផលនៃការធ្វើឡើងពីប្រភេទ និងគុណភាពពាណិជ្ជកម្មដូចគ្នា ដែលមានលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងរូបរាងដូចគ្នា ហើយនៅពេលដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលសម្រេច គេមិនអាចមិនឃើញភាពខុសគ្នាពីមួយទៅមួយផ្សេងទៀត សម្រាប់គោលបំណងដើមកំណើត ដោយគុណធម៌នៃផ្លាកសញ្ញា ឬគ្រាន់តែជាការត្រួតពិនិត្យដោយភ្នែក។

វត្ថុធាតុដើមកំណើត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា ទំនិញ ឬវត្ថុធាតុដើម ដែលមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ជាដើមកំណើត ដូចមានចែងនៅក្នុងជំពូកនេះ។

វត្ថុធាតុដើម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. រាល់រូបធាតុ ឬសារធាតុដែលប្រើប្រាស់ ឬប្រើប្រាស់ក្នុងការផលិតទំនិញ ឬដែលលាយចូលគ្នាមានរូបរាងទៅជាទំនិញ ឬជាប្រធានបទ ដើម្បីប្រើក្នុងការផលិតទំនិញផ្សេងៗទៀត។ ២. រូបធាតុណាមួយ ឬសារធាតុដែលបានប្រើប្រាស់ ឬប្រើប្រាស់ទៅក្នុងការផលិតទំនិញ ដែលមានរូបរាងរលាយចូលជាមួយទំនិញ ឬប្រើសម្រាប់ផលិតទំនិញមួយផ្សេងទៀ

វត្ថុធាតុដូចគ្នា និងវត្ថុធាតុអាចផ្លាស់ប្តូរគ្នាបាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វត្ថុធាតុដែលមានប្រភេទដូចគ្នានិងមានគុណភាពពាណិជ្ជកម្មដូចគ្នា មានបច្ចេកទេស និងរូបរាងដូចគ្នា ហើយនៅពេលដែលវត្ថុធាតុទាំងនោះបញ្ចូលជាទំនិញ គេមិនអាចញែកភាពខុសគ្នាពីមួយទៅមួយ សម្រាប់គោលបំណងនៃការចំណាំអំពីដើមកំណើតបានឡើយ។

វត្ថុធាតុងាយពុកផុយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វត្ថុដែលអាចបំបែកធាតុដោយឆាប់រហ័ស ក្រោមអំពើរបស់បាក់តេរី ឬជីវសរីរាង្គ ។

វត្ថុធាតុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា រូបធាតុ ឬសារធាតុដែលបានប្រើប្រាស់ ឬប្រើនៅក្នុងការផលិតទំនិញ ឬបញ្ចូលឱ្យទៅជាទំនិញដទៃទៀត ឬជាប្រធានបទរបស់សង្វាក់ផលិតកម្មនៃទំនិញផ្សេងទៀត។

វត្ថុទេវតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទេវតាដែលអាស្រ័យនៅនាផ្ទះលំនៅ ឬនៅទីដីចម្ការច្បារដំណាំរបស់មនុស្ស ។

វត្ថុដូចគ្នាសុទ្ធសាធ និងអាចដោះដូរគ្នាបាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វត្ថុធាតុដែលកំពុងដំណើរការកែច្នៃប្រភេទដូចគ្នា មានចរិតលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងរូបវន្តប្រហាក់ប្រហែល និងវត្ថុធាតុមួយត្រូវបានប្រតិបត្តិការទៅជាផលិតផលសម្រេច ហើយមិនអាចវែកញែកឱ្យដាច់ស្រឡះពីគ្នា ដើម្បីកំណត់នូវប្រភពដើម។

វត្ថុជំនួសបាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វត្ថុដែលគេប្រើជំនួសរបស់សុទ្ធនៅពេលអត្តខាត់ ដូចយ៉ាង ធ្យូងដែលគេប្រើជំនួសប្រេងសាំង នៅពេលសង្គ្រាមជាដើម ។

វត្ថុជំនួសថង់ប្លាស្ទិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វត្ថុប្រើប្រាស់ក្នុងការផ្ទុក ការវេចខ្ចប់ចំណីអាហារ និងសម្ភារៈផ្សេងៗដែលមិនមែនជាប្លាស្ទិក ដូចជា៖ ស្លឹកឈូក ស្លឹកចេក ថង់ក្រណាត់ ឬថង់បរិស្ថាន។ល។

វត្ថុចំឡែក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វត្ថុដែលអ្នកផងមិនទាន់មានលក់ ឬមិនទាន់មានមកដល់ពោរពាសនៅឡើយ ។

វត្ថុកាម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្ដីប្រាថ្នា ឬចំណង់ចំពោះត្រង់វត្ថុដែលនាំចិត្តឲ្យរីករាយ ។

វត្ថុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. វស្តុ, សំ. ក្ល. ពស្តុ; ប្រើឃ្លាតក្លាយមកជា ភ័ស្តុ ) របស់ជាទីតាំង; លំនៅ; ទី; ទីដី; ចម្ការ; ទ្រព្យ; អីវ៉ាន់; រឿង; រឿងនិទាន; ហេតុ; ដើមហេតុ; ដំណើរសេចក្ដី; ខ្លឹម, ខ្លឹមសារ; គុណសម្បត្តិ; ព្រះរត្នត្រ័យ ។ ល ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំមកដៃទទេ ឥតមានវត្ថុអ្វីផ្ញើអ្នកទេ ! ។ វត្ថុកាម សេចក្ដីប្រាថ្នាឬចំណង់ចំពោះត្រង់វត្ថុដែលនាំចិត្តឲ្យរីករាយ ។ វត្ថុទេវតា ទេវតាដែលអាស្រ័យនៅនាផ្ទះលំនៅ ឬនៅទីដីចម្ការច្បារដំណាំរបស់មនុស្ស ។ វត្ថុនិយម ( –យំ ) ការកំណត់ធម្មតារបស់វត្ថុ; សេចក្ដីកំណត់តាមហេតុ ។ វត្ថុសម្បទា (–ស័ម-ប៉ៈ–) ការគ្រប់គ្រាន់ដោយគុណសម្បត្តិ ។ វត្ថុស្វាធ្យាយ ការរៀនទន្ទេញចំណាំឲ្យស្គាល់វត្ថុផ្សេងៗ ( ម. ព. ស្វាធ្យាយ ផង ) ។ ល ។

វត្ថិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. វស្តិ ) ក្រពះបស្សាវៈ; ( រ. ស. )។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះវត្ថិ ( ម. ព. វក្កំ ផង ) ។

វត្ថា–

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ វត្ថ ) ។