Category: A Khmer Dictionary

លីលាវតី ឬ លីលានារី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្ត្រីមានរូបល្អ, នាងល្អ ។

លីលារតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តម្រេកក្នុងល្បែង, សេចក្ដីត្រេកត្រអាលក្នុងការលេង ។

លីលាភរណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (< លីលា + អាភរណ) គ្រឿងតែងខ្លួន ឬស្អិតស្អាងខ្លួនលេងសប្បាយ (ចំពោះតែរបស់ថោកៗសម្រាប់ប្រើតែម្តងៗហើយចោល, ដូចយ៉ាងផ្កាកម្រងជាដើម) ។

លីលាប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (ស. លីល័ប អ. ថ. លីល៉ាប់ ) បាត់ សូន្យ អស់; វិលវល់; ឡែឡប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ សត្វទាំងឡាយតែងលីលាប់នៅក្នុងវដ្ដសង្សារ ។ (ព. កា. ) : សត្វផងកើតស្លាប់ សុទ្ធសឹងលីលាប់ ក្នុងភពតូចធំ កើតស្លាប់ស្លាប់កើត កំណើតរង្គំ រង្គាលឆេះងំ ដោយភ្លើងរាគា។

លីលាគ្រឹះ ឬ —មន្ទីរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្ទះសម្រាប់លេងសប្បាយ; រោងរាំ, រោងល្ខោន ។

លីលាគារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (<លីលា+អគារ “ផ្ទះ; រោង”) ដូចគ្នានឹង លីលាគ្រឹះ ដែរ ។

លីលាកមល ឬ —បទុម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្កាឈូកដែលគេកាន់ដើរលេងឬកាន់រាំ។

លីលា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដំណើរឬលំនាំកែក្រាយ, ដំណើរល្វតល្វៃ, ការយាងយាស; បែបភាពឬទ្រង់ទ្រាយល្អ, សមរម្យ; ការលេងសប្បាយ, ការរាំច្រៀងលោតលេងសប្បាយ ។
ឧទាហរណ៍៖​ លីលាល្ខោន ។

                       ខ្មែរប្រើជា កិ. ឬ កិ. វិ. ឬ គុ. ក៏មាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ចរលីលា, ដើរលីលា, លីលាយាត្រា, ដំណើរលីលា ។

                      លីលាកមល ឬ —បទុម (—កៈម៉ល់ ឬ —ប៉ៈទុម) ផ្កាឈូកដែលគេកាន់ដើរលេងឬកាន់រាំ។ លីលាគ្រឹះ ឬ —មន្ទីរ ផ្ទះសម្រាប់លេងសប្បាយ; រោងរាំ, រោងល្ខោន ។ លីលារតិ (—រៈតិ) តម្រេកក្នុងល្បែង, សេចក្ដីត្រេកត្រអាលក្នុងការលេង ។ លីលាវតី (—វៈតី ឬ វៈដី) ឬ លីលានារី ស្ត្រីមានរូបល្អ, នាងល្អ ។ លីលាវាបី (—ប៉ី ) ស្រះឬបឹងសម្រាប់លេងសប្បាយ ។ លីលាគារ (<លីលា+អគារ “ផ្ទះ; រោង”) ដូចគ្នានឹង លីលាគ្រឹះ ដែរ ។ លីលាភរណ៍ (< លីលា + អាភរណ) គ្រឿងតែងខ្លួនឬស្អិតស្អាងខ្លួនលេងសប្បាយ (ចំពោះតែរបស់ថោកៗសម្រាប់ប្រើតែម្តងៗហើយចោល, ដូចយ៉ាងផ្កាកម្រងជាដើម) ។ លីលោទ្យាន (< លីលា + ឧទ្យាន) ឧទ្យានសម្រាប់លេងសប្បាយ, សម្រាប់ដើរលេងកំសាន្ដ ។ ល ។

លីម៉ា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស ប៉េរូ។

លីមីតបំបែក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា ជំហានរលកក្នុងស៊េរីបង់លំញរ័ក្នុងស្ប៉ិចនៃម៉ូលេគុលមួយ ត្រូវគ្នាទៅនឹងចំណុចដែលម៉ូលេគុលនោះបំបែកទៅជាអាតូមធាតុបង្ករបស់វា។ វាត្រូវគ្នាទៅនឹងលីមីតបង្រួម។

លីមីតនៃការរកឃើញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា បរិមាណអប្បបរមានៃសមាសភាគណាមួយដែល អាចកំណត់ដោយការវាស់ម្ដងជាមួយកំរិតពិតប្រាកដដែលបានបពា្ជក់ក្នុងការវិភាគគីមី។

លីប្រឺវីល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស ហ្កាបុង។

លីប៊ី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស លីប៊ី, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) ទ្រីប៉ូលី។

លីបេរីយ៉ា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស លីបេរីយ៉ា, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) ម៉ុងរ៉ូវីយ៉ា។

លីបិក្រម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បញ្ជីលំដាប់តារាងសលាតដែលគេរៀបរៀងតាមលំដាប់ហូរហែឱ្យងាយរកឆាប់ឃើញ ដូចយ៉ាងតារាងដែលគេរៀបតាមលំដាប់អក្សរជាដើម ។

លីបិការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកដែលគេចាត់តាំងឱ្យកាន់ការណាមួយជំនួសគេ។

លីបង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស លីបង់, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) បេរូត។

លីទុយអានី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស លីទុយអានី, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) វីលនីញូស។

លីតូស្វែ ឬមណ្ឌលថ្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ស្រទាប់លើនៃផែនដីទាំងនៅក្នុងទ្វីប ទាំងនៅក្នុងមហាសមុទ្រ ផ្សំដោយស្រទាប់ថ្ម មានសីតុណ្ហភាពត្រជាក់ ភាគច្រើនជាផ្នែកយឺកនៃស្រទាប់ម៉ង់តូខាងលើបំផុត ។ សកម្មភាពភ្នំភ្លើងមិនត្រូវបានចាត់ទុកជាផ្នែកមួយនៃប្រព័ន្ធអាកាសធាតុទេ បើទោះវាជាផ្នែកមួយនៃមណ្ឌលថ្មក៏ដោយ ប៉ុន្តែសកម្មភ្នំភ្លើងមាននាទីជាកត្តាកម្លាំងជំរុញពីខាងក្រៅ ។

លីងល័ខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លីងល័ក្ត ) ។

លីងល័ក្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះបក្សីមួយប្រភេទក្នុងពួករនាល សម្បុរចម្រុះក្រហមព័ណ៌ល័ក្ត។
ឧទាហរណ៍៖ រនាលលីងល័ក្ត ។

                       ឈ្មោះជីរមួយប្រភេទ សម្បុរដេមនិងស្លឹកស្រដៀងនឹងព័ណ៌ល័ក្ត។
ឧទាហរណ៍៖ ជីរលីងល័ក្ត ។

លីងលាជ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ព. ប្រ. ) ហើរខ្ពស់ត្រដែតក្រឡឹងវិលវង់ច្រើនសាច្រើនត្រឡប់។
ឧទាហរណ៍៖ ពួកកុកលីងលាជព្រាត; សត្វហើរលីងលាជ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ព. ប្រ. ) ហើរខ្ពស់ត្រដែតក្រឡឹងវិលវង់ច្រើនសាច្រើនត្រឡប់។
ឧទាហរណ៍៖ ពួកកុកលីងលាជព្រាត; សត្វហើរលីងលាជ ។

លីង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់អ្វីៗក្នុងអំបែង ឬក្នុងខ្ទះដាំលើភ្លើង កូរវីវាចទៅមកៗដោយឈើអន្លីង ។
ឧទាហរណ៍៖ លីងលាជ លីងពោត ។

                       ព. ប្រ. ឈឺកកេរខ្ញាំខ្មួលខ្មាញ់។
ឧទាហរណ៍៖ លីងកន្លាស់ លីងចង្កេះ; ឈឺលីងក្នុងពោះ ។

លីកូបាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភូតគាមពួកមួយ មានស្លឹកញឹកល្អិតៗ មានលំអងជាផង់ យកធ្វើជាម្សៅសម្រាប់ស្រឡាបឱ្យកូនខ្ចី ។

លីកលាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ព. បុ. ) ដែលលែនលន, ឡេះឡោះ, លូកល, លលេង, ជន្លជន្លេញ, ពាយងាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការលីកលាន; មនុស្សលីកលាន, គំនិតលីកលាន ។ (ព. កា. ) : នរូអ្នកផង ទោះដឹងយល់ហោង ចិត្តនោះឲ្យហ៊ាន បំពេញព្រះផ្នួស ដោយព្រះទូន្មាន កុំធ្វើលីកលាន ដោយចិត្តអន្ធពាល ។ ( សាស្ត្រាច្បាប់ក្រម ) ។ ម. ព. លេលាប់ ទៀតផង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ព. បុ. ) ដែលលែនលន, ឡេះឡោះ, លូកល, លលេង, ជន្លជន្លេញ, ពាយងាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការលីកលាន; មនុស្សលីកលាន, គំនិតលីកលាន ។ (ព. កា. ) : នរូអ្នកផង ទោះដឹងយល់ហោង ចិត្តនោះឲ្យហ៊ាន បំពេញព្រះផ្នួស ដោយព្រះទូន្មាន កុំធ្វើលីកលាន ដោយចិត្តអន្ធពាល ។ ( សាស្ត្រាច្បាប់ក្រម ) ។ ម. ព. លេលាប់ ទៀតផង ។

លីកង់អេណង់ត្យូតូពិច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា លីកង់ដែលការជំនួសការបន្ថែមរបសវាបង្កើតបានជាអេណង់ត្យូមែ។

លីកង់ស្ពាន់គែម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា លីកង់ដែលបង្កជាស្ពាន់គងលើគែមពហុមុខនៃទំរង់ក្រុម លោហៈ។

លីកង់ស្ពានគែម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា លីកង់ដែលបង្កជាស្ពានគងលើគែមពហុមុខនៃទំរង់ក្រុមលោហៈ។

លីកង់មុខស្ពាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា លីកង់ដែលបង្កើតជាស្ពានខាងលើមុខត្រីកោណនៃពហុកោណរបស់ទំរង់ក្រុមលោហៈ។

លីកង់ដ្យាសេ្ដរេអូតូពិច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា លីកង់ដែលការជំនួសកន្លែង ឬការបូកបន្ថែមរបស់ វាធើ្វអោយមានការកើនឡើងដល់ដ្យាសេ្ដរេអូមែ។

លី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់អ្វីមួយទាំងស្រុងឬទាំងមូលលើស្មា។
ឧទាហរណ៍៖ លីឧស លីឈើ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ចិ. ហ្លី ) មីល្លីម៉ែត្រ (១០ លី ជា ១ ហ៊ុន)។
ឧទាហរណ៍៖ ដែកទំហំ ៥ លី (ម. ព. ម៉ែត្រ ផង) ។

លិម្បការិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មើលពាក្យ លិម្បការ ។

លិម្បការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) អ្នកលាប; ជាងលាបថ្នាំ; ជាងកំបោរ; បើស្ត្រីជា លិម្បការិកា ( ប្រើជាលេបការ; លេបការិកា ក៏បាន ) ។

លិម្បកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ; សំ. —កម៌ន៑ ឬ សំ. បា. លិម្បន ) ការលាប; ការលាបថ្នាំ; កាបូកបាយអ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើលិម្បកម្ម ( ប្រើជា លេបកម្ម ក៏បាន ) ។

លិប្សា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. ) សេចក្ដីប្រាថ្នា; បំណង ( ព. កា. ) ។

លិប្តា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. ) ឈ្មោះមាត្រាវាស់ឬកំណត់វេលាស្មើគ្នានឹង១នាទី ( ១ មីនុត ); បើគិតជាមាត្រារង្វាស់ល្វែងមេឃវិញ ៦០ លិប្ដា ជា ១ អង្សា ( ព. ហ. ) ។ ម. ព. រាសី និង អង្សា ផង ។

លិបិសជ្ជា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. ) គ្រឿងសរសេរ ។

លិបិក្រម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា.; លិបិក្កម) លំដាប់ ឬរបៀបអក្សរ ។

លិបិការិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លិបិការ ) ។

លិបិការដ្ឋាន ឬ —ស្ថាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីធ្វើការរបស់ស្មៀន, កន្លែងស្មៀន ( វេវ. លេខកដ្ឋាន ឬ —ស្ថាន ) ។ ល ។

លិបិការកិច្ច ឬ —ក្រឹត្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការរវល់របស់ស្មៀន (វេវ. លេខកកិច្ច) ។

លិបិការកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ ឬមុខការរបស់ស្មៀន (វេវ. លេខកកម្ម) ។

លិបិការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. ) អ្នកធ្វើអក្សរ គឺស្មៀន ស្មេរ; ជាងឆ្លាក់អក្សរ; បើស្ត្រីជា លិបិការិកា (វេវ. លេខកៈ លេខិកា) ។ លិបិការកម្ម (លិប៉ិការ៉ៈក័ម) ការឬមុខការរបស់ស្មៀន (វេវ. លេខកកម្ម) ។ លិបិការកិច្ច ឬ —ក្រឹត្យ (លិប៉ិការ៉ៈ—) ការរវល់របស់ស្មៀន (វេវ. លេខកកិច្ច ។ លិបិការដ្ឋាន ឬ —ស្ថាន (លិប៉ិការុ័ត-ឋាន ឬ —រុ័ស-ស្ថាន) ទីធ្វើការរបស់ស្មៀន, កន្លែងស្មៀន ( វេវ. លេខកដ្ឋាន ឬ —ស្ថាន ) ។ ល ។

លិនជី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គូលែន ( ច្រើនប្រើតែក្នុងខែត្របាត់ដំបងក្នុងសម័យពីដើម ) ។

លិទ្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លិឍ ) ។

លិឍ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (សំ. ឬ បា. <លិហ ហ > ឍ ឬ ទ្ធ ) កេវ កាវ កោយដោយអណ្ដាត ឬផ្ដិតចុងអណ្ដាតលើអ្វីមួយ ។
ឧទាហរណ៍៖ លិឍបបូរមាត់ លិឍដៃ; លិទ្ធមើលឲ្យដឹងរស ។

លិញគិញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( យ. ) ទាហានសម្ងាត់ គឺចារបុរស អ្នករាជការស៊ើបការសម្ងាត់ ។

លិញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ( យ. ) ទាហាន ( យោធា ) ។

លិចតិនស្តាញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស លិចតិនស្តាញ, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) វ៉ាឌូស។

លិច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លិប​ចុះ​បាត់​ទៅ ចូល​កប់​បាត់​ទៅ ក្នុង​ទឹក​ជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ទូក​លិច សម្ទូង​លិច​ទឹក បន្លា​មុត​លិច ។

                       អស្តង្គត។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​អាទិត្យ​លិច (ថ្ងៃ​លិច)។

                      ព. ប្រ. វិនាស ខូច អន្តរាយ; បាត់​ឈ្មោះ; លង់​គំនិត។

ឧទាហរណ៍៖ លិច​លែង​ងើប​រួច វិនាស​រើ​ខ្លួន​លែង​រួច; លិច​ខ្លួន ខូច​ខ្លួន​ ឬ​បាត់​ឈ្មោះ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះទិសដែលព្រះអាទិត្យអស្ដង្គត, ទិសបស្ចិម; និយាយបានតែមានពាក្យ ខាង ឬ ឯ ផ្សំពីខាងដើម ។

ឧទាហរណ៍៖ ទិសខាងលិច, ស្រុកឯលិច, ទៅឯលិច ។

                      ល្ងង់មិនដឹងឯលិចឯកើត ល្ងង់ដូចជាមនុស្សវង្វេងទិស ឬល្ងង់មិនស្គាល់ទិស (សរសេរក្លាយជា ឡិច តាមសំនៀងនិយាយ ក៏មាន) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ធ្ងន់​មិន​អណ្តែត​ទឹក ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈើ​មួយ​កំណាត់​នេះ​លិច​ទឹក មួយ​កំណាត់​នុ៎ះ​អណ្តែត។

                       ដែល​ទាប​ ឬ​ជ្រៅ​តែង​តែ​លិច​ទឹក ។
ឧទាហរណ៍៖ ដី​លិច​ទឹក ព្រៃ​ទឹក​លិច។

                      លិច​កញ្ជង់ ដែល​ចេះ​តែ​ហិន​ហោច​វិនាស​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ជានិច្ច ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​លិច​កញ្ជង់។

                      លិច​កញ្ជង់​លង់​កញ្ជើ (ព. សា.) ហិន​ហោច​វិនាស​ដូច​គេ​លិច​លង់​ក្នុង​ទឹក​ទាំង​កញ្ជើ​ដាក់​អីវ៉ាន់ ។ លិច​កណ្តេង​ដី វិនាស​ដូច​ជា​កប់​បាត់​ទៅ​ក្នុង​ដី​កណ្តេង ។ លិច​ក្បាល ទ្រទូង​ដៃ ដែល​លិច​ក្បាល​បាត់​ទៅ​ឃើញ​តែ​ដៃ​ទាំង​ពីរ​លើក​ជ្រោង​ឡើង : ទឹក​ជ្រៅ​លិច​ក្បាល​ទ្រទូង​ដៃ ។ លិច​ក្រជាំ វិនាស​ទ្រព្យ​ធន​អាប់​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ ។ លិច​តែ​ម្តង ! ខូច​តែ​ម្តង; ! លិច​ទៅ ! ខូច​ទៅ ! (ពាក្យ​ឧទាន) ។ លិច​លង់ វិនាស​អន្តរាយ​ដូច​ជា​លិច​លង់​ក្នុង​ទឹក ។ លិច​លង់​ផុង​កៃ (ព. សា.) វិនាស​អន្តរាយ​ផុង​លង់​រើ​ខ្លួន​ពុំ​រួច ។ លិច​អណ្តែត ឬ លិច​ៗ​អណ្តែត​ៗ ឬ​ក៏ លិច​អណ្តែត​ៗ​លិច ខាត​ហើយ​ចំណេញ​ៗ​ហើយ​ខាត​ទៅ​វិញ ឬ​បង់​ហើយ​បាន​ៗ​ហើយ​បង់​ទៅ​វិញ ។ អា​លិច ! អា​ខូច ! (ពាក្យ​ជេរ​លេង) ។ល។

លិង្គារិយៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លិង្គអរិយៈ ) ។

លិង្គអរិយៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. —អរិយ) បព្វជិតដែលប្រសើរត្រឹមតែភេទ ឬដែលល្អដោយសារតែភេទ គឺអ្នកបួសទ្រុស្តសីល ប៉ុន្តែស្លៀកដណ្ដប់ត្រឹមត្រូវតាមបែបបទ ធ្វើឫកពាស្រគត់ស្រគំ ល្មមឲ្យអ្នកផងពេញចិត្ត ( ម. ព. អរិយៈ ផង ) ។

លិង្គវិបល្លាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ.—វិបយ៌ាស ) ដំណើរវិបរិត ឬប្រែប្រួលលិង្គ គឺបុំលិង្គប្រើជាឥត្ថីលិង្គ ឬឥត្ថីលិង្គប្រើជាបុំលិង្គជាដើម ( ព. វ. ) ។

លិង្គព្រឹត្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. —វ្ឫត្តិ) ប្រព្រឹត្តិត្រឡប់មុខជាក្រោយៗជាមុខ; អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើត្រឡប់មុខជាក្រោយ, មនុស្សមានគំនិតត្រឡប់ត្រឡិន ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

លិង្គពានរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សក្រុមខោស កម្ពស់ ១០-១៥ ម ដុះលើដីទំនាបក្នុងព្រៃធំ និងព្រៃល្បោះនៃប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាម។ សាច់ក្នុងផ្លែ មានជាតិម្សៅច្រើន គេនិយមស្ងោរ ឬលីងបរិភោគជាអាហារ។

លិង្គនាសនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) មើល​ក្នុង​ពាក្យ នាសនង្គ (ព. វិ. ពុ.) ។

លិង្គត្ថេនក:

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. —នក; សំ. —ស្តេនក) អ្នកលួចភេទ គឺបុរសដែលក្លែងធ្វើជាអ្នកបួសខ្លួនឯង, ឥតមានគ្រូឧបជ្ឈាយ៍ឬអាចារ្យណាបំបួសឡើយ, ប្រកាសខ្លួនថាជាសាមណេរ នៅរួមជាមួយនឹងសាមណេរមែនទែន, ហៅថា ថេយ្យសំវាសកៈ ហាមមិនឲ្យបួស (ព. វិ. ពុ. ។ ម. ព. ថេយ្យសំវាសកៈ ផង) ។

លិង្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ភេទ; គ្រឿងសម្គាល់; លក្ខណ:; អង្គជាតរបស់បុរស ។ លិង្គព្រះឥសូរ ឬ សិវលិង្គ ដុំថ្មដែលគេឆ្លាក់ជារូបអង្គជាតបុរស សន្មតថាជារបស់ព្រះឥសូរ សម្រាប់គោរពបូជា តាមលទ្ធិរាមាយណៈ ( ម. ព. អង្គ ន. ផង ) ។ ភេទឬលក្ខណ:ជាគ្រឿងសម្គាល់ក្នុងភាសាបាលី ឬសំស្ក្រឹត កំណត់តាមការន្ដ, មាន ៣ យ៉ាងគឺ បុំលិង្គ ឬបុល្លិង្គ ភេទប្រុស; ឥត្ថីលិង្គ ឬ ស្ត្រីលិង្គ ភេទស្រី; នបុំសកលិង្គ ភេទខ្ទើយ គឺមិនមែនភេទប្រុសស្រី; ឬរាប់យក អលិង្គ ដែលមិនប្រាកដជាភេទអ្វីមកផ្សំផងជា ៤ យ៉ាង (ព. វ. ) ។ ឯខាងភាសាខ្មែរមានត្រឹមតែ ជាតិលិង្គ គឺលិង្គ ដែលកំណត់តាមភេទរបស់ជាតិស្រេចស្រាប់ហើយប៉ុណ្ណោះដូច ប្រុស, ស្រី, ញី, ឈ្មោល ពុំមាន សម្មតិលិង្គ គឺលិង្គដែលសន្មតហៅដូចសំស្ក្រឹតនិងបាលីឡើយ ។

លិខិតឥណទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ការសន្យាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរចេញដោយធនាគារណាមួយ ដែលស្ថាប័នអនុវត្តលទ្ធកម្មស្នើឡើង ដើម្បីធ្វើការទូទាត់ឱ្យអ្នកផ្គត់ផ្គង់សម្រាប់ទំនិញដែលបានដឹកជញ្ជូនមក ឬសេវាកម្មដែលបានផ្ដល់ អាស្រ័យដោយមានឯកសារជាក់លាក់នានា អនុលោមតាមលក្ខខណ្ឌឥណទាន។

លិខិតអនុសញ្ញាឲ្យបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការអនុសញ្ញាឲ្យបំពុល ឬបញ្ចេញឧស្ម័ន ដែលបានផ្ដល់ជូនស្ថិតនៅក្រោមគម្រោងនៃការកំណត់បរិមាណ និងពាណិជ្ជកម្មកាបូន ។ ខុសពីឥណទានកាបូន លិខិតអនុញ្ញាតនេះត្រូវបានផ្ដល់ជូនទុកជាមុនក្នុងបរិមាណកំណត់ ( ការកំណត់បរិមាណ ) ដែលកំណត់ឡើងដោយរដ្ឋាភិបាល។

លិខិតអនុញ្ញាតប្រកបអាជីវកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧស្សាហកម្មហិរញ្ញវត្ថុ
មានន័យថា លិខិតដែលចេញដោយមន្ទីរ ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុន/សហគ្រាសណាមួយ ប្រកបអាជីវកម្មទទួលបញ្ចាំនិង/ឬអាជីវកម្មទទួលប្រាតិភោគដោយអនុប្បទានខ្នាតតូច នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយស្របតាមលក្ខខណ្ឌ ដូចមានចែងក្នុងប្រកាសនេះ។

លិខិតអនុញ្ញាតធ្វើអាជីវកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា លិខិតអនុញ្ញាតផ្តល់ដោយក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ជូនបុគ្គល ឬក្រុមហ៊ុនដែលផលិត កែច្នៃ ផ្គត់ផ្គង់ លក់ដុំ វេចខ្ចប់ជាថ្មី ស្តុក នាំចូល និងឬនាំចេញ សម្រាប់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មសម្ភារៈកសិកម្ម។

លិខិតអនុញ្ញាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
មានន័យថា ការអនុញ្ញាតផ្ដល់អាជ្ញាបណ្ណផលិតកម្មភាពយន្ត អាជ្ញាបណ្ណសេវាកម្មអាជីវកម្មភាពយន្ត ការអនុញ្ញាតផលិតស្នាដៃភាពយន្ត ការអនុញ្ញាតផ្ដល់ទិដ្ឋាការស្នាដៃភាពយន្ត។

លិខិតអញ្ជើញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា លិខិតដែលចេញដោយគណៈកម្មាធិការលទ្ធកម្ម ដើម្បីផ្ញើជូនទីប្រឹក្សាដែលមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ មកដាក់នូវការបញ្ជាក់ពីការចាប់អារម្មណ៍ដើម្បីផ្ដល់សេវា។ លិខិតអញ្ជើញ ត្រូវបង្ហាញនូវព័ត៌មានសំខាន់ៗ ដូចជា ប្រភេទនិងប្រភពហិរញ្ញប្បទាន ឈ្មោះគម្រោង ឈ្មោះនិងលេខកិច្ចសន្យាជាដើម។

លិខិតសម្រេចប្រគល់កិច្ចសន្យា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ

មានន័យថា លិខិតទទួលយកជាផ្លូវការដោយអ្នកម្ចាស់ការនូវសំណើដេញថ្លៃ និងចង្អុលប្រាប់អំពីការបង្កើតនៃកិច្ចសន្យា។

លិខិតសន្យា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំបុត្រសន្យា ដែលកូនបំណុលធ្វើដាក់ដៃម្ចាស់ប្រាក់ ដោយមានវត្ថុបញ្ចាំទុកជាការធានាអះអាងនៃប្រាក់ជំពាក់ ។

លិខិតយុត្តិការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរច្បាប់ដើម ភ្ជាប់ជាមួយសំណើសុំធានាចំណាយ ឬអាណត្តិបើកប្រាក់ សម្រាប់ជាកម្មវត្ថុ នៃការពិនិត្យនិងសម្រេចផ្តល់ចំណាយ។

លិខិតយថាភូត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា លិខិតធ្វើតាមរូបមន្តនៃច្បាប់ ដូចជាលិខិតបញ្ជាក់ជាដើម។

លិខិតផ្តល់អាណត្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧស្សាហកម្មហិរញ្ញវត្ថុ
មានន័យថា ការបញ្ជាក់អំពីការព្រមព្រៀងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរលើលក្ខខណ្ឌដែលបានស្នើឡើងដោយអ្នកវាយតម្លៃនិងអតិថិជន ដើម្បីវាយតម្លៃទ្រព្យដែលជាកម្មវត្ថុនៃការវាយតម្លៃដោយមានចេញជារបាយការណ៍ ឬវិញ្ញាបនបត្រវាយតម្លៃ។

លិខិតប្រកាសសារពើពន្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា ឯកសារដែលបទប្បញ្ញត្តិស្ដីពីពន្ធដារបានតម្រូវឱ្យអ្នកជាប់ពន្ធ ឬភ្នាក់ងារកាត់ទុកបំពេញទៅតាមលក្ខខណ្ឌ ដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់នេះ។

លិខិតប្តូរសារ

មានន័យថា លិខិតព្រមព្រៀងរវាងភាគីរដ្ឋនានា ដែលមានលក្ខណៈមិនដូចកិច្ចព្រមព្រៀង ឬសន្ធិសញ្ញាទេ។ លិខិតប្តូរសារអាចជាការព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋ និងរដ្ឋមុនពេលសម្រេចធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀង ឬសន្ធិសញ្ញានៅជំហានបន្ទាប់ទៀត។

លិខិតបរធនបាលកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧស្សាហកម្មហិរញ្ញវត្ថុ
មានន័យថា លិខិតគតិយុត្ត ដែលកំណត់អំពីការបង្កើត ការគ្រប់គ្រង ការត្រួតពិនិត្យ និងការបញ្ចប់បរធនបាលកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុ។

លិខិតបរធនបាលកិច្ច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧស្សាហកម្មហិរញ្ញវត្ថុ
មានន័យថា សំដៅដល់៖ក-លិខិតគតិយុត្តដែលកំណត់ជាអាទិ៍ អំពីការបង្កើត ការគ្រប់គ្រង ការចាត់ចែង និងការបញ្ចប់បរធន-បាលកិច្ច ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងរវាងបរធនបាលទាយក ឬអ្នកផ្តល់វិភាគទានបរធនបាលកិច្ច និងបរធនបាល ដោយមានការបញ្ជាក់ពីសារការី ឬមេធាវី ឬឃុំ សង្កាត់ ឬដោយបុគ្គលផ្សេងទៀតដែលមានចែងក្នុងបទប្បញ្ញត្តិជាធរមាន។ ខ-មតកសាសន៍ ដែលធ្វើឡើងស្របតាមបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីសន្តតិកម្មនៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី។

លិខិតបន្ទាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំបុត្រដែលគេសរសេរប្រញាប់ គ្រវិសគ្រវាសឱ្យតែឆាប់ ព្រោះមានការជាបន្ទាន់ ។

លិខិតបន្ទាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំបុត្រដែលគេសរសេរប្រញាប់ គ្រវិសគ្រវាសឱ្យតែឆាប់ ព្រោះមានការជាបន្ទាន់ ។

លិខិតបញ្ជាក់បចេ្ចកទេសសុវត្ថិភាពនៃការបង្កើតស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
មានន័យថា លិខិតផ្លូវការចេញដោយក្រសួងរ៉ែនិងថាមពល ដែលបញ្ជាក់ពីការមិនជំទាស់ក្នុងការបង្កើតស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈមួយ ដោយផ្អែកលើការពិនិត្យប្លង់ទីតាំង និងគំនូសប្លង់ស្ថានីយ ស្របតាមសារាចរស្ដីពីសុវត្ថិភាពសម្រាប់ការរៀបចំស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈរបស់ក្រសួងរ៉ែនិងថាមពល។

លិខិតទទួលផលបត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំបុត្ររបស់អ្នកដែលបានទទួលផលប័ត្រឆ្លើយតបវិញទុកជាឡាក់ឋាន ។

លិខិតថោមនាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំបុត្រដែលគេសរសេរទៅថ្លែងសេចក្តីសរសើរពីអំពើណាមួយរបស់អ្នកដទៃ ។

លិខិតឆ្លងដែនផ្លូវការ

មានន័យថា  លិខិតឆ្លងដែនដែលអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចផ្តល់ឱ្យមន្ត្រីរាជការទូទៅសម្រាប់បំពេញបេសកកម្មជាផ្លូវការនៅបរទេសតាមការកំណត់របស់រដ្ឋនីមួយៗ។ ឧ. យោងតាមអនុក្រឹត្យ លេខ៦៨ អនក្រ ចុះថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩៤ នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លិខិតឆ្លងដែនផ្លូវការផ្តល់ជូនមន្ត្រីរាជការខ្មែរសម្រាប់តែទៅបំពេញបេសកកម្មផ្លូវការនៅក្រៅប្រទេសប៉ុណ្ណោះ៖ ១. សមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។ ២. ទីប្រឹក្សា ឬជំនួយការមានឋានៈស្មើប្រធាននាយកដ្ឋានដល់អនុរដ្ឋលេខាធិការ។ ៣.អនុប្រធានសាលាឧទ្ធរណ៍អគ្គព្រះរាជអាជ្ញា និងព្រះរាជអាជ្ញារង។ ៤. អនុប្រធានអាជ្ញាធរជាតិ អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិ អនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិ និងអនុប្រធានស្ថាប័នថ្នាក់ជាតិនានា។ ៥. ប្រធានសហគ្រាសសាធារណៈ និងគ្រឹះស្ថានសាធារណៈរបស់រដ្ឋ។ ៦.មន្ត្រីដែលមានមុខតំណែងចាប់ពីអនុប្រធានការិយាល័យឡើងទៅ។ ៧.មន្ត្រីយោធា និងនគរបាលឋានៈចាប់ពីវរសេនីយ៍ត្រីឡើងទៅ។ ៨. បុគ្គលិកបម្រើសេវាស្ថានបេសកកម្មការទូត និងកុងស៊ុលនៅក្រៅប្រទេស។ ៩. អង្គរក្សអមដំណើរគណៈប្រតិភូថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃព្រឹទ្ធសភា រដ្ឋសភា និងរាជរដ្ឋាភិបាល។ ១០. លិខិតឆ្លងដែនផ្លូវការប្រគេនមន្ត្រីសង្ឃទាំងពីរគណៈចាប់ពីអនុគណឡើងទៅ។

លិខិតឆ្លងដែនធម្មតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា ឯកសារបញ្ជាក់ថា ជនដែលកាន់លិខិតឆ្លងដែននោះ ជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលមានសិទ្ធិសុំទិដ្ឋាការឆ្លងដែនបាន។

                       លិខិតឆ្លងដែនដែលអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចផ្តល់ឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ សម្រាប់ធ្វើដំណើរទៅបរទេស តាមការកំណត់របស់រដ្ឋនីមួយៗ។
ឧទាហរណ៍៖ យោងតាមអនុក្រឹត្យលេខ៦៨ អនក្រ ចុះថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩៤ នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លិខិតឆ្លងដែនធម្មតាសម្រាប់ផ្តល់ជូនពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទដែលមានអាយុចាប់ពី១៨ឆ្នាំឡើងទៅសម្រាប់ធ្វើដំណើរទៅបរទេស។ កុមារអាយុតិចជាង ១៨ឆ្នាំ ស្នើសុំលិខិតឆ្លងដែននេះផ្ទាល់ខ្លួនបាន បើមានការអនុញ្ញាតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរពីឳពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាលដោយមានភ្ជាប់បណ្ណសម្គាល់គ្រួសារ ឬសំបុត្រកំណើតភ្ជាប់មកជាមួយពាក្យសុំលិខិតឆ្លងដែនរបស់សាមីខ្លួន។ ក្នុងករណីមានអាយុតិចជាង ១២ឆ្នាំ ហើយធ្វើដំណើររួមជាមួយឳពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាល កុមារទាំងនោះត្រុវចុះក្នុងលិខិតឆ្លងដែន ឬឯកសារធ្វើដំណើររបស់ឳពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាល។

លិខិតឆ្លងដែនការទូត

មានន័យថា លិខិតឆ្លងដែនដែលអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចផ្តល់ឱ្យមន្ត្រីការទូត និងឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ សម្រាប់បំពេញបេសកកម្មនៅបរទេសតាមការកំណត់របស់រដ្ឋនីមួយៗ។ ឧ. យោងអនុក្រឹត្យលេខ២០២ អនក្រ-បក ចុះថ្ងៃទី០៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លិខិតឆ្លងដែនការទូតចេញថ្វាយ និងជូនដល់ឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ និងមន្ត្រីការទូតខ្មែរ ទៅតាមលំដាប់នៃឋានន្តរសក្តិ និងមុខតំណែង ព្រមទាំងសហព័ទ្ធ និងកូន ដែលនៅក្នុងបន្ទុកនៅលីវហើយ មានអាយុក្រោម ១៨ឆ្នាំ ដូចខាងក្រោម៖ ១. ព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះវររាជមាតា ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះមហាក្សត្រិយានី ឬសម្តេចព្រះរាជអគ្គមហេសី។ ២. ព្រះរាជបុត្រា ព្រះរាជបុត្រី ព្រមទាំងព្រះរាជវង្សានុវង្ស ដែលបញ្ជាក់ដោយក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង។ ៣. ប្រធាន អនុប្រធាន និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាប្រធាន អនុប្រធាន និងសមាជិករដ្ឋសភា។ ៤. ប្រធាន និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។ ៥.នាយករដ្ឋមន្រ្តី ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ទេសរដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្រ្តី ព្រមទាំងរដ្ឋលេខាធិកា (ដែលជាប្រធានស្ថាប័នរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល)ទេសាភិបាលធនាគារធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា និងអគ្គលេខាធិការរាជរដ្ឋាភិបាល។ ៦. ប្រធានតុលាការកំពូល អគ្គព្រះរាជ អាជ្ញា អមតុលាការកំពូល។ ៧. អគ្គមេបញ្ជាការនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ។ ៨. ឧត្តមប្រឹក្សាផ្ទាល់របស់ព្រះមហាក្សត្រ និងឥស្សរជនដែលមានងារជាសម្តេច។ ៩. អតីតប្រធានព្រឹទ្ធសភា អតីតប្រធានរដ្ឋសភា អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី អតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស។ ១០. នាយកខុទ្ទកាល័យព្រះមហាក្សត្រ នាយកខុទ្ទល័យប្រធានព្រឹទ្ធសភា នាយកខុទ្ទកាល័យប្រធានរដ្ឋសភា នាយកខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្រ្តី ដែលតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យ។ ១១. ប្រធានពិធីការរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ប្រធានពិធីការរបស់ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានពិធីការរដ្ឋសភា និងប្រធានពីធីការរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ១២. មន្ត្រីការទូតចាប់ពីអនុព័ន្ធឡើងទៅ ដែលត្រូវទៅធ្វើការនៅស្ថានទូត និងកុងស៊ុលនៅបរទេស។ ១៣. លិខិតឆ្លងដែនការទូតចេញថ្វាយ និងប្រគេនសម្តេចព្រះអគ្គមហាសង្ឃរាជាធិបតីសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ទាំងពីរគណៈ និងមន្រ្តីសង្ឃដែលមានងារជាសម្តេច។

លិខិតឆ្លងដែន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លិខិតដែលក្រសួងមានសមត្ថកិច្ចបានចេញឲ្យធ្វើដំណើរឆ្លងដែននៃរដ្ឋមួយទៅកាន់រដ្ឋដទៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ សុំលិខិតឆ្លងដែនទៅកាន់បរទេស (បារ. Passeport ប៉ាស្ពរ) : បានពិនិត្យលិខិតឆ្លងដែនរបស់ឈ្មោះ ហ្នឹង ឃើញមានទិដ្ឋាការសព្វគ្រប់ហើយ (បារ. Visa វីហ្សា): ទិដ្ឋាការចេញ ទិដ្ឋាការចូល . . . ( ម. ព. ទិដ្ឋាការ នេះទៀតផង ) ។

                        ឯកសារផ្លូវការដែលបញ្ជាក់អំពីអត្តសញ្ញាណ និងសញ្ជាតិរបស់ពលរដ្ឋ ដែលអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចផ្តល់ឱ្យសម្រាប់ធ្វើដំណើរទៅបរទេស ក្រោមការគាំពាររបស់រដ្ឋាភិបាលសាមី។
មានន័យថា

លិខិតគោចរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លិខិតរបស់លោកចៅអធិការវត្តបញ្ជាក់បរិសុទ្ធិនៃភិក្ខុ ឬសាមណេរដែលចេញចរទៅកាន់ខែត្រដទៃតាមបញ្ញត្តិសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដោយប្រយ័ត្នក្រែងមានបព្វជិតក្លែងក្លាយបន្លំថាខ្លួនជាអ្នកបួសបរិសុទ្ធ . . . ។

លិខិតខេមរូបនីយកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លិខិតដែលទុកដាក់អ្វីមួយ ដូចជាសម្បត្តិរបស់ប្រទេសខ្មែរ ។

លិខិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សរសេរ គូរ (ច្រើនប្រើតែក្នុងការតែងកាព្យឃ្លោង) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំបុត្រ, ចុតហ្មាយ, ដីកា (បុរាណប្រើចំពោះតែសំបុត្ររបស់បព្វជិត) ។
ឧទាហរណ៍៖ លិខិតរបស់លោកចៅអធិការវត្ត. . .។

                      ខ្មែរច្រើនប្រើជាបទសមាសភ្ជាប់នឹងសព្ទដទៃជាឋានន្តរសម្រាប់ពួកស្មៀនឬក្រៅពីពួកស្មៀនក៏មានខ្លះ ដូចជា

ឧទាហរណ៍៖ លិខិតប្រីជា, បវរលិខិត, អក្ខរលិខិត, ប្រសើរលិខិត ។

                      ធម្មលិខិត ឋានន្តរព្រះរាជាគណៈសម្រាប់ឯកមួយអង្គក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ។

ឧទាហរណ៍៖ ព្រះធម្មលិខិត . . . ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ. បា.) ដែលសរសេរឬដែលគូររួចហើយ ។

លិខនក្រឹត្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លិខនកិច្ច ) ។

លិខនកិច្ច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. —ក្ឫត្យ ) ដំណើររវល់ដោយការសរសេរ ឬ ដោយការគូរ។
ឧទាហរណ៍៖ កំពុងមានលិខនកិច្ច ។

លិខនកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) ការសរសេរ ការគូរវាស។
ឧទាហរណ៍៖ ចិញ្ចឹមជីវិតដោយលិខនកម្ម ។

លិក្សា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លិក្ខា ) ។

លិក្ខា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. ) ពងចៃ។ ឈ្មោះមាត្រាវាស់យ៉ាងល្អិតទំហំមួយពងចៃ; រាប់តាមលំដាប់ថា : ៣៦ បរមាណូ ជា ១ អណូ ៣៦ អណូ ជា ១ តជ្ជារី ៣៦ តជ្ជារី ជា ១ រថរេណូ ៣៦ រថរេណូ ជា ១ លិក្ខា ឬ លិក្សា ៧ លិក្ខា ជា ១ ឩកា ៧ ឩកា ជា ១ ធញ្ញមាស ៧ ធញ្ញមាស ជា ១ អង្គុល: ( អង្គុលី ) ១២អង្គុល: ជា ១ វិទត្ថិ (មួយចំអាម) ២ វិទត្ថិ ជា ១ រតន: (មួយហត្ថ) ៧ រតន: ជា ១ យដ្ឋិ ២០ យដ្ឋិ ជា ឧសភ: (=១៤០ហត្ថ), ៨០ ឧសភ:ជា ១ គាវុត (=១១. ២០០ ហត្ថ) ៤ គាវុត ជា ១ យោជន៍ ( =៤៤. ៨០០ ហត្ថ; ន័យខ្លះថា ៤០០សិន ) ។

លិកេ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. យីកេ ) ។

លាំលើស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ស. លាំ លិត អ. ថ. លុ័មល៉ឺត ) ប្រសើរលើស ក្រៃលែងជាង ល្អជាង (មានប្រើខ្លះតែក្នុងកាព្យបុរាណ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ រេហ៍ពលលាំលើស ចេញមកប្រទើស សម្ដែងចេស្ដា ថ្វាយព្រះភូមិន្ទ នរិន្ទរាជា ទ្រង់ព្រះមេត្តា ប្រទានរង្វាន់ ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

លាំងៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ស្ដែងៗ មែនៗ; ថ្មីៗ ស្រស់ៗ ភ្លាមៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ របស់ខ្ញុំលាំងៗ វាហ៊ានបំបាត់ថាជារបស់វា!; ទើបនឹងឲ្យលាំងៗសោះ ទៅជាប្រកែកថាមិនទាន់បានឲ្យទេ!

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ស្ដែងៗ មែនៗ; ថ្មីៗ ស្រស់ៗ ភ្លាមៗ។
ឧទាហរណ៍៖ របស់ខ្ញុំលាំងៗ វាហ៊ានបំបាត់ថាជារបស់វា!; ទើបនឹងឲ្យលាំងៗសោះ ទៅជាប្រកែកថាមិនទាន់បានឲ្យទេ!

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ស្ដែងៗ មែនៗ; ថ្មីៗ ស្រស់ៗ ភ្លាមៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ របស់ខ្ញុំលាំងៗ វាហ៊ានបំបាត់ថាជារបស់វា!; ទើបនឹងឲ្យលាំងៗសោះ ទៅជាប្រកែកថាមិនទាន់បានឲ្យទេ!

លាំងសាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ស. លាងសាត អ. ថ. ល៉ាង—) ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ ផ្លែជាប់គ្នារដឹកចេញពីស្មែង សំបកផ្លែស្ដើងសម្បុរ─ស សាច់ជាក្លែបៗដូចបង្គៅ តែជ្រាយបន្តិចជាងបង្គៅ មានរសផ្អែមលាយជូរបន្តិចៗ បរិភោគបាន គ្រាប់មានរសល្វីង ។
ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ៨-៣០ ម ដុះក្នុងប្រទេសជ្វា គេនាំទៅដាំក្នុងប្រទេសជាច្រើន ដូចជាវៀតណាម និងថៃ ជាដើម។ ផ្លែជាប់គ្នា និងចេញពីស្នែងសម្បក សាច់ក្លែបៗ សាច់ក្លែបៗ រសជាតិផ្អែមលាយជូរ មានលក់ក្នុងផ្សារខ្មែរស្ទើរគ្រប់រដូវ ផ្លែទាំងនេះ នាំចូលពីប្រទេសជិតខាងមកទេ។

លាំងដៃដំរី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្ស ឬព្រឹក្សតូចមួយប្រភេទកម្ពស់ ៣-១០ ម ដុះក្នុងព្រៃល្បោះលកដីមានថ្មភក់ (grès) ឬថ្មពពុស (basalte) នៃអាស៊ីផ្នេកអាគ្នេយ៍។ ឈើលាំងជៃដំរី គេច្រើនប្រើធ្វើហិប។ គេសង្កេតឃើញជារឿយៗថា មានដង្កូវដូងសដើមលាំងជៃដំរី ធ្វើអោយចេញជ័រណពណ៌លងខ្ចីសម្រាប់លាបតុ ទូ អោយរលោង។ សំបកគេប្រើទុកជ្រលក់សំពត់ និងសំណាញ់នេសាទ។ គ្រាប់ជាថ្នាំរំងាប់រោគផ្សេងៗ។

លាំងជ័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើ មានពីរប្រភេទគឺ មួយប្រភេទស្លឹកតូចៗ ជាសំណុំៗ មួយប្រភេទទៀតស្លឹកធំៗរាយៗ ច្រើនកើតមានដង្កូវដួងស៊ីដើមចេញជ័រជ្រាយគគុល ដង្កូវដួងនោះហៅថា ដួងលាំងជ័យ ។

លាំងជៃតូច, លាំងជៃស្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្ស កម្ពស់ ៥-១០ ម ច្រើនមានដុះលើខ្សាច់មាត់សមុទ្រ ជួនកាលដុះក្នុងព្រៃស្រោង ឆ្ងាយពីសមុទ្រ មាននៅក្នុងប្រទេសថៃ កម្ពុជា លាវ​ និងវៀតណាម។ ស្លឹកខ្ចីៗអាចបរិភោគជាបន្លែឆៅ ឯឫសគេផ្សំធ្វើថ្នាំព្យាបាលប្រេះបបូរមាត់។

លាំងជៃ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. លាំងជ័យ ) ។
​                         ចុល្លព្រឹក្ស កម្ពស់ ៣-៨ ម ដុះក្នុងព្រៃល្បោះនៃប្រទេសថៃ កម្ពុជា។ ស្លឹកតូចៗដុះជាសំណុំ ស្លឹកខ្ចីៗ យើងនិយមបរិភោគជាមួយទឹកគ្រឿង។ ផ្លែខ្ចី ឬទុំ​ក៏បរិភោគក៏បានដែរ។ សម្បកលាំងជៃ ព្រមទាំងជ័រចេញពីដើម គេប្រើសម្រាប់ធ្វើថ្នាំរាក់ស៊ីធ្មេញ។

លាំង, នាងនួន ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សកម្ពស់ ១៥-២០ ម ដុះក្នុងព្រៃធំជ្រុះស្លឹកខែប្រាំងលើដីទំនាប ឬលើភ្នំដែលខ្ពស់ដល់ទៅ ១៦០០ ម។ លាំងមានដុះក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន និងប្រទេសឥណ្ឌា។ ឈើលាំងពណ៌សភាវ គេនិយមប្រើធ្វើតុ ទូ ប្រណីត។

លាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើធំមួយប្រភេទ ស្លឹកចាប់ច្រឡំនឹងច្រេស ខ្លឹមចាប់ច្រឡំនឹងនាងនួន ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លឹមលាំងប្រើការប្រកបលាយនឹងខ្លឹមនាងនួនបាន ។

                     ព្រឹក្សកម្ពស់ ១៥-២០ ម ដុះក្នុងព្រៃធំជ្រុះស្លឹកខែប្រាំងលើដីទំនាប ឬលើភ្នំដែលខ្ពស់ដល់ទៅ ១៦០០ ម។ លាំងមានដុះក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន និងប្រទេសឥណ្ឌា។ ឈើលាំងពណ៌សភាវ គេនិយមប្រើធ្វើតុ ទូ ប្រណីត។