Author: Buy Khmer Book

ខ្វែះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា អំពី​ដំណើរ​របូត​ឮ​សូរ​បន្ដិច​ផង ។
ឧទាហរណ៍៖ របូត​ខ្វែះ (ម. ព. ខ្វោះ ២ កិ. វិ.) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​តិច​ខ្លី​ដោយ​របូត រដក របើក (ម. ព. ខ្វោះ ១ ឧ.) ។

ខ្វែវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (យ.) ប្រដាប់​សម្រាប់​កាប់​ស្មៅ មាន​ដង​វែង​ដូច​ផ្គាក់ ។ ខ្វែវ​បក គឺ​ខ្វែវ​សម្រាប់​កាប់​បក​ស្មៅ ។

ខ្វែត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​មួយ​ប្រភេទ​ស្រដៀង​គ្នា​នឹង​ទន្លា តែ​មាន​ឫស​ដូច​ជ្រៃក្រឹម ; ស្រុក​ខ្លះ​ហៅ កំប៉ែត (ម. ព. នោះ) ។

ខ្វែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា គង, កាត់ទទឹងបណ្តោយលើគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្វែងជាជើងក្អែក, ខ្វែងជាក្រឡាចត្រង្គ

              ផ្ទុយគ្នា, មិនស្របគ្នា ។

ឧទាហរណ៍៖​​ ខ្វែងយោបល់គ្នា ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើ​ដែល​គង​ភ្ជាប់​គ្នា មួយ​ទទឹង មួយ​បណ្ដោយ ។

ឧទាហរណ៍៖​ ឈើ​ខ្វែង​ផ្ទះ ។

             រាន​សម្រាប់​ទ្រ​ចង្អេរ​នាង ។

             បឹងតូច, អូរ, ឬ ខ្ពបដែលនៅទទឹងបឹងណាមួយទៀត ។

ខ្វែកសមុទ្រធំពោះត្នោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៣៧-៤១ ស.ម នៅរដូវមិនបន្តពូជសម្តុរពណ៌ប្រាក់ ស្លាប និងខ្នងពណ៌សលាយប្រផេះដូជស្រកាត្រី ចំពុះ បែង ហើយ ស្រួច មានពណ៌លឿងខ្ចីនៅគល់ និងក្រម៉ៅនៅចុង។ នៅពេលបន្តពូជសម្បុរខ្លួនឡើងពណ៌ត្នោត។ ទីជំរកៈ ឆ្នេរខ្សាច់ វាលភក់តាមតំបន់ឆ្នេរ។ របាយៈ វត្ត មាន នៅរដូវប្រាំង ជា ពិ សេស មាន នៅ តាម តំបន់ឆ្នេរ។

ខ្វែកសមុទ្រតូចពណ៌ត្នោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៣៤-៣៦ ស.ម រដូវមិនបន្តពូជៈ ខ្នងពណ៌ប្រផេះត្រសក់ ចំពុះខ្មៅត្រង់វែង ចិញ្ចឹមស។ ឈ្មោលពេលបន្តពូជៈ ខ្លួនឡើងពណ៌ក្រហម ចំណែកញីរាងធាត់ជាង ស្លាប និងទ្រូងពណ៌លឿង។ ទីជំរកៈ វាលភក់ឆ្នេរសមុទ្រ។ របាយៈ ជាប្រភេទឆ្លងកាត់ មានដោយកំរ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សត្វ​បក្សី​ព្រៃ​មួយ​ប្រភេទ មាន​រូប​រាង​ដូច​ខ្វែក តែ​តូច​ជាង មាន​ប្រក្រតី​រក​ស៊ី​តាម​ជើង​ត្រោក ។

ខ្វែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានសម្បុរប្រផេះ កវែង បរិភោគត្រីជាអាហារ ចេញរកស៊ីតែវេលាយប់ វេលាថ្ងៃដេក ។

               បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៥៨-៦៥ ស.ម ពេញវ័យៈ ចំពុះ ក្បាល និងខ្នងពណ៌ខ្មៅ ភ្នែកក្រហម ក និងទ្រូងពណ៌ស សា្លបប្រផេះចាស់។ មិនទាន់ពេញវ័យៈ ខ្លួនទាំងមូលពណ៌ត្នោតលាយអុជៗស។ ទីជំរកៈ វាលភក់រុក្ខជាតិ វាលស្រែព្រៃកោងកាង។ ជីវសាស្រ្តៈ រកស៊ីពេលយប់ និងរស់នៅកន្លែងគុម្ពោតស្តុកពេលថ្ងៃ។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ខែមិនា ដល់មករា ពងចំនួនពី ៣ ទៅ ៥។

ខ្វែ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ​ប្រែ ។
ឧទាហរណ៍៖ ពី​ដើម​ថា​នឹង​ទៅ ឥឡូវ​ស្រាប់​តែ​ប្រែ​ខ្វែ​ថា​មិន​ទៅ​វិញ ។

ខ្វេះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លូក​កេះ​ដោយ​ម្រាម​ដៃ កាយ​ដោយ​ចង្អុល​ដៃ ឬដោយ​ខ្នាយ​ឲ្យ​មុត ឲ្យ​ដាច់ ឲ្យ​ធ្លុះ ។

ខ្វេរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​កោង​ខុប​ដូច​កង្វេរ ។

ខ្វៀប

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ដោយ​វាយ​វាត់​នឹង​រំពាត់​ឆ្មារ។
ឧទាហរណ៍៖ វាយ​ខ្វៀប វាត់​ខ្វៀប ។

ខ្វៀន

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា វៀន​ជាប់​ជា​វង់។
ឧទាហរណ៍៖ កន្ទុយ​ខ្វៀន ; ឆ្មា​ដេក​ខ្វៀន ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា វៀន​ជាប់​ជា​វង់។
ឧទាហរណ៍៖ កន្ទុយ​ខ្វៀន ; ឆ្មា​ដេក​ខ្វៀន ។

ខ្វៀក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សរសេរ​ប្រញាប់។
ឧទាហរណ៍៖ សរសេរ​ខ្វៀក​ៗ ខ្ញុំ​ខ្វៀក​ឲ្យ​តែ​បាន​សិន​ទេ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អក្សរ​ដែល​សរសេរ​ប្រញាប់​មិន​ពេញ​តួ ។
ឧទាហរណ៍៖ អក្សរ​ខ្វៀក ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា អក្សរ​ដែល​សរសេរ​ប្រញាប់​មិន​ពេញ​តួ ។
ឧទាហរណ៍៖ អក្សរ​ខ្វៀក ។

ខ្វើយៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​ចម្រើន​ពាក្យ​ស្រែក ហៅ​ឲ្យ​ប្លែក​ឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ ស្រែក​ខ្វើយ​ៗ ហៅ​ខ្វើយ​ៗ គឺ​ស្រែក ហៅ​ពី​ចម្ងាយ ហើយ​ឮ​សូរ​ល្វើយ​ៗ ។

ខ្វើក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា កម្រើក​តិច​ៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រី​បង្រះ​ខ្វើក​ៗ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មិន​រៀប​រយ មិន​រត់​ជួរ។
ឧទាហរណ៍៖ អក្សរ​ខ្វើក សេចក្ដី​ខ្វើក ។

ខ្វិល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​ចម្រើន​ពាក្យ​វិល ដើរ​ឲ្យ​ប្លែក​ឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ វិល​ខ្វិល ដើរ​ខ្វិល ។

ខ្វិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ពិការ​ជើង​ជាប់​ជានិច្ច ដើរ​មិន​រួច ។

ខ្វិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) (កបិដ្ឋ គួរ​សរសេរ ក្វិដ្ឋ) ឈ្មោះ​ឈើ​មាន​ផ្លែ​បរិភោគ​បាន សន្ដាន​នឹង​ក្រសាំង ។ ខ្វិត​មាន​ពីរ​ប្រភេទ គឺ ខ្វិត​ធំ មាន​ផ្លែ​ធំ​ៗ ; ខ្វិត​តូច ឬ ខ្វិត​ធម្មតា មាន​ផ្លែ​តូច​ៗ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យឱប, ពាក្យកៀវឲ្យប្លែកឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ឱបខ្វិត គឺឱបជាប់, ជិត, ស្និទ្ធ ។

ខ្វិច

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​តិច​ៗ ឮ​ស្រាល​ដោយ​ស្ដោះ​ទឹក​មាត់ ជាដើម។
ឧទាហរណ៍៖ ស្ដោះ​ទឹក​មាត់​ឮ​ខ្វិច ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្របក់​តូច​ប្រហែល​នឹង​ស្ដោះ​ទឹក​មាត់​ខ្វិច។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើ​តែ​មួយ​ខ្វិច​កើត (ពាក្យ​ធម្មតា) ។

ខ្វាសៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យលូន, ពាក្យវារឲ្យប្លែកឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ លូនខ្វាសៗ, វារខ្វាសៗ គឺ លូន, វារយឺតៗ តតេបតតាប ។

ខ្វាវបបរ, ខ្វាវបន្លា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សមួយប្រភេទ ស្ទើរវារកម្ពស់ ២-៦ ម ចុះក្នុងព្រៃល្បោះ និងគម្ពោតលើដីទំនាប ដេលមានឧព្វេធក្រោម ១២00ម នៃអាស៊ីក្តៅ។ គេនិយមដាំដើមនេះធ្វើរបងជាលម្អ។ ផ្លែបរិភោគបាន។​ ខ្មែរលើចូលចិត្តដុតផ្លែក្រោមផេះក្តៅអោយឆ្អិន។ គេស្ងោរស្លឹកផឹក ដើម្បីព្យាបាលជំងឺភ្នែកក្រហម។

ខ្វាវដងដែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះព្រឹក្សមួយប្រភេទ កំពស់ ១៥- ២៥ ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់នៃអាស៊ីក្ដៅ ។ ឈើរឹងល្អ ពណ៌លឿងខ្ចី ប្រើសំរាប់សង់គ្រឿងផ្ទះឲ្យរឹងបាន ។ ខ្មែរនិយមប្រើឈើនេះ ធ្វើជាដងរែក ។

ខ្វាវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​ភ្នំ​មួយ​ប្រភេទ ពណ៌​លឿង​ភាវ​ច្រើន​ប្រើ​ជា​ក្ដារ ។ ឈ្មោះ​ឈើ​តូច​មួយ​ប្រភេទ​ទៀត ដើម​មែក​មាន​បន្លា ផ្លែ​គេ​ប្រើ​ជ្រលក់​សំពត់​ឲ្យ​ខ្មៅ ។

                 ខ្វាវជាព្រឹក្ស កម្ពស់ ៧-១០ ម ដុះក្នុងព្រៃនៃប្រទេសចិនខាងត្បូង ឥណ្ឌា និងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន កម្ពុជា លាវ វៀតណាម ថៃ ។ ឈើមានពណ៌លឿង តែបើស្ងួតមានពណ៌ក្រម៉ៅ គេប្រើសំរាប់ធ្វើបន្ទះក្តារ ។ គ្រួបុរាណតែងស្ងោរឫសខ្វាវ សំរាប់ព្យាបាលជម្ងឺរាគមួល ។

ខ្វារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា កាវ​ទាញ​ដោយ​កង្វារ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្វារ​ក្ដាម ខ្វារ​កង្កែប ។

ខ្វាម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ស.) (គ្វាម អ. ថ. ខ្វាម) សេចក្ដី។
ឧទាហរណ៍៖ កើត​ខ្វាម ចាប់​ខ្វាម (ម. ព. គ្វាម ផង)

ខ្វាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ដោយ​រំពាត់​ផ្ដៅ ឬរំពាត់​ខ្សែតី ដែល​វាយ។
ឧទាហរណ៍៖ វាយ​ឮ​ខ្វាប់ ។

ខ្វាន់នាគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ស. សរសេរ ខ្វ័ញ អ.ថ. ខ្វ័ន “ព្រលឹង, សិរី. មង្គល, សេចក្តីចម្រើន. . .” ) កិច្ចហៅព្រលឹងនាគក្នុងពិធីបួស តាមក្បួនព្រាហ្មណ៍ ។ បុរាណថា ហៅព្រលឹងនាគ ។

ខ្វាន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឆ្នាំងខ្ទះ​ធំ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្នាំង​ខ្វាន់ ។

ខ្វាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខារ​ដោយ​រហាត់។
ឧទាហរណ៍៖ វាន​ឈើ ជាដើម ។

ខ្វាត់ខ្វែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​ទទឹង​បណ្ដោយ​បត់បែន ពត់ពេន ក្រវិចក្រវៀន​ច្រើន​ជាន់ ច្រើន​អន្លើ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លូវ វាំង ដំណាក់​ខ្វាត់ខ្វែង ជាដើម ។

ខ្វាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រាក់ ឬ របស់​ដែល​តុលាការ​ហូត​យក​ពី​ចំនួន​ប្រាក់ ឬរបស់​ដែល​កើត​ក្ដី​មក​ដល់​សាលា​ជំនុំ​យក​ដាក់​ក្នុង​ព្រះ​ឃ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រាក់​ខ្វាត់ បង់​ខ្វាត់ ខ្វាត់​ជំនុំ ។

ខ្វាច់

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ដោយ​ស្ដោះ​ទឹក​មាត់ ដោយ​ខ្ទាត​ទឹក ខ្ទាត​ភក់​ដែល​ធ្លាក់​ចុះ ឬ ខ្ទាត​ចេញ​ពី​រន្ធ ពី​ប្រហោង។
ឧទាហរណ៍៖ ស្ដោះ​ទឹក​មាត់​ខ្វាច់ ខ្ទាត​ភក់​ខ្វាច់ ខ្ទាត​ទឹក​ខ្វាច់ ។

ខ្វាច

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ក្រចៅ កកាយ​ដោយ​ក្រចក ។ ជួន​កាល​ប្រើ​ជា​នាមសព្ទ​ដូច​ពាក្យ​ថា ក្រចៅ ១ ខ្វាច ជាដើម ។

ខ្វាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថ្លាង-ក​ទាល់ មាត់​តូច ធ្វើ​ដោយ​ដី​ឥដ្ឋ​ស្រុក​អាយ អ្នក​ស្រុក​ច្រើន​ប្រើ​ដាក់​អង្ករ ដាក់​ម្លូ​ជាដើម ។

ខ្វាក់មាន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​ភ្នែក​ងងឹត​មើល​មិន​សូវ​ឃើញ តែ​ក្នុង​វេលា​យប់ (ដូច​មាន់) ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​ខ្វាក់​មាន់ ។

ខ្វាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​បាត់​ចក្ខុ​ប្រសាទ ដែល​ងងឹត​មើល​មិន​ឃើញ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​ខ្វាក់​ភ្នែក ។

                របស់​អ្វី​ៗ ដែល​មាន​ជ្រុង ៤ ហើយ​មាន​ជ្រុង​ខ្លះ​ខូច​ខាត​មិន​ពេញ ក៏​ហៅ​ថា ខ្វាក់ ដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ សសរ​ខ្វាក់​ជ្រុង ។ ដោះ​ខ្វាក់ គឺ​ដោះ​មនុស្ស​ប្រុស​ដែល​ទ្រុឌ​ត្រង់​កណ្ដាល។ ជាតហិង្គុល​ខ្វាក់ គឺ​ជាតហិង្គុល ដែល​គេ​ស្ល​ឲ្យ​មាន​សាច់​រឹង សម្រាប់​ប្រើ​ជា​ថ្នាំ​រំងាប់​រោគ​ក្ដៅ ។

ខ្វាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ដោយ​ហូត​អាវុធ​វែង​ពី​ស្រោម​មាន​ដាវ​ជាដើម ឬសូរ​ឮ​ដោយ​ហែក​សំពត់ ហែក​ក្រដាស សូរ​ឮ​ដោយ​សត្វ​ក្រសារ​ស្រែក ។
ឧទាហរណ៍៖ ហូត​ដាវ​ខ្វាក ហែក​សំពត់​ខ្វាក ហែក​ក្រដាស​ខ្វាក សត្វ​ក្រសារ​ស្រែក​ឮ​ខ្វាក​ៗ ។

ខ្វល់ខ្វាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខ្នះខ្នែង ស្រវាស្រទេញ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្វល់ខ្វាយ​រក​ស៊ី ខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុង​ការ​ងារ ។

ខ្វល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា វិលវល់ ច្របល់។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្វល់​ចិត្ត ខ្វល់​គំនិត ទឹក​ល្អក់​ខ្វល់ ។

ខ្វង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​ចម្រើន​ពាក្យ​មូល​ឲ្យ​ប្លែក​ឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ មូល​ខ្វង់គឺ​មូល​ស្រួល​ល្អ​ឥត​មាន​ទាស់; ពាក្យ​នេះ​និយាយ​បាន​តែ​រង្វង់​អ្វី​ៗ ដែល​ខ្វៀនខ្វេរ​ចូល​មូល មាន​សណ្ឋាន​ដូច​គូទ​ខ្យង​ខ្ចៅ​នោះ ទើប​ហៅ​ថា ខ្វង់ បាន ។

ខ្វង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ល្ហុង​មួយ​ប្រភេទ ស្លឹក​តូច​ជាង​ល្ហុង​ខ្មែរ មាន​ជ្រុង​ស្រួច​ៗ មាន​ជ័រ​ស​ដូច​ទឹក​ដោះ កាត់​ដើម​ដាំ​ដុះ អ្នក​ស្រុក​ស្រែ​ច្រើន​ដាំ​ធ្វើ​ជា​របង ដោយ​ងាយ​ដុះ ងាយ​កើត។
ឧទាហរណ៍៖ ល្ហុង​ខ្វង; អ្នក​ស្រុក​ខ្លះ​ហៅ​ថា ល្ហុង​ថ្វង ។

ខ្វក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ ខ្វល់
ឧទាហរណ៍៖ ខ្វល់ខ្វក់ រវល់​ខ្វល់ខ្វក់ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​បន្លៀក​នៃ​ត្រី សម្រែក​មាន់​ទឹក ។

ខ្វក

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​សម្រែក​ក្អែក។
ឧទាហរណ៍៖ ក្អែក​យំ​ឮ​ខ្វក​ៗ ។

ខ្លះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ចំពោះ​ពាក្យ​ដែល​បំបែក​ចេញ​ពី​ចំនួន​ដើម តាំង​ពី​ពីរ​ឡើង​ទៅ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រាក់​ដប់​រៀល​នោះ ត្រូវ​បាន​អ្នក​ខ្លះ ត្រូវ​បាន​ខ្ញុំ​ខ្លះ; ខុស​ខ្លះ ត្រូវ​ខ្លះ មែន​ខ្លះ ទេ​ខ្លះ ខ្លះ​ទៅ ខ្លះ​មក ។

ខ្លៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ខល ) ដែលល្ងង់ព្រោះឥតចំណេះដោយមិនបានសិក្សារៀនសូត្រ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​ខ្លៅ ។

ខ្លោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ធំ​លៀន​ក្រឡោត។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្នែក​ខ្លោត គឺ​ភ្នែក​ធំ​ហើយ​លៀន​ផង ។

ខ្លោញៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យនិយាយ, ពាក្យទៅមកឲ្យប្លែកឡើង
ឧទាហរណ៍៖ និយាយខ្លោញៗ, ទៅមកខ្លោញៗ គឺចង់បានចង់ដឹងអ្វីៗ ក្រៃពេកណាស់ ចេះតែនិយាយ, ចេះតែទៅមកញយៗ ឥតអៀនខ្មាស ( ទទូចទទែ ) ។

ខ្លោច

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឆ្អិនមិនស្រួលមិនល្អដោយដុត, ដោយអាំង, ដោយលីង, ដោយរោលមិនស្រួល ភ្លើងឆេះតែខាងក្រៅ មិនឆ្អិនក្នុង ឬ ឆេះទាំងក្នុងទាំងក្រៅ
ឧទាហរណ៍៖ បាយខ្លោច, ត្រីខ្លោច ជាដើម ។

              ដែលអាណិតយ៉ាងខ្លាំងក៏ហៅថា អាណិតខ្លោចចិត្ត ដែរ ។ ខ្លោចផ្សា គឺសង្រេងសង្រៃខ្លាំង ហាក់ដូចជាឆេះខ្លោចហើយផ្សាក្នុងចិត្ត ។

ខ្លោងទ្វារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បង្គោល​មួយ​គូ​មាន​ធ្នឹម​ធ្វើ​ដោយ​ឥដ្ឋ​ឬ​ឈើ​ភ្ជាប់​នឹង​កំពែង ឬ​របង​មាន​ចន្លោះ​ជា​ផ្លូវ​សម្រាប់​ដើរ​ចេញ​ចូល​បាន។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លោង​ទ្វារ​វត្ត ខ្លោង​ទ្វារ​ផ្ទះ ។

ខ្លោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បង្គោលមួយគូមានធ្នឹមធ្វើដោយឥដ្ឋឬដោយឈើភ្ជាប់នឹងកំពែង ឬ របងមានចន្លោះជាផ្លូវសម្រាប់ដើរចេញចូលបាន
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លោងទ្វារវត្ត, ខ្លោងទ្វារផ្ទះ ។

ខ្លែងហោប៉ៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងស្វាប្រសាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។ ខ្លះហៅ ខ្លែងស្វាប្រចាក់។

ខ្លែងស្រាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៣៤-៣៦ ស.ម៖ ផ្នែកពោះពណ៌ប្រផេះ និងផ្នែកខ្នងពណ៌មាស ព្រមទាំងមានអុជជាជួរៗ ចាប់ពីកន្ទុយក្បាល រហូតដល់ដើមផ្ទាំងស្លាប និងផ្នែកពោះទាំងមូល។ ភ្នែកពណ៌ត្នោតចាស់។ ទីជំរក៖ តាមតំបន់វាលលំហ វាលស្រែ ដំណាំកសិកម្ម វាលភក់ ទីប្រជុំជន និងទីក្រុង។ របាយ៖ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ និងមានគ្រប់ទីកន្លែង ។ រដូវបន្តពូជ៖ ពេញមួយឆ្នាំ។

ខ្លែងយាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងមេអំបៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងព្រះខែ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងព្នង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងពស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងពណ៌ភ្នំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដូចដើមខ្លែងណព៌ខាងលើដែរ គឺជាវល្លិវារលើរុក្ខជាតិជិតខាងដោយមានទំពក់ក្បាច់ហៀនគូទខ្យងផង តែខ្លែងពណ៌ភ្នំតែងដុះលើដីទួល និងក្នុងព្រៃភ្នំដែលមានកម្ពស់ពីសមុទ្ររហូតដល់ ១៥០០ ម មានដុះក្នងប្រទេសថៃខាងកើត ក្នុងប្រទេសលាវខាងត្បូង និងក្នុងប្រទេសខ្មែរខាងកើត។ សំបក សម្រាប់វេញខ្សែពួរ និងត្បាញកន្ទេល។

ខ្លែងពណ៌

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វល្លិធំមួយ មានទំពក់ក្បាចហៀនគូទខ្យង សម្រាប់វារលើដើមជិតខាងរហូតដល់កម្ពស់ 5ម ពីដី។ ដើមនេះដុះតាមមាត់ព្រៃ​ ឬមាត់ផ្លូវដើរក្នុងព្រៃគុម្ពោតមានបន្លា លើដីទំនាប។ ពូជនេះ មានក្នុងប្រទេសថៃ និងប្រទេសស្មជេរ។ ដើមជាប់ល្អណាស់សម្រាប់ធ្វើខ្សែប្រើការផ្សេងៗ។

ខ្លែងផ្កាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងប្រយ៉ុត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងប្រម៉ង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងប្រចៀវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងប៉ោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងបណ្តើរកូន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងនាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងឆាបលឿងក្រម៉ៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​បក្សី​មួយ​ប្រភេទ ប្រវែង ៤៤-៥២ ស.ម ស្លាបលើ និងពោះពណ៌ត្នោតទុំ ក្បាល ក និងទ្រូងពណ៌សពពាល ចុងស្លាបទី១ ខ្មៅរាងដូចម្រាម៧។ ទីជំរកៈ តំបន់ឆ្នេរ ព្រៃកោងកាង ទន្លេធំៗ បឹង និងនៅក្បែរក្រុង។ ជីវាសាស្រ្តៈ ចូលចិត្តសំកាំងស្លាប និងឆាបត្រី។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ខែតុលា ដល់សីហា ពងចំនួន ២ ទៅ ៤។

ខ្លែងឃ្លោក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងគោម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងគង់ – ស្រឡី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្ស ឬព្រឹក្សតូច កម្ពស់ ៤ -១៥ម ដុះក្នុងព្រៃធំ និងព្រៃស្រោងនៃអាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៍ ។ ឈើពណ៌សជាបើល្អស្រាល គេប្រើសំរាប់ធ្វើជាធ្នូ និងច្រវាទូក ។

ខ្លែងគង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា “ឈ្មោះព្រឹក្សម្យ៉ាងកំពស់ ២០ -៣៥ម ដុះក្នុងព្រៃធំត្រជាល់ឬ ធំមធ្យម នៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។ ដើមគេអាចប្រើសម្រាប់ធ្វើគ្រឿងឈើផ្សេងៗបាន ។ តាមក្បួនឱសថបុរាណខ្មែរ ឫស និងសំបកខ្លែងគង់ គេប្រើជាថ្នាំបំពោកព្យាបាលជម្ងឺ បួសរយ និងរាគសន្លាក់ឆ្អឹង ។​”

ខ្លែងខ្លោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងខ្មៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​បក្សី​មួយ​ប្រភេទ ប្រវែង ៥៥-៦០ស.ម ពេញវ័យៈ ដងខ្លួនពណ៌ត្នោត កន្ទុយវែង និងឆែបបន្តិច ចុងស្លាបទី១ ពេលហើរឃ្លាតគ្នារាងដូចម្រាមដៃ មានដៅឆូតស ក្រោមស្លាបត្រង់គល់ស្លាបទី១។ ពេលមិនទាន់ពេញវ័យៈ ដងខ្លួនមានដៅឆូត និងអង្កន់សពាសពេញខ្លួន។ ទីជំរកៈ តំបន់វាល តំបន់ឆ្នេរ ទន្លេធំៗ និងតាមទីក្រុង។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ តែមួយចំនួនវត្តមាននៅរដូវប្រាំង មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ខែតុលា ដល់កុម្ភៈ។

ខ្លែងកូន​មាន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែងកន់ទោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែង កន់ ដូង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែង កង់ កែប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លែងបង្ហោះមួយប្រភេទ។

ខ្លែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សត្វ​ស្លាប​មួយ​ប្រភេទ សម្បុរ​ក្រហម​ក្រមៅ ត្រង់​ក​មាន​សម្បុរ-ស ចំពុះ​ខុប ក្រញាំ​ជើង​ចំណាប់​មាំ អាច​ចាប់​សត្វ​តូច​ៗ ស៊ី​បាន ។
រូបតំណាងសត្វខ្លែង ធ្វើដោយក្រដាសសម្រាប់បង្ហើរ
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លែងបង្ហើរ, បង្ហើរខ្លែង ។

ខ្លេវៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ដោយ​ហួច ដោយ​ផ្លុំ​ស្លឹក។
ឧទាហរណ៍៖ ហួច​ខ្លេវ​ៗ ផ្លុំ​ស្លឹក​ខ្លេវ​ៗ។

ខ្លួន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សព៌ាង្គរាង​កាយ ចិត្ត ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះកាយ

ខ្លូត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្លែ​ត្រសក់ ឪឡឹក ត្រឡាច ល្ពៅ ឃ្លោក ឬ ននោង​ខ្ចី​ៗ ដែល​ធំ​ជាង​ក្ដឹប តូច​ជាង​ចាស់។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លូត​ត្រសក់ ខ្លូត​ឪឡឹក ខ្លូត​ត្រឡាច ខ្លូត​ឃ្លោក ខ្លូត​ននោង ។ ប្រើ​ជា គុ. ក៏​បាន :ត្រសក់​ខ្លូត ។

ខ្លុះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា​ ទម្លុះ​ច្រមុះ​ក្របី​គោ ដើម្បី​នឹង​ដាក់​ខ្សែ​កន្លុះ; ទម្លុះ​ច្រមុះ​រួច​ទៅ​ហើយ ដល់​យក​ខ្សែ​កន្លុះ​ដោត ក៏​ហៅ​ថា ខ្លុះ ដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លុះ​ក្របី ខ្លុះ​គោ ។

ខ្លុយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​គ្រឿង​ភ្លេង​មហោស្រព​សម្រាប់​ផ្លុំ មាន​អណ្តាត​ជា​ស្នូល​ មាន​ហែប ។

ខ្លុងក្រហម, ខ្លុង ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សមួយប្រភេទកម្ពស់ ១៥-២៥ ម ដុះក្នុងព្រៃស្រោងលើដីទំនាប ឬលើភ្នំខ្ពស់រហូតដល់ ៨០០-១០០០ ម មាននៅប្រទេសច្រើន Bangladesh ភូមា ថៃ លាវ កម្ពុជា។ គេយកស្លឹកប្រក់ដំបូលខ្ទមបាន។ ឈើជាប់ល្អសម្រាប់ធ្វើក្តារងឿ ក្តារសង់ផ្ទះ​ និងទូក។

ខ្លុង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​មួយ​ប្រភេទ មាន​ក្រមរ​នៅ​សំបក មាន​មមីស​នៅ​ស្លឹក​ៗ​ធំ​ក្រាស់ ស្លឹក​ប្រើ​ជា​ថ្នាំ​ក្វាត​ជ្រាំង មាន​ជ័រ​ប្រើ​ការ​បាន​ហៅ​ថា ជ័រ​ទឹក ។

ខ្លុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំបោះ​មង្គល។
ឧទាហរណ៍៖ អំបោះ​ខ្លុក ។

ខ្លឺត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​លឿន ដែល​តឹង​ខ្លាំង។
ឧទាហរណ៍៖ រត់​ខ្លឺត តឹង​ខ្លឺត ។

ខ្លឹម​សារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ខ្លឹម​រឹង, ខ្លឹម​សំខាន់; ប្រយោជន៍​ថ្លៃ​ថ្លា ។

ខ្លឹមបារាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខ្លឹមដែលគេដាំជាគ្រឿងទេស ក្នុងសកលលោក។ ពូជដំបូងដែលមនុស្សលោកស្គាល់ ជាងបីពាន់ឆ្នាំហើយ មានដើមកំណើតក្នុងមជ្ឈិមបូព៌ាប្រទេស។ ខ្ទឹមបារាំងគេប្រើជាឱសថក៏បានដែរ។

ខ្លឹមក្រហម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ខ្ទឹមក្រហមក្លាយមកពីខ្ទឹមបារាំង ហេតុនេះបានជាមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្តដូចគ្នា តែមានផ្សេងគ្នា។ យើងប្រើខ្ទឹមក្រហមក្នុងការធ្វើម្ហូបអាហារ ដូចខ្ទឹមបារាំងដែរ។

ខ្លឹម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សាច់​ឈើ​ដែល​រឹង​នៅ​ខាង​ក្នុង​ស្រាយ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លឹម​ឈើ ។

              ទ្រព្យ​អ្វី​ៗ​ដែល​ជា​ទ្រព្យ​ឧត្តម​មាន​តម្លៃ​ក៏​ហៅ​ថា ខ្លឹម ដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លឹម​ទ្រព្យ ទ្រព្យ​មាន​ខ្លឹម ។

              អ្វី​ៗ​ដែល​ជា​ទី​គាប់​ចិត្ត​ណាស់​ក៏​ហៅ ខ្លឹម ដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លឹម​ចិត្ត ។

ខ្លី

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​តិច​ប្រវែង។
ឧទាហរណ៍៖ បន្ទាត់​ខ្លី សេចក្ដី​ខ្លី គំនិត​ខ្លី ជាដើម ។ពាក្យ​ផ្ទុយ​វែង ។

ខ្លី

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​តិច​ប្រវែង។
ឧទាហរណ៍៖ បន្ទាត់​ខ្លី សេចក្ដី​ខ្លី គំនិត​ខ្លី ជាដើម ។ពាក្យ​ផ្ទុយ​វែង ។

ខ្លាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​កម្លាំង​ច្រើន ។ ពាក្យ​ផ្ទុយ ខ្សោយ ។

ខ្លាញ់រាវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះវសា។

ខ្លាញ់ខាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះមេទោ។

ខ្លាញ់ក្តាម ព្រធ្លក ស្រម៉ស្បាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្ស កម្ពស់ ៦-១០ ម ដុះក្នុងព្រៃត្រជាក់ក្នុងទីរាបនិងទួលខ្ពស់រហូតដល់ ៥០០ម នៃឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន ជ្វា និងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ក្នុងកោះស៊ូម៉ាត្រា។ ឈើមានពណ៌ស មិនសូវជាប់ទេ អាចប្រើគ្រឿងដំបូលផ្ទះបាន ឫសង់ខ្ទម។ គេស្ងោរ ឫឆុងឫសខ្លាញ់ក្តាម ឱ្យនារីកំពុងសម្រាលកូនផឹក ដើម្បីឱ្យសម្រាលបានឆាប់ និងសម្រាប់ឃាត់ឈាម។