Author: Buy Khmer Book

មហាក្សត្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អធិរាជ ក្សត្រដែលជាចម្បង គឺក្សត្រដែលគ្រងរាជសម្បតិ្ត។

មហាកាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការប្រជុំចុះនៃកាលៈទេសៈ ឱកាសដ៏ធំ។

មហាកថានៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បកតិសំខ្យា
មានន័យថា ( បា. ) ចំនួនបកតិសំខ្យាមួយរយសែនកថានៈ ( ច្រើនប្រើតែក្នុងគម្ពីរខាងពុទ្ធសាសនា ) ។

មហាកណ្ឋាភណ្ឌ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងឥស្សរិយាភរណៈមួយប្រភេទ។ (ម.ព. គ្រឿងឥស្សរិយយស​ផង។)

មហា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឋានន្តរស័ក្ដិសម្រាប់បព្វជិតដែលដេញប្រយោគព្រះបរិយត្តិធម៌បាន គឺភិក្ខុឬសាមណេរដែលប្រឡងវិធីប្រែបាលីក្នុងទីសន្និបាតនៃមេប្រយោគមួយក្រុមជាអ្នកពិនិត្យ, អាចប្រែរួចមិនទើសទាក់, ហើយមានរាជានុញ្ញាតតាំងកំណត់ពីត្រឹមថ្នាក់ ៣ ប្រយោគឡើងទៅ, ហៅថា មហា ៣ ប្រយោគ, មហា ៤ ប្រយោគ ។ ល។ ហៅយ៉ាងខ្លីត្រឹមតែ មហា ភ្ជាប់ជាខាងដើមនៃបកតិនាមរបស់បព្វជិតនោះ ( ឋានន្តរនេះតាំងតាមលំអានបវេណីនៃពាក្យ មហា ដែលជាគុណបទនៃបកតិនាមរបស់ព្រះថេរៈទាំងឡាយអំពីបុរាណ ដូចយ៉ាង ព្រះមហា-សារីបុត្ត, ព្រះមហា-មោគ្គល្លាន, ព្រះមហា-កស្សប, ព្រះមហា-អានន្ទ ជាដើមនោះឯង ) ។ បុរសដែលគេសន្មតឲ្យជាអ្នកស្ដីទី មហាទេព ឬ មហាមន្ត្រី ក្នុងវេលាធ្វើមង្គលការអាពាហ៍ពិពាហ៍, ជាអ្នកនិយាយការគ្រប់ជំពូកជាមួយនឹងពួកមេបា; ហៅកាត់ពាក្យខ្លីត្រឹមតែ មហា ឬ អ្នកមហា ជាគូនឹងស្ត្រីជា អ្នកផ្លូវ, ចួនកាលហៅរួមថា អ្នកផ្លូវចៅមហា ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( មកពី សំ. មហត៑, មហន្ត៑; បា. មហន្ត > មហា ) ធំ; ច្រើន; ប្រសើរ; សម្បើម; ខ្លាំង…។ គុណនាមនេះសម្រាប់ប្រើជាបទសមាសរៀងជាខាងដើមនៃសព្ទដទៃ, ប្រើបានជាអនេករាប់ពុំអស់, ដូចជា : មហាថេរ ព្រះថេរៈធំ; មហាទាន ទានធំ; មហាមុនី អ្នកប្រាជ្ញធំ; មហារាជ ស្ដេចធំ; មហាវ័ន ព្រៃធំ; មហាសាលា សាលាធំជាដើម ។ សូម្បីភាសាខ្មែរក៏អាចប្រើសព្ទ មហា នេះផ្សំចូលជាបទសមាសបានខ្លះ ( តាមទម្លាប់ប្រើ ), ដូចជា : មហាកម្ជិល ខ្ជិលធំ, ដែលខ្ជឹលខ្លាំង; មហាក្រ ដែលក្រខ្លាំង, ដែលក្រក្រៃពេក; មហាខូច ខូចធំ, ដែលខូចបណ្ដាច់; មហាគំរក់ គំរក់បំផុត; មហាទូលាយ ទូលាយពន់ពេក; មហាប្រសើរ ប្រសើរក្រៃពេក; មហាព្រើល ព្រើលធំ, ព្រើលខ្លាំង; មហារពឹស រពឹសណាស់; មហាលំបាក លំបាកខ្លាំង; មហាល្មោភ ល្មោភក្រៃពេក, ល្មោភខ្លាំង; មហាអំណត់ អំណត់ខ្លាំង, ដែលអត់ឃ្លានខ្លាំងណាស់ ឬដែលប៉ិនអត់ទ្រាំពេក; មហាអំណាច អំណាចធំ, ដែលមានអំណាចច្រើនជាដើម ( ពាក្យក្រៅពីនេះដែលភ្ជាប់ មហា នៅខាងដើមទាំងប៉ុន្មានដូចមានតរៀងតាមលំដាប់អក្សរទៅ ) ។ មហាកច្ចាយនៈ ( មៈហាក័ចចាយ៉ៈន៉ៈ ) ន. ( បា. ) នាមព្រះមហាថេរមួយអង្គក្នុងពុទ្ធសម័យ ( រាប់ចូលក្នុងពួកអសីតិមហាសាវ័ក, ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់លើកសរសើរថា ជាអ្នកប៉ិនប្រសប់ខាងការសម្ដែងសេចក្ដីសេង្ខបឲ្យពិស្ដារទូលាយបាន ) ។ មានព្រះមហាថេរមូយអង្គផ្សេងទៀតមាននាមថា មហាកច្ចាយនៈ ដែរ កើតនៅក្នុងក្រុង មថុរា រដ្ឋសុរសេន ( ប្រទេសឥណ្ឌាភាគខាងត្បូង ដែលហៅថា រដ្ឋអវន្តិ ក្នុងសម័យបុរាណ ) ព្រះមហាកច្ចាយនត្ថេរអង្គនេះបានតែងវេយ្យាករណ៍ជាភាសាបាលីមួយគម្ពីរឈ្មោះ មូលកច្ចាយន ព្រមទាំងមេសូត្រជាគោលផងហៅថា កច្ចាយនសូត្រ ក្នុងពុទ្ធសតវត្សរ៍ទី ១១ គ្រិស្តសតវត្សរ៍ទី ៦, ជាវេយ្យាករណ៍បាលីចាស់ជាងបាលីវេយ្យាករណ៍ឯទៀត, សម្រាប់ឲ្យកុលបុត្ររៀនសូត្ររហូតមកដល់សម័យយើងសព្វថ្ងៃនេះ ។ មហាករុណា ( –កៈ– ) ន. ( សំ. បា. ) សេចក្ដីអាណិតធំឬច្រើន គឺអាណិតចំពោះសព្វសត្វមិនរើសមុខ ចង់ឲ្យរួចចាកទុក្ខភ័យទាំងអស់គ្នា ( ករុណារបស់ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ) ។ មហាកវី ( –កៈវ៉ី ) ន. ( សំ. បា. –កវិ ) អ្នកប្រាជ្ញាធំ, អ្នកប្រាជ្ញធំខាងការតែងកាព្យ ។ មហាកាព្យ ( –កាប ) ន. ( បា. ; សំ. –កាវ្យ ឬ –កាព្យ ក៏មានខ្លះ ) កាព្យធំ គឺកាព្យដែលមានដំណើរសេចក្ដីពិស្ដារវែង ។ មហាកោលាហល ( –កោល៉ាហល់ ) ន. ( សំ. បា. ) កោលាហលធំ គឺសូរសព្ទគឹកកងរំពងខ្លាំង, ការផ្អើលជ្រួលជ្រើមបញ្ចេញសូរសព្ទកងរំពងខ្លាំង ។ មហាក្សត្រ ( –ក្ស័ត ) ន. ( សំ. ) ក្សត្រធំ, ក្សត្រិយ៍ប្រសើរ; បើជាស្រ្តី មហាក្សត្រី ឬ មហាក្សត្រិយានី ។ មហាក្សត្រាធិរាជ ព្រះរាជាដែលក្រៃលែងជាងពួកមហាក្សត្រឬស្ដេច ដែលជាចម្បងក្នុងពួកមហាក្សត្រ ។ មហាក្សត្រិយ៍ ( –ក្ស័ត ) ន. ( សំ. –ក្សត្រិយ; បា. ខត្តិយ ) ដូចគ្នានឹង មហាក្សត្រដែរ ។ មហាក្សត្រិយវង្ស ឬ –ខត្តិយវង្ស វង្សមហាក្សត្រិយ៍; ដែលជាពូជពង្សនៃមហាក្សត្រិយ៍ ( ច្រើនប្រើជាគោរម្យព្រះនាមនៃក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ) ។ មហាគាមភោជក ( –គាមៈភោជៈកៈ ឬ –ជក់ ) ន. ( បា. ) អភិបាលស្រុក; ហៅជា សំ. ថា មហាគ្រាមភោជក ក៏បាន ( ម. ព. គាមភោជក និង គ្រាមភោជក ផង ) ។ មហាគ្រាម ន. ( សំ. ; បា. –គាម ) ស្រុកធំ ។ មហាចក្រពត្តិ ( –ច័កក្រៈព័ត ) ន. ( សំ. –ចក្រវរ្តិន៑ ; បា. –ចក្កវត្តិ ) ស្ដេចចក្រពត្តិធំ; ហៅថា មហាចក្រពត្តិរាជ ឬ ហៅខ្លីត្រឹមតែ មហាចក្រ ក៏មាន, គេច្រើននិយាយថា សម្បត្តិមហាចក្រ ( ម. ព. ចក្រពត្តិ ផង ) ។ មហាចោរ ( –ចោ ) ន. ( បា. ; សំ. –ចៅរ ) ចោរធំ ។ មហាជន ( –ជន់ ) ន. ( បា. ) ជនច្រើន, ពួកមនុស្សច្រើន, ប្រជាជន ។ មហាជាតក៍ ( –ជាត ) ន. ( សំ. បា. –ជាតក ) ជាតកធំ; ឈ្មោះគម្ពីរជាតកមួយខាងពុទ្ធសាសនាសម្ដែងរឿងរ៉ាវព្រះវេស្សន្ដរ . . . ; ពួកពុទ្ធសាសនិកជនរាប់អានណាស់, ច្រើននិមន្តភិក្ខុសាមណេរទេស្នា តាមកាលរដូវរៀងរាល់ឆ្នាំមិនសូវដែលខាន ( ហៅថា មហាជាតិ ឬ មហាវេស្សន្ដរជាតក ក៏បាន ) ។ មហាត្ម័ន ឬ មហាត្មា ន. ( សំ. មហាត្មន៑ < មហត៑ + អាត្មន៑ ; បា. មហាត្ត < មហន្ត + អត្ត ) ចិត្តដ៏ប្រសើរ, ចិត្តទូលាយ, ចិត្តឱបអរសាទរ ។ អ្នកដែលមានចិត្តជាបុណ្យ, ដែលមានចិត្តឱបអរសាទរក្នុងដំណើរចង់ឲ្យអ្នកទាំងពួងបានសេចក្ដីសុខ ( អ្នកប្រាជ្ញខាងផ្លូវទូន្មានចិត្ត, ហាត់ចិត្ត; ច្រើនហៅសំដៅមហាឫសី, យោគី ឬព្រះអរហន្ត ) ។ មហាត្រកូល ន. ( បា. មហាកុល ) ត្រកូលធំ, ពូជវង្សខ្ពង់ខ្ពស់ ( ម. ព. ត្រកូល ផង ) ។ មហាថេរ ( –ថេរ៉ៈ ឬ –ថែ ) ន.( បា. ) ថេរៈធំ, ព្រះថេរៈធំ; បើភិក្ខុនីជា មហាថេរី ” ថេរីធំ ” ( ម. ព. ថេរ : ន. ) ។ មហាទក្សា ឈ្មោះក្បួនហោរមួយបែប និយាយពីថ្ងៃកំណើតមនុស្សជាដើម ។ មហាទាន ន. ( បា. ) ទានធំ ( អំណោយធំ ) : ព្រះវេស្សន្ដរទ្រង់បានបំពេញមហាទានធំៗជាអស្ចារ្យ ។ មហាទុក្ខ ( –ទុក ) ន. ( បា. ) ទុក្ខធំ, ទុក្ខខ្លាំង ។ មហាទុរគត ឬ –ទុគ៌ត ន. អ្នកដែលក្រីក្រលំបាកខ្លាំង ( ម. ព. ទុគ្គត, ទុរគត, ទុគ៌ត ទៀតផង ) ។ មហាទុរភិក្ស ឬ –ទុរ្ភិក្ស ន. ដំណើរអត់ឃ្លានខ្លាំង, គ្រាអំណត់ខ្លាំង ( ម. ព. ទុព្ភិក្ខ, ទុរភិក្ស, ទុរ្ភិក្ស ទៀតផង ) ។ មហាទេព ( –ទេប ) ន. ឋានន្តរមន្រ្តីទីចាងហ្វាងឆ្វេងក្រុមព្រះរាជមន្ទីរ ( រឿនហ្លួង ) ក្នុងព្រះបរមរាជវាំងនៃកម្ពុជរដ្ឋ : ឧកញ៉ាមហាទេព ( ជាគូនឹង ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រី; ម. ព. ទេព ផង ) ។ មហាទ្វីប ន. ទ្វីបធំ; តាមលទ្ធិពុទ្ធសាសនាថាមាហាទ្វីបមាន ៤ គឺ បុព្វវិទេហៈ ឬ បូព៌វិទេហទ្វីប, ជម្ពូទ្វីប, អបរគោយានទ្វីប, ឧត្តរកុរុទ្វីប; តាមលទ្ធិបុរាណប្រាប់ចំនួននិងឈ្មោះផ្សេងៗគ្នា ខុសពីបែបនេះក៏មាន; តាមលទ្ធិសព្វថ្ងៃនេះថា មហាទ្វីបចាស់ គឺទ្វីបដែលគេស្គាល់ជាក់មកយូរហើយមាន៣គឺ ទ្វីបអាស៊ី, ទ្វីបអឺរ៉ុប, ទ្វីបអាហ្រ្វិគ; មហាទ្វីបថ្មីគឺទ្វីបដែលគេទើបនឹងស្គាល់ក្នុងសម័យខាងក្រោយមកមាន២ ទៀតគឺ ទ្វីបអាមេរិគ, ទ្វីបអូស្យានី; រួមមហាទ្វីបទាំងចាស់ទាំងថ្មីជា ៥ ហៅថា មហាទ្វីបប្រាំភាគ ( ម. ព. ទ្វីប ផង ) ។ មហាធានី ន. ក្រុងធំ, មហានគរ ( ម. ព. ធានី ផង ) ។ មហានគរ ន. នគរធំ, ក្រុងធំ ។ នគរធំ ក្នុងខែត្រសៀមរាប ( ម. ព. នគរ, នគរធំ ផង ) ។ មហានទី ន. ស្ទឹងធំ, ទន្លេធំ ( ម. ព. នទី ផង ) មហានរក ន. នរកធំ ( ម. ព. នរក ផង ) ។ មហានាគ ន. នាគធំ; ដំរីធំ . . . ។ លោកអ្នកប្រសើរបំផុត ( ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ); ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ, ព្រះអរហន្ត . . . ( ម. ព. នាគ ផង ) ។ មហានិកាយ ន. ឈ្មោះពួកបព្វជិតពុទ្ធសាសនិកក្នុងប្រទេសសៀម លាវ ខ្មែរ សម័យសព្វថ្ងៃនេះ, ជាពីរឬជាគូនឹងធម្មយុត្តិកនិកាយ ( ឈ្មោះនិកាយទាំង ២ នេះកើតមានឡើងជាដំបូងនៅប្រទេសសៀម ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ២៤ នៃពុទ្ធសករាជ ( ម. ព. និកាយ ផង ) ។ មហានុភាព ( – ភាប ) ន. អានុភាពធំ, អំណាចខ្លាំង, មហាអំណាច ( ម. ព. អានុភាព ផង ) ។ មហាបណ្ឌិត ន. អ្នកប្រាជ្ញធំ ( ម. ព. បណ្ឌិត ផង ) ។ មហាប្រឹថពី ន. ផែនដីធំ គឺផ្ទៃផែនដីទាំងមូល ( ម. ព. ប្រឹថពី ផង ) ។ មហាផល ( –ផល់ ) ន. ផ្លែធំ; សំដៅយកផ្លែធំៗទាំងពួង មានផ្លែដូង, ត្រឡាច, ឪឡឹក ជាដើម ( ម. ព. ផល ផង ) ។ មហាពន ( –ពន់ ) ន. ព្រៃធំ ( ដូចគ្នានឹង មហាវ័ន ដែរ ) ។ ឈ្មោះកណ្ឌទី ៧ នៃគម្ពីរមហាជាតក៍ : កណ្ឌមហាពន ( ព. ពុ. ) ។ មហាពិធី ន. ពិធីធំ គឺរបៀបដែលរៀបជាពិធីបុណ្យឬក្បួនហែយ៉ាងធំ ( ម. ព. ពិធី ផង ) ។ មហាពេទ្យ ( –ពែត ) ន. ពេទ្យធំ, គ្រូពេទ្យធំ ( ម. ព. ពេទ្យ ផង ) ។ មហាពោធិ ន. ដើមពោធិ៍ដ៏ប្រសើរ គឺដើមពោធិ៍ដែលព្រះសក្យមុនីគោតមទ្រង់គង់ក្នុងម្លប់ក៏បានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ ។ មហាពោធិស្ថាន ទីដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់បានត្រាស់ ( ម. ព. ពោធិ និង ពោធិ៍ ផង ) ។ មហាព្រហ្ម ( –ព្រំ ) ន. ( បា. ) ព្រហ្មធំ ។ ឈ្មោះឋានព្រហ្មជាន់ទី ៣ ក្នុងរូបព្រហ្ម ១៦ ជាន់ ។ មហាព្រហ្មមុនី ( –ព្រំមៈ– ) ន. ឋានន្តរសម្រាប់បព្វជិតក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ទីរាជាគណៈរឿនហ្លួង, មាននាទីជាភត្តុទេ្ទសក៍និងការប្រិតប្រៀបរៀបចំភិក្ខុសង្ឃឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ត្រឹមត្រូវ ក្នុងព្រះរាជនិមន្តន៍ . . . ( ជាគូគ្នានឹង ព្រះមហាវិមលធម្ម ) ។ មហាភិនិស្រ្កម ( –ភិនិស-ស្ក្រំ ) ន. ( សំ. មហត៑ ឬ មហន្ត៑ + អភិនិឞ្រ្កម ឬ –មណ; បា. មហាភិនិក្ខមន ) ការចេញដើម្បីគុណដ៏ធំក្រៃលែង គឺការចេញទ្រង់ព្រះផ្នួសនៃព្រះមហាសត្វក្នុងបច្ឆិមភព ( ការចេញបួសធ្វើទុក្ករកិរិយាឲ្យបានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ ) : មហាភិនិស្រ្កមនៃព្រះមហាសត្វ; សរសេរជា មហាភិនិស្រ្កមណ៍ ឬ មហាភិនេស្ក្រមណ៍ ក៏បាន ( ព. ពុ. ) ។ មហាភូត ឬ –ភូតរូប ( ម. ព. ភូតរូប ) ។ មហាមគ្គ ឬ –មាគ៌ា ( –ម័ក ឬ –មារគា ) ន. ផ្លូវធំ ( ម. ព. មគ្គ និង មាគ៌ា ផង ) ។ មហាមន្ត្រី ( –មន់ត្រី ) ន. ឋានន្តរមន្ត្រីក្រុមព្រះរាជមន្ទីរ ( រឿនហ្លួង ) ជាចាងហ្វាងស្ដាំ : ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រី; ជាគូនឹងឧកញ៉ាមហាទេព ( ម. ព. មន្រ្តី ផង ) ។ មហាមាត្រ ឬ មហាមាត្យ ( –ម៉ាត ) ន. ( សំ. ; បា. មហាមត្ត ) មន្ត្រីមានស័ក្តិធំ, សេនាបតី; ហៅថា រាជមហាមាត្រ ក៏មាន ( ច្រើនប្រើតែពីក្នុងសម័យបុរាណ, សម័យសព្វថ្ងៃនេះ ជួនកាលប្រើជាឋានន្តរសម្រាប់មន្រ្តីសាមញ្ញក៏មាន ) ។ មហាមាយា ន. ( បា. ) ព្រះនាមព្រះអគ្គមហេសីនៃព្រះបាទសិរីសុទ្ធោទនៈ ( ព្រះមាតានៃព្រះសក្យមុនីសព្វញ្ញុពុទ្ធ ) : សម្ដេចព្រះមហាមាយា; ហៅថា សម្ដេចព្រះមាយា ឬ សម្ដេចព្រះសិរីមហាមាយា ក៏បាន ( ម. ព. ពុទ្ធមាតា និង មាយា ផង ) ។ មហាមិត្ត ឬ –មិត្រ ( –មិត ) ន. មិត្រធំ, មិត្រប្រសើរ, មិត្រខ្ពង់ខ្ពស់ ( ក្នុងសម័យបុរាណច្រើនប្រើចំពោះក្សត្រិយ៍ដែលជាមិត្រនឹងក្សត្រិយ៍ប្រទេសដទៃ; ម. ព. មិត្ត ឬ មិត្រ ទៀតផង ) ។ មហាមុនី ន. អ្នកប្រាជ្ញធំ; ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ( ម. ព. មុនី ផង ) ។ មហាមេឃ ( –មេក ) ន. ( បា. ) ពពកខាប់ដាលខ្មៅងងឹតដាបដែលបង្អុរភ្លៀង, ភ្លៀងធំ, ភ្លៀងខ្លាំង ។ មហាមោគ្គល្លាន ( ម. ព. មោគ្គល្លាន ) ។ មហាយញ្ញ ( –យ៉ាញ់ៈញៈ ឬ –យ៉ាញ់ ) ន. ( បា. ) យញ្ញធំ, ការបូជាធំ ( ច្រើនប្រើខាងលទ្ធិព្រាហ្មណ ) : ធ្វើមហាយញ្ញ ។ មហាយាន ន. ( សំ. បា. ) យានធំ ។ ឈ្មោះពួកពុទ្ធសាសនិកដែលបែកលទ្ធិចេញផ្សេងច្រើនអន្លើឃ្លាតពីលទ្ធិដើម ដូចយ៉ាងពួកអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសចិន, ជប៉ុន, យួន ជាដើមហៅថា ពួកមហាយាន ឬ លទ្ធិមហាយាន សំដៅសេចក្ដីថា “ពួកឬលទ្ធិមានធម៌ជាយានដ៏ធំឬជាយានដ៏ប្រសើរ” ( ជាគូគ្នានឹង ហីនយាន; ហៅថា អាចរិយវាទ ឬ អាចរិយវាទី ” អ្នកពោលតាមលទ្ធិអាចារ្យ ( របស់ខ្លួន ) ” ក៏បាន ( ជាគូគ្នានឹង ថេរវាទ ឬ ថេរវាទី ) ហៅថា ឧត្តរនិកាយ “ពួកខាងជើង” ក៏បាន ( ជាគូគ្នានឹង ទក្ខិណនិកាយ ) ។ ពួកឬលទ្ធិទាំងនេះកើតមានឡើង ( មុនដំបូងក្នុងមជ្ឈិមប្រទេស ) តាំងពីក្នុងខាងដើមសតវត្សរ៍ទី ២ នៃពុទ្ធសករាជតរៀងមក ។ មហាយុគ ( –យុក ) ន. ( សំ. បា. ) យុគធំ គឺកាលឬសម័យដែលយូរអង្វែងគ្រប់ចំនួនយុគទាំង៤; តាមលទ្ធិបុរាណថា កាលវែងចំនួនបួនលានបីសែនពីរហ្មឺន ( ៤. ៣២០.០០០ ) ឆ្នាំមនុស្សលោក ( ម. ព. យុគ ផង ) ។ មហាយុទ្ធ ( –យុត ) ន. ( សំ. បា. ) ចម្បាំងធំ, មហាសង្គ្រាម ( ហៅថា មហាយុទ្ធនា ក៏បាន ) ។ មហារញ្ញ ឬ មហារណ្យ ( –រ៉ាញ់ ឬ –រ៉ន់ ) ន. ( បា. ឬ សំ. ) ព្រៃធំ, មហាវ័ន, ព្រហាវ័ន ( ព. កា. ) ។ មហារដ្ឋ ( –រ័ត ) ន. ( បា. ; សំ. –រាឞ្ត្រ ) ដែនធំ ។ ឈ្មោះដែនមួយនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាប៉ែកខាងលិច ( ច្រើនហៅថា មហារាស្ត្រ ) ។ មហារាជ ( –រាច ) ន. ( បា. ) ស្ដេចធំ ។ មហារាជានុភាព អានុភាពនៃស្ដេចធំ ។ មហារាត្រ ( –រាត ) ន. ( សំ. ) វេលាអធ្រាត្រ ( ព. កា. ) ។ មហារោរព ( –រោរប់ ) ន. ( បា. មហារោរុវ ; សំ. មហារៅរវ ឈ្មោះនរកធំមួយ ( រោរពនរកធំ ) ។ គុ. ដែលមានសូរសព្ទសម្រែកដោយសេចក្ដីទុក្ខឮខ្លាំងក្រៃ; ដែលមានសូរសម្រែកថ្ងូរខ្លាំងគួរខ្លាច ។ ព. ប្រ. ទីមហារោរព ទីដែលមានមនុស្សឬសត្វអនាថាឈឺចាប់ជាទម្ងន់ ស្រែកថ្ងូរឮសូរសព្ទខ្លាំងៗ; មនុស្សមហារោរព មនុស្សអនាថោ ដែលមានជំងឺធ្ងន់ស្រែកថ្ងូរឮខ្លាំងៗឥតស្រាក ។ មហាលាភ ( –លាប ) ន. ( សំ. បា. ) លាភធំ, ការបានផលប្រយោជន៍យ៉ាងធំ ។ មហាលោភ ( –លោប ) ន. ( សំ. បា. ) លោភយ៉ាងធំ, លោភខ្លាំង, សេចក្ដីជំពាក់ចិត្តខ្លាំង ។ គុ. ដែលមានលោភធំ, ដែលមានសេចក្ដីជំពាក់ចិត្តខ្លាំង ។ មហាវគ្គ ( –វ័ក ) ន. ឬ គុ. ( បា. ; សំ. –វគ៌ ) វគ្គធំ; ដែលមានវគ្គធំៗ ។ ឈ្មោះវិនយបិដកមួយគម្ពីរនិយាយពីវិន័យខាងពុទ្ធសាសនា មានសេចក្ដីជាពួកៗដែលហៅថា ខន្ធកវិន័យ មាន១០ខន្ធកៈ ។ មហាវ័ន ន. ( សំ. បា. –វន ) ព្រៃធំ ។ មហាវិថី ន. ( សំ. បា. មហាវិថី; បារ. boulevard ឬ boulevart ) ផ្លូវធំៗក្នុងទីក្រុង ។ មហាវិទ្យាល័យ ( –វិត-ទ្យាល៉ៃ ) ន. ( សំ. –វិទ្យា + អាលយ ) កន្លែងសម្រាប់រៀនវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់, សាលារៀនចំណេះខ្ពស់ ។ មហាវិមលធម្ម ( –វិមៈលៈធ័ម ឬ ត. ទ. ស្រ. –វិមល់លៈធ័ម ) ន. ឋានន្តរសម្រាប់បព្វជិតក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ទីរាជាគណៈរឿនហ្លួង, មានមុខងារជាភត្តុទ្ទេសក៍ក្នុងព្រះរាជនិមន្តន៍និងការប្រិត ប្រៀបព្រះភិក្ខុសង្ឃឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់រៀបរយ : ព្រះមហាវិមលធម្ម ( ជាគូគ្នានឹង ព្រះមហាព្រហ្មមុនី ) ។ មហាវិហារ ( –វិហ៊ា ) ន. ( សំ. បា. ) វត្តធំ, កុដិធំ ។ ខ្មែរប្រើពាក្យនេះសំដៅចំពោះតែរោងឧបោសថធំៗ ក្នុងវត្តនីមួយៗ ។ មហាវីរិយៈ ( –វីរិយៈ ) ន. ( បា. វីរិយ; សំ. –វីយ៌ ) ព្យាយាមធំ, សេចក្ដីប្រឹងប្រែងខ្លាំង គឺព្យាយាមធ្វើពុំមានឈប់ . . . ។ មហាសករាជ ( –សៈកៈរ៉ាច ឬ –ស័កក្រាច ) ន. សករាជធំ, កើតមុនចុល្លសករាជ ៥៦០ ឆ្នាំ ក្នុងកាលពុទ្ធសករាជ ៦២១ ( ប្រើអក្សរសង្ខេបថា ម. ស. ) ។ មហាសក្ការៈ ន. សក្ការៈធំឬច្រើន ( ម. ព. សក្ការៈ ផង ) ។ មហាសង្កា្រន្ត ( –សង់ក្រាន ) ន. សំបុត្រប្រាប់ដំណើរចូលឆ្នាំថ្មី ព្រមទាំងទំនាយទឹកភ្លៀងជាដើមក្នុងឆ្នាំនោះផង; ប្រក្រតិទិនឬប្រតិទិន ( ម. ព. សង្ក្រាន្ត ផង ) ។ មហាសង្គ្រាម ( –សង់គ្រាម ) ន. ចម្បាំងធំ ( ម. ព. សង្គ្រាម ផង ) ។ មហាសង្ឃរាជ ( –សង់ឃៈរាច ) ន. ( បា. សំ. < មហា + សង្ឃ + រាជ ” ស្ដេចសង្ឃធំ ” ) សមណស័ក្តិទីសម្ដេចថ្នាក់ខ្ពស់បំផុត សម្រាប់បព្វជិតក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, បានទទួលសមណុត្តមាភិសេក មាននាទីជាស្ដេចខាងសង្ឃជាធំបំផុតជាងបព្វជិតទាំងអស់ក្នុងដែនកម្ពុជាទាំងមូល, អ្នកទាំងពួងនិយាយស្ដីទៅរកត្រូវប្រើសម្ដីជារាជសព្ទទាំងអស់ : សម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជ ទ្រង់សោយ, ទ្រង់ផ្ទំ ។ ល ។ ( ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ មិនមែនមានសមណស័ក្តិនេះរាល់រាជ្យក្សត្រិយ៍ទេ, ចួនកាលក៏មានត្រឹមតែទីជា សង្ឃនាយក ប៉ុណ្ណោះ ) ។ មហាសត្ត ឬ –សត្វ ( –ស័ត ) ន. ( បា. ឬ សំ. ) សត្វប្រសើរ; ពាក្យសម្រាប់ហៅពោធិសត្វដែលកំពុងបំពេញបារមី ជិតនឹងដល់កាលកំណត់បានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ ( ព. ពុ. ) ។ មហាសត្រូវ ន. សត្រូវធំ ( ម. ព. សត្រូវ ផង ) ។ មហាសន្និបាត ន. ការប្រជុំធំ, មហាសមាគម ( ម. ព. សន្និបាត ផង ) ។ មហាសមាគម ( –សៈម៉ាគំ ) ន. ការមកជួបជុំគ្នាច្រើន, ការប្រជុំគ្នាយ៉ាងធំ ( ម. ព. សមាគម ផង ) ។ មហាសមុទ្ទ ឬ –សមុទ្រ ( –សៈម៉ុត ) ន. ( បា. ឬ សំ. ) សមុទ្ទធំ ។ មហាសម្មតរាជ ( –ស័ម-ម៉ៈតៈរាច ) ន. ( បា. ) ព្រះនាមប្រថមក្សត្រិយ៍ក្នុងខាងដើមនៃភទ្រកល្បនេះ : ព្រះបាទមហាសម្មតរាជ ( ម. ព. មនុ ផង ) ។ មហាសារីបុត្ត ឬ –បុត្រ ( ម. ព. សារីបុត្ត ) ។ មហាសាល គុ. ឬ ន. ( សំ. បា. ) ដែលមានទ្រព្យខ្លឹមសារច្រើន; អ្នកមានទ្រព្យច្រើនលើសលន់ . . . ; ហៅតាមថ្នាក់វណ្ណៈថា ខត្តិយមហាសាល, ព្រាហ្មណមហាសាល, គហបតិមហាសាល ។ មហាសាលា ( –សាល៉ា ) ន. ( បា. ) សាលាធំ ។ មហាសាវក ឬ –វ័ក ( –សាវ៉ាក់ ) ន. ( បា. –សាវក; សំ. –ឝ្រាវក ) សាវ័កធំ គឺព្រះមហាថេរទាំងឡាយ ដែលជាសិស្សសំខាន់របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ក្នុងពុទ្ធសម័យ, មាន ៨០ អង្គ ហៅថា អសីតិសាវក ឬ អសីតិមហាសាវ័ក ( ព. ពុ. ) ។ មហាសេដ្ឋី ( –សេត-ឋី ) ន. ( បា. ) សេដ្ឋីធំ ( ម. ព. សេដ្ឋី ផង ) ។ មហាសេវ័ក ឬ –សេវកាមាត្យ ( –សេវ៉ាក់ ឬ –សេវ៉ៈកាម៉ាត ) ន. សេវ័កធំឬសេវកាមាត្យធំ ( ម. ព. សេវ័ក និង អមាត្យ ផង ) ។ មហាស្រណុក ន. ស្រណុកច្រើន គឺអ្នកដែលរមែងនៅជាសុខមិនប្រទះសេចក្ដីនឿយហត់; កិច្ចការឬដំណើរអ្វីមួយដែលងាយដែលស្រួលជាបំផុត ។ ឈ្មោះបូសឬពិសដែលចាប់កើតឡើងបណ្ដាលឲ្យតែងងុយដេក ។ មហាអមាត្យ ( –អៈម៉ាត ) ន. អមាត្យធំ , មន្រ្តីធំ ( ម. ព. អមាត្យ ផង ) ។ មហាអវីចី ( –អៈ– ) ន . ( បា. –អវីចី ) ឈ្មោះនរកអវីចីធំ ។ មហាឥសី ឬ មហាឫសី ន. ( បា. ឥសិ, មហិសិ; សំ. មហរ្សិ < មហា+ ឫឞិ ) ឥសីធំ, ឫសីប្រសើរ ។ មហាឧបរាជ ( –ឧប៉ៈរ៉ាច ) ន. ឋានន្តរស័ក្ដិសម្រាប់ក្សត្រិយ៍ទីឧបរាជក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ : សម្ដេចព្រះមហាឧបរាជ ( ម. ព. ឧបរាជ ផង ) ។ មហាឫសី ( ម. ព. មហាឥសី ) ។ល។

មហស្ចារ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មហច្ឆរិយ < មហន្ត > មហ + អច្ឆរិយ ; សំ. < មហត៑ + អាឝ្ចយ៌ ) អស្ចារ្យធំ, អស្ចារ្យខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ កើតមហស្ចារ្យ, មានមហស្ចារ្យ, ជាមហស្ចារ្យ ( និយាយថា មហាអស្ចារ្យ ក៏មាន ) ។

មហល្លកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្សចាស់, តាឬជីតា; បើស្រ្តីជា មហលិ្លកា ( ព. កា. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ចាស់, ដែលមានអាយុច្រើន ។

មហល្លកភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. –ភាវ ) ភាពនៃមនុស្សចាស់, បែបបទជាអ្នកចាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំមានអាយុ ៧០ ចូលក្នុងមហល្លកភាពហើយ ។ បើស្រ្តីជា មហល្លិកាភាព ។

មហយ្យិកា

មានន័យថា ( ម. ព. មហយ្យកោ ) ។

មហយ្យកោ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មហន្ត > មហ ” ធំ ” + អយ្យក ” ជីតា, តា “; សំ. មហត៑ + អាយ៌ក ) ជីតាទួត; ( រ. ស. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះមហយ្យកោ ឬ សម្ដេចព្រះមហយ្យកោ; បើស្ត្រីជា មហយ្យកា, តែខ្មែរច្រើនប្រើជា មហយ្យិកា “ជីដូនទួត”; ( រ. ស. ) : ព្រះមហយ្យកា ឬ ព្រះមហយ្យិកា ( ប្រើជាទីសម្ដេចក៏មាន ) ។

មហយ្យកា

មានន័យថា ( ម. ព. មហយ្យកោ ) ។

មហន្ធការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < មហន្ត > មហ ” ធំ ” + អន្ធការ ” ងងឹត ” ) ងងឹតធំ, ងងឹតខ្លាំង ។
👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានងងឹតខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ទីមហន្ធការ ។

មហន្តរាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹត្តិការណ៍ទាន់ហន់យ៉ាងសម្បើមអស្ចារ្យ។

មហន្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម

មានន័យថា ( បា. ; សំ. មហត៑, មហន្ត៑ ) ធំ; ច្រើន; ប្រសើរ; សម្បើម . . . ។ មហន្តគុណ ( មៈហន់តៈគុន ) គុណធំ, គុណធ្ងន់ ។ មហន្តទោស ( មៈហន់តៈ— ) ទោសធំ, ទោសធ្ងន់ ។ មហន្តរាយ ( មៈហន់-តៈរ៉ាយ ) អន្តរាយធំ, សេចក្ដីវិនាសធំ
ឧទាហរណ៍៖ មានមហន្តរាយដោយត្រូវភ្លើងឆេះផ្ទះ ។

មហទ្ធន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < មហត៑ ឬ មហន្ត ” ច្រើន” + ធន “ទ្រព្យ ” ) ដែលមានទ្រព្យច្រើន; អ្នកមានទ្រព្យច្រើន ( អ្នកមាន ); បើស្រ្តីជា មហទ្ធនា ឬ មហទ្ធនី ( ព. កា. ) ។
👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. < មហត៑ ឬ មហន្ត ” ច្រើន” + ធន “ទ្រព្យ ” ) ដែលមានទ្រព្យច្រើន; អ្នកមានទ្រព្យច្រើន ( អ្នកមាន ); បើស្រ្តីជា មហទ្ធនា ឬ មហទ្ធនី ( ព. កា. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនជាថៅកែធំ ទាំងក្នុងឧស្សាហកម្ម ទាំងក្នុងហិរញ្ញវត្ថុ(ច្រើនតែនៅក្នុងប្រទេសមូលធន)។

មហត្ឃ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ថ្លៃច្រើន ដែលជាទីថ្នាក់ថ្នម ចំទួយ ដែលលើកទុកដាក់ដោយឡែក ។
ឧទាហរណ៍៖ វត្ថុមហត្ឃ ជាទីប្រាថ្នារបស់មនុស្សគ្រប់គ្នា ។

មហណ្ណព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មហណ្ណវ < មហន្ត > មហ ” ធំ ” + អណ្ណវ ” សមុទ្រ ” ; សំ. មហាណ៌វ < មហន្ត៑ > មហា + អណ៌វ ) សមុទ្រធំ, មហាសមុទ្រ ( ច្រើនប្រើក្នុងកាព្យ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ សេ្ដចហែលកណ្ដាលមហណ្ណព កន្លងថ្ងៃយប់ច្រើនវេលា ប្រទះហ្វួងត្រីផងនានា រាជាហែលកាត់ឥតមានភ្លឹក ។ ល ។

មហកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មហ ” បូជា ” + កម៌ន៑ ” ការធ្វើ, អំពើ ” ) ការធ្វើបូជា; ការឆ្លងបុណ្យ, ការសម្ពោទ្យឬពិធីសម្ពោធ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើមហកម្ម, បុណ្យមហកម្ម ។

មស្សុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. ឝ្មឝ្រុ ឬ ឝ្មឝ្រុន៑ ) ពុកចង្កា, ពុកមាត់ឬពុកចង្កានិងពុកមាត់; ( រ. ស. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះមស្សុ ។

                     មស្សុកម្ម ( ម័ស-សុក័ម ) ការកោរពុកចង្កា ឬការកោរពុកមាត់ពុកចង្កា ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើមស្សុកម្ម ។

មសូររួម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មសូរដែលញ៉ាំងឱ្យពន្លឺរួមចូលជិតគ្នា បាញ់ឆ្ពោះទីតែមួយ ។

មសូររីក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មសូរដែលញ៉ាំងពន្លឺឱ្យរីកសាយ ដូចយ៉ាងចង្កៀងពិល ជាដើម។

មសូរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កែវ ឫកែវផលិតរាងជ្រលម ប្រើក្នុងទស្សនភណ្ឌសម្រាប់ឱ្យពន្លឺឆ្លុះត្រឡប់បាន ដូចយ៉ាងកែវវ៉ែនតាជាដើម ។

មសិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ម្រែង; ខ្មៅដុស, ទឹកសរសេរ ( ទឹកខ្មៅ ); សម្រាប់ប្រើជារាជសព្ទ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះមសិ ( ទឹកសរសេរសម្រាប់ក្សត្រិយ៍ ) ។ មសិធាន ឬ មស្យាធារ ( សំ ) ដបទឹកសរសេរ ( ដបទឹកខ្មៅ ) ។

មសារគល្ល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ត្បូងភ្នែកឆ្មា ។
ឧទាហរណ៍៖ មសារគល្លជាទ្រព្យត្រជាក់ត្រជំ ( មើលក្នុងពាក្យ ភ្នែកឆ្មា ទៀតផង ) ។

មល្លិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សំ. ) ម្លិះរួត ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្កាមល្លិកា, ដើមមល្លិកា ( សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យដែលមានពាក្យចួនត្រូវសម្រួល ) : មល្លិកាជាផ្កាក្រអូបឆ្ងាញ់ គួរឲ្យស្រឡាញ់ចង់ដាំដើម ដាំក្នុងសួនច្បារដ៏ល្អឆ្នើម ត្រូវទឹកសន្សើមផ្ការីកស្រស់ ។

មល្លភូមិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីវាលនៅកណ្តាលកន្លែងអង្គុយ ជាថ្នាក់មានចាក់ខ្សាច់ សម្រាប់ប្រជល់សត្វ ឬប្រចាក់គ្នា ។

មល្ល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ដែលមាំទាំ, រឹងប៉ឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកចំបាប់ ។ ឈ្មោះជាតិមនុស្សពួកមួយក្នុងមជ្ឈិមប្រទេសជាន់ពុទ្ធកាល ។ មល្លយុទ្ធ ( ម៉ល់-លៈយុត) ការចំបាប់គ្នា, លេងចំបាប់ ។ មល្លរាជ ( ម៉ល់-លៈរាច ) ព្រះរាជាជាតិមល្លៈ; ពួកព្រះរាជាទាំងនេះដែលចាត់ការថ្វាយព្រះភ្លើងព្រះបរមសពនៃព្រះសក្យមុនីសម្ពុទ្ធ ។

មល៉ាយូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជាតិមនុស្សនៅមលក្កា ។
ឧទាហរណ៍៖ ជាតិមល៉ាយូ, ពួកមល៉ាយូ ។

មលមោចនា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មុខងារទាំងឡាយនៃសរីរាង្គ ដែលបន្សាត់ចោលនូវគ្រឿង មន្ទិលមានមូត្រ ញើសជាដើម ។

មលក្កា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះទៀបកោះឬស្ទើរកោះមួយក្នុងឥណ្ឌូចិន នៅជាចន្លោះនៃសមុទ្រឥណ្ឌានិងសមុទ្រចិន, ក្រុងធំឈ្មោះ ស័ង្គប៉ូរ, ជាតិមនុស្សអ្នកទៀបកោះនេះហៅថា មល៉ាយូ ( ម. ព. ទៀបកោះ និង ស្ទើរកោះ ផង ) ។

មរុកន្តារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ផ្លូវឆ្ងាយដាច់ស្រយាលប្រកបដោយខ្សាច់, វាលខ្សាច់ល្ហល្ហេវវែងឆ្ងាយគ្មានដើមឈើដុះ, សមុទ្រខ្សាច់ ( ម. ព. កន្តារ ផង) ។
ទីវាលខ្សាច់ល្ហល្ហេវកម្រមានដើមឈើដុះ។

មរិចិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បាតុភូតបង្កើតនៅទីវាល ដែលនាំឱ្យឃើញ ហាក់ដូចជាស្រមោលផ្ងារឡើងចេញពីទឹក ការស្រមើស្រម័យឃើញ ។

មរិចរស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រសហឺរ ដែលមានក្នុងគ្រាប់ម្រេចខ្មៅ ។

មរតក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ម្ឫតក; បា. មតក ) បុគ្គលដែលស្លាប់ហើយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទ្រព្យមរតក គឺទ្រព្យរបស់បុគ្គលដែលស្លាប់ហើយ ។

                       ខ្មែរប្រើសំដៅសេចក្ដីថា “ទ្រព្យដំណែលឬទ្រព្យសំបាច់របស់បុគ្គលស្លាប់” ក៏មាន, ដូចជា : ទទួលមរតក, ទាមយកមរតក, ត្រូវបានមរតក ជាដើម ច្រើនសរសេរជា មរដក មកយូរហើយ ( គួរកុំសរសេរតទៅទៀត ) ។ ម. ព. មតក ឬ មតកៈ ផង ។

មរណ–

មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ មរណៈ ) ។

មរណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មរណៈ ) ។

មរណៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មរណ ) សេចក្ដីស្លាប់ ។ មរណកាល កាលកំណត់ដែលត្រូវស្លាប់, ពេលស្លាប់; ខ្មែរច្រើននិយាយសំដៅសេចក្ដីថា “ស្លាប់” ឬ “សេចក្ដីស្លាប់”
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើមរណកាល, ទទួលមណកាល ។

                      មរណចេតនា ( មៈរៈណៈចេតៈន៉ា ) ចេតនាដែលប៉ងនឹងសម្លាប់ ។ មរណទុក្ខ ទុក្ខដែលកើតព្រោះមរណៈ, ទុក្ខដែលមានក្នុងវេលាជិតស្លាប់ ។ មរណទូត បម្រើរបស់មរណៈ គឺជរាព្យាធិដែលទុក្ខដូចជាបម្រើរបស់សេចក្ដីស្លាប់ប្រើឲ្យមក, ហៅថា យមទូត ក៏បាន ( ព. ប្រ. ) ។ មរណធម៌ ធម្មតារបស់មរណៈឬមរណៈដែលរមែងមានជាធម្មតា ។ មរណនាម នាមសម្រាប់បុគ្គលស្លាប់; សម្រាប់ប្រើចំពោះតែឥស្សរជនថ្នាក់ខ្ពស់មានក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យជាដើម, ដូចជា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះហរិរក្សរាមា, លុះទ្រង់សោយព្រះទិព្វជង្គតទៅហើយ, ថ្វាយព្រះមរណនាមជា ព្រះបរមកោដ្ឋ ( ព្រះករុណាព្រះបរមកោដ្ឋ ។ ម. ព. នរោត្តម ផង ) ។ មរណបណ្ណ ( មៈរៈណៈប័ន ) សំបុត្រប្រាប់សេចក្ដីឲ្យអ្នកដទៃសម្លាប់គេ ។ មរណភ័យ ភ័យអំពីមរណៈ, សេចក្ដីខ្លាចស្លាប់ : មរណភាព ដំណើរស្លាប់, សេចក្ដីស្លាប់ : ទទួលមរណភាព ( ស្លាប់ ) ។ មរណលេខា សាលក្រមកាត់ទោសប្រហារជីវិត ។ មរណវេលា ឬ មរណសម័យ ពេលជិតស្លាប់, ពេលស្លាប់ ។ មរណសង្គ្រាម ដូចគ្នានឹង មច្ចុសង្គ្រាម ដែរ ( ម. ព. មច្ចុ ផង ) ។ មរណសញ្ញា សញ្ញាក្នុងមរណៈ; ការកត់សម្គាល់ថាមានសេចក្ដីស្លាប់ : កាន់មរណសញ្ញា ។ មរណស្សតិ ( មៈរៈណ័ស-សៈតិ ) ដំណើរនឹកដល់សេចក្ដីស្លាប់, ការនឹកទៅរកសេចក្ដីស្លាប់; ហៅថា មរណានុស្សតិ “ការនឹករឿយៗដល់សេចក្ដីស្លាប់” ក៏បាន ។ មរណហេតុ ( ម រៈណៈហែត ) ហេតុនៃសេចក្ដីស្លាប់, ដំណើរដែលនាំបណ្ដាលឲ្យស្លាប់ ។ ល ។

មរណោបាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មរណុបាយ ) ។

មរណុបាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < មរណ + ឧបាយ ) ឧបាយនឹងឲ្យស្លាប់, ឧបាយសម្លាប់, ឧបាយបម្រុងនឹងសម្លាប់ ។

មរណា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ពហុ. របស់ មរណ ) សេចក្ដីស្លាប់ ( ព. កា. ) ។ មរណាភិប្រាយ ដំណើរចង់ស្លាប់, ការតាំងចិត្តគិតនឹងសម្លាប់ខ្លួន ( ម. ព. អភិប្រាយ ផង ) ។ មរណាសន្នកម្ម ( មៈរៈណាសន់-ន៉ៈក័ម ) អំពើ ( ល្អឬអាក្រក់ ) ដែលធ្វើក្នុងកាលជិតស្លាប់ ។ មរណាសន្នកាល ( មៈរៈណាសន់-ន៉ៈ– ) កាលឬវេលាជិតស្លាប់ ។

មរដក

មានន័យថា មើលពាក្យ មរតក ។

មរកត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ឈ្មោះកែវឬត្បូងសម្បុរខៀវខ្ចីឬបៃតង ។
ឧទាហរណ៍៖ កែវមរកត, ត្បូងមរកត ។

                    ព្រះកែវមរកត ព្រះពុទ្ធរូបកែវមរកតដែព្រះនាគសេនមហាថេរសាងក្នុងមជ្ឈិមប្រទេសក្នុងកាលជាខាងដើមនៃសតវត្សទី ៦ នៃពុទ្ធសករាជ . . . ។

មរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មរ៑, ម្រ, ម្ឫ ) ស្លាប់ ( សម្រាប់ប្រើចំពោះតែក្នុងកាព្យដែលកវីត្រូវការប្រើខ្លះ កុំឲ្យខ្វះដូចជា ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រឹកមិញគាត់ត្រាច់ចរ ល្ងាចគាត់មរឥតដឹងខ្លួន នេះគឺការគាប់ជួន នាំឲ្យខ្លួនមានគ្រោះកាច ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភក់ដែលកើតអំពីទឹកត្រាំដើមត្រុំ ព្រមទាំងស្លឹកត្រុំស្រស់ផងឲ្យរលួយហើយកូរឲ្យខះកកមានសម្បុរខ្មៅខៀវទៅជាធ្លះសម្រាប់ប្រើជាគ្រឿងជ្រលក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ គាត់ភ័យស្លុតឡើងមុខខ្មៅប៉ែដូចជាមរ ។ ( ម. ព. ធ្លះ ទៀតផង ) ។

មយូរឆត្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មយូរ + សំ. ឆត្រ; បា. –ឆត្ត ) សំណុំកន្ទុយក្ងោកដែលចងជាកន្សោមត្រសុំ សម្រាប់កាន់ដើរហែក្នុងពិធីសោក័ន្ត ។

មយូរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ក្ងោក ។ មយូរគតិ ( មៈយូរៈគៈតិ ) ដំណើរក្ងោក; ដំណើរដែលមានលំនាំស្រដៀងនឹងក្ងោក ។ មយូរសព្ទ ( មៈយូរៈស័ប ) សូរសំឡេងក្ងោក; សូរសព្ទស្រដៀងនឹងសំឡេងក្ងោក ។ មយូរា ក្ងោកទាំងឡាយ, ពួកក្ងោក ។ មយូរី ក្ងោកញី ( ពាក្យទាំងនេះសុទ្ធតែសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ) ។

មយី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសាមញ្ញសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ មាយា ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ មយីមាយា គឺមាយាហួសពេក, មាយាច្រើនបែបច្រើនប្រភេទ; ច្រើននិយាយថា មយីមយា ឬ មយាមយ៉ ក៏មានតាមទម្លាប់ប្រើ ។

មម៉េះមម៉ោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមិនប្រាកដ, មិនមាំមួន, ដែលចេញអាការលេងៗ ដូចជាល្បែងកូនក្មេង ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការមម៉េះមម៉ោះ ឬ –រម៉េះរម៉ោះ; ឫកមម៉េះមម៉ោះ ឬ –រម៉េះរម៉ោះ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលមិនប្រាកដ, មិនមាំមួន, ដែលចេញអាការលេងៗ ដូចជាល្បែងកូនក្មេង ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការមម៉េះមម៉ោះ ឬ –រម៉េះរម៉ោះ; ឫកមម៉េះមម៉ោះ ឬ –រម៉េះរម៉ោះ ។

មមំការ

មានន័យថា ( ម. ព. មមង្ការ ) ។

មមោកវប្បកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ការកែប្រែដីឲ្យទៅជាដីសើមដូចជា វាលភក់ វាលល្បាប់លិចទឹកតាមរដូវកាល ឬវាលភក់មានរុក្ខជាតិស្អុយរលួយ ដែលអាចឲ្យដាំដុះបាន ។

មមោក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កម្ទេចស្មៅ, ឫសស្មៅ ឬស្លឹកឈើដែលពុករលួយកកខាប់ទៅជាភក់ក្រាស់ដើរលុយពុំបាន ព្រោះផុងជ្រៅដកជើងពុំរួច ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្របីផុងជាប់ក្នុងមមោក ។

មមៃ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា មៃៗរឿយៗ គឺដែលភ្នកនឹករឿយៗមិនភ្លេច ។
ឧទាហរណ៍៖ នឹកមមៃ, គិតមមៃ ( ច្រើនប្រើខាងសេចក្ដីព្រួយ, បារម្ភ ឬសេចក្ដីសេ្នហា, អាល័យ ) ។

មមែ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឆ្នាំទី៨ ( ពពែ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្នាំមមែ ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

មមៀរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ សសៀរ ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរសសៀរមមៀរ គឺដើរសសៀរសំរៀមៗក្បែរខាង ។ អៀរមមៀរ ដែលសសៀររកតែខាងៗ ឬក្បែរ, កៀនដោយអាការអៀនប្រៀន ឬញញើតញញើម ។

មមើក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមើកៗ រឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការមមើក; ដំណើរមមើក ( ម. ប្រ. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលមើកៗ រឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការមមើក; ដំណើរមមើក ( ម. ប្រ. ) ។

មមើ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បព្ចោញវាចា, និយាយក្នុងវេលាកំពុងដេកលក់ ដោយយល់សប្ដិឃើញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដេកមមើ, មមើជេរគេ, មមើសើច, មមើយំ ។

មមុល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខំប្រឹងឱនខ្លួនរុលត្បុលត្រសុលចូល ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំមមុលចូល ( ម. ព. ជជ្រុលមមុល ផង ) ។

មមឹះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា មឹះៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការមមឹះ ។

                    មមឹះមមៀវ ( ដូចគ្នានឹង មមិចមមៀវ ដែរ ) ។

មមីស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រោមដែលដុះត្រង់ទីកំបាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ មមីសក្លៀក ( ព. សា. ; ព. រា. ហៅ រោមក្លៀក ) ។

មមី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឆ្នាំទី៧ ( សេះ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្នាំមមី ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលពភ្លឹម, ដែលធ្ងន់ភ្នែកពព្រឹម ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្នែកមមី ។

                   មមីមមើ កិ. វិ. ដែលនៅធ្មេចភ្នែកព្រឹមៗស្ទើរលក់ស្ទើរភ្ញាក់ មិនទាន់ដឹងខ្លួនច្បាស់ប្រាកដដូចជាមមើ ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្ញាក់ពីដេកមមីមមើ, ស្ទុះក្រោកឡើងទាំងមមីមមើ ។

មមិចមមៀវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលប្របិចប្របោចតិចៗរឿយៗ; ដែលរញ៉ឹករញ៉ុករម៉េះរម៉ោះស្រាលៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការមមិចមមៀវ; មនុស្សមមិចមមៀវ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលប្របិចប្របោចតិចៗរឿយៗ; ដែលរញ៉ឹករញ៉ុករម៉េះរម៉ោះស្រាលៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការមមិចមមៀវ; មនុស្សមមិចមមៀវ ។

មមិងមមាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមិងមាំងងេងងោងស្ទាក់ស្ទើរស្មារតីមិនជាក់លាក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈរមមិងមមាំង; មនុស្សមមិងមមាំង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលមិងមាំងងេងងោងស្ទាក់ស្ទើរស្មារតីមិនជាក់លាក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈរមមិងមមាំង; មនុស្សមមិងមមាំង ។

មមាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ឃើញអ្វីៗផ្ដេសផ្ដាស ដែលគួរខ្លាចដោយភ្លាត់សតិមិនតាំងនៅតាមប្រក្រតី ( ឃើញតែម្នាក់ឯង ), ច្រើនឃើញក្នុងកាលកំពុងដេករលីវៗជិតលក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ មមាលឃើញខ្លាដេញខាំ, ដេកមមាលឃើញខ្មោចលង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាវិបល្លាស ការឃើញអ្វីៗដោយការវង្វេងក្នុងពេលមានជម្ងឺ ឬដេកលក់រលីវ ដែលគួរឱ្យខ្លាច ដោយបាត់ស្មារតីមិនដឹងខ្លួន ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ឃើញអ្វីៗផ្ដេសផ្ដាស ដែលគួរខ្លាចដោយភ្លាត់សតិមិនតាំងនៅតាមប្រក្រតី ( ឃើញតែម្នាក់ឯង ), ច្រើនឃើញក្នុងកាលកំពុងដេករលីវៗជិតលក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ មមាលឃើញខ្លាដេញខាំ, ដេកមមាលឃើញខ្មោចលង ។

មមាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ មមើ ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ មមើមមាយ, គឺមមើផ្ដេសផ្ដាសច្រើនដងរឿយៗដោយហេតុមិនស្រួលខ្លួន : ដេកមមើមមាយ ។

មមាញឹក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលប្រញឹកខ្លាំង, ដែលញឹកញាប់ពេកឥតស្រាក ។
ឧទាហរណ៍៖ មានការមមាញឹក; ធ្វើការមមាញឹក ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលប្រញឹកខ្លាំង, ដែលញឹកញាប់ពេកឥតស្រាក ។
ឧទាហរណ៍៖ មានការមមាញឹក; ធ្វើការមមាញឹក ។

មមាញខ្មោច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្មៅដុះតាមមាត់ផ្លូវនៃប្រទេសអាស៊ីក្តៅ។ ស្លឹកស្អិតៗបរិភោគមិនបានទេ តែផ្លែខ្ចីៗមមាញខ្មោច គេអាចជ្រក់ជាអាហារ។ ដើមនេះគេប្រើសម្រាប់ធ្វើថ្នាំរំងាប់រោគ។

មមាញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្មៅពួកមួយសន្ដានផ្ទី មានក្លិនហាងឆួល, ប្រើការជ្រក់បរិភោគបាន ។ មានមួយប្រភេទផ្សេងហៅថា មមាញខ្មោច ប្រើការជ្រក់បរិភោគពុំបានឡើយ ។
ស្មៅដុះលើដី គ្មានដើមឈើ ច្រើនដុះជុំវិញគេហដ្ឋាន ក្នុងភូមិនានា។ ដើមកំណើតនៅអាស៊ី ឬអាហ្វ្រិក គេនាំពូជទៅដាំដល់ស្រុកអាមេរិកក្តៅ។ ស្លឹកមមាញ ខ្មែរយើងនិយមជ្រក់ក្នុងទឹកខ្មេះ ឬទឹកបាយដាក់អំបិល ហើយបរិភោគជ្រក់នេះជាមួយត្រីអាំង។ មែក នឹងឫសគ្រូថ្នាំខ្មែរប្រើសម្រាប់ព្យាបាលប្រមេះស្រ្តី។

មមាច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វល្អិតមួយប្រភេទ ច្រើនចូលចិត្តរោមត្រង់ក្បាលក្របី ឬត្រង់បូក ។

មមង្ការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) សេចក្ដីយល់ឬប្រកាន់ថាជារបស់ផងអញ គឺសេចក្ដីយល់ឃើញឬប្រកាន់ថាសព៌ាង្គកាយឬអ្វីៗដែលបានមកទាំងប៉ុន្មានសុទ្ធតែជារបស់ផងអញ ដូចយ៉ាងប្រកាន់ថា “សក់របស់អញ, ធ្មេញរបស់អញ” ជាដើម ( ម. ព. អហង្ការ ផង ) ។

មមង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វល្អិតមួយប្រភេទ បរិភោគខ្ទុះឈាមជាអាហារ; សត្វល្អិតដែលច្រើនកើតក្នុងផ្លែល្វា ។

មមង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វល្អិតមួយប្រភេទ បរិភោគខ្ទុះឈាមជាអាហារ; សត្វល្អិតដែលច្រើនកើតក្នុងផ្លែល្វា ។

មពើម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលពើមៗវីមវាម ឬពើមចុះពើមឡើង ព្រោះងងឹត។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរពីមពើម; ដំណើរពីមពើម ( ម. ព. ពើមៗ ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលពើមៗវីមវាម ឬពើមចុះពើមឡើង ព្រោះងងឹត។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរពីមពើម; ដំណើរពីមពើម ( ម. ព. ពើមៗ ផង ) ។

មន្រ្តីលទ្ធកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ប្រធាន អនុប្រធាន និងមន្រ្តីទាំងអស់របស់អង្គភាពលទ្ធកម្ម នៃស្ថាប័នអនុវត្តលទ្ធកម្ម។

មន្រ្តីរាជការស៊ីវិល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា មន្រ្តីរាជការស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ស្ដីពីសហលក្ខន្ដិកៈមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

មន្រ្តីរាជការដែលទទួលប្រាក់ម៉ោងបន្ថែម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា មន្រ្តីអចិន្រ្តៃយ៍ដែលបានធ្វើការងារលើសម៉ោង ឬត្រូវបានចាត់តាំងជាផ្លូវការ ដើម្បីឱ្យជួយបង្រៀនមុខវិជ្ជាណាមួយ ឬជាគ្រូបង្គោល ក្នុងវគ្គបំប៉ន ឬជាគ្រូឧទ្ទេសក្នុងសិក្ខាសាលាណាមួយ ក្នុងគ្រឹះស្ថានសិក្សា ក្រសួង ស្ថាប័ន ឬអង្គភាពសាធារណៈប្រហាក់ប្រហែលណាមួយ ក្រោយការស្នើសុំពីគ្រឹះស្ថានសិក្សា ស្ថាប័ន ឬអង្គភាពនោះ (របៀបគិតចំនួនម៉ោងកំណត់ ម៉ោងបន្ថែម និងប្រាក់កម្រៃម៉ោងបន្ថែម មានចែងក្នុងអនុក្រឹត្យលេខ ៣៨ អនក្រ.បក ចុះថ្ងៃទី០៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៦ ស្ដីពីការកម្រិតម៉ោងកំណត់ ម៉ោងបន្ថែម និងប្រាក់ម៉ោងបន្ថែម សម្រាប់ការបង្រៀនក្នុងគ្រឹះស្ថានសិក្សា)។

មន្រ្តីភូតគាមអនាម័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា មន្ត្រីដែលតែងតាំងដើម្បីឱ្យធ្វើការងារត្រួតពិនិត្យភូតគាមអនាម័យ។

មន្រ្តីពន្ធដារដែលមាននីតិសម្បទាក្នុងការចាត់ការរឹបអូស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា មន្ត្រីពន្ធនៅការិយាល័យតឹងទារបំណុលសារពើពន្ធ នៃនាយកដ្ឋានពន្ធដារ ឬមន្ត្រីពន្ធនៅផ្នែកប្រមូលពន្ធ នៃសាខាពន្ធដារខេត្ត-ក្រុង។

មន្រ្តីបង្គោល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា អ្នកទទួលបន្ទុកលើការងារបូកសរុបរួម កិច្ចសម្របសម្រួលនិងកិច្ចសហការប្រចាំថ្ងៃជាមួយនឹង អ.គ.ហ. លើការអនុវត្តការងារកែទម្រង់ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ។ អ.គ.ហ. ក្នុងន័យនេះសំដៅដល់អគ្គលេខាធិការដ្ឋានកែទម្រង់ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ។

មន្រ្តីនៃអង្គការអន្តរជាតិសាធារណៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា មន្ត្រីអន្តរជាតិ ឬជនណាដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតពីអង្គការអន្តរជាតិឱ្យបំពេញភារកិច្ច ក្នុងនាមអង្គការអន្តរជាតិនោះ។

មន្រ្តីនគរបាលមរណៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា មន្ត្រីនគរបាលជាតិដែលបំពេញភារកិច្ចក្នុងតំបន់ធម្មតា ហើយត្រូវទទួលគ្រោះថ្នាក់បាត់បង់ជីវិតដោយសារការងារទាំងនោះ ឬដោយសារជំងឺ។

មន្រ្តីនគរបាលពិការប្រភេទ “ខ”

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា ចូលមើលពាក្យ ៖ មន្រ្តីនគរបាលពិការ ។

មន្រ្តីនគរបាលពិការប្រភេទ “ក”

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា ចូលមើលពាក្យ ៖ មន្រ្តីនគរបាលពិការ ។

មន្រ្តីនគរបាលពិការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា មន្ត្រីនគរបាលជាតិដែលបាត់បង់សរីរាង្គណាមួយ ឬច្រើននៅលើរាងកាយក្នុងពេលដែលបានទទួលបញ្ជាបំពេញបេសកកម្មហ្វឹកហាត់មុខជំនាញគ្រោះថ្នាក់បំផុត ធ្វើការពិសោធដ៏មានគ្រោះថ្នាក់ និងដោយសារគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិក្នុងតំបន់គ្រោះថ្នាក់ ឬក្នុងពេលបំពេញការងារធម្មតា។ មន្រ្តីនគរបាលពិការមាន ២ ប្រភេទគឺ៖ ១-មន្រ្តីនគរបាលពិការប្រភេទ “ក” ជាមន្រ្តីនគរបាលជាតិដែលមានជំងឺ របួស ក្នុងពេលទទួលបញ្ជាបំពេញបេសកកម្មហ្វឹកហាត់មុខជំនាញគ្រោះថ្នាក់បំផុត ធ្វើការពិសោធដ៏មានគ្រោះថ្នាក់ និងដោយសារគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ ក្នុងតំបន់គ្រោះថ្នាក់ ត្រូវបានចែកចេញជា ៤ ថ្នាក់៖ ▪ថ្នាក់ទី១ មានកម្រិតបាត់បង់សមត្ថភាពការងារលើសពី ៨០ (ប៉ែតសិប) ភាគរយ ▪ថ្នាក់ទី២ មានកម្រិតបាត់បង់សមត្ថភាពការងារលើសពី ៦០ (ហុកសិប) ភាគរយ ▪ថ្នាក់ទី៣ មានកម្រិតបាត់បង់សមត្ថភាពការងារលើសពី ៤០ (សែសិប) ភាគរយ ▪ថ្នាក់ទី៤ មានកម្រិតបាត់បង់សមត្ថភាពការងារលើសពី ២០ (ម្ភៃ) ភាគរយ។ ២-មន្រ្តីនគរបាលពិការប្រភេទ “ខ” ជាមន្រ្តីនគរបាលជាតិដែលមានជំងឺ របួស ក្នុងពេលបំពេញការងារធម្មតា ត្រូវបានចែកចេញជា ៣ ថ្នាក់៖ ▪ថ្នាក់ទី១ មានកម្រិតបាត់បង់សមត្ថភាពការងារលើសពី ៨០ (ប៉ែតសិប) ភាគរយ ▪ថ្នាក់ទី២ មានកម្រិតបាត់បង់សមត្ថភាពការងារលើសពី ៦០ (ហុកសិប) ភាគរយ ▪ថ្នាក់ទី៣ មានកម្រិតបាត់បង់សមត្ថភាពការងារលើសពី ៤០ (សែសិប) ភាគរយ។

មន្រ្តីនគរបាលពលី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា មន្ត្រីនគរបាលជាតិដែលបាត់បង់ជីវិតនៅពេលដែលបានទទួលបញ្ជាបំពេញបេសកកម្ម ហ្វឹកហាត់មុខជំនាញគ្រោះថ្នាក់បំផុត ធ្វើការពិសោធដ៏មានគ្រោះថ្នាក់ និងដោយសារគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិក្នុងតំបន់គ្រោះថ្នាក់។

មន្រ្តីនគរបាលបាត់ខ្លួន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា មន្ត្រីនគរបាលជាតិ ដែលបានទទួលបញ្ជាបំពេញបេសកកម្មហ្វឹកហាត់មុខជំនាញឯកទេស និងធ្វើការពិសោធប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ ហើយត្រូវបាត់ខ្លួនដែលពុំអាចសន្និដ្ឋានបានថាស្លាប់ ឬរស់ រត់ចោលជួរ ឬត្រូវជនល្មើសចាប់។

មន្រ្តីនគរបាលបង្កស្លាប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា មន្ត្រីនគរបាលជាតិដែលបានបាត់បង់ជីវិតដោយធ្វើអត្តឃាត ឬដោយសារបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់បាត់បង់ជីវិតដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោលដែលល្មើសច្បាប់ វិន័យ និងបទបញ្ជា។

មន្រ្តីទទួលបន្ទុកហិរញ្ញវត្ថុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា មន្រ្តីដែលមានការទុកចិត្តបំផុត ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសជាសេនាធិការឱ្យប្រធានអង្គភាពថវិកា ក្នុងការអនុវត្តកិច្ចប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុ ដោយត្រូវគោរពតាមវិធាន និងបទប្បញ្ញត្តិហិរញ្ញវត្ថុជាធរមាន។ការចាត់តាំងមន្រ្តីទទួលបន្ទុកហិរញ្ញវត្ថុ នៃអង្គភាពថវិកា ត្រូវធ្វើឡើងតាមរយៈប្រកាសប្រគល់ភារកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្រ្តី ប្រធានស្ថាប័ន ឬប្រធានអង្គភាពសាធារណៈប្រហាក់ប្រហែល តាមសំណើរបស់ប្រធានអង្គភាពថវិកា។

មន្រ្តីជាប់កិច្ចសន្យា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. មន្ត្រីមិនមានក្របខ័ណ្ឌរដ្ឋដែលត្រូវបានជ្រើសរើសទៅតាមនីតិវិធីជាធរមាន ដើម្បីបម្រើការងារផ្អែកលើការងារជាក់ស្ដែងនិងចាំបាច់របស់ក្រសួង ស្ថាប័នថ្នាក់ជាតិនិងថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ ២. មន្រ្តីមិនមែនជាមន្រ្តីរាជការក្របខ័ណ្ឌ ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសទៅតាមនីតិវិធី និងផ្អែកលើមុខតំណែងកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យនេះ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការជាក់ស្តែងនិងចាំបាច់របស់ក្រសួង ស្ថាប័នថ្នាក់ជាតិនិងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលជាមុខតំណែងបន្ទាប់បន្សំ និងមិនអចិន្រ្តៃយ៍មួយចំនួន ហើយការប្រើប្រាស់មន្រ្តីជាប់កិច្ចសន្យានេះមានប្រសិទ្ធភាព និងស័ក្តិសិទ្ធភាព នៃចំណាយសាធា-រណៈ ជាជាងការជ្រើសរើសមន្រ្តីរាជការក្របខ័ណ្ឌដើម្បីបំពេញមុខតំណែងនោះ។

មន្រ្តីគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុរបស់អង្គភាពថវិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា មន្រ្តីដែលមានជំនាញហិរញ្ញវត្ថុច្បាស់លាស់ ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសជាសេនាធិការឱ្យប្រធានអង្គភាពថវិកា ក្នុងការអនុវត្តកិច្ចប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុ ដោយត្រូវគោរពតាមវិធាន និងបទប្បញ្ញត្តិហិរញ្ញវត្ថុជាធរមាន។ ការចាត់តាំងមន្រ្តីគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុនៃអង្គភាពថវិកា ត្រូវធ្វើឡើងតាមរយៈប្រកាសប្រគល់ភារកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្រ្តី ឬប្រធានស្ថាប័ន តាមសំណើរបស់ប្រធានអង្គភាពថវិកា។

មន្រ្តីគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុរបស់គ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា មន្រ្តីមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងវិស័យគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសជាសេនាធិការឱ្យនាយកគ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាល ក្នុងកិច្ចប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុ។

មន្រ្តីគាំទ្របច្ចេកទេស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា មន្ត្រីដែលបានជ្រើសរើសមកពីមន្ទីរជំនាញខេត្ត ក្រុង និងត្រូវតែងតាំងដោយអភិបាលខេត្ត ក្រុង មានភារកិច្ចត្រូវត្រួតពិនិត្យ តាមដានដំណើរការលទ្ធកម្មក្នុងនាមអភិបាលខេត្ត ក្រុង។ ក្នុងករណីមានសំណើពីឃុំ សង្កាត់ មន្រ្តីគាំទ្របច្ចេកទេស ត្រូវជួយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ក្នុងការគ្រប់គ្រងការងារបច្ចេកទេស ការចាត់ចែងនៃដំណើរការដេញថ្លៃ និងអនុវត្តកិច្ចសន្យា និងអាចបំពេញភារកិច្ចជាអ្នកត្រួតពិនិត្យបច្ចេកទេសផងដែរដោយមិនគិតថ្លៃ។

មន្រ្តីកុងស៊ុល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា ជនណាដែលទទួលបន្ទុកបំពេញមុខងារកុងស៊ុល ដោយគិតទាំងប្រធានប៉ុស្តិ៍កុងស៊ុលផងដែរ។

មន្រ្តី, ច្រេសភ្នំ, ភ្លៅនាង (ព្រឹក្ស)

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម៉្យាងកម្ពស់ ៨-១៥ ម ដុះក្នុងព្រៃនៃឥណ្ឌូចិន ប្រទេសចិនខាងត្បូង និងឧបទ្វីបជ្វា។ គ្រាប់ពណ៌ក្រហម ក្រងធ្វើខ្សែក។ គេយកសម្បកទៅស្ងោរផឹក ដើម្បីរំងាប់រោគមួល និងជំងឺលើសឈាម។

មន្រ្តី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន, គយ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. អ្នករាជការក្នុងក្របខ័ណ្ឌមុខងារសាធារណៈទាំងឡាយ និងមន្ត្រីតុលាការ មន្ត្រីនៃស្ថាប័នកំពូលរបស់ជាតិ។ ២. មន្រ្តីគយ ឬភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលផ្សេងទៀតតែងតាំងដោយរដ្ឋបាលគយ។

មន្ទោទរី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. < មន្ទ ” ទន់, ធ្ងន់. . . ” + ឧទរី ” មានផ្ទៃ ” = ស្ត្រីមានផ្ទៃធ្ងន់ ) នាមនាងទេវីម្នាក់ជាជាយានៃក្រុងរាពណ៍ ( ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ); ខ្មែរហៅកាត់ពាក្យខ្លីតែត្រឹម មន្ទោ ក៏មាន ។

មន្ទុរា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) រោងដាក់រថ; រោងសេះ ។

មន្ទីរអភិរក្សនិក្ខេប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មន្ទីររក្សាទុកនូវនិក្ខេប (ម.ព. នោះ) ។

មន្ទីរសម្ភព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឹះស្ថានពេទ្យសម្រាប់ទំនុកបម្រុង ក្នុងប្រសូតិ កម្ម ឬការឆ្លងទន្លេ ។

មន្ទីររដ្ឋមន្រ្តី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីស្តីការ ឬក្រសួងរដ្ឋមន្រ្តី គឺជាទីត្រួតត្រារបស់រដ្ឋមន្រ្តីនីមួយៗ ។

មន្ទីរព្យាបាលរោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឹះស្ថានរបស់ឯកជន ទទួលថែទាំ និងព្យាបាលអ្នកជម្ងឺ គ្រឹះស្ថានសាធារណៈ ខ្លះក៏ហៅបានដែរ ។