Author: Buy Khmer Book

ព្រៃនគរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះក្រុងជាទីប្រជុំកិច្ចការនៃរដ្ឋការធំនៅក្នុងដែនកម្ពុជាក្រោម ។

ព្រៃថ្នាំង, កំរើកគុម្ព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សតូច កម្ពស់ ១-២ ម ដុះក្រោមឈើធំៗ ក្នុងព្រៃក្រាស់ ឬព្រៃល្បោះនៃប្រទេសកម្ពុជា លាវ និងវៀតណាម។ ទឺកស្ងោរឫសជាថ្នាំគ្រុន អ្នកខ្លះជឿថា ជាថ្នាំប៉ូវសម្រាប់បុរសផង។ គេអាចត្រឫសក្នុងស្រា ដើម្បីធ្វើថ្នាំរឹតដៃជើងហើម។

ព្រៃឈើអចិន្រ្តៃយ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ដីដែលមានកំណត់ទីតាំងភូមិសាស្រ្តច្បាស់លាស់ និងស្របច្បាប់នៃគ្រប់ប្រភេទកម្មសិទ្ធិ ដែលរួមមាន ព្រៃនិងព្រៃផ្ដល់ផល ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ម្ចាស់ព្រៃសម្បទាន សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងអ្នកប្រើប្រាស់ព្រៃឈើផ្សេងៗទៀត សម្រាប់រយៈពេលវែង ក្នុងការទាញយកផលពីព្រៃឈើដោយនិរន្តរភាព និងថែទាំនូវសមាសភាពនិងរចនាសម្ព័ន្ធព្រៃ ព្រមទាំងតួនាទីបរិស្ថាន។

ព្រៃឈើ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា នៅក្រោមកម្មវីធីរេដបូក ព្រៃឈើសំដៅលើឯកតាមួយនៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីក្នុងរូបក្នុងរូបភាពជាតំបន់ដីសើម និងដីស្ងួត ដែលគ្របដណ្ដប់ដោយព្រៃធម្មជាតិ ឬព្រៃដាំ ដែលមានកម្ពស់ចាប់ពី ៥ម៉ែត្រឡើងទៅ នៅលើផ្ទៃដីដែលមានទំហំយ៉ាងហោចណាស់ ០,៥ ហិកតា និងមានគម្របកន្សោមស្លឹកច្រើនជាង ១០% ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ឯកតានៃប្រព័ន្ធមជ្ឈដ្ឋានធម្មជាតិ ឬសិប្បនិម្មិតក្រោមទម្រង់ជាដីសើម ដីលិចទឹក ឬដីស្ងួត ដែលគ្របដណ្ដប់ដោយរុក្ខជាតិចម្រុះ ទោះបីដុះដោយធម្មជាតិក្ដី ឬដោយដាំក្ដី រួមទាំងធនធានសត្វព្រៃ និងធនធានធម្មជាតិដទៃ ដែលស្ថិតនៅក្នុងនោះ ដែលមានគោលបំណងប្រើប្រាស់សំខាន់ គឺជាផលអនុផលព្រៃឈើ ឬសេវាកម្មផ្ដល់ដោយព្រៃឈើ។ ពុំត្រូវចាត់ទុកជាព្រៃឈើតាមន័យរបស់ច្បាប់នេះ គឺដីដែលបានកំណត់ដោយរដ្ឋជាដីកសិកម្មស្ថេរ រួមមាន ចម្ការដីទំនេរសម្រាប់ផលិតកម្មកសិកម្មក្រៅពីផលឈើ ដីក្នុងតំបន់ឧស្សាហកម្ម និងដីសម្រាប់នគរូបនីយកម្មនិងសំណង់។ ២. ប្រព័ន្ធមជ្ឈដ្ឋានធម្មជាតិចម្រុះ ដី ទឹក រុក្ខជាតិ មីក្រូសរីរាង្គ… ដែលនៅលើផ្ទៃដី ត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ដោយគម្របរុក្ខជាតិឈើ ឬឫស្សីលើសពី ១០% និងមានផ្ទៃដីលើសពី ០.៥ ហ.ត ឡើងទៅ ដែលរួមមាន៖ សារព័ន្ធព្រៃគម្របជិត ដែលមានរុក្ខជាតិឈើច្រើនស្រទាប់ខុសគ្នានឹងរុក្ខជាតិស្រទាប់ក្រោម គ្របដណ្ដប់ភាគច្រើនលើផ្ទៃដី ឬសារព័ន្ធព្រៃចំហ ដែលមានគម្របរុក្ខជាតិជាប់ៗគ្នា ក្នុងនោះរុក្ខជាតិឈើ គ្របដណ្ដប់លើសពី ១០%។ ដំណុះព្រៃធម្មជាតិក្មេងនិងព្រៃដាំសម្រាប់គោលបំណងព្រៃឈើដែលមានដង់ស៊ីតេគម្របស្លឹកមិនទាន់ដល់ ១០% នៅឡើយ ឬផ្ទៃដីអតីតព្រៃឈើ ដែលរេចរឹលដោយសារឥទ្ធិពលរបស់មនុស្ស ឬមូលហេតុធម្មជាតិ ប៉ុន្ដែសង្ឃឹមថាអាចជួសជុលកែលម្អឡើងវិញបាន ក៏ត្រូវចាត់ថ្នាក់ជាព្រៃឈើដែរ។

ព្រៃឈរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្រុកមួយក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ។

ព្រៃងារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនជាតិវេស្សៈឬ វៃស្យៈ(ក្នុងកម្ពុជប្រទេសមានតែក្នុងរជ្ជកាលអំពីដើម) ។ ព. ផ្ទ. អ្នកងារ ។

ព្រៃគុប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ផ្ទៃដីព្រៃឈើប្រភេទព្រៃផ្ដល់ផល ដែលកំណត់ដោយភូមិសាស្រ្តជាក់លាក់ និងបង្កើតជាមូលដ្ឋាន នៃ “ផ្ទៃដីប្រមូលផលព្រៃឈើប្រចាំឆ្នាំ” នីមួយៗកំណត់នៅក្នុងផែនការគ្រប់គ្រងព្រៃសម្បទាន និងផែនការប្រមូលផលប្រចាំឆ្នាំ។ ២. មូលដ្ឋាននៃតំបន់ព្រៃឈើនីមួយៗ ដែលបានបង្កើតឡើងដោយមានការកំណត់ទីតាំងភូមិសាស្រ្តច្បាស់លាស់ ផែនការប្រមូលផលព្រៃឈើប្រចាំឆ្នាំ និងប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ធ្វើការកត់ត្រាជាប្រចាំលើកិច្ចដំណើរការព្រៃឈើទាំងអស់។

ព្រៃកប្បាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្រុកមួយក្នុងខេត្តតាកែវ ។

ព្រៃ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស ឬទីដីដែលមានរុក្ខជាតិ, លតាជាតិ, តិណជាតិ ដុះដេរដាស ទ្រុបទ្រុល។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រៃតូច, ព្រៃធំ ។

                    ព្រៃរនាម ព្រៃក្នុងបឹងឬក្នុងទីដែលមានទឹកលិចត្រាំនៅយូរ ។ ព្រៃរបោះ ព្រៃដែលមានដើមឈើរបោះៗ ។ ព្រៃរំលោង ព្រៃស្រោងក្នុងទំនាប ។ ព្រៃស្រោង ព្រៃក្នុងទីខ្ពស់ដែលមានដើមឈើខ្ពស់ស្រោងៗ ។ ព្រៃហ័តព្រៃហោង ព្រៃធំដែលឆ្ងាយដាច់ស្រយាលអំពីស្រុកភូមិ គួរស្ញើបគួរស្បើម ព្រោះតែងមានសត្រូវចាំបៀតបៀន ។ ល ។ ( ម. ព. ជាំ, ញៀតស្បាត, ផ្សៃ ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកើត, ដែលមាននៅក្នុងព្រៃ។
ឧទាហរណ៍៖ សត្វព្រៃ, ក្របីព្រៃ, គោព្រៃ, ឆ្កែព្រៃ, មាន់ព្រៃ…; មនុស្សព្រៃ… ។

                     ព. ប្រ. ព្រៃៗ ដែលមានបែបបទឬសណ្ដាប់ធ្នាប់ឆ្គងៗ, ឆ្វេងៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ឫកព្រៃៗ, សម្ដីព្រៃៗ, និយាយព្រៃៗ ។

                     នាំឲ្យព្រៃគំនិត នាំឲ្យទើសគំនិត, ឲ្យចង្អៀតគំនិត ។ ល ។

ព្រែល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចេញព្រល ។

ព្រែកការពារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ព្រៃដែលមានមុខងារចម្បងសម្រាប់ការពារប្រព័ន្ធមជ្ឈដ្ឋាន ជាអាទិ៍ រក្សានិយ័តភាព ប្រភពទឹក អភិរក្សជីវៈចម្រុះ អភិរក្សដី ទឹក ទីជម្រាល តំបន់ផ្ទៃរងទឹកភ្លៀង ជម្រកសត្វព្រៃ មច្ឆជាតិ រារាំងទឹកជំនន់ ការពារការហូរច្រោះ រារាំងការទន្រ្ទាននៃទឹកសមុទ្រ រក្សាជីជាតិដី ឬមានតម្លៃសម្រាប់សម្បត្តិវប្បធម៌ ដែលបម្រើប្រយោជន៍សាធារណៈ។ ព្រៃការពារមិនបញ្ចូលនូវតំបន់ការពារធម្មជាតិក្រោមយុត្តាធិការ នៃក្រសួងបរិស្ថាន អនុលោមតាមច្បាប់ស្ដីពីកិច្ចការពារបរិស្ថាននិងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិឡើយ។

ព្រែក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជ្រលង ឬប្រឡាយធំជាផ្លូវទឹកតពីទន្លេទៅបឹង ឬពីទីឯទៀតចូលមកទន្លេ, សមុទ្រ; បើកើតដោយជីកហៅថា ព្រែកជីក ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរួមឬភ្លោះជាប់គ្នាពីកំណើត។
ឧទាហរណ៍៖ ម្រាមដៃព្រែក, ម្រាមជើងព្រែក, ផ្លែចេកព្រែក ។

                    (ព. ប្រ. ) ចិត្តព្រែក ចិត្តដែលជាប់ដោយក្ដីស្រឡាញ់បែកជាពីរ ងាកបែរទៅរកតែមួយចោលមួយក៏ពុំកើត ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ផ្លូវទឹកធម្មជាតិ ឬសិប្បនិម្មិត ដែលនាំទឹកចេញ ឬចូលពីទន្លេ ឬស្ទឹង និងពីតំបន់ផ្ទៃរងទឹកភ្លៀងនៅផ្នែកខាងលើ។

ព្រែ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំពត់សូត្រដោយបែប។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រែលាត, ព្រែផ្កា ។

                     សំពត់អំបោះដោយបែបក៏ហៅ ព្រែ ខ្លះដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រែអំបោះ ។

ព្រេច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ពារនឹងក្បាល, ជាន់នឹងជើង, ចាក់នឹងភ្លុក ដោយពេញកម្លាំង ( ប្រើចំពោះតែដំរី )។
ឧទាហរណ៍៖ ដំរីព្រេចដើមឈើ, មនុស្សស្លាប់នឹងដំរីព្រេច ។

                      ព្រេចកិល ( ព. ប្រ. ) និយាយពីមនុស្សអកតញ្ញូដែលហ៊ានប្រព្រឹត្តធ្វើអំពើអាក្រក់រកអ្នកមានគុណ ដូចជាដំរីដែលហ៊ានព្រេចបង្គោលចំណង។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សព្រេចកិល; ហ៊ានព្រេចកិលឥតញញើត; ហៅថា ព្រេចគល់ ក៏បាន ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឫស្សីពួកមួយ ដើមតូចៗស្លឹកល្អិតៗច្រើនដុះតាមដងព្រៃ។
ឧទាហរណ៍៖ គុម្ពព្រេច, របះព្រេច; កាត់ព្រេចធ្វើអំបោស ។

ព្រេង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា បុរាណ; ដែលមានក្នុងកាលពីដើម, ដែលជាយូរអង្វែងហើយ។ គូព្រេង គូសំណាងដែលបានសាងសូមប្រាថ្នាជាមួយគ្នាពីជាតិមុនមក (ប្រើចំពោះតែបុរសនិងស្ដ្រី)។ ទ្រព្យព្រេង ទ្រព្យដែលកុសលឲ្យផលតាមអំពើកសាងពីជាតិមុន ។ បុណ្យព្រេង បុណ្យដែលបានធ្វើទុកមកពីជាតិមុន។ ពាក្យព្រេង ពាក្យដែលគេនិយាយតៗគ្នាតាំងពីព្រេងនាយមក ។ ភ័ព្វព្រេង ភ័ព្វសំណាងដែលជាប់មកពីជាតិមុន ។ រឿងព្រេង រឿងតំណាលពីព្រេងនាយ ។ ព្រេងព្រឹទ្ធ ចាស់ពីព្រេងនាយ ( ម. ព. ព្រឹទ្ធ ផង ) ។ ព្រេងសំណាង សំណាងពីព្រេងនាយ; ប្រើជា ន. ក៏បាន : រកស៊ីតាមព្រេង, រកស៊ីផ្សងព្រេង គឺរកស៊ីតាមសំណាងឬផ្សងសំណាងពីព្រេងនាយ; ប្រថុយតាមព្រេង គឺប្រថុយតាមសំណាង ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖  ពាក្យចាស់ពាក្យពីព្រេង ទោសខ្លួនឯងមើលពុំយល់ ទោសគេតូចសោតសល់ មើលទៅយល់ប៉ុននឹងភ្នំ។ (សាស្រ្ដាច្បាប់ពាក្យចាស់ )។ ល ។

ព្រៀលធំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះគុម្ពព្រឹក្សមួយប្រភេទ ០,៨​ – ១,៥ ​ម វារលើឈើលក្នុងព្រៃធំនៃប្រទេសខ្មែរ និងវៀតណាម។ ផ្លែប្រើជាអាហារស្រស់ ។ ឫសសម្រាប់ស្ងោរផឹក ជាថ្នាំរំងាប់រោគមានខ្យល់ក្នុងពោះ និងលើកកម្លាំង ។

ព្រៀប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលពេញកំពុងរកកល់ហៀរ។
ឧទាហរណ៍៖ ពេញព្រៀប; ទឹកជន់ព្រៀបច្រាំង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលពេញកំពុងរកកល់ហៀរ។
ឧទាហរណ៍៖ ពេញព្រៀប; ទឹកជន់ព្រៀបច្រាំង ។

ព្រៀច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ប្រៀច ) ។

ព្រៀងលាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកដទៃ ឬអ្នកកន្ទៀត ដែលនៅភូមិជាមួយគ្នា រាប់អានគ្នាទុកស្មើញាតិសន្ដាន។
ឧទាហរណ៍៖ ញាតិព្រៀងលាន, សន្ដានព្រៀងលាន (ហៅថា ញាតិភូមិផង ឬ ញាតិភូមិផងរបងជាមួយ ក៏បាន ) ។

ព្រើសៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រើស ) ។

ព្រើស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រីករាយខ្លាំង, ស្រើបស្រួលក្នុងចិត្ត ព្រឺសចិត្ត។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រើសចិត្ត ។

                     ( ម. ព. ប្រឹសៗ ) ។

ព្រើល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ផ្ដាស; ដែលវរចិត្ត, វក់ចិត្ត; ដែលមានចិត្តវិបរិតយល់ភ្លាត់។
ឧទាហរណ៍៖ ចិត្តព្រើល, មនុស្សព្រើល ។ ព្រើល! ឬព្រើលៗ !

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ផ្ដាស! ឬផ្ដាសៗ!; ពាក្យទ្រគោះសម្រាប់ស្ដីបន្ទោសឬបន្ទច់បង្អាក់អ្នកដទៃ ។

ព្រើម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ជ្រើមដោយសេចក្ដីរីករាយសប្បាយខ្លាំង។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្វាព្រើម, កំលោះព្រើម ។

ព្រើត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលភ្ញាក់ដូចគេកន្ត្រាក់។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្ញាក់ព្រើត; អរព្រើត ។

                     ព្រើតព្រើម អរខ្លាំង, រីករាយសប្បាយខ្លាំង, ជ្រើមក្នុងចិត្តព្រើតៗ ។

ព្រួស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បញ្ចេញទឹក ឬទឹកមាត់ពីក្នុងមាត់ឲ្យខ្ចាយព្រោងដោយកម្លាំងខ្យល់។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រួសទឹក, ព្រួសទឹកមាត់, ពស់ព្រួសពិស ។

                   ស្ដោះព្រួស ស្ដោះដោយបញ្ចេញទឹកមាត់ឲ្យចេញព្រោងទៅលើអ្នកជំងឺ ។ គ្រូស្ដោះព្រួស គ្រូស្ដោះជំងឺ ។

ព្រួលៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រួល ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រួល ) ។

ព្រួល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កម្រងបន្ទោះធំៗ ឬរនាបតូចៗ សម្រាប់ទស់ខាំងមច្ឆជាតិឬសម្រាប់អបស្ទបដៃជើងបាក់ជាដើម ។ ឈ្មោះស្វាយមួយប្រភេទ ហៅថា ស្វាយមីងព្រួល ។ ឈ្មោះត្រីស្រកាមួយប្រភេទ មានសម្បុរស។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រីព្រួល, ព្រួលកន្លង់, ព្រួលខ្មៅមុខ ឬ ព្រួលកោង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទ្រួសៗ, លំៗដុំៗ; ស្ទើរ, ស្ទើរៗ, ព្រាងៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ចាំព្រួលៗ; ឆ្អិនព្រួលៗ ។

                    ក្រហមព្រួល ឬ ក្រហមព្រួលៗ ក្រហមស្ទើរ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ទ្រួសៗ, លំៗដុំៗ; ស្ទើរ, ស្ទើរៗ, ព្រាងៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ចាំព្រួលៗ; ឆ្អិនព្រួលៗ ។

                    ក្រហមព្រួល ឬ ក្រហមព្រួលៗ ក្រហមស្ទើរ ។

ព្រួយព្រះហទ័យ (ព្រួយព្រះទ័យ, ព្រួយព្រះរាជហឫទ័យ)

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រួយចិត្ត។

ព្រួយចិត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រួយព្រះហទ័យ (ព្រួយព្រះទ័យ, ព្រួយព្រះរាជហឫទ័យ)

ព្រួយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា កើតទុក្ខ, ម្នេញ, លំបាកចិត្ត, ជាទុក្ខ, នឹកថប់បារម្ភ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំព្រួយណាស់ ។

                      ព្រួយចិត្ត លំបាកឬថប់បារម្ភក្នុងចិត្ត ។

ព្រួម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ប្រួម ) ។

ព្រួត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ប្រួត កិ. និង ប្រួត ន. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ប្រួត កិ. និង ប្រួត ន. ) ។

ព្រួញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សរ, កូនសរ, កាំស្នា, កាំធ្នូ។
ឧទាហរណ៍៖ ពត់ព្រួញ, បំពង់ព្រួញ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះទម្រង់កាំសរ

ព្រួច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ពុះចេញពីក្នុងទឹក។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកព្រួច ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចេញពពុះផុសឡើងពីក្នុងទឹក។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកពុះព្រួចៗ ។

                     នឹកព្រួច នឹកភ្នកមួយសម្ទុះចិត្ត ។ ព្រឺព្រួច ព្រឺក្នុងចិត្តដូចជាទឹកព្រួចឡើង ។ ភ័យព្រួច, អរព្រួច ភ័យ, អរ ភ្លែតឡើងមួយសម្ទុះចិត្ត ។

ព្រួក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលហើមសាច់ធូរៗជ្រាកៗ, ដែលពុកផុយ។
ឧទាហរណ៍៖ ហើមសាច់ព្រួកៗ, ឡើងសាច់ព្រួកៗ (ម. ព. ប្រួក គុ. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ប្រួក ឧ. ) ។

ព្រូស ស, ព្រូសក្រហម, ព្រូសភ្នំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សធំមួយប្រភេទកម្ពស់ ២៥-៣០ ម​ ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់ នៃប្រទេសខ្មែរ លាវ​ វៀតណាម។ ផ្លែព្រូសភ្នំអាចបរិភោគបាន។ ឈើសម្រាប់សង់ផ្ទះ។

ព្រូស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយដួល, ធ្លាយ, ធ្លាក់, ទធាក់។
ឧទាហរណ៍៖ ដួលព្រូស, ធ្លាយព្រូស, ធ្លាក់ព្រូស, ទធាក់ព្រូសៗ ( និយាយថា ស្រ៊ូស, ស្រ៊ូសៗ ក៏មាន ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើព្រៃមួយប្រភេទ ពួកទ្រមូងមានផ្លែប្រើជាអាហារបាន។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លែព្រូស ។

                     ព្រូសជាព្រឹក្ស កំពស់ ១០-១៥ម មានសំបក្រមៅខាងក្រៅ ដុះក្នុងព្រៃមានសមុទ្រ និងព្រៃស្រោងឆ្ងាយពីទឹក នៃប្រទេសខ្មែរ និង វៀតណាម។ ឈើល្អសម្រាប់សង់ផ្ទះ។

ព្រូន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ភ្រូន ) ។

ព្រូត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយខ្យល់ធ្លាយចេញលាន់រន្ថាន់ចាករន្ធឬប្រហោងចង្អៀត ។

ព្រូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សូរសន្ធឹកសម្ទុះសត្វស្លាបច្រើន ដែលស្ទុះហើរឡើងព្រមគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ហ្វូងចាបហើរព្រូ . . . ។

ព្រុស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ភុស ឬ ភុស្ស ) ប្រឹងដកកស្រែកបន្លឺសូរសព្ទខ្លាំងៗ ផ្ទួនៗ( និយាយចំពោះតែសុនខ )។
ឧទាហរណ៍៖ ឆ្កែព្រុស ។

                     ព. ទ. បុ. ឆ្កែព្រុសមិនដែលខាំ និយាយពីមនុស្សដែលបានតែខាងកម្ទរសម្ដីរំអាមុន មិនដែលហ៊ានធ្វើ ឬ រមែងតែធ្វើមិនកើតដូចមាត់ថានោះទេ ដូចជាសុនខតែព្រុសមុនហើយមិនដែលហ៊ានខាំ ។ មួយយ៉ាងទៀតថា បានតែព្រុស ឬ បានតែខាងព្រុស គឺបានតែខាងថាកោកៗ ឥតអំពើ (គួរសរសេរ ភ្រុស ប៉ុន្ដែដោយធ្លាប់ប្រើ ព្រុស មកយូរហើយក៏គួរទុកឲ្យនៅទៅចុះ, បើត្រូវការសរសេរ ភ្រុស វិញក៏បានជិតប្រភពដើមថា ភុស ឬ ភុស្ស ជាង ) ។

ព្រុល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ផ្អើលជ្រួលឡើង; ខ្ពុរឬហុយខ្ជោលទ្រលោមឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ មូសព្រុល គឺមូសផ្អើលហើរមីរដេរដាស; រំកាច់ភ្លើងព្រុលឡើង គឺរំកាច់ភ្លើងខ្ពុរខ្ជោលឡើងដោយបុករុក ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វចតុប្បាទព្រៃមួយប្រភេទ មានរូបរាងស្រដៀងនឹងជ្រូក ប៉ុន្ដែមាឌតូចជាងច្រើន ជាសត្វរហ័សរហួនណាស់ ហៅថា ជ្រូកព្រុល គេយកខ្លាញ់វាធ្វើជាឱសថរឹតរម្ងាប់រោគងាស់សរសៃ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្លាញ់ជ្រូកព្រុល ។

ព្រុយណេ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស ព្រុយណេ, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) បានដាស៊េរីបេហ្កាវ៉ាន់។

ព្រុយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សក់, រោម, សរសៃ, បន្ទោះ ដែលលូត, លាស់, លយ វែងជាងគេ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រុយក្ងោក, ព្រុយសំពត់, ព្រុយកន្ទេល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រពុយ, គ្រឿនៗបន្តគ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ មេភ្លៀងហើរព្រុយ, មេអំបៅហើរព្រុយ គឺហើររពុយឬហើរពព្រុយ ។

ព្រុចសែល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស ប៊ែលហ្ស៊ិក។

ព្រុកៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយហើមឬធូរព្រួកៗ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលធូរៗ ងាយជីក, ងាយបុក
ឧទាហរណ៍៖ ដីព្រុកៗ; ដែលហើមទន់ជ្រាយរកកល់ពុកឬស្អុយខូច : សាច់ព្រុកៗ; ត្រីនេះបាក់់សាច់ព្រុកៗអស់ទៅហើយ ។

ព្រឺះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រឺស ឧ. ) ។

ព្រឺស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ព្រើសចិត្ត, ស្រើបស្រួលក្នុងចិត្ត, មានកម្លាំងចិត្តស្ទុះស្ទាឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រឺសចិត្ត ។

                     ព្រមព្រឺស ព្រមគ្នាធ្វើការដោយមូលចិត្តតែមួយ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយអ្វីមួយដែលធ្ងន់ធ្លាក់ផ្ទាល់នឹងដី ឬដោយចាប់ដកអ្វីៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្លាក់ព្រឺស, ចាប់ដកព្រឺស ឬ ព្រឺះ ឬក៏ឮដោយទធាក់ខ្លាំង : ទធាក់ព្រឺសៗ ឬ ព្រឹះៗ ។

ព្រឺ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ឡើងសម្បុរស្បែកគគ្រន់ (ឡើងសម្បុរគីង្គក់) រោមឡើងច្រាងដោយរងាខ្លាំងឬដោយស្ញើបខ្លាំង, ដោយមានអំណរខ្លាំង។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រឺស្បែក, ព្រឺរោម ។

                     ព្រឺប្រុងរោមាព្រឺរោមច្រាងឡើង ( ព. ទេ. ឬ ព. កា. ) ។ ព្រឺព្រួច ព្រួចក្នុងចិត្តព្រឺស្បែកព្រឺរោម។ ព្រឺសាច់ព្រឺឈាម ស្រៀវសាច់ព្រឺដោយខ្លាចខ្លាំង ។ ឥតព្រឺ ឥតញញើត ។

ព្រឹស្ទិករាសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រឹស្ទិក ) ។

ព្រឹស្ចិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. វ្ឫឝ្ចិក ឬ –រាឝិ; បា. វិច្ឆិក ឬ –រាសិ ) ខ្ទួយ ឬរាសីខ្ទួយ ។ ឈ្មោះផ្កាយរូបខ្ទួយ ។ ឈ្មោះខែទី៨នៃសុរិយគតិមានថ្ងៃ៣០គត់, ត្រូវគ្នានឹងខែណោវ៉មប្រិ៍ (ខែទី១១) បារាំងសែស។
ឧទាហរណ៍៖ ខែព្រឹស្ចិក ឬ ព្រឹស្ចិករាសី ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា វិច្ឆិកា ជាខែទី១១ ។

ព្រឹសភៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫឞភ ឬ –រាឝិ; បា. ឧសភ ឬ –រាស) គោឈ្មោល, គោឡើងក, គោបាឬរាសីគោឈោ្មល . . . ។ ឈ្មោះផ្កាយរូបគោឈ្មោល ។ ឈ្មោះខែទី ២ នៃសុរិយគតិ, មានថ្ងៃ ៣១, ត្រូវគ្នានឹងខែម៉េ ( ខែ ទី ៥ ) បារាំងសែស។
ឧទាហរណ៍៖ ខែព្រឹសភៈ ឬ ព្រឹសករាសី ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា ឧសភា ជាខែទី ៥ ។

ព្រឹសភរាសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រឹសភ: ) ។

ព្រឹលៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលភ្លឺតិចៗ ឬ ដែលមើលឃើញតិចៗ មិនច្បាស់។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លឺព្រឹលៗ; ឃើញព្រឹលៗ ឬ ព្រិលៗ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលភ្លឺតិចៗ ឬ ដែលមើលឃើញតិចៗ មិនច្បាស់។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លឺព្រឹលៗ; ឃើញព្រឹលៗ ឬ ព្រិលៗ ។

ព្រឹល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រាប់ភ្លៀងរឹងៗ មានសណ្ឋានជាទឹកកក ដែលធ្លាក់ក្នុងវេលាមានត្រជាក់ខ្លាំង ឬធ្លាក់នៅទីមានចំហាយត្រជាក់ខ្លាំង។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លៀងធ្លាក់ព្រឹល ឬ ធ្លាក់ព្រិល ។

ព្រឹមៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលភ្លឺឬឆេះ, បើកតិចៗភ្លឹមៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លើងភ្លឺព្រឹមៗ; ភ្លើងឆេះព្រឹមៗ, បើកថ្ងៃព្រឹមៗ, បើកភ្នែកព្រឹមៗ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលភ្លឺឬឆេះ, បើកតិចៗភ្លឹមៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លើងភ្លឺព្រឹមៗ; ភ្លើងឆេះព្រឹមៗ, បើកថ្ងៃព្រឹមៗ, បើកភ្នែកព្រឹមៗ ។

ព្រឹម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ញញើត; ច្រើននិយាយថា មិនព្រឹម, ឥតព្រឹម, គ្មានព្រឹម . . . ។

ព្រឹប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយបាញ់កាំភ្លើងព្រមគ្នាជាដើម ។ ព្រមព្រឹប ស្រុះគ្នាហាក់ដូចគេបាញ់កាំភ្លើងព្រមគ្នាឮសូរព្រឹប ។ ធ្វើការតែមួយព្រឹបហើយស្រេច ធ្វើការស្រុះគ្នាតែមួយសម្ទុះហើយស្រេច ។

ព្រឹន្ទបាលឯក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា នាយទាហានមានឋានន្តរសក្តិបន្ទាប់ពីអនុសេនីយ៍។

ព្រឹន្ទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពួក; ចំនួន, ចំនួនច្រើន; ពួកអ្នកច្រៀងភ្លេងតន្រ្ដី( ច្រើនប្រើតែក្នុងកាព្យបុរាណមានកាព្យរាមកេរ្តិ៍ជាដើម ); ពលព្រឹន្ទ គឺពលទាំងអស់, ពលច្រើន ឬពួកពល ។ ព្រឹន្ទបាលទោ (ព្រឹន-ទៈបាល– ) ព្រឹន្ទបាលថ្នាក់ទី ២ ( ឋានន្តររបស់នាយទាហានរង នៅត្រង់ចន្លោះពលបាលឯកនិងព្រឹន្ទបាលឯក; បារ. Adjudant ) ។ ព្រឹន្ទបាលឯក ព្រឹន្ទបាលថ្នាក់ទី១(ឋានន្តររបស់នាយទាហានរងខ្ពស់ជាងព្រឹន្ទបាលទោ; បារ. Adjudantchef ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫន្ទ ) ច្រើន; ទាំងអស់ ។

ព្រឹទ្ធី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រឹទ្ធិ ) ។

ព្រឹទ្ធិរោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫទ្ធិ; បា. វុឌ្ឍិ ឬវុទ្ធិ + រោគ ) រោគធំអណ្ឌៈ ( រោគកោប ); ហៅថា វុទ្ធិរោគ ក៏បាន ។

ព្រឹទ្ធិករ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នករកស៊ីអាករគេដូចរបៀបខាងលើ ។

ព្រឹទ្ធិកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫទ្ធិ + កម៌ន; បា. វុឌ្ឍិ ឬ វុទ្ធិ + កម្ម ) ការយកចំណេញច្រើនហួសពេក ( ស៊ីចំណេញច្រើនពេក ) ឬយកការប្រាប់ធ្ងន់ហួសប្រមាណ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រឹទ្ធិកម្មរបស់គហបតី ឬ គហបតានី ។

                     ការចងការប្រាក់យកចំណេញហួសប្រមាណ ដូចជាពាក្យថា ១០ ទៅជា ១២ ក្នុងមួយខែដូច្នេះឯង ។

ព្រឹទ្ធាបចាយនៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫទ្ធ; បា. វុឌ្ឍ ឬ វុទ្ធ + អបចាយន ) សេចក្ដីគោរពចំពោះបុគ្គលចាស់ឬការគោរពកោតក្រែងចំពោះចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យត្រកូលរៀមច្បង។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រឹទ្ធាបចាយនៈ ជាធម៌សំខាន់មួយក្នុងលោក (ហៅថា វុទ្ធាបចាយនៈ ឬព្រឹទ្ធាបចាយនកម្ម, វុទ្ធាបចាយនកម្ម ក៏បាន) ។

ព្រឹទ្ធាចារ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. < វ្ឫទ្ធ + អាចាយ៌; បា. វុឌ្ឍ ឬ វុទ្ធ + អាចរិយ ) អាចារ្យដែលមានអាយុច្រើន, អាចារ្យចាស់ទុំ; ច្រើនសំដៅសេចក្ដីថា ចាស់ស្រុក ឬ ចាស់ទុំ, ដូចជាថា ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកដែលគោរពកោតក្រែងចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យក្នុងត្រកូលរៀមច្បង រមែងបានចម្រើនដោយពរ ៤ ប្រការគឺ អាយុ, វណ្ណៈ, សុខៈ, ពលៈ ។

ព្រឹទ្ធសភា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. ក្ល. ព្រឹទ្ធ + បា. សភា ) ឈ្មោះសភាមួយជាអង្គការនយោបាយសម្រាប់ប្រទេសខ្លះស្រដៀងនឹងក្រុមប្រឹក្សាព្រះរាជាណាចក្រនៅប្រទេសយើង (បារ. Sénat ) ។
ឧទាហរណ៍៖ អង្គការនយោបាយម៉្យាង មានសមាជិកពីរប្រការ គឺសមាជិកជ្រើសតាំង និងសមាជិកចាត់តាំង​ ស្រដៀងគ្នានឹងក្រុមប្រឹក្សាព្រះវាជាណាចក្រនៅប្រទេសយើង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា អង្គការដែលមានអំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ ហើយបំពេញភារកិច្ចរបស់ខ្លួន ដូចបានកំណត់នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាធរមាន។

ព្រឹទ្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫទ្ធ, វ > ព, ឫ > រឹ = ព្រឹទ្ធ; បា. វុឌ្ឍ ឬ វុទ្ធ) ដែលចម្រើន; ដែលមានវ័យចម្រើន ( មានអាយុច្រើន ), ចាស់, បុរាណ.
ឧទាហរណ៍៖ ព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធ គឺព្រាហ្មណ៍ចាស់; ចាស់ព្រឹទ្ធ ឬ ចាស់ព្រឹទ្ធចាស់ព្រេង គឺចាស់ពីព្រេងនាយយូរមកហើយ; ពីព្រេងព្រឹទ្ធ គឺពីព្រេងនាយជំនាន់ចាស់ៗយូរហើយ; បើស្ដ្រីជា ព្រឹទ្ធា : យាយព្រឹទ្ធា ។

ព្រឹត្តិបត្រឱ្យបង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លិខិតរាយមុខពន្ធ និងប្រាក់ដែលនាំយកទៅដាក់ឃ្លាំង ។

ព្រឹត្តិបត្រអាពាហ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹត្តិបត្រជាសេចក្តីអនុញ្ញាតឱ្យអូសទំនិញ ដែលបានផ្ទុករួចក្នុងរថភ្លើង ។

ព្រឹត្តិបត្រព្យាករណ៍អាកាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹត្តិបត្តិមានចែងពីភេទអាកាស កំណត់ ២៤ ម៉ោង សម្រាប់អ្នកធ្វើនាវាចរណ៍ ។

ព្រឹត្តិបត្របណ្តោះអាសន្នខាងចំណូល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លិខិតប្រើក្នុងហិរញ្ញវត្ថុទុកជាគ្រឿងសម្គាល់ជា បណ្តោះអាសន្នក្នុងការទទួលប្រាក់ដាក់ឃ្លាំង ។

ព្រឹត្តិបត្រដែលត្រូវតប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដីកាបញ្ជូនសំណុំរឿង ឬលិខិតផ្សេង​ៗ មានខ្ទង់សម្រាប់ឱ្យទីរាជការដែលត្រូវទទួលតបឆ្លើយទៅវិញ តាមករណីដ៏គួរ ។

ព្រឹត្តិបត្រកំណត់បច្ចេកជន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹត្តិបត្រដែលកត់នាម ឋានន្តរ ថ្នាក់ និងមុខងាររបស់មន្រ្តី និងភា្នក់ងាររាជការ ។

ព្រឹត្តិបត្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) សន្លឹកក្រដាសសម្រាប់បោះឆ្នោត; សេចក្ដីរាយការណ៍ជាផ្លូវការអំពីរឿងរ៉ាវផ្សេងៗ; តារាងសម្រាប់ចុះពត៌មានអំពីកិរិយាមារយាទនិងអំពីកិច្ចការរបស់សិស្សឬអ្នករាជការ ( បារ. Bulletin ) ។

ព្រឹត្តិការណ៍ធាតុអាកាសធ្ងន់ធ្ងរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា “ព្រឹត្តិការណ៍ធាតុអាកាសមិនប្រក្រតីមួយដែលកម្រកើតមានឡើងនៅទីកន្លែងនិង ពេលណាមួយដូចជា ភាពរារាំងស្ងួតខ្លាំង ភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំង ជាដើម ហើយដែលតាមធម្មតាកើ់តឡើងតិចជាង ១០ភាគរយនៃអនុគមន៍ប្រូបាប៊ីលីតេដង់ស៊ីតេដែលបានសង្កេត។ លក្ខណៈរបស់ធាតុអាកាសធ្ងន់ធ្ងរអាចខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំងពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ។ ព្រឹត្តិការណ៍ធាតុអាកាសធ្ងន់ធ្ងរមួយមិនអាចចាត់ទុកថាជាប់ទាក់ទងដោយផ្ទាល់ជាមួយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុពីមនុស្សទេ ព្រោះវាក៏អាចកើតឡើងដោយធម្មជាតិដែរ ។ នៅពេលលំនាំធាតុអាកាសធ្ងន់ធ្ងរបន្តកើតឡើងក្នុងពេលខ្លះ ដូចជាក្នុងរដូវមួយ គេអាចចាត់ថ្នាក់ជាព្រឹត្តិការណ៍អាកាសធាតុធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេសប្រសិនបើបង្កើតបានជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលមានកម្លាំងមធ្យម ឬកម្លាំងសរុបក្នុងកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរ ។ “

ព្រឹត្តិការណ៍ដានហ្កាតអូហ្កឺ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ហេតុការណ៍អាកាសធាតុភ្លាមៗ ដែលបានសង្កេតឃើញដំបូងនៅក្នុងស្នូលទឹកកក នៃតំបន់ហ្រ្គីនលែន និងក្នុងកំណត់ត្រា អាកាសធាតុកាលបុរាណ ចាប់ពីតំបន់ក្បែរអាត្លង់ទិកខាងជើង ដោយមានស្ថានភាពត្រជាក់ពីផែនទឺកកក បន្ទាប់មកប្រែទៅជាក្ដៅយ៉ាងលឿន ហើយបែរជាចុះត្រជាក់សន្សឹមៗមកស្ថានភាពផែនទឹកកកវិញ ។ ព្រឹត្តិការណ៍ដានហ្កាតអូហ្កឺ ក៏ត្រូវបានសង្កេតឃើញកើតមាននៅតំបន់ផ្សេងៗទៀតផង ។

ព្រឹត្តិការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. វ្ឫត្តិ; បា. វុត្តិ + ការ) អ្នកតែងព្រឹត្តិមេសូត្រ; អ្នកតែងសេចក្ដីអធិប្បាយវេយ្យាករណ៍; បើស្រ្តីជា ព្រឹត្តិការិកា (ព. វ. ) ។

ព្រឹត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫត្តិ, វ > ព, ឫ > រឹ = ព្រឹត្តិ; បា. វុត្តិ ) អំពើ, កិច្ចការ; ការប្រព្រឹត្តទៅ; ការរស់នៅ, ការចិញ្ចឹមជីវិត…។ សេចក្ដីអធិប្បាយពាក្យមេសូត្រ (ព. វ. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រឹត្តិមេសូត្រ, ប្រែព្រឹត្តិ ។

                      សេចក្ដីពន្យល់អំពីរបៀបកាព្យពួកខ្លះ ។ ល ។

ព្រឹតិ្តការណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា អ្វីៗដែលកើតមានឡើង ឬដែលប្រព្រឹត្តទៅ។

ព្រឹក្សាជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫក្សជាតិ; បា. រុក្ខ– ) ជាតិឈើ, ឈើទាំងពួង, ឈើទួទៅ ។

ព្រឹក្សា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើទាំងឡាយ ( ម. ព. ព្រឹក្ស ) ។

ព្រឹក្ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. វ្ឫក្ស; បា. រុក្ខ ) ឈើ ។ ពាក្យនេះ ខ្មែរច្រើនប្រើតែដែលផ្សំជាបទសមាសរៀងជាខាងចុងនៃនាមសព្ទដែលជាឈ្មោះឈើផ្សេងៗ, ដូចជា កល្បព្រឹក្ស, ជម្ពូព្រឹក្ស, និគ្រោធព្រឹក្ស, ពោធិព្រឹក្ស ជាដើម ( ម. ព. ទាំងនោះ ) ។

ព្រឹក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វេលាចាប់តាំងពីព្រះអាទិត្យបំព្រាងដល់ថ្ងៃពេញពន្លឺធំ; ឬដរាបដល់ថ្ងៃត្រង់ក៏នៅហៅ ព្រឹក បានដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រឹកល្ងាច, ទាំងព្រឹងទាំងល្ងាច ។

                     ព្រឹកព្រាង វេលាដែលព្រះអាទិត្យទើបរះព្រាងៗ, វេលាបំព្រាង ។ ព្រឹកស្អែក វេលាព្រឹកក្នុងថ្ងៃស្អែក ។

ព្រីស្ទីណា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស កូសូវ៉ូ។

ព្រីសលំនឹង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា ដ្យាក្រាម (វត្ថុរឹង)វិមាត្របីសំរាប់ល្បាយដែលមានសមាសភាគច្រើនដើម្បីបង្ហាញពីផលនៃការផ្លាស់ប្ដូរសមាសភាគលើលក្ខណៈសំខាន់ៗមួយចំនួន ដូចជាចំណុចកំណក។

ព្រីដថោន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស បាបាដុស។

ព្រីងអួល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ១-៨ ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់ជ្រុះស្លឹករដូវប្រាំងនៅប្រទេសខ្មែរ វៀតណាម និងឥណ្ឌា។ ផ្លែអាចបរិភោគជាចំណីលេងបាន ព្រោះមិនសូវមានសាច់។ ដើមព្រីងអួល គេច្រើនប្រើសម្រាប់សង់ខ្ទម។

ព្រីងអាចម៍កណ្តុរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាងកម្ពស់ ១០-៣០ ម ដុះក្នុងព្រៃធំលើទីទំនាបនៅ ប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាម។ ផ្លែទុំអាចបរិភោគជាចំណីបាន។

ព្រីងស្រទាប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ៦-៨ ម ដុះឥណ្ឌូចិនក្នុងព្រៃល្បោះ ឬព្រៃធំ។ ផ្លែទុំអាចបរិភោគជាចំណីបាន។ គេនិយមប្រើសម្បកធ្វើចន្លុះ។

ព្រីងភ្នំ, ព្រីងជូរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ១០-៣០ម ដុះក្នុងព្រៃធំនៃប្រទេសឥណ្ឌូចិន និងឥណ្ឌា។ ផ្លែទុំ ក្មេងៗបរិភោគជាចំណី។ ឈើជាប់ល្អគេប្រើសម្រាប់សង់ផ្ទះ។

ព្រីងបាយ, ព្រីងដោះក្របី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ១០-៣០ ម ដុះក្នុងព្រៃធំនៅទ្វីបអាស៊ី និងអូស្រ្តាលីក្តៅ។ គេនិយមដាំយកផ្លែធំធ្វើចំណី។ នៅស្រុកខ្មែរ ព្រីងដោះក្របីតែងមានលក់ក្នុងផ្សារពេលចូលឆ្នាំ។ គ្រូថ្នាំ បុរាណប្រើស្លឹក សំបក និងដើមកាត់កង់ៗស្ងោរព្យាបាល ជំងឈទឹកនោមផ្អែម។

ព្រីងថ្ម, ព្រីងធំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ២០-២៥ ម ដុះក្នុងព្រៃល្បោះ និងព្រៃក្រាស់នៅប្រទេស ខ្មែរ លាវ និងវៀតណាមខាងត្បូង។ សម្បកជាថ្នាំជ្រលក់សំពត់ឱ្យពណ៌លឿក្រមៅ។ ផ្លែទុំបរិភោគបាន។ ឈើល្អណាស់ ប្រណិតលេខ៣ សម្រាប់សង់ផ្ទះ និងគ្រឿងក្នុងផ្ទះ។

ព្រីងចាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ១០-១៥ ម ដុះក្នុងព្រៃធំលាយព្រៃជ្រុះស្លឹករដូវប្រាំង នៅឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន និងជ្វា។ ឈើគេអាចប្រើធ្វើគ្រឿងសង់ផ្ទះ ឬតុ ទូ ។ល។

ព្រីងចន្លុះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ១០-២០ ម ដុះក្នុងព្រៃស្រោង នៅទ្វីបអាស៊ីក្តៅ។ គេយកសម្បកធ្វើចន្លុះ។ ឈើគេអាចប្រើធ្វើគ្រឿងផ្ទះរាយរងបាន។

ព្រីងឃ្មុំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រីងឃ្មុំជាព្រឹក្សមួយប្រភេទកម្ពស់ពី ១១-២០ ម ដុះក្នុងព្រៃធំលើដី ទំនាប ឬលើភ្នំតូចៗមធ្យមនៅប្រទេសថៃ ខ្មែរ និងវៀតណាម។ មានសត្វឃ្មុំមករោមក្រេបជញ្ជក់ ផ្កាព្រីងឃ្មុំជាច្រើនរាល់ថ្ងៃ។ ផ្លែទុំអាចបរិភោគបាន។ ឈើគេប្រើសម្រាប់ធ្វើតុ ទូ និងគ្រឿងឈើផ្សេងៗ។

ព្រីង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ មានផ្លែប្រើជាអាហារ; មានច្រើនយ៉ាងគឺ ព្រីងចន្ទន៍, ព្រីងចន្លុះ, ព្រីងដោះក្របី, ព្រីងបាយ . . . ( ម. ព. ជម្ពូ, ជម្ពូផល, ជម្ពូព្រឹក្ស ផង ) ។

ព្រីក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ខ្មៅញាប់, ខ្មៅរលើប, ខ្មៅរលោង។
ឧទាហរណ៍៖ សំពត់ខ្មៅព្រីក, សម្បុរខ្មៅព្រីក ។

ព្រិលៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រឹលៗ ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រឹលៗ ) ។

ព្រិល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ព្រឹល និង ព្រឹលៗ ) ។