Author: Buy Khmer Book

រាជដាស ញិញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា​​​ ឈ្មោះចុល្លព្រឹក្ស ឬគុម្ពព្រឹក្សមួយកម្ពស់ ១- ៤ ម ដុះលើដីវាលនៃឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន ជ្វា ប្រទេសចិន ខាងត្បូង ឥណ្ឌូណេស៊ី (Java Sumatra) ។ គ្រូថ្នាំបុរាណឆុងឫសធ្វើថ្នាំវិលមុខ ខ្យល់គរ ។ គេប្រើឫសផ្សំជាថ្នាំសំរាប់ព្យាបាលជំងឺខាន់លឿង ។

រាជឆ្ពឹស, សំបកល្វីង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សមួយមានកម្ពស់ ៨-១០ម ដុះក្នុងព្រៃត្រជាក់លើទីរាប ឬលើភ្នំ ខ្ពស់ដល់ ១០០០ ម នៅស្រុឥណ្ឌា និងនៅក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន។ គេនិយមដាំនៅគ្រប់ស្រុកនៃអាស៊ីក្តៅ សម្រាប់លម្អសួន ឬតាមវិថីនានា។ ផ្លែអាចទទួលទានបានជាមួយម្លូ។ ដើមរាជឆ្ពឹស សម្បកល្វីង មានឈើមិនសូវរឹង។

«រាជឆ្ពឹស

មានន័យថា ( ម. ព. រាជព្រឹក្ស ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សកម្ពស់ ១០-១៥ ម ដុះក្នុងព្រៃល្បោះនៃអាស៊ីក្តៅ។ គេនិយមដាំដើមនេះតាមវិថីនានា។ ផ្លែក្រអូបសម្រាប់អប់ស្លឹកថ្នាំជក់។ សាច់ និងផ្លព្រមទាំងសម្បកសម្រាប់បរិភោគជាមួយម្លូជំនួសស្លា។ បណ្តូលឈើអាចបរិភោគបាន សម្បកសម្រាប់ផ្សំធ្វើឱសថព្យាបាលមុខរបួស ដែលកើតឡើងដោយខ្ទួយ ខ្យាដំរី ឬពស់ចឹក។ គ្រាប់ធ្វើថ្នាំបញ្ចុះ។

រាជឃាតក៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកធ្វើគត់ (សម្លាប់) មហាក្សត្រ ។

រាជគ្រូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា គ្រូ ។

រាជកកុធភណ្ឌ

មានន័យថា ( ម. ព. រាជ ) ។

រាជ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. រាជន៑ ) ព្រះរាជា ( ក្សត្រីយ៍ទ្រង់រាជ្យ ); ប្រែតាមរូបសព្ទថា “អ្នករុងរឿងដោយវិសេសព្រោះមានតេជះក្រៃលែង” ឬប្រែថា “អ្នកញ៉ាំងប្រជាពលរដ្ឋឲ្យរីករាយ គឺគ្រប់គ្រងប្រជានិករឲ្យមានស្វាមីភក្តិចំពោះព្រះអង្គ ព្រោះព្រះអង្គមានសង្គហវត្ថុ ៤ យ៉ាងគឺ ការឲ្យទេយ្យវត្ថុ, ការពោលវាចាគួរឲ្យចង់ឮចង់ស្ដាប់, ការប្រព្រឹត្តអំពើជាប្រយោជន៍, ការតាំងព្រះអង្គស្មើៗ គឺប្រើឫកពាឲ្យល្មមពេញចិត្តប្រជារាស្ត្រ” ។ សព្ទនេះប្រើជាបទសមាសបានជាអនេក, បើដាក់រៀងពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. រាជ:, ដូចជា : រាជទូត, រាជធានី, រាជបុត្រ, រាជបម្រើ, រាជប្រកាស ជាដើម; បើរៀងពីខាងចុងសព្ទដទៃ អ. ថ. រាច, ដូចជាៈ នាគរាជ, ប្រទេសរាជ, មហារាជ, អធិរាជ, ឯករាជ ជាដើម; ផ្សំជាមួយនឹងសព្ទសំស្ក្រឹត, បាលី, ខ្មែរ បានតាមគួរដល់ការប្រកប : រាជកកុធភណ្ឌ ( —កៈកុធៈភ័ន ) គ្រឿងប្រដាប់សម្រាប់រាជ្យ, មាន ៥ យ៉ាងគឺ មកុដ, ព្រះខ័ឌ្គ ព្រះខ័ន ), ស្វេតឆត្រ, សុព័ណ៌បាទុក, វាលវីជនី; មានន័យមួយផ្សេងថា : មកុដ, ព្រះខ័ឌ្គ ( ព្រះខ័ន ), សុព័ណ៌បាទុក, ព្រះទណ្ឌៈ, ចាមរ ។ រាជកញ្ញា ឬ —កន្យា ព្រះរាជបុត្រីជំទង់ឬក្រមុំ ។ រាជកម្ម អំពើរបស់ព្រះរាជា គឺអំពើល្អ ឬអាក្រក់ដែលព្រះរាជាទ្រង់ធ្វើ ។ រាជកវី កវីរបស់ព្រះរាជា ។ រាជការ ឬ —ការ្យ ( ត. ទ. ស្រ. អ. ថ. រាច-ផ្កា; សំ. រាជកាយ៌ ) ការរបស់ព្រះរាជា; ការផែនដី, ការរក្សាប្រទេស ( រាជការ្យ ម. ប្រ. ច្រ. ប្រ. រាជការ ជាង ) : ធ្វើរាជការ; អ្នករាជការ, ខ្ញុំរាជការ, គំនិតរាជការ, . . . ។ រាជកិច្ច ឬ —ក្រឹត្យ កិច្ចឬក្រឹត្យរបស់ព្រះរាជា; កិច្ចការផែនដី ( ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋសព្វថ្ងៃប្រើពាក្យនេះជាឈ្មោះសៀវភៅ ដែលប្រាប់អំពីដំណើរកិច្ចការរាជការផ្សេងៗ : សៀវភៅរាជកិច្ច ) ។ រាជកិច្ចានុកិច្ច ( បា. < រាជ + កិច្ច + អនុកិច្ច ) កិច្ចតូចធំរបស់ព្រះរាជា; កិច្ចការផ្សេងៗក្នុងរាជាណាចក្រ ។ រាជកីយ ( —កី ) ដែលជាប់ទាក់ទងដោយព្រះរាជា, ដែលជារបស់ព្រះរាជា, ព្រះរាជទ្រព្យ ។ រាជកីឡា ឬ —ក្រីឌា ការក្រសាលសប្បាយផ្ទាល់ព្រះអង្គ របស់ព្រះរាជាឬការលេងដែលព្រះរាជាទ្រង់ទំនុកបម្រុង ( ច្រើនប្រើខាងល្បែងផ្ទាល់ប្រាណ ឬល្បែងហាត់ប្រាណដូចយ៉ាងចុះហែលទឹកលេង, ទាត់សី, ហាត់លោតជាដើម ) ។ រាជកុមារ ព្រះរាជបុត្រក្មេង ។ រាជកុមារិកា ឬ —កុមារី ព្រះរាជបុត្រីក្មេង ។ រាជកុលដ្ឋាន ទី, លំនៅរបស់រាជត្រកូល; ព្រះរាជគំនាល់; ព្រះរាជសំណាក់ ។ រាជកុសល កុសលឬការកុសលរបស់ព្រះរាជា ( ច្រើននិយាយថា ថ្វាយព្រះរាជកុសល ថ្វាយកុសលដែលខ្លួនបានហើយចំពោះទៅព្រះរាជា ) ។ រាជកោដ្ឋាគារ ( —កោត-ឋា— ) ឃ្លាំងព្រះរាជទ្រព្យ ។ រាជកោដ្ឋាគារិក មន្ត្រីអ្នករក្សាឃ្លាំងព្រះរាជទ្រព្យ ។ រាជកោទណ្ឌ ឬ —កៅទណ្ឌ ( —ទ័ន ) ធ្នូសម្រាប់ព្រះរាជា ឬធ្នូសម្រាប់រាជ្យ ។ រាជកំណត់ កំណត់ច្បាប់ក្នុងព្រះរាជប្បញ្ញត្តិ ឬ ក្នុងព្រះរាជប្រកាស ។ រាជខណ្ឌ ឬ រាជ្យ— ( —ខ័ន ) ដែន, ព្រំដែន; សង្កាត់ឬកម្រិតរបស់ព្រះរាជប្បញ្ញត្តិឬព្រះរាជប្រកាស ។ រាជគំនាប់ ការគំនាប់ចំពោះព្រះរាជា : យោធាថ្វាយព្រះរាជគំនាប់ ឬ ថ្វាយព្រះគំនាប់ ។ រាជគំនាល់ ទីសម្រាប់គាល់ព្រះរាជា, ក្រឡាព្រះគំនាល់ ។ រាជគ្រឹហា ( —ហ៊ា ) ព្រះរាជដំណាក់ ។ រាជគ្រឹះ ឈ្មោះរាជធានីមួយរបស់ដែនមគធៈ ( ក្នុងបុរាណសម័យ ) ជាក្រុងមានឈ្មោះលេចឮក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនា ( ម. ព. មគធៈ ផង ) ។ រាជគ្រូ គ្រូរបស់ព្រះរាជា; មន្ត្រីដែលព្រះរាជាទ្រង់តាំងឲ្យជាទីប្រឹក្សាផ្ទាល់ព្រះអង្គឬឲ្យជាអ្នករំឭកដាស់តឿនព្រះអង្គ ក្រែងទ្រង់មានបើប្រព្រឹត្តភ្លាំងភ្លាត់ខុសចាកទសពិធរាជធម៌ ។ រាជឃ្លាំង ឃ្លាំងដាក់ព្រះរាជទ្រព្យ, ឃ្លាំងហ្លួង ។ រាជង្គរក្ខ (រាជ័ង-គៈ រ័ក) ឬ រាជរក្ខ —រក្ស អ្នករក្សាអង្គព្រះរាជា, ទាហានរក្សាព្រះអង្គ ( ម. ព. អង្គរក្ខ ផង ) ។ រាជជននី ( —ជៈ នៈ នី ) ព្រះមាតារបស់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ។ រាជញ្ញត្រកូល ( រាជ័ញ-ញៈ— ) ត្រកូលដែលជាប់ពូជមុទ្ធាភិសិត្តរាជ; ត្រកូលព្រះអង្គឬព្រះវង្ស ។ រាជដំណាក់ ផ្ទះដែលព្រះរាជាទ្រង់គង់នៅ (ព្រះរាជមន្ទីរ) ។ រាជដំណើរ ការធ្វើដំណើររបស់ព្រះរាជា ។ រាជតន័យ ព្រះរាជបុត្រ ។ រាជតនយា ( —តៈ នៈ យ៉ា ) ព្រះរាជបុត្រី ។ រាជតេជះ តេជះរបស់ព្រះរាជា ។ ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, សម័យពីដើម ចួនកាលប្រើពាក្យនេះ ជាឋានន្តរនៃសេនាបតីសម្រាប់ទោត្រួតទាហានជើងគោក, សម័យឥឡូវ តាំងជាទីអនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសិក្សាធិការឬក្រសួងអប់រំជាតិ ឬក៏ក្រសួងយុទ្ធនាធិការ : អ្នកឧកញ៉ារាជតេជះ… ( ម. ព. តេជះ ផង ) ។ រាជតេជានុភាព ( <រាជ + តេជ + អានុភាព ) អានុភាពនៃតេជះរបស់ព្រះរាជា ។ រាជតម្រាស់ ព្រះតម្រាស់នៃព្រះរាជាដែលទ្រង់ត្រាស់ហៅ, ត្រាស់បង្គាប់, ត្រាស់ប្រើ ។ រាជតម្រិះ សេចក្ដីត្រិះរិះរបស់ព្រះរាជា ។ រាជត្រកូល ត្រកូលឬគ្រួសាររបស់ព្រះរាជា ។ រាជទណ្ឌ ( —ទ័ន ) អាជ្ញារបស់ព្រះរាជា, ទោសខុសនឹងម្ចាស់ផែនដី : ត្រូវព្រះរាជទណ្ឌ ។ រាជទាន អំណោយរបស់ព្រះរាជា; ប្រើជា កិ. ក៏បាន : ទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោសព្រះរាជទានរង្វាន់ . . . ។ រាជទារក ( —រក់ ) ព្រះរាជបុត្រដែលនៅតូច ។ រាជទារិកា ព្រះរាជបុត្រីដែលនៅតូច ។ រាជទិន្ន ( —ទិន ) អ្វីមួយដែលព្រះរាជាទ្រង់ប្រទាន : របស់នេះជារាជទិន្ន ។ រាជទិន្ននាម ( —ទិន-នៈនាម ) នាមឬងារ, បណ្ដាស័ក្ដិ ដែលព្រះរាជាទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទាន ។ រាជទូត ព្រះរាជបម្រើអ្នកនាំព្រះរាជសាសន៍ទៅកាន់ប្រទេសដទៃ ( ក្នុងបុរាណសម័យ ) ; អ្នករាជការដែលចេញទៅនៅក្នុងប្រទេសដទៃជាតំណាងជាតិនិងប្រទេសរបស់ខ្លួន (ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន) ។ រាជទូតក្រិយា ( —ទូត័កក្រិយ៉ា )ក្រឹត្យឬច្បាប់, មុខក្រសួងរបស់រាជទូត ។ រាជទូតានុទូត ( សំ. បា. < រាជទូត + អនុទូត ) រាជទូតនិងរាជទូតបន្ទាប់, រាជទូតធំនិងតូច ( ម. ព. ទូត ន. ឬ គុ. និង ទូតានុទូត ផង ) ។ រាជទេពី ឬ —ទេវី ទេពីរបស់ព្រះរាជា ។ តាមរជ្ជប្បវេណីក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, ប្រើពាក្យនេះ ជាឋានន្តរនៃស្ត្រីជាបាទបរិចារិកានៃក្សត្រិយ៍ទីសម្ដេចព្រះឧភយោរាជឬទីសម្ដេចព្រះមហាឧបរាជ, ដែលបានអភិសេកតាមពិធីព្រាហ្មណ៍, តែទទួលទឹកក្លស់ទឹកសង្ខ័លើអាសនៈផ្សេងពីព្រះស្វាមី ។ រាជទេយ្យ ( —ទៃ ) របស់ឬរង្វាន់ដែលស្ដេចទ្រង់ព្រះរាជប្រទាន ។ រាជទ្រព្យ ទ្រព្យរបស់ព្រះរាជា ( ទ្រព្យសម្រាប់ព្រះអង្គ មិនមែនសម្រាប់រាជ្យ , ព. ផ្ទ. រាជ្យទ្រព្យ ) ។ រាជទ្រោហិន អ្នកក្បត់ព្រះរាជា, អ្នកក្បត់ផែនដី ។ រាជទ្វារ ទ្វារព្រះរាជវាំង ។ រាជទ្វារបាល ឆ្មាំទ្វារព្រះរាជវាំង ។ រាជធន ( —ធន់ ) ព្រះរាជទ្រព្យ ។ រាជធម៌ ធម៌សម្រាប់ព្រះរាជាទ្រង់ប្រព្រឹត្តឬទ្រង់កាន់, នាទីរបស់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ( ម. ព. ទសពិធរាជធម៌ ផង ) ។ រាជធាន, —ធានិក, —ធានិកា, —ធានី នគរ, ក្រុង ដែលព្រះរាជាទ្រង់គង់នៅ ។ រាជធាត្រី ស្រីអ្នកបំបៅឬបីពរក្សាព្រះរាជទារកឬព្រះរាជទារិកា ( ម. ព. ធាត្រី ផង ) ។ រាជធីតា (—ដា) ព្រះរាជបុត្រី, ព្រះអង្គម្ចាស់ស្ត្រី ។ រាជធីតុបតី ( —ប៉ៈ ដី ) កូនប្រសាប្រុសរបស់ព្រះរាជា ( ហៅត្រឹមតែ ព្រះធីតុបតី ក៏បាន ) ។ រាជធុរៈ ឬ —ធុរា ការរវល់របស់ព្រះរាជា, ការគ្រប់គ្រងផែនដី ។ រាជនត្តា ចៅរបស់ព្រះរាជា ( ទាំងបុរសទាំងស្ត្រី ) ។ រាជន័យ ដំណើររាជការ (រាជសាស្ត្រ) ។ រាជនារី ស្រីព្រះស្នំ, អស់អ្នក ។ រាជនាវា នាវាព្រះរាជទ្រព្យ (ច្រើនប្រើជា ព្រះទីន័ងនាវា) ។ រាជនាវិក អ្នកកាន់ការក្នុងព្រះរាជនាវា ។ រាជនាវិកបតី ឬ —នាវិកាធិបតី (—ប៉ៈដី) នាហ្មឺនអ្នកត្រួតត្រាលើពួករាជនាវិក ( ចាងហ្វាងរាជនាវា ) ។ រាជនិពន្ធ ( —ពន់ ) សេចក្ដីឬរឿងរ៉ាវដែលព្រះរាជាទ្រង់តែងដោយព្រះអង្គឯង ។ ក្រុមនាម៉ឺនអ្នកកាន់ការខាងព្រះរាជពង្សាវតា . . ., ហៅថា ក្រុមព្រះរាជនិពន្ធ ។ រាជនិមន្តន៍ ការនិមន្តបព្វជិតតាមព្រះរាជតម្រាស់ ។ រាជនិវេសន៍ លំនៅរបស់ព្រះរាជា ( ព្រះរាជមន្ទី ឬ ព្រះរាជវាំង ) ។ រាជនីតិ ច្បាប់ឬបែបបទសម្រាប់ព្រះរាជា សម្រាប់ព្រះរាជឱរស ដែលនឹងបានជាក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ, សម្រាប់គ្រប់គ្រងប្រទេស ។ រាជនីតិវិជ្ជា ឬ —វិទ្យា ចំណេះខាងរាជនីតិ ។ រាជនីតិសាស្ត្រ គម្ពីររាជនីតិ ។ រាជនីតិសិក្សា ការហាត់រៀនរាជនីតិ ។ រាជនេតិ ( —នេត ) ឈ្មោះច្បាប់ដំបូន្មានបុរាណមួយជាស្នាព្រះហស្ដព្រះបាទស្រីធម្មរាជា ( ព្រះរាជសម្ភារ ) ។ ហៅថា ច្បាប់ព្រះរាជសម្ភារ ដូចច្នេះក៏បាន ។ រាជបក្សី ស្ដេចសត្វស្លាបឬបក្សីដែលព្រះរាជាទ្រង់ចិញ្ចឹម ។ រាជបញ្ជា សេចក្ដីបង្គាប់នៃព្រះរាជា, ព្រះរាជឱង្ការត្រាស់បង្គាប់ ( ម. ព. បញ្ជា ផង ) ។ រាជប្បញ្ញត្តិ ( —ជ័ប-ប័ញ-ញ៉ាត់ ) បញ្ញត្តិរបស់ព្រះរាជា ( សេចក្ដីដែលម្ចាស់ផែនដីតាំងទុកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រតិបត្តិតាម ) ។ រាជបណ្ឌិត អ្នកប្រាជ្ញរបស់ព្រះរាជា ។ រាជបណ្ឌិត្យសភា ការប្រជុំឬទីប្រជុំរបស់ពួករាជបណ្ឌិត, ក្រុមរាជបណ្ឌិត ( បារ. Acad´emie ) ។ រាជបណ្ឌិត្យ ភាព, បែបបទ, មុខការរបស់រាជបណ្ឌិត ។ រាជបណ្ណារក្ខ ( បា. < រាជ + បណ្ណ “សំបុត្រ, ដីកា, . . . ” + អារក្ខ “ទុកដាក់” ) អ្នកទុកដាក់សំបុត្រ, ចុតហ្មាយ, ដីកា, ក្បួនច្បាប់, . . . របស់ព្រះរាជា ( សរសេរជា រាជបណ្ណារក្ស ក៏បាន ) ។ រាជបណ្ណាល័យ ( បា. < រាជ + បណ្ណ + អាលយ “លំនៅ, កន្លែង ” ) បណ្ណាល័យរបស់ព្រះរាជា ។ ឈ្មោះមហាមន្ទីរមួយនៅក្រុងភ្នំពេញ ជាទីតម្កល់គម្ពីរក្បួនច្បាប់ផ្សេងៗ ជាសម្បត្តិឬជាឃ្លាំងចំណេះរបស់កម្ពុជរដ្ឋ . . . ( គឺក្រុមពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យសព្វថ្ងៃ ) ។ រាជបត្នី ប្រពន្ធរបស់ព្រះរាជា; ព្រះអគ្គមហេសី ។ រាជបថ ឬ —មាគ៌ា ( —បត់ ឬ —មាគ៌ា ) ផ្លូវសម្រាប់ព្រះរាជា ( ផ្លូវហ្លួង ) ។ រាជបន្ទូល ព្រះបន្ទូលរបស់ក្សត្រិយ៍ឧភយោរាជឬមហាឧបរាជ ។ រាជបន្ទូលលេខា សំបុត្រសម្ដេចព្រះឧភយោរាជឬសម្ដេចព្រះមហាឧបរាជប្រើតាមធម្មតា ។ រាជបព្វជិត ព្រះរាជាដែលលះរាជសម្បត្តិចេញទ្រង់ព្រះផ្នួសបានជាអ្នកបួសហើយ ។ រាជបរិច្ចាគ ការចំណាយព្រះរាជទ្រព្យ ។ រាជបរិពារ ឬ —បរិវារ បរិពារឬបរិវាររបស់ព្រះរាជា ។ រាជបរិវត្តន៍ ( —វ័ត ) ការផ្លាស់រាជ្យ ។ រាជបរិស័ទ ឬ —បរិសទ្យ បរិស័ទរបស់ព្រះរាជា ។ រាជបល្ល័ង្ក បល័្លង្ករាជ្យ ( បល្ល័ង្កក្រោមស្វេតឆត្រ ) ។ រាជបិតា បិតារបស់ព្រះរាជា ( ច្រើនហៅថា ព្រះវររាជបិតា ឬ ព្រះវរបិតា ) ។ រាជបុត្រ ឬ —បុត្រា បុត្រប្រុសរបស់ព្រះរាជា ( ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រា ) ។ រាជបុត្រី កូនស្រីរបស់ព្រះរាជា ( ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រី ) ។ រាជបុរស ( —បុរ៉ស់ ) បុរសរបស់ព្រះរាជា ( ខ្ញុំរាជការ ) ។ រាជបុរី ក្រុងដែលស្ដេចគង់នៅ ( ក្រុងហ្លួង ) ។ រាជបុរោហិត បុរោហិតរបស់ព្រះរាជា ។ រាជបំណង សេចក្ដីប៉ងរបស់ហ្លួង ។ រាជបំណន់ បំណន់ហ្លួង ។ រាជបម្រើ អ្នកដែលព្រះរាជាទ្រង់ត្រាស់ប្រើ ។ រាជប្បវេណី ឬ —ប្រពៃណី ទំនៀមរបស់ស្ដេចតៗមក ( ម. ព. បវេណី, ប្រពៃណី និង រជ្ជប្បវេណី ផង ) ។ រាជប្រកាស ( ម. ព. ប្រកាស ) ។ រាជប្រវត្តិ ឬ —ពង្សាវតារ ពង្សាវតារក្សត្រិយ៍, របាក្សត្រិយ៍ ។ រាជពន្ធុ ( —ព័ន-ធុ ) ផៅពង្សស្ដេច ។ រាជពល ( —ពល់ ) កម្លាំងស្ដេច; រេហ៍ពលរបស់ព្រះរាជា ។ រាជពលានុភាព ( សំ. បា. < រាជ +ព ល + អានុភាវ, វ > ព ) អានុភាពនៃរាជពល ។ រាជពលី ( ម. ព. ពលី ) ។ រាជពាហនៈ ឬ —វាហនៈ, —វាហី ពាហនៈរបស់ព្រះរាជា ។ រាជពិធី ( ម. ព. ពិធី ) ។ រាជព្រឹត្ត មារយាទ, សណ្ដាប់ធ្នាប់, ឫកពារបស់ព្រះរាជា ។ រាជភក្ដី សេចក្ដីស្មោះត្រង់ចំពោះព្រះរាជា ។ រាជភគិនី បងស្រីឬប្អូនស្រីរបស់ព្រះរាជា ( ម. ព. ភគិនី ផង ) ។ រាជភណ្ឌ ( —ភ័ន ) ព្រះរាជទ្រព្យ ។ រាជភ័យ ភ័យអំពីអាជ្ញាស្ដេច; ភ័យអំពីកំហុសចម្ពោះព្រះរាជា ។ រាជភាគិនេយ្យ ( —នៃ ) កូនប្រុសរបស់ព្រះរាជភគិនី ( ក្មួយប្រុសរបស់ព្រះរាជា ); បើក្មួយស្រីជា រាជភាគិនេយ្យា ( ច្រើនហៅត្រឹមតែ ព្រះភាគិនេយ្យ, ព្រះភាគិនេយ្យា; ម. ព. ទាំងពីរនេះផង ) ។ រាជភាតា បងប្រុសឬប្អូនប្រុសរបស់ព្រះរាជា ( ច្រើនហៅ ព្រះជេដ្ឋា, ព្រះអនុជ; ម. ព. ទាំងពីរនេះ និងភាតា ផង ) ។ រាជភូត ស្ដេចទេវតា; បិសាចដែលអង់អាច, បិសាចកាច (ស្ដេចខ្មោច); ច្រើននិយាយថា បិសាចរាជភូត ។ រាជភោគ្គ ( —ភោក ) អ្នកគាល់បម្រើព្រះរាជា ( រាជូបដ្ឋាក, មហាតលិក ); រាជសេវ័ក ។ រាជភោជន ភោជនសម្រាប់ព្រះរាជា ( ព្រះស្ងោយ ឬព្រះក្រយាស្ងោយ ) ។ រាជភ្រឹត ទាហានហ្លួង។ រាជភ្រឹត្យ ខ្ញុំរាជការ; អ្នកបម្រើផ្ទាល់ព្រះអង្គ ។ រាជមន្ត ឬ —មន្ត្រ មន្តសម្រាប់ព្រះរាជា (ម. ព. មន្ត ឬ មន្ត្រ ផង) ។ រាជមន្ត្រី សេនាបតី, រដ្ឋមន្ត្រី។ រាជមន្ទីរ ព្រះរាជដំណាក់; ក្រុមព្រះរាជមន្ទីរ ក្រុមឱភាសមន្ត្រី ឬក្រុមរឿនហ្លួង ។ រាជមហាមាត្យ ( —ម៉ាត ) អមាត្យធំរបស់ព្រះរាជា, សេនាបតីធំ, នាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬរដ្ឋមន្ត្រីទី១ ។ រាជមហេសី មហេសីហ្លួង ។ រាជមាតា មាតារបស់ព្រះរាជា ។ តាមច្បាប់រាជសព្ទខ្មែរប្រើចំពោះតែមាតារបស់ក្សត្រិយ៍ទីឧភយោរាជឬទីឧបរាជ, ហៅបាន ២ យ៉ាងគឺ ព្រះរាជមាតា, ព្រះវរមាតា ( តាមថ្នាក់វង្សនិងស័ក្ដិ ) ។ រាជមាលកៈ ឬ —មាល័ក ព្រះពន្លា ។ រាជមិត្ត, —មិត្រ ឬ —សខា (—សៈខា ) មិត្រឬសម្លាញ់របស់ព្រះរាជា ។ រាជមុទិ្ទកា ឬ —មុទ្រិកា ចិញ្ចៀនហ្លួង ( ព្រះទម្រង់ ឬព្រះទម្រង់អង្គុលី ) ។ រាជមុទ្ធាភិសេក ការអភិសេកឲ្យបានពេញទីជាមុទ្ធាភិសិត្តរាជ ( ម. ព. មុទ្ធាភិសេក ផង ) ។ រាជមុទ្ទា —មុទ្រា ឬ —លញ្ឆករ ( —ល៉ាញ់-ឆៈក ) ត្រាហ្លួង ( ត្រាផែនដី ); ហៅ ព្រះវរលញ្ឆករ ក៏បាន ។ រាជមេត្រី មេត្រីរបស់ព្រះរាជានិងព្រះរាជាផងគ្នា, មេត្រីរបស់រាជការរដ្ឋបាលប្រទេសមួយនិងប្រទេសដទៃ : ចងព្រះរាជមេត្រី ។ រាជយាន យានហ្លួង; ខ្មែរហៅចំពោះតែព្រះសាលៀង ។ រាជយុទ្ធ ការដែលស្ដេចនិងស្ដេចច្បាំងគ្នាតទល់ផ្ទាល់ព្រះអង្គ ។ រាជយោសិត ស្ត្រីរបស់ព្រះរាជា (ព្រះរាជមហេសី ) ។ រាជរង្គ ( —រង់ ) ប្រាក់ ។ រាជរដ្ឋាភិបាល រដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជា, ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋដែលទាក់ទងដោយព្រះមហាក្សត្រិយ៍ ។ រាជរថ រថហ្លួង, រថព្រះទីន័ង ។ រាជរថាធិបតី ( —ធិប៉ៈដី ) អធិបតីក្រុមរាជរថ, ចាងហ្វាងរាជរថ ។ រាជរាជ ( រាជៈរាច )

រាច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រាយស្មើ; ដក់ស្មើ; សាយរាយស្មី ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹករាច ពេញស្រែ, ទឹកជន់សាយរាចវាល ។

រាងរៅ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបរាង, រូបស្បាត ។
ឧទាហរណ៍៖ មានរាងរៅសមរម្យ ឬ —មិនសូវសម ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

រាងដូចជា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ដូចជា, ហាក់ដូចជា, បែបដូចជា ។
ឧទាហរណ៍៖ ពីដើមវាកាចណាស់ ប៉ុន្តែឥឡូវរាងដូចជាស្លូតបន្តិច ( ព. សា. ប្រើតាមទម្លាប់ដោយស្រុកខ្លះ ) ។

រាង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចាល, រអា លែងចង់ លែងត្រូវការទៀត ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លូវនុ៎ះពិបាកណាស់, ខ្ញុំរាងហើយមិនទៅទៀតទេ ! ។

                      ខ្លាចរអាលែងហ៊ានទៀត ។

ឧទាហរណ៍៖ ត្រូវគេបន្ទោសច្រើនដងហើយ នៅតែមិនរាង ។ រាងចាល ចាលចិត្ត ចាលគំនិតរាងលែងហ៊ានទៀត ។ រាងរអា រាងទ្រាន់ខ្លាំង ។ រាងមិនឈ្នះរាគ តាំងចិត្តថារាងហើយ ប៉ុន្តែគង់មិនឈ្នះតម្រេក ( ព. សុ.; ម. ព. រៀល កិ. ទៀតផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សណ្ឋាន, ទ្រង់, ទ្រង់ទ្រាយ ។

ឧទាហរណ៍៖ រាងក្រអាញ, រាងច្រឡោ, រាងរល, រាងស្ដើង ។

                      រាងរៅ ទ្រង់ទ្រាយរូបរាង ។ ល ។ ( ម. ព. រូប ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ចាល, រអា លែងចង់ លែងត្រូវការទៀត ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លូវនុ៎ះពិបាកណាស់, ខ្ញុំរាងហើយមិនទៅទៀតទេ ! ។

                      ខ្លាចរអាលែងហ៊ានទៀត ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រូវគេបន្ទោសច្រើនដងហើយ នៅតែមិនរាង ។ រាងចាល ចាលចិត្ត ចាលគំនិតរាងលែងហ៊ានទៀត ។ រាងរអា រាងទ្រាន់ខ្លាំង ។ រាងមិនឈ្នះរាគ តាំងចិត្តថារាងហើយ ប៉ុន្តែគង់មិនឈ្នះតម្រេក ( ព. សុ.; ម. ព. រៀល កិ. ទៀតផង ) ។

រាគៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រាគ ) ។

រាគតណ្ហា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លោភចិត្តដែលបាក់ទៅក្នុងតម្រេកនានាប្រការឱ្យតែប្រទះ ។

រាគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. រាគ ) តម្រេក, សេចក្ដីរីករាយ, ត្រេកត្រអាល ចំពោះកាម
ឧទាហរណ៍៖ ត្រូវរាគៈគ្របសង្កត់ ។

                      រាគគ្គិ ( រាគ័ក-គិ; បា. < រាគ + អគ្គិ ) ភ្លើងរាគៈ, រាគៈដែលទុកដូចជាភ្លើង ។
ឧទាហរណ៍៖ រាគគ្គិ ជាភ្លើងមិនសម្ដែងឲ្យឃើញផ្សែងនិងអណ្ដាត ប៉ុន្តែឆេះរង្គំងំរង្គាលលើសខ្នាតឥតនរណាពណ៌នាប្រាប់គ្នាឲ្យដឹងសព្វគ្រប់បានដុតសត្វឲ្យឆេះខ្លោចប្រាណពុំដឹងខ្លួន . . . ( បរិយាយរបស់ ព. ពុ. ) ។ រាគចរិត ( រាគៈចៈរ៉ិត ) អ្នកដែលមានចរិតក្រាស់ដោយរាគៈ ។ រាគចិត្ត ចិត្តដែលប្រកបដោយរាគៈ ។ រាគាទិក្កិលេស ( បា. <រាគ + អាទិ + កិលេស ) កិលេសមានរាគៈជាដើម ។ រាគាភិភូត ( បា. < រាគ+ អភិភូត “គ្របសង្កត់” ) ដែលត្រូវរាគៈគ្របសង្កត់ ។ ល ។

រាក្ស័ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. រាក្សស៑; បា. រក្ខស ) យក្សសាមញ្ញ ឬបិសាចពួកខ្លះដែលនៅអាស្រ័យតាមមាត់ទឹកឬក្នុងដងព្រៃ ( អារក្សទឹក, អារក្សព្រៃ ឬខ្មោចព្រៃ ), បើស្រីហៅ រាក្សសី ( រា-ក្សៈសី ), ជាពួកអមនុស្សកាចសាហាវ ច្រើនបៀតបៀនយាយីមនុស្សដែលចូលដល់ទីដែនរបស់វា ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រពាំងនោះមានរាក្ស័សហួងហែងរក្សា ។

រាក្សសី

មានន័យថា ( ម. ព. រាក្ស័ស ) ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

រាក់ស-រាក់ក្រហម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សកម្ពស់ ៦-១០ ម ក្នុងសន្តានក្រូច ដើមកំណើតក្នុងប្រទេសពែរ្ស គេនាំពូជមកដាំនៅស្រុកជុំវិញសមុទ្រម៉ែឌីទែរ៉ាណេ និងឥណ្ឌូចិន។ សម្បកមានក្លិនក្រអូបប្រហើរ ធ្វើដំណាប់ នំ និងទឹកអប់។ នៅខ្មែរគ្រូថ្នាំប្រើស្លឹកធ្វើថ្នាំរំងាប់រោគផ្សេងៗ ដូចជា រាក់ធ្មេញ ហឺត និងរាកជាដើម ។

រាក់បាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រាក់ ) ។
ចុល្លព្រឹក្សម្យ៉ាងដុះត្រង់ឡើងលើកម្ពស់ ០,៤-២ ម មែកមានរោមស ពណ៌ប្រាក់ ដុះក្នុងទីវាល មានភក់ល្បាប់ ឬក្នុងព្រៃបន្លា លើដីទំនាប នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ គ្រូខ្មែរ យកឫសផ្សំធ្វើថ្នាំព្យាបាលរោគស្ត្រី ជាពិសេសរោគធ្លាក់ស។

រាក់ធ្មេញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រាក់ ) ។

រាក់ទាក់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលពោលស្រុះស្រួលទទួលដោយអើពើ, ចៅរ៉ៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរាក់ទាក់; សម្ដីរាក់ទាក់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលពោលស្រុះស្រួលទទួលដោយអើពើ, ចៅរ៉ៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរាក់ទាក់; សម្ដីរាក់ទាក់ ។

រាក់ក្រហម (រាក់ផ្កាក្រហម)

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សតូច កម្ពស់ ១-៤ម ដុះតាមមាត់ផ្លូវដើរ នៅគ្រប់សកលលោក។​ ផ្កាមានពណ៌ក្រហមលាយពណ៌សបន្តិចៗ។ ជ័រគេប្រើការបាររោគរាក់ស៊ីធ្មេញ ដូចជ័ររាក់សដែរ។

រាក់ ស (រាក់ផ្កា ស)

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សកម្ពស់ ៤-១០ ម ដុះលើដីស្ងួតទីវាលនៃអាស៊ីផ្នែកក្តៅ ផ្កាពណ៌ស លាយពណ៌ផ្កាឈូក​ ឬក្រហមបន្តិចៗ។ ជ័រ ពណ៌ស ដែលចេញពីមែកធា ឬស្លឹក គេយកលាបជើងធ្មេញ ដើម្បីការពារ​ ឬព្យាបាលជំងឺរាក់ស៊ី។ សំបកនៃឫស គេទុកធ្វើថ្នាំរំងាប់រោគផ្សេងៗ។

រាក់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើតូច ស្លឹកក្រាស់សម្បុរ-សប្រផេះដែលយ៉ាងធំប៉ុនៗបាតដៃ មានជ័រស, មាន ២ ប្រភេទ គឺ រាក់ស ផ្កាសម្បុរ-ស, រាក់ក្រហម ផ្កាសម្បុរស្វាយស្រគាំ; ផ្ការាក់ទាំង ២ យ៉ាងនេះមានក្លិនក្រអូបលាយក្រពុលបន្តិចៗ ជនានុជនរាប់អាន ច្រើនដោតក្រងជាផួងមាលា ឬប្រើក្នុងវេលាថ្វាយបង្គំទទួលឋានន្តរ ( ថ្វាយបង្គំងារ ) ។

                        ឈ្មោះរោគកើតនៅជើងធ្មេញបណ្ដាលឲ្យហើមសាច់ជើងធេ្មញ កកើតជាខ្ទុះឈាមស្អុយនាំឲ្យធ្មេញឆាប់រង្គើរង្គោះ
ឧទាហរណ៍៖ ធ្មេញកើតរាក់ ឬ កើតរាក់ធ្មេញ ។

                      ឈ្មោះរោគឧច្ចារមគ្គបណ្ដាលឲ្យធ្ងន់បាត ( ធ្ងន់ទ្វារធំ ) ឈឺស្ទំក្នុងពោះ លីងកន្លាស់អស់កម្លាំងល្ហិតល្ហៃ, មាន ២ យ៉ាងគឺ រាក់ស ធ្លាក់សុទ្ធតែខ្ទុះរំអិលគ្មានឈាម, រាក់ក្រហម ធ្លាក់រំអិលមានឈាម ។

ឧទាហរណ៍៖ កើតរាក់ ឬ កើតរាក់បាត ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទីទៃពីជ្រៅ គឺមានជម្រៅតិច ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹករាក់, រណ្ដៅរាក់ ។

                     គំនិតរាក់ គំនិតសើៗ មុជមិនជ្រៅទៅមិនឆ្ងាយ ។ ចិត្តរាក់ ចិត្តសើៗ ឆាប់ដោយតាមគេ ( ម. ព. ឧត្តានៈ ផង ) ។ សេចក្ដីរាក់ សេចក្ដីងាយ មិនពិបាកយល់ ។ ល ។

រាក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លេចដោយរាន់ខ្លាំងទប់មិនទាន់ឬទប់មិនឈ្នះ ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្មេងភ័យរាកមូត្រ, មេមាន់រាកស៊ុត, មេឆ្មារាកកូន ។

                     រាករូស រាកឧច្ចារៈដូចជារូសចេញមក ។ ចុះរាក ចុះឧច្ចារៈរាន់រាកខ្លាំង ។ ល ។

រា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ហាម, ឃាត់; ថយក្រោយ, ធ្វើឲ្យថយក្រោយ; បែរចេញ, ទាសចេញ; រួញថយ; ជំទាស់; ដោះដៃ; ប្រកែក; …។ រាក្រញាង លើកដៃក្រញាងថយក្រោយ ។ រាគន្លង បែរចេញឬទាសចេញពីគន្លង ។ ព. ប្រ. ប្រកែកឬដោះដៃមិនហ៊ានតស៊ូឬមិនហ៊ានទទួលភារៈ ។ រាដៃ លើកដៃបញ្ឈរម្រាមទាំង៥ ឡើងឲ្យបាតដៃបែរទៅខាងមុខ ដោយការប្រកែកឬហាមឃាត់ : រាដៃឃាត់ ។ រាដំណើរ ឬ រាផ្លូវរាដំណើរ ប្រកែក, កែដោះដៃ មិនព្រមឬលែងទទួលតាមផ្លូវតាមដំណើរ ។ រាទឹក វាតគាស់ទឹកទប់ឲ្យនៅនឹងឬឲ្យថយក្រោយ ។ រារាំង ឬ រាំងរា ខារខាំង, ហាមឃាត់, ការពារ ។ ល ។ យកជើងរាទឹក សំយុងជើងវាតគាស់ទឹក (ឲ្យទូកឬក្បូននៅនឹង ឬថយក្រោយ ) ។ ព. ទ. បុ. បើមិនជួយចូកជួយកែវ កុំយកជើងរាទឹក បើមិនជួយទំនុកបម្រុងផ្ចុងផ្តើម ឬមិនជួយប្រឹងប្រែងខ្នះខ្នែងឲ្យកើតការទេ កុំជំទាស់ឲ្យខូចការខូចដំណើរ (និយាយខ្លីត្រឹមតែ កុំយកជើងរាទឹក ក៏បាន) ។

រឱស្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រឱសឋាន ) ។

រឱសឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្ដីហ្មងឆ្គង ឬមោះហ្មង, មោះមៃដែលនាំឲ្យក្ដៅក្រហាយ, ស្អុះស្អាប់ បែកចិត្តគំនិតគ្នាឬបែកឃ្លាតចាកទី, ចាកលំនៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខុសមួយដងឆ្គងមួយថ្ងៃគួរអត់ឱនទៅ កុំឲ្យមានរឱសឋាននឹងគ្នា ! ( សរសេរជា រឱសថាន ក៏មាន ។ ម. ព. រឱស និង ឋាន ផង ) ។

រឱស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ឱឞ “សេចក្ដីក្ដៅ, ក្ដៅក្រហាយ; ការបង្កាត់ឲ្យឆេះ; សេចក្ដីស្អុះស្អាប់” ) សេចក្ដីមោះហ្មង ឬមោះមៃ, ដំណើរហ្មងឆ្គង; សេចក្ដីក្ដៅក្រហាយ ឬស្អុះស្អាប់ចិត្ត ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្លាប់នៅជាសុខនឹងគ្នារៀងមក ឥតដែលមានរឱសទេ; និយាយស្ដីគួរសមគ្មានរឱស ។

រឱក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រអោក ) ។

រឭក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា គិតដល់, នឹកដល់, នឹករឿយៗ, នឹកឃើញឡើងវិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ រឭកគុណ, រឭកកូន, រឭកស្រុក, រឭកជាតិបាន ។

                      ទុកជាទីរឭក ទុកគ្រាន់នឹងឲ្យឃើញម្ដងៗឲ្យភ្នកនឹកដល់ ។ ភ្ញាក់ពីដេក ។
ឧទាហរណ៍៖ រឭកពីដេក, ដាស់មិនរឭក ។

រឥល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រអិល កិ. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. រអិល គុ. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ម. ព. រអិល កិវិ. ) ។

រអ៊ូរទាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលពោលរអ៊ូៗច្រំដែលរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអ៊ូរទាំ; សម្ដីរអ៊ូរទាំ, មនុស្សរអ៊ូរទាំ ។ វេវ. រទូរទាំ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលពោលរអ៊ូៗច្រំដែលរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអ៊ូរទាំ; សម្ដីរអ៊ូរទាំ, មនុស្សរអ៊ូរទាំ ។ វេវ. រទូរទាំ ។

រអ៊ូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮអ៊ូៗរឿយៗមិនច្បាស់ជាថាអ្វី ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្សឹបគ្នារអ៊ូ, ជេររអ៊ូ ។ វេវ. រទូ ។

រអ៊ុះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮអ៊ុះៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយគ្នារអ៊ុះ ។

រអ៊ីរអ៊ូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮអ៊ីអ៊ូៗ ឬរអ៊ូៗ តិចៗខ្លាំងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ លាន់មាត់រអ៊ីរអ៊ូ, និយាយគ្នារអ៊ីរអ៊ូ ។

រអ៊ិះរអ៊ុះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ‍ឮអ៊ិះអ៊ុះៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮមាត់រអ៊ិះរអ៊ុះ, និយាយគ្នារអ៊ិះរអ៊ុះ ។

រអោក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរជជែកគ្នាឮខ្លាំងៗ, កោកៗ ខ្លាំងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ជជែកគ្នារអោក, ឮមាត់រអោក ( ម. ព. រអែក ផង ) ។

រអៃ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រអាករអាយមិនដាច់សូរ ឬឮសូរអែអុក, រអោកមិនដាច់សូរ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយគ្នារអៃ, ឮមាត់រអៃ ( ប្រើតាមទម្លាប់ដោយស្រុក ) ។

រអែរអូវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរង៉ែរង៉ូវមិនសូវស្រាក, រអ៊ូរទាំច្រំដែល ។
ឧទាហរណ៍៖ ពោលរអែរអូវ; សម្ដីរអែរអូវ ។

                      មនុស្សរអែរអូវ មនុស្សដែលរមែងពោលរង៉ែរង៉ូវមិនសូវស្រាក ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលរង៉ែរង៉ូវមិនសូវស្រាក, រអ៊ូរទាំច្រំដែល ។
ឧទាហរណ៍៖ ពោលរអែរអូវ; សម្ដីរអែរអូវ ។

                     មនុស្សរអែរអូវ មនុស្សដែលរមែងពោលរង៉ែរង៉ូវមិនសូវស្រាក ។

រអែតរអត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលគ្រុនស្រៀវឬផ្ដាសាយក្អកកណ្ដាស់បន្តិចបន្តួច ប៉ុន្តែ, ក្នុងបន្ទុកមួយឬក្នុងភូមិមួយ, ច្រើនគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈឺរអែតរអត ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលគ្រុនស្រៀវឬផ្ដាសាយក្អកកណ្ដាស់បន្តិចបន្តួច ប៉ុន្តែ, ក្នុងបន្ទុកមួយឬក្នុងភូមិមួយ, ច្រើនគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈឺរអែតរអត ។

រអែង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខ្លាច, ក្រែង ដោយយកចិត្តទុកដាក់ឬដោយគោរព ។
ឧទាហរណ៍៖ រអែងខ្លួន ( ខ្លាចក្រែងខ្លួនខុសឆ្គង ); រអែងចិត្ត ( ខ្លាចចិត្តគេ ) ។ ក្រែងរអែង ក្រែងខ្លាចដោយមានសេចក្ដីគោរពកោតខាម ។

រអែក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យបរិវារសម្រាប់និយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ រអោក ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮមាត់រអែករអោក ឮមាត់រអោកៗ តិចៗខ្លាំងៗរឿយៗ ។

រអេៈរអុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮអេៈអុៗរឿយៗ ។

រអេះរអុះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ត្រេះត្រុះច្រិមច្រុមរឿយៗ ដោយទាល់គំនិតឬទាល់ពាក្យទាល់សេចក្ដីឆ្លើយ ឬក៏ដោយអផ្សុកចង់ក្រោកចង់ចេញតែមិនហ៊ាន ព្រោះញញើតព្រោះខ្លាចជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ អង្គុយរអេះរអុះ ។

រអេតរអត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( ម. ព. រអែតរអត ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ម. ព. រអែតរអត ) ។

រអេចរអូច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចេញអាការរអូចៗតិចៗខ្លាំងៗរឿយៗតែមិនច្បាស់ជាថាអ្វី
ឧទាហរណ៍៖ ខ្សឹបរអេចរអូច ។

                     នាំរអេចរអូច ខ្សឹបខ្សៀវនាំអាទិ៍ឲ្យកើតមានរឿងមានហេតុឬនាំឲ្យឮមាត់ឮពាក្យឡើង ។ ឮរអេចរអូច ឮគេនិយាយខ្សឹបខ្សៀវគ្នាមិនទាន់ជាក់ប្រាកដ គ្រាន់តែប្រហាក់ប្រហែល ។

រអេ:រអុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចេះតែអេ:អុៗមិនច្បាស់ជាថាអ្វី ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអេ:រអុ ។

រអៀស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រង្កៀសបន្តិចបន្តួចដោយនឹកស្មានតម្រូវដាក់ខ្លួន ។
ឧទាហរណ៍៖ រអៀសចិត្ត, រអៀសខ្លួន

                       ព. ទ. បុ. ស៊ីលៀសរអៀសខ្លួន គេឥតបើថាចំមកលើខ្លួនសោះទេ ប៉ុន្តែសម្ដីនោះត្រូវត្រង់រឿងខ្លួន ក៏កើតរអៀសខ្លួនឯង, ចួនកាលឆ្លើយឆ្លងតបតទៅគេភ្លាមក៏មាន; ត្រូវគ្នានឹងសម្ដីថា
ឧទាហរណ៍៖ គោដំបៅខ្នង ក្អែកហើររំលង រំភាយកន្ទុយ នេះដែរ ។

រអៀច

មានន័យថា ( ម. ព. ល្អៀច ) ។

រអៀករអាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកក្អៀកកក្អាយស្មោះសរសាទរ ។
ឧទាហរណ៍៖ សើចរអៀករអាយ; សំណើចរអៀករអាយ ។ វេវ. រអាករអាយ, កក្អៀកកក្អាយ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលកក្អៀកកក្អាយស្មោះសរសាទរ ។
ឧទាហរណ៍៖ សើចរអៀករអាយ; សំណើចរអៀករអាយ ។ វេវ. រអាករអាយ, កក្អៀកកក្អាយ ។

រអើល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ច្រើនភ្ញាក់ផ្អើលដោយស្ញើបដោយខ្លាច ។
ឧទាហរណ៍៖ គោរអើល ។

                       រអើលគូទ ( ព. សា. ) ស្ញើបៗគូទព្រោះខ្លាចពីក្រោយខ្នង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរយប់ម្នាក់ឯង ខ្លាចខ្មោចលង ចេះតែរអើលគូទ ។ ល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ច្រើនភ្ញាក់ផ្អើលដោយស្ញើបដោយខ្លាច ។
ឧទាហរណ៍៖ គោរអើល ។

                      រអើលគូទ ( ព. សា. ) ស្ញើបៗគូទព្រោះខ្លាចពីក្រោយខ្នង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរយប់ម្នាក់ឯង ខ្លាចខ្មោចលង ចេះតែរអើលគូទ ។ ល ។

រអើម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រកកល់ឆ្អើម, នាំឲ្យឆ្អើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ធុំក្លិនឆ្អាបនាំឲ្យរអើម ។

                     ខ្ពើមរអើម ខ្ពើមរកកល់ឆ្អើម ។ ព. ប្រ. ស្អប់ខ្ពើមមិនចង់នឹកនាដល់ ។
ឧទាហរណ៍៖ រអើមចិត្ត ឬ ចិត្តរអើម ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រកកល់ឆ្អើម, នាំឲ្យឆ្អើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ធុំក្លិនឆ្អាបនាំឲ្យរអើម ។

                    ខ្ពើមរអើម ខ្ពើមរកកល់ឆ្អើម ។ ព. ប្រ. ស្អប់ខ្ពើមមិនចង់នឹកនាដល់
ឧទាហរណ៍៖ រអើមចិត្ត ឬ ចិត្តរអើម ។

រអើបរជោរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលហើបៗរជោរឡើងបន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្អើលរអើបរជោរ ( ម. ព. រជើប និង រជោរ ផង ) ។

រអើបរជើប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលហើបៗ រជើបឡើងបន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្អើលរអើបរជើប ។

រអើប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ហើប ឬរជើបឡើងបន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ រអើបៗចង់ទៅ; នឹកចង់រអើបៗ, ផ្អើលរអើបៗ ( ម. ព. រជើប ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ហើប ឬរជើបឡើងបន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ រអើបៗចង់ទៅ; នឹកចង់រអើបៗ, ផ្អើលរអើបៗ ( ម. ព. រជើប ផង ) ។

រអើតរអើម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលអើតអើមរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈររអើតរអើម ( ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. អើតអើមៗ ជាង ) ។

រអូចរអើម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា អូចៗបន្តិចៗ រកកល់ឆ្អើម ។
ឧទាហរណ៍៖ រអូចរអើមមិនសូវស្និទ្ធ ។

                       ព. ប្រ. រង្កៀសចិត្តរអូច, មិនស៊ប់ចិត្ត, រកកល់ស្អប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចេះតែរអូចរអើមចិត្ត ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា អូចៗបន្តិចៗ រកកល់ឆ្អើម ។
ឧទាហរណ៍៖ រអូចរអើមមិនសូវស្និទ្ធ ។

                      ព. ប្រ. រង្កៀសចិត្តរអូច, មិនស៊ប់ចិត្ត, រកកល់ស្អប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចេះតែរអូចរអើមចិត្ត ។

រអូចរអើប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា នឹកចង់បន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ រអូចរអើបចង់ទៅ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលហើបសេចក្ដីកំបាំង ឬការសម្ងាត់លេចឮបន្តិចៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ការនុះមិនទាន់ប្រាកដទេ ទើបនឹងឮរអូចរអើបបន្តិចបន្តួច ។

រអូច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចេញអាការអូចៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្សឹបរអូច, រមាស់រអូច ។

រអុច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានសម្បុរអុចៗពេញពាស ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្បុររអុច ( ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. អុចៗ ជាង ) ។

រអឺត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សូរថ្ងូរ, ទន្ទេញ, សូត្រ, និយាយគ្នាតិចៗរឿយៗមិនដាច់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ថ្ងូររអឺត, និយាយគ្នារអឺតៗ ។

រអឹករអឺន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលត្រូវអធ្យាស្រ័យត្រូវមាត់ត្រូវពាក្យគ្នា ឥតរង្កៀស ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្លាប់នៅរអឹករអឺននឹងគ្នារៀងមក ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលត្រូវអធ្យាស្រ័យត្រូវមាត់ត្រូវពាក្យគ្នា ឥតរង្កៀស ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្លាប់នៅរអឹករអឺននឹងគ្នារៀងមក ។

រអឹករអាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលអរឬភ័យរអឹកមិនស្រាក ។
ឧទាហរណ៍៖ អររអឹករអាំ, ភ័យរអឹករអាំ ។

រអឹក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលកម្រើកតិចៗ ញាប់រន្ថាន់ព្រោះអរឬភ័យ ( ចំពោះតែចិត្ត ) ។
ឧទាហរណ៍៖ អររអឹក, នឹកភ័យរអឹក ។

                       ដែលស្រួលឥតរអាក់រអួល ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លូវស្រួលរអឹក ។

                      ដែលស្រុះស្រួលត្រូវមាត់ត្រូវពាក្យគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយគ្នារអឹក ។

រអិល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ភ្លាត់, របូត, ឃ្លាតដោយកិល, រមៀល, ជ្រុល ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរប្រយ័ត្នរអិលដួល ! ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលងាយឃ្លាត, របូត, ភ្លាត់ ពិបាកចាប់ ពិបាកទប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លូវរអិល, រអិលចាប់មិនជាប់ ។

                     រអិលព្រាល់ រអិលខ្លាំង ។ ល ។ ព. ប្រ. មាត់រអិល ( ម. ព. មាត់ ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលថាបានហូរឥតទាក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចាំមាត់រអិល, អានសំបុត្ររអិល ។

រអិច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮនិយាយគ្នាតិចៗស្រាលៗរញ៉ិចៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮមាត់និយាយគ្នារអិច ។

រអារអូម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកាច, សាហាវ លេចឮឈ្មោះឮអំណាច ឬឮសម្ដីរន្ទឺសាយសុសគួរឲ្យខ្លាចរអា ។
ឧទាហរណ៍៖ កាចរអារអូម; គេនិយាយដើមរអារអួម ។

រអាម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលសង្កៀរខ្ទើតជាន់ ឬចាប់កាន់មិនស៊ប់, ប៉ះពាល់មិនបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ជើងរអាម ឬ រអាមជើង, រអាមដៃ, រអាមសាច់ ។ ព. ប្រ. រអាមចិត្ត សង្កៀរចិត្ត; រអាចិត្ត ។

រអាតទន្សាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៤៨-៥៦ ស.ម.។ ឈ្មោលៈ ស្រដៀងរអាតក្បាលខ្មៅដែរតែមានឆ្នូតៗខ្មៅសនៅក និងទ្រូង គ្មានដៅស នៅផ្នែកស្លាបស្មាឡើយ។ ញីៈ ស្រដៀងញីរអាតខ្មៅដែរ តែដងខ្លួនពណ៌ត្នោតទុំជាង ជាយស្លាបរាងក្រម៉ៅអង្កន់ខ្មៅ។ ញីមិនទាន់ពេញវ័យក្បាលរាងស។ ទីជំរកៈ តំបន់ដីសើម វាលស្រែ វាលលំហយើងអាចចំនួនច្រើននៅតាមទ្រនំរបស់វា។ របាយៈ ជាប្រភេទឆ្លងកាត់ ភាគច្រើននៅវាលទំនាបបឹងទន្លេសាប។

រអាតត្នោត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៣៨-៤៣ ស.ម.។ ក្បាល និងពោះពណ៌ប្រផេះ ស្លាប និងកន្ទុយពណ៌ច្រេះ ក្រោមស្លាបពណ៌ស។ ទីជំរកៈ ព្រៃរបោះ ដំណុះព្រៃក្មេង។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ កុម្ភៈ ដល់ ឧសភា។

រអាតឃ្មុំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៥៥-៦៥ ស.ម.។ ឈ្មោលៈ មាឌធំ ក្បាលតូច កវែង ផ្នែកខ្នងពណ៌ប្រផេះក្រម៉ៅ បំពង់កសព្រលែត ផ្នែកពោះអង្កន់ញឹកពណ៌ត្នោត ជាទូទៅផ្នេកក្រោមស្លាបពណ៌សព្រលែត ដែលមានឆ្នូតគែមក្រោមនៃស្លាបពណ៌ខ្មៅ ឆ្នូតទទឹកធំខ្មៅក្បែរចុងកន្ទុយ។ ញីៈ ឆ្នូតទទឹកចុងកន្ទុយ និងឆ្នូតគែមក្រោមនៃស្លាបតូចជាងឈ្មោល។ ជីវសាស្រ្តៈ ស៊ីកូនឃ្មុំ ឬ ឱម៉ាល់ក្នុងសំបុក ។ ទីជំរកៈ ព្រៃរបោះ តំបន់វាលលំហ។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង ។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ មិនាដល់ ឧសភា ។

រអាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អជ្ឈុបាតកសត្តពួកមួយមាន ២ប្រភេទគឺ រអាតយក្ស ឬ រអាតធំ មាត្រធំជាងអក សម្បុរប្រផេះក្រមៅ រាងទាបក្រទា ក្បាលតូចឆ្លឺម ចុងចំពុះខុបស្រួចមុត ក្រចកមុត, ជាសត្វខ្លាំងរនិងរនាំង, ឆាបឆក់ឬចាប់ចឹកសត្វពួកខ្លះដែលតូចជាងខ្លួនវាជាអាហារ; រអាតទន្សាយ ឬ រអាតតូចមាត្រប៉ុនទីទុយ ក្បាលធំក្រមុប ចំពុះខ្លីខុបមុត ក្រចកមុត សម្បុរពព្រុសដូចទីទុយ, អាចហ៊ានចាប់ទន្សាយឲ្យមុតជាប់ដោយក្រញាំជើងចឹកពិឃាតយកជាអាហារបាន ។

រអាង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អណ្ដូង ឬថ្លុកថ្មកើតឯងនៅភ្នំ, មានទំហំនិងជម្រៅល្មមដក់ទឹកភ្លៀងនៅយូរបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ រអាងភ្នំ ។

រអាក់រអើក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. រអាក់រអើ ) ។
👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( ម. ព. រអាក់រអើ ) ។

រអាក់រអើ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រង៉ាប់រងើ រកកល់ក្អួតឬចង្អោរ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចេះតែរអាក់រអើរកកល់ក្អួត ។

  👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រង៉ាប់រងើ រកកល់ក្អួតឬចង្អោរ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចេះតែរអាក់រអើរកកល់ក្អួត ។

រអាក់រអួល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលអាក់ៗអួលៗ ទើសៗ ទាក់ៗ, ឃ្លាតៗ បង្អង់ៗ, បាត់យូរៗមានម្ដងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអាក់រអួល, ធ្វើការ—, ភ្លៀង—; សម្ដី— ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលអាក់ៗអួលៗ ទើសៗ ទាក់ៗ, ឃ្លាតៗ បង្អង់ៗ, បាត់យូរៗមានម្ដងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអាក់រអួល, ធ្វើការ—, ភ្លៀង—; សម្ដី— ។

រអាករអាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រួសរាយកក្អាកកក្អាយ ដោយសេចក្ដីរាក់ទាក់ស្មោះសរ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអាករអាយ; សម្ដីរអាករអាយ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រួសរាយកក្អាកកក្អាយ ដោយសេចក្ដីរាក់ទាក់ស្មោះសរ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអាករអាយ; សម្ដីរអាករអាយ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រួសរាយកក្អាកដោយសេចក្ដីរាក់ទាក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអាករពាយ; សម្ដីរអាករពាយ, មនុស្សរអាករពាយ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រួសរាយកក្អាកដោយសេចក្ដីរាក់ទាក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរអាករពាយ; សម្ដីរអាករពាយ, មនុស្សរអាករពាយ ។

រអា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ចេញទ្រាន់ខ្លាំង, រាងឬចាលព្រោះទ្រាន់ខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំរអាហើយ; ចិត្តរអា ។

                     រអាដៃ ទ្រាន់ដៃ ។ រអាសាច់ ទ្រាន់សាច់, ស្រៀវសាច់ ។ ខ្លាចរអា, រាងរអា ខ្លាច, រាង ដោយទ្រាន់ខ្លាំង ។ ល ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ចេញទ្រាន់ខ្លាំង, រាងឬចាលព្រោះទ្រាន់ខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំរអាហើយ; ចិត្តរអា ។

                      រអាដៃ ទ្រាន់ដៃ ។ រអាសាច់ ទ្រាន់សាច់, ស្រៀវសាច់ ។ ខ្លាចរអា, រាងរអា ខ្លាច, រាង ដោយទ្រាន់ខ្លាំង ។ ល ។

រឡៅ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឡៅៗ ច្បាស់លាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡៅ; សម្ដីរឡៅ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលឡៅៗ ច្បាស់លាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡៅ; សម្ដីរឡៅ ។

រឡែរឡប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឡែៗ ឡប់ៗ ឬឡែៗ នាំឲ្យឡប់ ។

រឡែរឡ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឡែៗ ឡៗ រឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្មេងយំរឡែរឡ, មាត់រឡែរឡ ។

រឡេះរឡះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឡេះឡះក្រៃពេក ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររឡេះរឡះ; ដំណើររឡេះរឡះ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលឡេះឡះក្រៃពេក ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររឡេះរឡះ; ដំណើររឡេះរឡះ ។

រឡេះរឡោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឡេះឡោះក្រៃពេក ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡេះរឡោះ; សម្ដីរឡេះរឡោះ; មនុស្សរឡេះរឡោះ, ឫករឡេះរឡោះ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលឡេះឡោះក្រៃពេក ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡេះរឡោះ; សម្ដីរឡេះរឡោះ; មនុស្សរឡេះរឡោះ, ឫករឡេះរឡោះ ។

រឡេមរឡឺម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ឡេមឡឺមៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ អើតងើតរឡេមរឡឺម; កិរិយារឡេមរឡឺម ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ឡេមឡឺមៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ អើតងើតរឡេមរឡឺម; កិរិយារឡេមរឡឺម ។

រឡេមរឡាម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលក្រឡេកក្រឡៅរួសរាន់រឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្នែករឡេមរឡាម ។

រឡូរឡា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឡូឡាៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្រែករឡូរឡា; សម្រែករឡូរឡា ។

រឡូងរឡាង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឡូងៗក្អេងក្អាង ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡូងរឡាង ; សម្ដីរឡូងរឡាង ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

រឡូង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮឡូងៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮសូរហៅគ្នារឡូង (ម. ព. រឡូងរឡាង ផង) ។

រឡូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮឡូៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮសូរនិយាយរឡូ (ម. ព. រឡូរឡា ផង) ។

រឡឺម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឡឺមៗញឹកញយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររឡឺម; ដំណើររឡឺម (ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. ឡឺមៗ ជាង) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលឡឺមៗញឹកញយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររឡឺម; ដំណើររឡឺម (ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. ឡឺមៗ ជាង) ។

រឡិបរឡប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលបរិភោគប្រញិបប្រញាប់ប៉ផ្លិបប៉ផ្លប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ស៊ីរឡិបរឡប់ ។

                       ដែលនិយាយឡប់ៗញ័រមាត់ញ័រក ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡិបរឡប់ ។

រឡិងរឡង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឡិងឡង់ៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើភ្នែករឡិងរឡង់ (ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. ឡិងឡង់ៗ ជាង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលឡិងឡង់ៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើភ្នែករឡិងរឡង់ (ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. ឡិងឡង់ៗ ជាង ) ។

រឡិករឡាក់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលហៀរ ឬស្រក់សស្រិកសស្រាក់កខ្វក់គួរខ្ពើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកមាត់ហៀររឡិករឡាក់; ឈាមរឡិករឡាក់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលហៀរ ឬស្រក់សស្រិកសស្រាក់កខ្វក់គួរខ្ពើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកមាត់ហៀររឡិករឡាក់; ឈាមរឡិករឡាក់ ។

រឡិករឡក់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឡិកឡក់ៗ ( ស្រដៀងនឹងកូនតូចដែលទើបចេះស្ដីកកែកករ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡិករឡក់; សម្ដីរឡិករឡក់, មនុស្សរឡិករឡក់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលឡិកឡក់ៗ ( ស្រដៀងនឹងកូនតូចដែលទើបចេះស្ដីកកែកករ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡិករឡក់; សម្ដីរឡិករឡក់, មនុស្សរឡិករឡក់ ។

រឡាម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលក្រឡេកឆ្វេងស្ដាំស្លៅចុះស្លៅឡើងរឿយៗ ប៉ុន្តែមិនសូវរួសរាន់
ឧទាហរណ៍៖ ភ្នែករឡាម ។

                       ដែលធ្លោៗ ភ្លែតៗ វែងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ អណ្ដាតភ្លើងរឡាម ( ម. ព. រឡេមរឡាម ផង ) ។

រឡាញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលងាយរហ័សរួសរ៉ាវចេញសូរសព្ទឮៗ ប៉ុន្តែប៉ប្លាញ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡាញ; សម្ដីរឡាញ, មាត់រឡាញ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលងាយរហ័សរួសរ៉ាវចេញសូរសព្ទឮៗ ប៉ុន្តែប៉ប្លាញ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡាញ; សម្ដីរឡាញ, មាត់រឡាញ ។

រឡាក់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលហៀរពភ្លែះចេញមកគួរខ្ពើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកមាត់ហៀររឡាក់ ( ម. ព. រឡិករឡាក់ ផង ) ។

រឡប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឡប់ៗ ញាប់ៗ ផ្ទួនៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡប់; សម្ដីរឡប់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលឡប់ៗ ញាប់ៗ ផ្ទួនៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរឡប់; សម្ដីរឡប់ ។

រឡ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮឡៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្រែករឡ, យំរឡ ( ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. ឡៗ ជាង ) ។