Category: A Khmer Dictionary

ទុព្ភិក្

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ទុរ្ភិក្ស) ។

ទុព្ភាសិតវាចា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្ដីអាក្រក់, សម្ដីខុស

ទុព្ភាសិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. ទុភ៌ាសិត ) សំដីអាក្រក់, ពាក្យគំរោះគំរើយ ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំ​គប្បី​ពោល​នូវ​ទុព្ភាសិត; កុំ​ថា​ឡើយ​ដល់​មនុស្ស សូម្បី​តែ​តិរច្ឆាន​ក៏​រមែង​មិន​គាប់​ចិត្ត​ចំពោះ​ទុព្ភាសិត​ដែរ ។ ឈ្មោះ​អាបត្តិ​ពួក​មួយ (ក្នុង​អាបត្តិ ៧ កង) ជា​ទោស​សម្រាប់​បព្វជិត​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា : អាបត្តិ​ទុព្ភាសិត ឬ ទុព្ភាសិតាបត្តិ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា.; សំ. ទុភ៌ាសិត ) សំដីអាក្រក់, ពាក្យគំរោះគំរើយ ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំ​គប្បី​ពោល​នូវ​ទុព្ភាសិត; កុំ​ថា​ឡើយ​ដល់​មនុស្ស សូម្បី​តែ​តិរច្ឆាន​ក៏​រមែង​មិន​គាប់​ចិត្ត​ចំពោះ​ទុព្ភាសិត​ដែរ ។

                  ឈ្មោះអាបត្តិពួកមួយ (ក្នុងអាបត្តិ ៧ កង) ជាទោសសម្រាប់បព្វជិតក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ។
ឧទាហរណ៍៖ អាបត្តិ​ទុព្ភាសិត ឬ ទុព្ភាសិតាបត្តិ ។

ទុព្ភាវធម៌

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លក្ខណៈអ្វីៗដែលខុសទំនង មិនសមរម្យ មិនស្គាល់ការខុសត្រូវ ។

ទុព៌លភាព

មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ ទុព្វល និង ទុព្វលភាព ) ។

ទុព៌ល

មានន័យថា (មើល​ក្នុង​ពាក្យ ទុព្វល និង ទុព្វលភាព) ទុព៌លភាព ទុរពល ទូរពល ។

ទុប្ផល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផលអាក្រក់ដែលកើតពីកិច្ចការ ឬសេចក្តីសម្រេចណាមួយ ។

ទុនវិនិយោគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃវិនិយោគ ដែលបង្ហាញជារូបិយប័ណ្ណដុល្លារអាមេរិក ដោយមិនរាប់បញ្ចូលតម្លៃដីធ្លី និងទុនបង្វិលទេ។

ទុនចុះបញ្ជី

មានន័យថា ទុនផ្លូវការដែលក្រុមហ៊ុនមាននៅពេលចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម។

ទុន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រាក់​ដើម, របស់​ដើម គឺ​ប្រាក់ ​ឬ​របស់​សម្រាប់​ចាយ, សម្រាប់​ប្រើ​ប្រកប​កិច្ចការ ឲ្យ​ចម្រើន​ប្រយោជន៍​ឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ ដើម​ទុន, ខាត​ទុន ។ ខាត​ទុន ខាត​ដើម ។

ទុទ្ទិដ្ឋិនិយម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) និយម​ចំពោះ​ទុទ្ទិដ្ឋិ, សេចក្ដី​ចូល​ចិត្ត​ក្នុង​ទ្រឹស្ដី​ថា​អាក្រក់, សេចក្ដី​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​ក្នុង​ទ្រឹស្ដី​ថា​លំបាក, ការ​យល់​ឃើញ​ថា​របស់​អ្វី​ទាំង​អស់​ក្នុង​លោក​សុទ្ធ​តែ​មិន​ល្អ, សុទ្ធ​តែ​ប្រកប​ដោយ​ទុក្ខ​លំបាក,… ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​ប្រកាន់​ទុទ្ទិដ្ឋិ​និយម, លះ​បង់​ចោល​នូវ​ទុទ្ទិដ្ឋិ​និយម ។ ព. ផ្ទ. សុទិដ្ឋិ​និយម ។

ទុតិយិកា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ទុតិយា ) ។

ទុតិយាសាធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ឬ ទុតិយាសាឍ ) ។

ទុតិយាសាឍ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ទុតិយាសាឡ្ហ; សំ. ទ្វិតីយាសាឍ) ឈ្មោះខែអាសាឍទី ២ គឺខែអាសាឍក្រោយ ជាគូគ្នានឹងខែអាសាឍទី ១ គឺខែអាសាឍមុនដែលហៅថា បឋមាសាឍ (មានតែក្នុងឆ្នាំណាដែលមានអធិកមាស គឺឆ្នាំដែលត្រូវលើកខែអាសាឍ ២ ដងបំពេញតាមចន្ទគតិ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ខែទុតិយាសាឍ ។

ទុតិយា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ; សំ. ទិ្វតីយា) ឈ្មោះវិភត្តិនាមទីពីរ; ហៅឲ្យពេញថា ទុតិយាវិភត្តិ (ឧបយោគ); សំ. ទ្វិតីយាវិភក្តិ (ព. វ.) ។ តិថីទីពីរ គឺត្រង់ថ្ងៃ ២ កើត ឬ ២ រោច ។
(បា. ; សំ. ទ្វិតីយា ឬ ទ្វិតីយកា) ស្ត្រីជាគម្រប់ពីរ គឺប្រពន្ធ(សម្រាប់ប្រើតែក្នុងកាព្យ) ។

ទុតិយសង្គីតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ទុតិយសង្គាយនា ) ។

ទុតិយសង្គាយនា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ការលើកសង្គាយនាគ្រាទី ២ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា (ម. ព. សង្គាយនា និង សង្គីតិ) ។

ទុតិយភូមិថ្នាក់ទី១

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិទ្យាសិក្សាតាំងពីថ្នាក់ទី ៦ ទំនើប រហូតដល់​ប្រឡង យកសញ្ញាបត្រ ។

ទុតិយតា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ច្បាប់ទីពីរ គឺសេចក្តីចម្លងលិខិតលើកទីពីរ ។

ទុតិយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ; សំ. ទ្វិតីយ) ប្រុសជាគម្រប់ពីរ គឺកូនប្រុសឬសំឡាញ់ ។ បូ. សំ. គម្រប់ពីរ, ទីពីរ ។ ខ្មែរយើងមិនសូវប្រើ, មានប្រើខ្លះតែរួមចូលនឹងសព្ទឯទៀតឲ្យជាបទសមាស ដូចជា ទុតិយជវ័ន ជវ័នទី ២ ។ ទុតិយបាទ បាទទីពីរ (ឃ្លាទីពីរនៃពាក្យកាព្យ); ជំហានទីពីរ; ទុតិយភាគ ភាគទីពីរ; ទុតិយវគ្គ វគ្គទីពីរ ជាដើម ។

ទុជ្ជនភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើព្យាបាទ​ ចងគំនុំ គំនិតអាក្រក់។

ទុជ៌ន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.; បា. ទុជ្ជន) ជនអាក្រក់, ជនចិត្តអាក្រក់ (មនុស្សចិត្តអាក្រក់) ។ ប្រើដូចជា គុ. ក៏បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​ទុជ៌ន គឺ​មនុស្ស​ដែល​មាន​ចិត្ត​អាក្រក់​ពី​កំណើត; ច្រើន​សរសេរ​ក្លាយ​ជា ទុរជន ។

ទុច្ឆន្ទៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ទុច្ឆន្ទ) ឆន្ទៈអាក្រក់, បំណងឬគំនិតអាក្រក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សមានទុច្ឆន្ទៈ ។ ព. ផ្ទ. សុច្ឆន្ទៈ ឬ សុច្ឆន្ទ ។

ទុច្ឆន្ទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ទុច្ឆន្ទៈ ) ។

ទុច្ចរិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ; សំ. ទុឝ្ចរិត) ដំណើរប្រព្រឹត្តអាក្រក់ដោយកាយ, វាចា, ចិត្ត (អកុសល) ។
ឧទាហរណ៍៖ គប្បីវៀរចាកទុច្ចរិត, ទុច្ចរិតជាអំពើដែលបណ្ឌិតត្រូវតែចៀសវាង ។ ព. ផ្ទ. សុចរិត ។

ទុងៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរសំឡេងស្គរធំ ។

ទុងប្រផេះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១២៧-១៤០ ស.ម។ ពេលបន្តពូជៈ មាឌធំ ខ្លួនប្រផេះ ចំពុះធំវែង ដែលចំពុះក្រោមរាងជាថង់ នៅលើចំពុះ និងថង់មានអុជៗខ្មៅពាសពេញ។ រដូវមិនបន្តពូជៈ នៅលើចំពុះ និងថង់គ្មានអុជៗខ្មៅទេ។ ទីជំរកៈ បឹង ត្រពាំង ទឹកប្រៃមាត់សមុទ្រ ស្ទឹងធំៗ វាលភក់ តំបន់វាលទំនាប។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានច្រើននៅបឹងទន្លេសាប។ រដូវបន្តពូជៈ ខែសីហា ដល់ឧសភា។

ទុគ្គតៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ម. ព. ទុគ្គត) ។

ទុគ្គតិ—

មានន័យថា (មើលក្នុងពាក្យ ទុគ្គតិ) ។

ទុគ្គតិភូមិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ដូចគ្នានឹង ទុគ្គតិភព (ម. ព. នោះ) ។ ល ។

ទុគ្គតិភព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ក្ល.; បា. ទុគ្គតិភវ ) កន្លែងកើតនៃសត្វដែលមានគតិអាក្រក់ គឺអបាយភូមិ ៤ ។
ឧទាហរណ៍៖ អំពើអាក្រក់តែងនាំសត្វឲ្យទៅកើតក្នុងទុគ្គតិភព ។

ទុគ្គតិគាមី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) អ្នកដែលទៅកាន់ទុគ្គតិ, អ្នកដែលបម្រុងនឹងទៅកាន់ទុគ្គតិ ឬអកុសលធម៌ដែលនាំសត្វទៅកាន់ទុគ្គតិ ។ បើស្ត្រី ឬធម្មជាតិជា ទុគ្គតិគាមិនី ។ ព. ផ្ទ. សុគតិគាមី, សុគតិគាមិនី ។

ទុគ្គតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ទុគ៌តិ ) ដំណើរទៅអាក្រក់; ផ្លូវជាទីទៅកាន់កំណើតអាក្រក់, កំណើតអាក្រក់; បានខាងកំណើតក្នុងអបាយភូមិ ៤ គឺ នរក, ប្រេត, អសុរកាយ, តិរច្ឆាន ។ ព. ផ្ទ. សុគតិ ។ ទុគ្គតិគាមី ( ទុក-គ:—) ន. (បា. ) អ្នកដែលទៅកាន់ទុគ្គតិ, អ្នកដែលបម្រុងនឹងទៅកាន់ទុគ្គតិ ឬអកុសលធម៌ដែលនាំសត្វទៅកាន់ទុគ្គតិ ។ បើស្ត្រី ឬធម្មជាតិជា ទុគ្គតិគាមិនី ។ ព. ផ្ទ. សុគតិគាមី, សុគតិគាមិនី ។ ទុគ្គតិភព ( ទុក-គ:-តិភប់) ន. (បា. ក្ល.; បា. ទុគ្គតិភវ ) កន្លែងកើតនៃសត្វដែលមានគតិអាក្រក់ គឺអបាយភូមិ ៤ ។
ឧទាហរណ៍៖ អំពើអាក្រក់តែងនាំសត្វឲ្យទៅកើតក្នុងទុគ្គតិភព ។

ទុគ្គតា—

មានន័យថា (មើលក្នុងពាក្យ ទុគ្គត ) ។

ទុគ្គតាហារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ទុគ្គត + អាហារ; សំ. ទុគ៌ត+ អាហារ ) អាហាររបស់អ្នកខ្សត់ទ្រព្យ ឬ អាហារសម្រាប់អ្នកក្រីក្រ ។
ឧទាហរណ៍៖ ភោជននេះជាទុគ្គតាហារ, យើងជាអ្នកទ័លក្រលំបាក, កុំរើសអើងពេក, ត្រូវបរិភោគតែទុគ្គតាហារទៅ ! . . . ។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

ទុគ្គតា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្ត្រីទុគ៌ត, ស្ត្រីទ័លក្រ ។

ទុគ្គតភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ក្ល.; បា. ទុគ្គតភាវ; សំ. ទុគ៌ត + ភាវ ) ។
សេចក្តីក្រដុនដាប​ ការខ្វះខាត បុគ្គលទាំងឡាយដែលជាអ្នកទី​ទ័ល​ក្រ ។

ទុគ្គតបុរស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ក្ល.; បា. ទុគ្គតបុរិស; សំ. ទុគ៌ត + បុរុឞ) បុរសខ្សត់ទ្រព្យ ។

ទុគ្គត —

មានន័យថា (មើលក្នុងពាក្យ ទុគ្គត ) ។

ទុគ្គត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា. ទុគ្គត; សំ. ទុគ៌ត) ដែលដល់នូវសេចក្ដីលំបាក គឺដែលទ័លក្រ, ដែលក្រីក្រទ្រព្យ, ដែលខ្សត់ទ្រព្យ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សទុគ្គត ។

                 ទុគ្គតបណ្ណាការ ( ទុក-គៈតៈ-បុ័ន-ណា-កា) ន. (បា.; សំ. ទុគ៌ត + បណ៌ាការ ) បណ្ណាការ, ភ័ស្ដុភារ (តង្វាយ, ជំនូន ) របស់អ្នកក្រីក្រ ។
ឧទាហរណ៍៖ វត្ថុទាំងនេះជាទុគ្គតបណ្ណាការរបស់យើងខ្ញុំ . . . ។

                  ទុគ្គតបុរស ( ទុក-គៈតៈបុរ៉ស់) ន. (បា. ក្ល.; បា. ទុគ្គតបុរិស; សំ. ទុគ៌ត + បុរុឞ) បុរសខ្សត់ទ្រព្យ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើម្ដេច ខ្លួនខ្ញុំជាទុគ្គតបុរស… ។

                 ទុគ្គតភាព ( ទុក-គៈតៈភាប) ន. (បា. ក្ល.; បា. ទុគ្គតភាវ; សំ. ទុគ៌ត + ភាវ ) ភាព, បែបបទ, សណ្ដាប់, សណ្ដាប់ធ្នាប់នៃអ្នកកម្សត់, សេចក្ដីក្រីក្រ ។
ឧទាហរណ៍៖ រកស៊ីតាមទុគ្គតភាព; ចេះប្រើឫកពាសមគួរតាមទុគ្គតភាព ។

                 ទុគ្គតមនុស្ស ( ទុក-គ:ត:ម:នុស) ន. (បា.; សំ. ទុគ៌ត + មនុឞ្យ ) មនុស្សខ្សត់ទ្រព្យ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំក្រឡេកទៅឃើញពួកទុគ្គតមនុស្ស លើកដៃច្រូងស្រែកសុំទាន ក៏កើតមានសេចក្ដីអាណិតទន់ចិត្ត. . . ។

                  ទុគ្គតា ( ទុក-គៈតា) ន. ស្ត្រីទុគ៌ត, ស្ត្រីទ័លក្រ ។ ទុគ្គតាហារ ( ទុក-គៈ-) ន. (បា. ទុគ្គត + អាហារ; សំ. ទុគ៌ត+ អាហារ ) អាហាររបស់អ្នកខ្សត់ទ្រព្យ ឬ អាហារសម្រាប់អ្នកក្រីក្រ ។
ឧទាហរណ៍៖ ភោជននេះជាទុគ្គតាហារ, យើងជាអ្នកទ័លក្រលំបាក, កុំរើសអើងពេក, ត្រូវបរិភោគតែទុគ្គតាហារទៅ ! . . . ។

ទុគ៌ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ. ទុគ៌ ; បា. ទុគ្គ) ដែលទៅបានដោយកម្រ, ដែលកម្រអ្នកណាមួយទៅដល់

ទុគ៌ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ម. ព. ទុគ្គត ឬ ទុគ្គតៈ); ច្រើន​សរសេរ​ក្លាយ​ជា ទុរគត ។

ទុគត៌

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរងទុក្ខវេទនា គួរឱ្យអាណិត ខ្លោចផ្សា ។

ទុគត៌

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរងទុក្ខវេទនា គួរឱ្យអាណិត ខ្លោចផ្សា ។

ទុក្ខ—

មានន័យថា (មើលក្នុងពាក្យ ទុក្ខ )។

ទុក្ខំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.),(សំ.) (ទុះខំ “រី​សេចក្ដី​ទុក្ខ, សេចក្ដី​លំបាក”) ពាក្យ​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​ត្រៃ​លក្ខណ៍ ច្រើន​និយាយ​រួម​ទាំង ៣ ម៉ាត់​ថា អនិច្ចំ, ទុក្ខំ, អនត្តា គឺ​សេចក្ដី​មិន​ទៀង (ព្រោះ​មាន​ការ​ប្រែប្រួល​ជា​ធម្មតា), ជា​ទុក្ខ ឬ​នាំ​មក​នូវ​ទុក្ខ (ព្រោះ​មាន​ការ​ព្រួយ​លំបាក​មិន​ចេះ​អស់​មិន​ចេះ​ហើយ), មិនមែន​ជា​របស់​ខ្លួន (ព្រោះ​មិន​ស្ដាប់​បង្គាប់, មិន​លុះ​ក្នុង​អំណាច​ចិត្ត ឬ​ព្រោះ​មិន​មាន​ខ្លឹម​សារ) ។ ប្រើ​ជា​ឧទាន​វាចា ពាក្យ​បន្លឺ ដោយ​សេចក្ដី​ព្រួយ​ខ្លាំង ឬ​ដោយ​សេចក្ដី​សំវេគ​ក៏​មាន ឱ ទុក្ខំ ! “ឱ​សេចក្ដី​ព្រួយ​លំបាក !”; ចួន​កាល​ថា អហោ ទុក្ខំ ! “ឱ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​ព្រួយ !”; ឬ​ថា អហោ ទុក្ខំ ទុក្ខំ ! “ឱ​ទុក្ខ​ព្រួយ​ណាស់​ហ្ន៎” (ច្រើន​មាន​ប្រើ​តែ​ក្នុង​សាស្ត្រា​ទេសន៍ ប្រែរយ​បុរាណ) ។

ទុក្ខសមុទយសច្ច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ហេតុដែលនាំបណ្ដាលឲ្យកើតទុក្ខជាធម៌មានពិត ( ម. ព. ទុក្ខសមុទយ ) ។ ល ។

ទុក្ខវេទនា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) ដំណើរដឹងនូវសេចក្ដីព្រួយ, លំបាក; ដំណើររងអារម្មណ៍ ឬទទួលអារម្មណ៍ជាទុក្ខ, សេចក្ដីសោយទុក្ខ ។ ហៅត្រឹមតែ វេទនា ប៉ុណ្ណេះ ក៏គង់សំដៅសេចក្ដីថា ទទួលរងអារម្មណ៍ជាទុក្ខដែរ ។
ឧទាហរណ៍៖​ រងវេទនា ។

                  ខ្មែរយើងប្រជា កិ. ក៏មាន : វេទនាណាស់ !, វេទនាអ្វីម្ល៉េះទេ ! ឬ វេទនាអ្វីម្ល៉េះហ៎្ន ! ។
ទុក្ខសច្ច ( ទុក-ខៈស័ច) ន. (បា. ) សេចក្ដីទុក្ខជាធម៌មានពិត (ម. ព. ទុក្ខ ) ។ ទុក្ខសមុទយ ( ទុក-ខៈសៈមុទៈយៈ) ន. (បា.) ហេតុដែលនាំឲ្យកើតទុក្ខ ( តណ្ហា ) , ជាឈ្មោះនៃអរិយសច្ចទី២ ( ក្នុងអរិយសច្ចទាំង៤ ) បានខាងតណ្ហាដែលជាហេតុនាំបណ្ដាលឲ្យកើតទុក្ខ; ហៅឲ្យពេញថា ទុក្ខសមុទយអរិយសច្ច ឬ ទុក្ខសមុទយសច្ច (ម. ព. ចតុរារិយសច្ច ផង ) ។

ទុក្ខប្បហាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) ការលះសេចក្ដីទុក្ខ គឺការរលាស់សេចក្ដីទុក្ខចោលមិនឲ្យទំនៅក្នុងចិត្ត ។

ទុក្ខប្បទាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ការលើកទុក្ខធុរៈទម្លាក់ទៅលើគេ, ការផ្ដេកវេរទុក្ខធុរៈឲ្យគេ ។

ទុក្ខបរិញ្

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) កំណត់ដឹងច្បាស់នូវទុក្ខ, កំណត់បានថាជាទុក្ខ, ប្រាជ្ញាដែលកត់សម្គាល់យល់ថាជាទុក្ខ ។

ទុក្ខនិរោធសច្ច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) សេចក្ដីរលត់ទុក្ខជាធម៌មានពិត ( ម. ព. ទុក្ខនិរោធ ) ។

ទុក្ខនិរោធគាមិនី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សេចក្ដីប្រតិបត្តិជាផ្លូវឬជាឧបាយឲ្យរលត់ទុក្ខ ( អដ្ឋង្គិកមគ្គ ), ជាឈ្មោះនៃអរិយសច្ចទី៤ (ក្នុងអរិយសច្ចទាំង៤) បានខាងផ្លូវមានអង្គ៨ គឺ សេចក្ដីយល់ត្រូវ, តម្រិះត្រូវ, ការស្ដីនិយាយត្រឹមត្រូវ, ការងារត្រឹមត្រូវ, ការចិញ្ចឹមជីវិតត្រឹមត្រូវ, ព្យាយាមត្រូវ, ការរឭកត្រូវ, ដំណើរតាំងចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួនត្រូវ ហៅឲ្យពេញថា ទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ច ឬហៅថា មគ្គសច្ច ក៏បាន ( ម. ព. ចតុរារិយសច្ច ផង ) ។

ទុក្ខនិរោធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ) សេចក្ដីរំលត់ទុក្ខ; ទីរំលត់ទុក្ខ (ព្រះនិពា្វន), ជាឈ្មោះនៃអរិយសច្ចទី ៣ (ក្នុងអរិយសច្ចទាំង៤ ) បានខាងដំណើររំលត់តណ្ហាអស់ មិនមានសល់; ហៅឲ្យពេញថា ទុក្ខនិរោធអរិយសច្ច ឬ ទុក្ខនិរោធសច្ច (ម. ព. ចតុរារិយសច្ច ផង ) ។

ទុក្ខធុរៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ការ​មាន​ទុក្ខ​កង្វល់, មាន​ទុក្ខ​ព្រួយ​នាំ​ឲ្យ​រវល់​ខ្វល់ខ្វាយ​ក្នុង​ចិត្ត ។
ឧទាហរណ៍៖ តាំង​ពី​ឪពុក​ខ្ញុំ​អនិច្ចធម្ម​ទៅ ខ្ញុំ​ត្រូវ​រង​នូវ​ទុក្ខធុរៈ​ច្រើន​បែប​យ៉ាង ។

ទុក្ខគីត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បទចម្រៀងស្រងេះស្រងោច ធ្វើឱ្យខ្លោចផ្សាក្នុងចិត្ត, សេចក្តីទោមនស្ស​ដែលនាំ​ទៅប្តឹងដល់តុលាការ។

ទុក្ខក្ស័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ទុក្ខក្ខយ; សំ. ទុះខក្សយ ) ដំណើរអស់ទុក្ខ, ទីអស់ទុក្ខ (ព្រះនិព្វាន) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះអរហន្តទាំងឡាយ លោកបានដល់នូវទុក្ខក្ស័យហើយ; ព្រះនិពា្វនជាទុក្ខក្ស័យ ។

ទុក្ខក្ខន្ធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ទុះខស្កន្ធ ) គំនរទុក្ខ, កងទុក្ខ គឺប្រជុំនៃសេចក្ដីទុក្ខគ្រប់យ៉ាង ។

ទុក្ខ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.),(សំ.) (ទុះខ) សេចក្ដី​ព្រួយ, សេចក្ដី​លំបាក (កាយ ​និង​ចិត្ត)។
ឧទាហរណ៍៖ កើត​ទុក្ខ, មាន​ទុក្ខ ។ ពាក្យ​ផ្ទុយ : សុខ ។

                 ឈ្មោះ​អរិយសច្ច​ទី ១ (ក្នុង​អរិយសច្ច​ទាំង ៤) បាន​ខាង​សេចក្ដី​ទុក្ខ ដែល​កើត​អំពី ជាតិ, ជរា, ព្យាធិ, មរណៈ, សេចក្ដី​សោក​ស្ដាយ, ខ្សឹកខ្សួល, លំបាក​កាយ, តូច​ចិត្ត, ទង្គឹះ​តានតឹង​ចិត្ត; ហៅ​ឲ្យ​ពេញ​ថា ទុក្ខអរិយសច្ច ឬ​ទុក្ខសច្ច (ម. ព. ចតុរារិយសច្ច ផង) ។ ទុក្ខក្ខន្ធ (ទុក-ខ័ក-ខ័ន) ន. (បា.; សំ. ទុះខស្កន្ធ) គំនរ​ទុក្ខ, កង​ទុក្ខ គឺ​ប្រជុំ​នៃ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​គ្រប់​យ៉ាង ។ ទុក្ខក្ស័យ (ទុក-ខ័ក ក្សៃ) ន. (បា. ទុក្ខក្ខយ; សំ. ទុះខក្សយ) ដំណើរ​អស់​ទុក្ខ, ទី​អស់​ទុក្ខ (ព្រះ​និព្វាន) : ព្រះ​អរហន្ត​ទាំងឡាយ លោក​បាន​ដល់​នូវ​ទុក្ខ​ក្ស័យ​ហើយ; ព្រះ​និព្វាន​ជា​ទុក្ខ​ក្ស័យ ។ ទុក្ខនិរោធ (ទុកខៈនិរោត) ន. (បា.) សេចក្ដី​រំលត់​ទុក្ខ; ទី​រំលត់​ទុក្ខ (ព្រះ​និព្វាន), ជា​ឈ្មោះ​នៃ​អរិយសច្ច​ទី ៣ (ក្នុង​អរិយសច្ច​ទាំង ៤) បាន​ខាង​ដំណើរ​រំលត់​តណ្ហា​អស់ មិន​មាន​សល់; ហៅ​ឲ្យ​ពេញ​ថា ទុក្ខនិរោធអរិយសច្ច ឬ​ទុក្ខនិរោធសច្ច (ម. ព. ចតុរារិយសច្ច ផង) ។ ទុក្ខនិរោធគាមិនី(ទុក-ខៈនិរោធៈ–) ន. (បា.) សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ជា​ផ្លូវ ឬ​ជា​ឧបាយ​ឲ្យ​រលត់​ទុក្ខ (អដ្ឋង្គិកមគ្គ), ជា​ឈ្មោះ​នៃ​អរិយសច្ច​ទី ៤ (ក្នុង​អរិយសច្ច​ទាំង ៤) បាន​ខាង​ផ្លូវ​មាន​អង្គ ៨ គឺ សេចក្ដី​យល់​ត្រូវ, តម្រិះ​ត្រូវ, ការ​ស្ដី​និយាយ​ត្រឹមត្រូវ, ការងារ​ត្រឹមត្រូវ, ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ត្រឹមត្រូវ, ព្យាយាម​ត្រូវ, ការ​រឭក​ត្រូវ, ដំណើរ​តាំង​ចិត្ត​ខ្ជាប់ខ្ជួន​ត្រូវ ហៅ​ឲ្យ​ពេញ​ថា ទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ច ឬ​ហៅ​ថា មគ្គសច្ច ក៏​បាន (ម. ព. ចតុរារិយសច្ច ផ) ។ ទុក្ខនិរោធសច្ច(ទុក-ខៈនិរោធៈស័ច) ន. (បា.) សេចក្ដី​រលត់​ទុក្ខ​ជា​ធម៌​មាន​ពិត (ម. ព. ទុក្ខនិរោធ) ។ ទុក្ខបរិញ្ញា (ទុ-ខៈប៉ៈរ៉ិញ-ញ៉ា) ន. (បា.) កំណត់​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ទុក្ខ, កំណត់​បាន​ថា​ជា​ទុក្ខ, ប្រាជ្ញា​ដែល​កត់​សម្គាល់​យល់​ថា​ជា​ទុក្ខ ។ ទុក្ខប្បទាន (ទុក-ខ័ប-ប៉ៈ–) ន. (បា.) ការ​លើក​ទុក្ខ​ធុរៈ​ទម្លាក់​ទៅ​លើ​គេ, ការ​ផ្ដេក​វេរ​ទុក្ខ​ធុរៈ​ឲ្យ​គេ ។ទុក្ខប្បហាន (ទុក-ខ័ប-ប៉ៈ–) ន. (បា.) ការ​លះ​សេចក្ដី​ទុក្ខ គឺ​ការ​រលាស់​សេចក្ដី​ទុក្ខ​ចោល​មិន​ឲ្យ​ទំនៅ​ក្នុង​ចិត្ត : ទុក្ខប្បហាន​ជា​ហេតុ​នាំ​ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​សុខ ។ ទុក្ខវេទនា (ទុក-ខៈវេទៈនា) ន. (បា.) ដំណើរ​ដឹង​នូវ​សេចក្ដី​ព្រួយ, លំបាក; ដំណើរ​រង​អារម្មណ៍ ឬ​ទទួល​អារម្មណ៍​ជា​ទុក្ខ, សេចក្ដី​សោយ​ទុក្ខ​ ។ ហៅ​ត្រឹមតែ វេទនា ប៉ុណ្ណេះ ក៏​គង់​សំដៅ​សេចក្ដី​ថា ទទួល​រង​អារម្មណ៍​ជា​ទុក្ខ​ដែរ : រង​វេទនា ។ ខ្មែរ​យើង​ប្រើ​ជា កិ. ក៏​មាន : វេទនា​ណាស់ !, វេទនា​អ្វី​ម៉្លេះ​ទេ! ឬ វេទនា​អ្វី​ម្ល៉េះ​ហ៎្ន ! ។ ទុក្ខសច្ច (ទុក-ខៈ ស័ច) ន. (បា.) សេចក្ដី​ទុក្ខ​ជា​ធម៌​មាន​ពិត (ម. ព. ទុក្ខ) ។ ទុក្ខសមុទយ (ទុក-ខៈសៈមុទៈយៈ) ន. (បា.) ហេតុ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​ទុក្ខ (តណ្ហា), ជា​ឈ្មោះ​នៃ​អរិយសច្ច​ទី ២ (ក្នុង​អរិយសច្ច​ទាំង​៤) បាន​ខាង​តណ្ហា​ដែល​ជា​ហេតុ​នាំ​បណ្ដាល​ឲ្យ​កើត​ទុក្ខ; ហៅ​ឲ្យ​ពេញ​ថា ទុក្ខសមុទយអរិយសច្ច ឬ ទុក្ខសមុទយសច្ច (ម. ព. ចតុរារិយសច្ច ផង) ។ ទុក្ខសមុទយសច្ច (ទុក-ខៈសៈមុទៈ យៈស័ច) ន. (បា.) ហេតុ​ដែល​នាំ​បណ្ដាល​ឲ្យ​កើត​ទុក្ខ​ជា​ធម៌​មាន​ពិត (ម. ព. ទុក្ខសមុទយ) ។ល។

ទុក្ករៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ទុក្ករ; សំ. ទុស្ករ) ដែលកម្រធ្វើបាន, ដែលធ្វើបានដោយកម្រ, ដែលពិបាកធ្វើ, ដែលមិនងាយនឹងធ្វើកើត; ការធ្វើបានដោយកម្រ, ការកម្រធ្វើបាន, អំពើដែលគេពិបាកធ្វើ ។ ទុក្ករកម្ម (ទុក-កៈរ៉ៈ ក័ម) ន. (បា.; សំ. ទុស្ករកម៌ន៑ ) អំពើកម្រ គឺការអ្វីមួយដែលកម្រអ្នកណាធ្វើបាន ។ ទុក្ករការណ៍ ( ទុក-កៈរ៉ៈកា) ន. (បា. ទុក្ករការណ; សំ. ទុស្ករការណ ) ហេតុដ៏កម្រ, ដំណើរយ៉ាងក្រ ។ ទុក្ករកិច្ច (ទុក-កៈរ៉ៈកិច) ន. (បា.; សំ. ទុស្ករក្ឫត្យ, ឫ > រឹ = ទុស្ករក្រឹត្យ, ក្ល. ម. ទុក្ករក្រឹត្យ ) កិច្ចដ៏កម្រ គឺកិច្ចដែលកម្រអ្នកណាមួយធ្វើកើត; ក្រឹត្យវិន័យដែលតឹងចង្អៀតកម្រអ្នកណាមួយនឹងប្រព្រឹត្ត, កាន់ឲ្យត្រឹមត្រូវសព្វគ្រប់បាន ។ ទុក្ករកិរិយា ( ទុក-កៈរ៉ៈកិរ៉ិយ៉ា) ន. (បា.; សំ. ទុស្ករក្រិយា ) អំពើយ៉ាងកម្រ, ដំណើរធ្វើកិច្ចដែលអ្នកទាំងពួងធ្វើបានដោយកម្រ; បានខាងឯការបំពេញព្យាយាមដើម្បីឲ្យបានសម្រេចពោធិញ្ញាណ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះមហាសត្វ (ទ្រង់ព្រះនាមសិទ្ធត្ថ ) ទ្រង់ធ្វើទុក្ករកិរិយាអស់៦ឆ្នាំ ទើបបានត្រាស់ជាព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ។

                   ទុក្ករក្រឹត្យ ( ទុក-កៈរ៉ៈក្រឹត) ន. (បា. និង សំ. ក្ល. ) ដូចគ្នានឹង ទុក្ករកិច្ច (ម. ព. នោះ ) ។ ទុក្ករចរិយា ( —ចៈរ៉ិយ៉ា) ន. (បា.) ការប្រព្រឹត្តដែលគេធ្វើបានដោយកម្រ, សេចក្ដីប្រព្រឹត្តតឹង, ការកាន់តឹង ។ ទុក្ករប្បធាន(ទុក-កៈរ៉ាប់-ប៉ៈធាន) ន. (បា.) ព្យាយាមតឹង, ព្យាយាមម៉ឺងម៉ាត់ ។ ល ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា. ទុក្ករ; សំ. ទុស្ករ) ដែលកម្រធ្វើបាន, ដែលធ្វើបានដោយកម្រ, ដែលពិបាកធ្វើ, ដែលមិនងាយនឹងធ្វើកើត; ការធ្វើបានដោយកម្រ, ការកម្រធ្វើបាន, អំពើដែលគេពិបាកធ្វើ ។ ទុក្ករកម្ម (ទុក-កៈរ៉ៈ ក័ម) ន. (បា.; សំ. ទុស្ករកម៌ន៑ ) អំពើកម្រ គឺការអ្វីមួយដែលកម្រអ្នកណាធ្វើបាន ។ ទុក្ករការណ៍ ( ទុក-កៈរ៉ៈកា) ន. (បា. ទុក្ករការណ; សំ. ទុស្ករការណ ) ហេតុដ៏កម្រ, ដំណើរយ៉ាងក្រ ។ ទុក្ករកិច្ច (ទុក-កៈរ៉ៈកិច) ន. (បា.; សំ. ទុស្ករក្ឫត្យ, ឫ > រឹ = ទុស្ករក្រឹត្យ, ក្ល. ម. ទុក្ករក្រឹត្យ ) កិច្ចដ៏កម្រ គឺកិច្ចដែលកម្រអ្នកណាមួយធ្វើកើត; ក្រឹត្យវិន័យដែលតឹងចង្អៀតកម្រអ្នកណាមួយនឹងប្រព្រឹត្ត, កាន់ឲ្យត្រឹមត្រូវសព្វគ្រប់បាន ។ ទុក្ករកិរិយា ( ទុក-កៈរ៉ៈកិរ៉ិយ៉ា) ន. (បា.; សំ. ទុស្ករក្រិយា ) អំពើយ៉ាងកម្រ, ដំណើរធ្វើកិច្ចដែលអ្នកទាំងពួងធ្វើបានដោយកម្រ; បានខាងឯការបំពេញព្យាយាមដើម្បីឲ្យបានសម្រេចពោធិញ្ញាណ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះមហាសត្វ (ទ្រង់ព្រះនាមសិទ្ធត្ថ ) ទ្រង់ធ្វើទុក្ករកិរិយាអស់៦ឆ្នាំ ទើបបានត្រាស់ជាព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ។

                  ទុក្ករក្រឹត្យ ( ទុក-កៈរ៉ៈក្រឹត) ន. (បា. និង សំ. ក្ល. ) ដូចគ្នានឹង ទុក្ករកិច្ច (ម. ព. នោះ ) ។ ទុក្ករចរិយា ( —ចៈរ៉ិយ៉ា) ន. (បា.) ការប្រព្រឹត្តដែលគេធ្វើបានដោយកម្រ, សេចក្ដីប្រព្រឹត្តតឹង, ការកាន់តឹង ។ ទុក្ករប្បធាន(ទុក-កៈរ៉ាប់-ប៉ៈធាន) ន. (បា.) ព្យាយាមតឹង, ព្យាយាមម៉ឺងម៉ាត់ ។ ល ។

ទុក្ករបុគ្គល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តទុក្ករកម្ម ឬទុក្ករកិរិយា តាមរបៀបខាងលើ ។

ទុក្ករកម្ម, ទុក្ករកិរិយា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទុក្ខវេទនា សេចក្តីស្លាប់ ដែលបណ្តាលមកពីការអត់ធ្មត់ក្នុងជំនឿ ហើយស៊ូបង់ជីវិត អំពើកម្រ គឺរកអ្នកប្រព្រឹត្តកម្រមាន ។

ទុក្កដាបត្តិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) អាបត្តិ ​ឬ​ទោស​ដែល​កើត​មាន​ព្រោះ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​អាក្រក់​ផ្សេងៗ ដូច​ជា​ភិក្ខុ​ស្ដោះ​ទឹក​មាត់​ដាក់​ស្មៅ​ស្រស់​ត្រូវ​ទុក្កដាបត្តិ ។
ឧទាហរណ៍៖  ភិក្ខុ​ទុក​សក់ មិន​កោរ​ឲ្យ​យូរ​ជាង ២ ខែ ឬ​ទុក​ឲ្យ​ដុះ​វែង​ជាង ២ ធ្នាប់ (ទទឹង​ម្រាម​ដៃ) ត្រូវ​អាបត្តិ​ទុក្កដ ឬ​ត្រូវ​ទុក្កដាបត្តិ (រាប់​តាម​សរសៃ​សក់) ។

ទុក្កដ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ទុស្ក្ឫត, ឫ> រឹ = ទុស្ក្រឹក ) អំពើអាក្រក់, បាប ។ ឈ្មោះអាបតិ្តពួកមួយ ( ក្នុងអាបត្តិ ៧ កង ) ជាទោសសម្រាប់ភិក្ខុឬភិក្ខុនីក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ។
ឧទាហរណ៍៖ ភិក្ខុទុកសក់ មិនកោរឲ្យយូរជាង ២ ខែ ឬទុកឲ្យដុះវែងជាង ២ ធ្នាប់ (ទទឹងម្រាមដៃ) ត្រូវអាបត្តិទុក្កដ ឬ ត្រូវទុក្កដាបត្តិ ( រាប់តាមសរសៃសក់ ) ។

ទុកូលភ័ស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ទុកូលភស្ត្រ) ។

ទុកូលភស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ទុកូល ឬ ទុកូលវត្ថ; សំ. ទុកូល ឬ ទុកូលវស្ត្រ, កា្លយមកជា ទុកូលពស្ត្រ, ក្លាយមកទៀតជា ទុកូលភស្ត្រ ) ឈ្មោះសំពត់មួយប្រភេទត្បាញដោយសំបកឈើ ជាសំពត់យ៉ាងល្អ ( ច្រើនមាននិយាយតែក្នុងគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនា ) ។

ទុកូលព័ស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ទុកូលភស្ត្រ ឬ —ភ័ស្ត្រ ) ។

ទុកូលពស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ទុកូលភស្ត្រ ឬ —ភ័ស្ត្រ ) ។

ទុកបាត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់​ចង្ហាន់​ក្នុង​បាត្រ​ភិក្ខុ ឬ​សាមណេរ ដែល​និមន្ត​បិណ្ឌបាត (ព. បុ.); សម័យ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ច្រើន​ហៅ​ថា ដាក់​បាត្រ ឬ​ដាក់​បាត្រ​លោក ។

ទុកទ្រូ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​បក្សី​មួយ​ប្រភេទ​យំ​ឮ​សូរ ទុកទ្រូ​ៗ ។

ទុកដាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (មើល​ក្នុង​ពាក្យ ទុក) ។

ទុកជា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទោះជា, ទោះបី, សូម្បី, ទោះបី​បើ ។
ឧទាហរណ៍៖ ការ​នេះ​ទុក​ជា​ជាង​ណា ក៏​ធ្វើ​មិន​កើត, មនុស្ស​នុ៎ះ​ទុក​ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ ក៏​ប្រដៅ​មិន​កើត, ធម្មតា​មនុស្ស​អកតញ្ញូ បើ​ទុក​ជា​លើក​ផែន​ដី​ទាំងមូល​ឲ្យ​ក៏​នៅ​តែ​មិន​លែង​រក​រឿង​អ្នក​មាន​គុណ​វិញ ។ បើ​ទុក​ជា ។

ទុកចិត្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ភ្ជាប់​ជំនឿ​ទៅ​លើ​រូប​អ្នក​ណា​មួយ, សង្ឃឹម, ជឿ​ជាក់​ថា​នឹង​បាន​កើត​ការ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំ​ទុក​ចិត្ត​ថា​អ្នក​នឹង​ធ្វើ​ការ​នេះ​កើត ។

ទុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់វត្ថុអ្វីក្នុងទីណាមួយដើម្បីឲ្យគង់នៅ ឬរក្សាអ្វីៗឲ្យគង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទុកទ្រព្យ ។

                  បម្រុងឲ្យ, ផ្គងឲ្យ ។
ឧទាហរណ៍៖ ទុកបាយឲ្យ, ទុកប្រាក់ឲ្យ ។

                 ទុកដាក់ ទុកអីវ៉ាន់មានរបៀប, ទុកដោយប្រយ័ត្ន ។ ទុកដាក់កូនចៅ រៀបចំឲ្យកូនឬចៅមានគូស្រករ ។ ព. ទ. បុ. ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើស្រែមើលស្មៅ ទុកដាក់កូនចៅមើលផៅសន្ដាន (មានអត្ថន័យរាក់ដែរទេ) ។មួយយ៉ាងថា : ទុកដាក់កូនចៅ ត្រូវពិនិត្យផៅពង្ស; មួយយ៉ាងទៀតថា : មុននឹងទុកដាក់កូន ត្រូវសួរបងប្អូននិងចិត្តកូនសិន (នេះក៏មានអត្ថន័យរាក់ៗដែរ ) ។ យកចិត្តទុកដាក់ ផ្ចង់ចិត្តប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច ។

ទឺះៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ទឺះ) ។

ទឺះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ដោយ​បុក, ដោយ​ធាក់ ឬ​ដោយ​ធ្លាក់​អ្វី​ៗ​ដែល​ណែន​ធ្ងន់​ ឬ​ដែល​ស្ពោត ។ ទឺះ​ៗ ។

ទឺទែ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ស្ទាក់ស្ទើរ, អង្គឺ​អង្គែ, អល់អែក, រារែក, មិន​ទាន់​ដាច់​ស្រេច ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំ​នៅ​ទឺទែ​នៅ​ឡើយ​មិន​ទាន់​ដាច់​ស្រេច​ថា​នឹង​ទៅ​ទេ; សំដី​ទឺទែ; នៅ​ទឺទែ មិន​ទាន់​ថា​អើ​ថា​ទេ (ព. សា.) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ស្ទាក់ស្ទើរ, អង្គឺ​អង្គែ, អល់អែក, រារែក, មិន​ទាន់​ដាច់​ស្រេច ។
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំ​នៅ​ទឺទែ​នៅ​ឡើយ​មិន​ទាន់​ដាច់​ស្រេច​ថា​នឹង​ទៅ​ទេ; សំដី​ទឺទែ; នៅ​ទឺទែ មិន​ទាន់​ថា​អើ​ថា​ទេ (ព. សា.) ។

ទឹងៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ទឹង) ។

ទឹងមឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​អាការ​ធ្មឹង​ក្រ​ស្ដី​ក្រ​និយាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​ទឹងមឹង ឬ ទឹង​មមឹង ។ ទឹងមមឹង ។

ទឹងមមឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ម. ព. ទឹងមឹង) ។

ទឹងទាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ទឹង​ៗ​ទាំង​ៗ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដើរ ទឹងទាំង គឺ​ដើរ​ឮ​សូរ​ទឹង​ៗទាំង​ៗ ។

ទឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរ​ឮ​ដោយ​ធ្លាក់​ឬ​ដោយ​សំពង​អ្វី​ៗ ឮ​ណែន​ធ្ងន់ ។ ទឹង​ៗ ។

ទឹក​អង្គរ​បាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទឹក​ថ្លា​ដែល​ហូរ​ត្រឡប់​ចេញ​ពី​ទន្លេ​សាប ​និង​បឹង​នានា​ចុះ​មក​វិញ​ក្នុង​រដូវ​សម្រក ។ល។ (មើល​ក្នុង​ពាក្យ ប្រាក្រឹត ផង)។

ទឹក​ធ្លាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទឹក​ដែល​ជ្រាប​ចេញ​ពី​ផ្ទៃ​ភ្នំ ហូរ​ធ្លាក់​ចុះ​មក​ជានិច្ច, ជួន​មាន​កន្លែង​ខ្លះ​ជា​ប្រភព​នៃ​ស្ទឹង​ដែល​ហៅ​ថា ក្បាល​ស្ទឹង ក៏​បាន, ដូច​ជា​ក្បាល​ស្ទឹង​ព្រែក​ត្នោត​ជាដើម; បើ​ទឹក​ធ្លាក់​នោះ​ធំ​ច្រើន ហូរ​ចេញ​មក​ខ្លាំង ជា​ប្រភព​នៃ​ទន្លេ​ក៏​មាន ។

ទឹក​ច័ណ្ឌ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា សុរា (ពាក្យ​ហៅ​ដោយ​សន្មត​បញ្ចៀស​ឈ្មោះ​ស្រា) ។ ច័ណ្ឌ

ទឹកអប់សម្រាប់ងូតទឹក

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះសុគន្ធវារី ។

ទឹកអប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះសុគន្ធ ។

ទឹកអនាម័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទឹកបរិសុទ្ធ បរិភោគទៅនាំឱ្យមានសុខភាព ។

ទឹកសមុទ្រខ្ពស់បំផុតនៅតំបន់ឆ្នេរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា នីវ៉ូទឹកសមុទ្រកើនឡើងខ្ពស់ខុសពីប្រក្រតីនៅតំបន់ឆ្នេរត្រូវបានកំណត់ដោយលំដាប់ភាគរយខ្ពស់ (ដូចជាភាគរយទី ៩០ ដល់ ៩៩) នៃរបាយតួលេខប្រាចាំម៉ោងរបស់នីវ៉ូទឹកសមុទ្ រដែលបានសង្កេតឃើញនៅស្ថានីយ៍ណាមួយក្នុងអំឡុងពេលសង្កេតជាក់លាក់។

ទឹកសមុទ្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា លំហៀរទឹកខុសពីកម្រិតនៃច្រាំងទន្លេ ឬច្រាំងអាងបង្ខាំទឹកដទៃទៀត ឬកំណើនជាបន្តបន្ទាប់នូវបរិមាណទឹកលិចនៅតំបន់ដែលធម្មជាតិមិនមានទឹកជន់លិច។ ទឹកជំនន់ រាប់បញ្ចូលទាំងជំនន់ទន្លេ ជំនន់គំហុក ជំនន់ទីក្រុង ជំនន់ទឹកភ្លៀង ជំនន់ទឹកលូ ជំនន់តាមតំបន់ឆ្នេរ និងជំនន់ពីការលាយទឹកកក។

ទឹកល្បាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ធារទឹកដែលហូរធ្លាក់មកមិនដាច់តាមធម្មជាតិ ឬដោយស្នាដៃមនុស្សបង្កើត ។

ទឹកលាងអាចម៍រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះធារាបង្គន់ ។

ទឹករំអិល

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះលសិកា ។

ទឹករម្ងាស់រាវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទឹកថ្នាំកើតពីស្ងោរដើមឈើ មិនរម្ងាស់ឱ្យខាប់ ។

ទឹករម្ងាស់ខាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទឹកថ្នាំកើតពីស្ងោរដើមឈើ យកទឹកដែលខាប់ ។

ទឹកមុខ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្រស់ លម្អមុខដែលមើលឃើញ ។

ទឹកមាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះខេឡៈ ។

ទឹកភ្នែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះអស្សុ

ទឹកបាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទឹកដែលហូរខ្លាំងពីទីខ្ពស់ចុះមកកាន់ទីទាប ។
ឧទាហរណ៍៖ ពីរបីថ្ងៃនេះមានភ្លៀងធំទាំងថ្ងៃទាំងយប់ឥតឈប់ឥតស្រាក មានទឹកបាក់ពីទួលសាយពេញវាលហូរចុះទៅក្នុងស្ទឹង ។ (ព. កា.) : ទឹកបាក់ទៅទាប បុណ្យបាត់ដ្បិតបាប លាភបាត់ដ្បិតឃោរ ទឹកថ្លាដ្បិតរលក ពុំយល់ស្រមោល ទោសកើតដ្បិតពោល ល្មមមាត់ឈ្លានពាន (សាស្ដ្រាច្បាប់ រាជនេតិ ជាព្រះនិពន្ធនៃព្រះរាជសម្ភារ )។

ទឹកនោម

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះមូត្រ ។