Category: A Khmer Dictionary

ត្រដិតប្រជី

មានន័យថា ( ម. ព. ប្រដិតប្រជី ) ។

ត្រដិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​វល្លិ​រំអិល​មួយ​ប្រភេទ ច្រើន​ដុះ​នៅ​ដី​ទួល​ត្រជាក់​ក្បែរ​គល់​ឈើ​ធំ ឬ​នៅ​ដំបូក​ជាដើម ដើម​ខ្ចី​និង​ស្លឹក​វា​បើ​យក​មក​ច្របាច់​លាយ​នឹង​ទឹក​ចេញ​ជា​រំអិល​អន្លាយ មាន​ជាតិ​រមាស់​បន្តិច​ៗ​ប្រើ​ធ្វើ​ជា​ថ្នាំ​ត្រជាក់​បាន ។
គុម្ពព្រឹក្សវារមួយប្រភេទ ដុះក្នុងព្រៃល្បោះនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ផ្លែរសជូរអាចបរិភោគបាន ធ្វើស្រាមិនបាន។ តាមក្បួនឱសថបុរាណខ្មែរ គេស្ងោរឫសធ្វើថ្នាំរំងាប់រោគទងសួត។ គេប្រើឫសផ្សំធ្វើថ្នាំម្យ៉ាងរំងាប់រោគប្រមេះ។

ត្រដាល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ ត្រដុស ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រដុស​ត្រដាល់ គឺ​ដុស​ដាល់​រឿយ​ៗ ។

ត្រដាបត្រដួស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លំបាក ទន់​ទាប ដុនដាប ស្ទើរ​ស្លាប់​ស្ទើរ​រស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំ​ប្រឹង​រក​ស៊ី​ទាំង​​ត្រដាបត្រដួស រស់​នៅ​ទាំង​ត្រដាបត្រដួស ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា លំបាក ទន់​ទាប ដុនដាប ស្ទើរ​ស្លាប់​ស្ទើរ​រស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំ​ប្រឹង​រក​ស៊ី​ទាំង​​ត្រដាបត្រដួស រស់​នៅ​ទាំង​ត្រដាបត្រដួស ។

ត្រដាច

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា លា​លាត សន្ធឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រដាង​សំពត់ ត្រដាង​ចីពរ ។ ត្រដាង​ដៃ ត្រដាង​ស្លាប គឺ​កាង​ដៃ កាង​ស្លាប សន្ធឹង​ស្រទាង ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា លា​លាត សន្ធឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រដាង​សំពត់ ត្រដាង​ចីពរ ។ ត្រដាង​ដៃ ត្រដាង​ស្លាប គឺ​កាង​ដៃ កាង​ស្លាប សន្ធឹង​ស្រទាង ។

ត្រដាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លា​លាត សន្ធឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រដាងសំពត់, ត្រដាងចីពរ ។

                 ត្រដាងដៃ, ត្រដាងស្លាប គឺកាងដៃ, កាងស្លាប សន្ធឹងស្រទាង ។

ត្រដរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខំ​ប្រឹង ខំ​ស្ទុះ​ឡើង ដោយ​កម្លាំង​យ៉ាង​តិច ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្ស​លង់​ទឹក​ខំ​ប្រឹង​ត្រដរ​ងើប​ហែល; រក​ស៊ី​ទាំង​ត្រដរ; ខំ​ត្រដរ​ដើរ​ទាំង​ឈឺ​ចាប់ ។

ត្រដក់ធំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១៤៥-១៥០ ស.ម។ បណ្តោយខ្លួនធំ ឆ្នូតបណ្តោយកណ្តាលផ្ទាំងស្លាបលើពណ៌សប្រផេះ ស្មាមានរោមស និងមានថង់យាមមួយនៅក។ ពេលបន្តពូជៈ មានដៅខ្មៅនៅគល់ចំពុះត្រង់ថ្ងាស។ ទីជំរកៈ ព្រៃរនាម តំបន់ដីសើម និងព្រៃល្បោះស្ងួត។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ បន្ទាយពងកូនយ៉ាងធំតំបន់ព្រែកទាល់បឹងទន្លេសាប របាយបង្គួរហើយកំពុងគំរាមកំហែងដោយការទាក់ចាប់យ៉ាងខ្លាំងទូទាំងប្រទេស។ រដូវបន្តពូជៈ ខែ តុលា ដល់ មិនា។

ត្រដក់ត្រសុំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សន្សំលាក់លៀប ក្បិតក្បៀតទុកសំចៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ វាចេះត្រដក់ត្រសុំណាស់ ។

ត្រដក់តូច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១២២-១២៩ ស.ម។ មាឌតូចជាងត្រដក់តូច ស្លាបពណ៌ខ្មៅទាំងលើទាំងក្រោម និងគ្មានថង់យាម។ ពេលបន្តពូជៈ ស្បែកក្បាលឡើងក្រហម។ ទីជំរកៈ ព្រៃរនាម (ព្រៃ លិចទឹកតាមរដូវ) ព្រៃកោងកាង និងវាលភក់។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មាគ្រប់ទីកន្លែង ជាពិសេសបឹងទន្លេសាបដែលជាសំបុកពងកូនយ៉ាងធំរប់វា និងមានបន្ទាយពងកូនមួយចំនួននៅខេត្តព្រះវិហារផងដែរ។ រដូវបន្តពូជៈ ខែតុលា ដល់ខែមិថុនា ពងចំនួនពី ២ ទៅ ៤។

ត្រដក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សត្វ​ស្លាប​ពួក​រនាល តែ​មាន​រូប​សណ្ឋាន​ធំ​ខ្ពស់​ចង្គ្រោង​ជាង​រនាល មាន​សម្បុរ​ប្រផេះ ចំពុះ​ធំ​វែង ក​វែង ខាង​ក្រោម​មាន​សណ្ឋាន​ស្រដៀង​នឹង​ថង់ គេ​ច្រើន​ហៅ​ថា យាម ក្បាល​រលីង​កណ្ដាល មាន​មច្ឆាជាតិ​ជា​ចំណី ។ មាន​មួយ​ប្រភេទ​ផ្សេង​ទៀត​ហៅ ត្រដក់​គម្រង់ ស៊ី​គម្រង់​សាកសព​ផ្សេង​ៗ ។ តាដក់

ត្រឈៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា សន្ធៃ ជិត​ឈឹង ជិត​ស្និទ្ធ (និយាយ​តែ​ពី​ម្លប់​ឈើ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ម្លប់​ត្រឈៃ ។

ត្រឈឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​បរិវារ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ​ត្រឈៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រឈឹងត្រឈៃ (ម្លប់) គឺ​ម្លប់​ជិត​ឈឹង​សន្ធៃ ។

ត្រឈឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​បរិវារ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​នឹង​ពាក្យ​ត្រឈៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រឈឹងត្រឈៃ (ម្លប់) គឺ​ម្លប់​ជិត​ឈឹង​សន្ធៃ ។

ត្រជំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ ត្រជាក់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រជាក់​ត្រជំ គឺ​ត្រជាក់​ជា​សុខ​ស្រួល (ម. ព. ត្រជាក់ ផង) ។

ត្រជាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទីទៃពីក្ដៅ គឺឥតកម្ដៅ ។ ត្រជាក់ត្រជំ ព. ប្រ. ដែលប្រកបដោយសេចក្ដីសុខសេចក្ដីចម្រើន, កើតកាលវាលគុម្ព, ធូរដៃធូរជើង, កបកើតកូនចៅ។
ឧទាហរណ៍៖ រកស៊ីត្រជាក់ត្រជំសមតាមបំណង ។

ត្រចះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ស្រឡះ, ច្បាស់, (ភ្លឺ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ខែ​ភ្លឺ​ត្រចះ (ម. ព. ត្រចង់ ផង) ។

                ទីទៃ​ពី​ក្ដៅ គឺ​ឥត​កម្ដៅ ។ ត្រជាក់​ត្រជំ ព. ប្រ. ដែល​ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​សុខ​សេចក្ដី​ចម្រើន កើត​កាល​វាល​គុម្ព ធូរ​ដៃ ធូរ​ជើង កប​កើត​កូន​ចៅ
ឧទាហរណ៍៖ រក​ស៊ី​ត្រជាក់​ត្រជំ​សម​តាម​បំណង ។

ត្រចៀកព្នង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​នំ​បង់​ខ្លាញ់​មួយ​ប្រភេទ ធ្វើ​ដោយ​ម្សៅ​ខ្សាយ​មាន​សណ្ឋាន​ស្រដៀង​នឹង​ទង​ត្រចៀក​ព្នង​ដែល​ចោះ​រេះ ។
ឧទាហរណ៍៖ នំ​ត្រចៀក​ព្នង ។

ត្រចៀកប្រើស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​ហៅ​កូន​ចេក​តូច​ៗ​ដែល​ទើប​បែក​សន្លឹក​ត្រង់​ៗ​ទៅ​លើ ដោយ​ដំណើរ​ប្រៀប​ប្រដូច​នឹង​ត្រចៀក​សត្វ​ប្រើស

ត្រចៀកទន្សាយ (វល្លិ)

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វល្លិម៉្យាង ដុះនៅមាត់ព្រៃ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា លាវ និងវៀតណាម។ ដើមវាទន់ ហើយជាប់ល្អ គេទុកសម្រាប់ចងអុស។

ត្រចៀកដំរី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ជីរ​មួយ​ប្រភេទ ស្លឹក​ក្រាស់​ហាម​ជ្រួញ​ៗ ក្លិន​ហាង​ឆួល ។
ឧទាហរណ៍៖ ជីរ​ត្រចៀក​ដំរី ។ អ្នក​ស្រុក​ខ្លះ​ហៅ ជីរ​ត្រចៀក​ជ្រូក ខ្លះ​ហៅ ជីរ​ស្លឹក​ក្រាស់ ខ្លះ​ហៅ ជីរ​ត្រមាំង ខ្លះ​ទៀត​ហៅ ជីរ​ទ្រមឹង (ម. ព. ជីរ ផង) ។

ត្រចៀកក្រាញ់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិដុះក្នុងប្រទេសក្តៅសកលលោក។ ខ្មែរលើខ្លះយកស្លឹកខ្ចីៗបរិភោគជាបន្លែ។ តាមធម្មតា យើងតែងយកស្លឹកបុកច្របាច់ទឹក ដាក់ស្ករផឹក សម្រាប់អោយឈាមល្អ និងជាថ្នាំក្អក ឬថ្នាំរបេង។
ចុល្លព្រឹក្ស មានកម្ពស់ ១-៨ ម ដុះមាត់ព្រៃនៃឥណ្ឌូចិន។ស្លឹកគេស្ងោរផឹក ជាថ្នាំកម្លាំង។

ត្រចៀកកាំព្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ ប្រវែង ២១-២៣សម ដងខ្លួនប្រផេះ ដោយមានកំប៉ោយតូចនៅលើថ្ងាស។ ឈ្មោលៈ មានគុម្ពត្រចៀកពណ៌ត្នោត មានស្លាបតូចស្រួចវែង កន្ទុយឆែកខ្លាំង។ ញីៈ មានឆ្នូតសពីរកាត់តាមលើ និងក្រោមភ្នែក ដងខ្លួនពណ៌ត្នោតទុំ ចុងខ្នង និងគូថពណ៌ស។ ទីជំរកៈ ព្រៃល្បោះ តំបន់វាល និងតំបន់កសិកម្ម។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ មិនា ដល់ មិថុនា ពងចំនួន១។

ត្រចៀកកាំធំខ្នងត្នោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ២១-២៤.៥ ស.ម មានមាឌធំជាងត្រចៀកកាំដទៃ ជាទូទៅដងខ្លួនពណ៌ខ្មៅ ផ្នែកគូថ និងចំហៀងពោះពណ៌ស។មានដៅសនៅដើមភ្នែក។ ទីជំរកៈ គ្រប់ប្រភេទព្រៃទាំងអស់ និងតំបន់ទីវាល។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវកាលបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ កុម្ភៈ ដល់ មិនា ពងចំនួន៣ទៅ៥។

ត្រចៀកកាំទន្លេវ័ណ្ឌក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១២-១៣ ស.ម។ ពេលពេញវ័យៈ ផ្នែកខ្នង និងប្រឡៅកពណ៌ត្នោត ផ្នែកពោះ និងបំពង់កពណ៌ស កន្ទុយឆែកជ្រៅ។ មិនទាន់ពេញវ័យៈ បំពង់ក និងពោះពណ៌សស្រអាប់។ ទីជំរកៈ បឹងទន្លេសាបតំបន់ដីសើម ជួនកាលតំបន់វាលដែលនៅឆ្ងាយពីទឹក។ របាយៈ វត្តមាននៅរដូវប្រាំង តែមិនសូវសំបូរ។

ត្រចៀកកាំទន្លេវ័ណ្ឌក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១២-១៣ ស.ម។ ពេលពេញវ័យៈ ផ្នែកខ្នង និងប្រឡៅកពណ៌ត្នោត ផ្នែកពោះ និងបំពង់កពណ៌ស កន្ទុយឆែកជ្រៅ។ មិនទាន់ពេញវ័យៈ បំពង់ក និងពោះពណ៌សស្រអាប់។ ទីជំរកៈ បឹងទន្លេសាបតំបន់ដីសើម ជួនកាលតំបន់វាលដែលនៅឆ្ងាយពីទឹក។ របាយៈ វត្តមាននៅរដូវប្រាំង តែមិនសូវសំបូរ។

ត្រចៀកកាំទន្លេត្នោតលាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១១-១២ ស.ម។ ស្រដៀងនឹងត្រចៀកកាំទន្លេវ័ណ្ឌក ប៉ុន្តែគ្មានវណ្ឌកទេ សំបុរត្នោតខ្ចី ពោះសព្រលែត។ ទីជំរកៈ ទន្លេធំៗ និង បឹង។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។

ត្រចៀកកាំដើមត្នោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១១-១២ ស.ម ។ ផ្ទាំងស្លាបពណ៌ត្នោតក្រម៉ៅ បណ្តោយខ្លួនតូច ចុងស្លាបស្រួច និងកន្ទុយតូចវែងព្រែកពីរ។ ទីជំរក៖ តំបម់វាលលំហជារឿយៗ នៅជិតទីក្រុង ភូមិ និងជិតដើមត្នោត ។ ជីវសាស្ត្រ៖ ធ្វើសំបុកនិងទំលើដើមត្នោត រកស៊ីតាមតំបន់ភ្នំ ។ របាយ៖ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជ៖ ចាប់ពីខែធ្នូ ដល់ខែសីហា។

ត្រចៀកកាំចុងខ្នងស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១៤-១៥ ស.ម ។ ខ្លួនមូលធំ ផ្ទាំងស្លាបធំ កន្ទុយរាងការេ ចុងខ្នងពណ៌ស បំពង់កស។ សំឡេង៖ បន្តគ្នាយ៉ាងស្រួយ ស៊ីក ស៊ីក ស៊ីក …។ ទីជំរក៖ តំបន់វាលលំហ និងនៅទីប្រជុំជន។ របាយ៖ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ និងសំបូរគ្រប់ទីកន្លែង ។ រដូវបន្តពូជ៖ ពេញមួយឆ្នាំ។

ត្រចៀកកាំចុងខ្នងក្រហម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រវែង ១៧ ស.ម ៖ ផ្នែកពោះពណ៌សនិងមានឆ្នូតៗខ្មៅ។ កញ្ចឹងក និងចុងខ្នងពណ៌ត្នោត និងគូថពណ៌ខ្មៅ។ សំឡេង៖ ដំបូង ឆ្វិក ឆ្វិក បន្ទាប់មក គៀរ គៀរ…។ ទីជំរក៖ នៅតាមលំហ វាលលំហ និងព្រៃតាមវាលថ្ម។ ជីវសាស្ត្រ៖ ផ្លាស់ប្តូរទីមិនឆ្ងាយ។ របាយ៖ វត្តមាននៅរដូវប្រាំង សំបូរគ្រប់ទីកន្លែង។

ត្រចៀកកាំកោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៩២-១០២ ស.ម។​ ឈ្មោលៈ សំបុរខ្មៅសុទ្ធ តែផ្នែកពោះដៅសមួយដុំ បំពង់កក្រហម។ ញីៈ ផ្នែកពោះសទាំងអស់កខ្មៅ គ្មានបំពង់កក្រហមទេ។ ទីជំរកៈ តំបន់សមុទ្រ និងកោះ។ របាយៈ វត្តមាននៅរដូវបន្តពូជ និងមានដោយកំរ កំណត់ត្រាចុងក្រោយនៅតំបន់សមុទ្រនៃប្រទេសកម្ពុជា។

ត្រចៀកកាំកន្ទុយឆែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១៨-១៩.៥ ស.ម ។ មានមាឌធំ សំបុរខ្មៅសុទ្ធ ចុងខ្នងស បំពង់កសព្រាលៗ ផ្នែកពោះអង្កន់សព្រាលៗ។ ទីជំរក៖ ក្នុងព្រៃ និងទីវាលលំហ។ របាយ៖ វត្តមាននៅរដូវប្រាំង ជាប្រភេទកម្រ។ សំឡេង៖ ស្រួយ ស៊្រី ស្រ៊ី …។ រដូវបន្តពូជ៖ ចាប់ពីខែមេសា ដល់ខែមិថុនា។

ត្រចៀកកាំកន្ទុយខ្សែរពីរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១៣-១៤ ស.ម។ ស្រដៀងត្រចៀកកាំធម្មតាដែរ តែបន្ទូលក្បាលពណ៌ឈាមជ្រូក ផ្នែកពោះ និងក្រោមស្លាបពណ៌ស កន្ទុយទងកន្ត្រៃ។ ទីជំរកៈ ទន្លេធំៗ បឹង។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ មករា ដល់ វិច្ឆិកា។

ត្រចៀកកាំកន្ទុយខ្សែរពីរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១៣-១៤ ស.ម។ ស្រដៀងត្រចៀកកាំធម្មតាដែរ តែបន្ទូលក្បាលពណ៌ឈាមជ្រូក ផ្នែកពោះ និងក្រោមស្លាបពណ៌ស កន្ទុយទងកន្ត្រៃ។ ទីជំរកៈ ទន្លេធំៗ បឹង។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ មករា ដល់ វិច្ឆិកា។

ត្រចៀកកាំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបតូចមួយប្រភេទសម្បុរខ្មៅ ច្រើននៅតែនឹងទីតំបន់ដែលមានខ្យល់អាកាសត្រជាក់ស្រួល; នៅភ្នំ នៅគុហាមាត់សមុទ្ទ ដោយកន្លែងផ្សេងៗ សត្វត្រចៀកកាំតាំងជាលំនៅធ្វើសម្បុកពង, សម្បុកនោះហៅតាមពាក្យសៀមថា រ៉័ងណុក “សម្បុកសត្វស្លាប”, ខ្មែរយើងច្រើនហៅក្លាយថា នាងនក់ ក៏មាន, ជាវត្ថុមានតម្លៃប្រើជាគ្រឿងត្រជាក់, ជាថ្នាំត្រជាក់ (ម. ព. នាងនក់ ផង) ។
ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១៥ ស.ម ។ ពេញវ័យ៖ ផ្នែកខ្នងពណ៌ខ្មៅលាយខៀវរលោង ថ្ងាស និងបំពង់កពណ៌ឈាមជ្រូក កន្ទុយឆែកជ្រៅ។ (ពេញវ័យនៅរដូវជ្រុះរោម)។ មិនទាន់ពេញវ័យ៖ ផ្នែកខ្នងពណ៌ត្នោតចាស់ ទ្រូងមានវ័ណ្ឌពណ៌ត្នោត និងផ្នែកពោះពណ៌ទឹកក្រូច។ ទីជំរក៖ តំបន់វាលលំហ មានច្រើននៅតំបន់ទំនាបទឹកច្រើន។ ជីវសាស្ត្រ៖ ជាទូទៅប្រភេទនេះ ចូលចិត្តរស់នៅជាហ្វូងធំៗ ស៊ីសត្វល្អិតជាអាហារ ទំលើកក់ ត្រែង និងលើខ្សែភ្លើង។ របាយ៖ វត្តមាននៅរដូវប្រាំង មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជ៖ ចាប់ពីខែឧសភា ដល់ខែមិថុនា។

ត្រចៀកកណ្ដុរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះផ្សិតដុះនឹងដើមឈើសម្បុរក្រមៅ មានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងត្រចៀកកណ្ដុរ; ចួនកាលដុះនៅដីច្រាបក៏មាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្សិតត្រចៀកកណ្ដុរ ។

ត្រចៀក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អាយតនៈសម្រាប់ត្រងរងនូវសំឡេង ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮសំឡេងដោយត្រចៀក ។

                 ប៉ែកអវយវៈនៃអ្វីផ្សេងៗមានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងត្រចៀក ដែលសម្រាប់យួរ, សម្រាប់ទ្រទប់បើកបិទបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រចៀកកញ្ឆេ, ត្រចៀកទ្វារ ។ល។

ត្រចើល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ធ្លោ​ទៅ​មុខ (ដោះ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ដោះ​ត្រចើល ឬ​ដោះ​ត្រចើល​ៗ (ត្រចើល-ចើល) ។

ត្រចង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ស្រស់​ប៉ប្រៃ រុងរឿង ។
ឧទាហរណ៍៖ ល្អ​ត្រចង់ មើល​ទៅ​ឃើញ​ត្រចង់ ត្រចះត្រចង់ ត្រចង់ត្រចះ ។

ត្រង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះពេលសន្មតដោយព្រះអាទិត្យចរមកចំពីលើ គឺម៉ោង ១២ ថ្ងៃ ។ លោកឆាន់ត្រង់ គឺភិក្ខុសាមណេរដែលឆាន់ក្នុងវេលាថ្ងៃជិតត្រង់ ។ ថ្ងៃត្រង់ គឺវេលាព្រះអាទិត្យឋិតនៅចំភាគកណ្ដាល ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទីទៃពីវៀច ។ ដែលឃ្លាតចាកពីទី១ទៅកាន់ទី ១ ឥតងាកឥតបែរទៅខាងណា ទាល់តែដល់ទៅទីនោះឬដែលមានចុងមានគល់រត់ល្បត់ដូចវាយបន្ទាត់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្លូវត្រង់, ចិត្តត្រង់ ។

                 ប្រើជា កិ. វិ. ក៏បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយត្រង់, ប្រាប់ត្រង់ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា អាយតនិបាត
មានន័យថា ចំ, ចំពោះ, សំដៅចំ, នា ។
ឧទាហរណ៍៖ វាយត្រូវត្រង់ឆ្អឹងខ្នង ។

ត្រងើល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា កំប៉ោក កំប៉ោង​ទើល​ងើល ។
ឧទាហរណ៍៖ ថ្ងាស​ត្រងើល ក្បាល​ត្រងើល។ ទ្រងើល

ត្រងិល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រលីង​ដោយ​បោច​ដោយ​ក្បិល ​ឬ​ដែល​រលីង​ដូច​គេ​បោច​ដូច​គេ​ក្បិល ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្បាល​ត្រងិល សក់​ត្រងិល ភ្នំ​ត្រងិល ដំបូក​ត្រងិល ។

ត្រងាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រលីង​យង់​ពី​ខាង​មុខ (ថ្ពែក​តែ​ត្រង់​ខាង​មុខ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្បាល​ត្រងាល ។

ត្រង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ច្រោះ, ទ្រ, រង ដោយតម្រង ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រងទឹក, ត្រងប្រេង, ត្រងទឹកត្នោត, ត្រងត្រីក្រឹម ។

                 ត្រងត្រាប់ ត្រងយកតម្រាប់ គឺស្ដាប់បម្រុងនឹងប្រព្រឹត្តតាមឬស្ដាប់ហើយកាន់តាម ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វមានរូបដូចបង្កួយតែធំជាងបង្កួយ; អ្នកស្រុកខ្លះហៅថា បង្កួយត្រង ។

ត្រគាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប៉ែក​អវយវៈ​នៃ​មនុស្ស​ត្រង់​ខាង​ក្រោម​ចង្កេះ​ទាំង​ពីរ​ខាង ។ បាន​តែ​ពាក្យ​ត្រគាក​ស្លាប់​ស្ដូក (ព. ទ. បុ.) បាន​តែ​ខាង​និយាយ​ស្ដី​ថា​ឲ្យ​គេ តែ​ខ្លួន​ឯង​ឥត​ធ្វើ​អ្វី​សោះ ។

ត្រក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះរោគកើតក្នុងពោះ ជាដុំបណ្ដាលឲ្យពោះធំប៉ោងឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ កើតត្រក់ ។

ត្រកៀតប៉ោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្មៅទឹកពួកត្រកៀត បែបភាពដូចត្រកៀត ប៉ុន្តែកាលដែលនៅតូច មានពកផ្ដួចជាប្លោកប៉ោងឡើង តទៅទើបបែកចេញជាពន្លកជាស្លឹក ព្រោះហេតុនោះ ទើបហៅថា ត្រកៀតប៉ោង; ត្រកៀតនេះមានប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាងណាស់ គឺផ្កាមានជនខ្លះ គេប្រើជាអន្លក់, ធាងគេប្រើជាបន្លែក៏បាន; ធាងនិងស្លឹកស្រស់គេប្រើជាចំណីឲ្យគោ, ក្របីស៊ី; ធាងបើកាត់ហាលថ្ងៃឲ្យស្ងួតហើយប្រើការបានច្រើនប្រភេទ គឺវេញខ្សែចំណង, ខ្សែចែវ, ធ្វើអង្រឹង, ធ្វើកន្ទេល, ធ្វើសំពៀត ។ ល ។
ស្មៅទឹកមួយប្រភេទ ដើមកំណើតក្នុងទ្វីបអាមេរិក គេនាំចូលក្នុងអាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៍ជិតមួយសតវត្សមកហើយ ឥឡូវអាចដុះឯងៗក្នុងបឹងត្រពាំងនៃទ្វីបអាស៊ីក្តៅទាំងមូល។ ផ្កា និង​ស្លឹកខ្ចីៗអាចប្រើជាអន្លក់បាន។ នៅស្រុកខ្លះ គេប្រើដើមទាំងមូលធ្វើជាជីស្រស់ ហើយធាងដែលហាលថ្ងៃស្ងួតហើយ ប្រើការបានច្រើនប្រភេទ គឺវេញខ្សែចំណង ធ្វើអង្រឹង កន្ទេល ។ល។

ត្រកៀត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្មៅទឹកពួកត្រាវ ធាងនិងគល់ប្រើជាបន្លែបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ល​ម្ជូរ​ត្រកៀត ។

                 តិណជាតិរស់បានយូរ ដុះក្នុងទឹក ឬលើដីសើម កំនើតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ គេនាំទៅដាំគ្រប់ប្រទេសក្ដៅសកលលោក ។ ​ផ្កាយើងបរិភោគធ្វើអន្លក់ មែក ស្លឹក ឡក គល់ធ្វើបន្លែបាន ។

ត្រកួនកន្ទែក

 មានន័យថា (ម. ព. កន្ទែក ន.) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គិណជាតិវារលើដីខ្សាច់មាត់សមុទ្រ ដុះគ្រប់ប្រទេសក្តៅសកលលោក។​ គ្រូថ្នាំបុរាណប្រើដើមត្រកួនកន្ទែកធ្វើថ្នាំបញ្ចុះ។ លាយជាមួយអាចម៏ដែក​ ដើមត្រកួនកន្ទែកអាចឆុងផឹកសម្រាប់ព្យាបាលរោគប្រមះ។ ស្លឹកវាផ្សំជាមួយដើមដទៃទៀត គេប្រើធ្វើជាថ្នាំព្យាបាលឬសដូងបាត ។​ ស្លឹកស្ងោរសម្រាប់លាងសំពត់ ជំនួសសាប៊ូ ។

ត្រកួន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិវារិជជាតិមួយពួក ទងនិងស្លឹកប្រើធ្វើជាបន្លែ ឬអន្លក់; ត្រកួនមានប្រយោជន៍សំខាន់មួយប្រភេទក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូចិន ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្លត្រកួន, អន្លក់ត្រកួន ។

                 ស្មៅទឹក​ ដុះលើដីសើម កំណើតក្នុងទ្វីបអាស៊ី នាំចូលគ្រប់ប្រទេសក្តៅសកលលោក។ ត្រួយត្រកួន ប្រើធ្វើបន្លែនិងអន្លក់ ។​ ដើមចាស់អាចធ្វើអាហារជ្រួក​បាន ។ គ្រូថ្នាំបុរាណប្រើផ្សំធ្វើថ្នាំព្យាបាលជម្ងឺគ្រុនរវើរវាយ​។ ខ្នែងពន្លកលាយនិងខ្នែងប្រមោយដំរី​ ប្រើធ្វើថ្នាំបំពោកលើជម្ងឺស្បែកម្យ៉ាង ដែលមានពងទឹករងៃលើស្បែក ធ្វើឲ្យឈឺខ្លាំង (zona) ។

ត្រកួត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឧរង្គសត្វ (សត្វ​ល្មូន) មួយ​ប្រភេទ​មន​សណ្ឋាន​រូប​រាង​ដូច​ទន្សោង របស់​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ធំ​ស៊ី​បាណកសត្វ​ជា​អាហារ ។ សន្ដាន​សត្វ​ថ្លែន បង្កួយ ជាស ទន្សង ក្រពើ ជីងចក់ តុកកែ ។

ត្រកួញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា មូរ​ត្របាញ់​ខ្សែ ឬ​ចម្រៀក​ផ្ដៅ​ជាដើម​ឲ្យ​ណែន​ខ្មាញ់​ជា​ធ្លុង​មួយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រកួញ​ខ្សែ ត្រកួញ​ចម្រៀក​ធាង​ត្នោត ត្រកួញ​ព្រ័ត្រ ។

ត្រកូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពូជ​ពង្ស ។
ឧទាហរណ៍៖ កើត​ក្នុង​ត្រកូល​ខ្ពង់ខ្ពស់ ។

                 ពាក្យ​នេះ​ក្លាយ​មក​ពី​ពាក្យ​ភាសា​សំស្រ្កឹត​ថា គោត្រ -កុល “ពូជ​ពង្ស​តាម​គោត្រ” ហៅ​តាម​ស្រួល​មាត់​ថា គោត្រកូល លុះ​ដល់​យូរ​ត​ៗ​មក គេ​លុប​ពាក្យ គោ ចេញ នៅ​ហៅ​ត្រឹម​តែ ត្រកូល (ម. ព. គោត្ត និង គោត្រកូល ផង) ។

ត្រកាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ចំពើប ប្លែក ទើប​ប្រែ​ថ្មី ឬ​ទើប​មាន​ថ្មី ។
ឧទាហរណ៍៖ ចំណី​ត្រកាល រឿង​ត្រកល របស់​ត្រកាល ។

ត្រកង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចាប់​ទ្រ​ក្រសោប​លើក​ឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រកង​កណ្ដាប់​ស្រូវ ត្រកង​បាច់​ស្មៅ ។

 ?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំនួនវត្ថុដែលល្មមត្រកងបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ឧសមួយត្រកង, បាច់ត្រកួនមួយត្រកង ។

ត្រក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជាល​ត្បាញ​ដោយ​បន្ទោះ​ឫស្សី ផ្ដៅ​ជាដើម មាន​ខ្សែ​ចង​យួរ សម្រាប់​ដាក់​ត្រី​តូច​ៗ និង​បន្លែ​ជាដើម ។ ព. ប្រ. គុ. ដែល​រៀន​ចំណេះ​វិជ្ជា​អ្វី​មួយ មាន​អក្សរ​ជាដើម មិន​ទាន់​បាន​ចេះ ក៏​ស្រាប់​តែ​លែង​រៀន​ទៅ ហៅ​ថា ត្រក ព្រោះ​ប្រៀប​ប្រដូច​នឹង​មនុស្ស​អ្នក​ឥត​ចំណេះ​វិជ្ជា ដែល​មាន​មុខ​ការ​របរ​តែ​ខាង​ពុន​ត្រក​ទៅ​នេសាទ​មច្ឆជាតិ​ប៉ុណ្ណោះ ។

ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខារ​រវៃ​សរសៃ​អំបោះ​ជាដើម​ដោយ​កន្ត្រ ហើយរុំ​ដាក់​ព័ទ្ធ​បំពង់​ទុក​សម្រាប់​ត្បាញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រ​អំបោះ ។

ត្យក្សា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំបកឈើជាស្រទាប់ដែលរុំទ័ព្ធមែក និងដើម ដូចយ៉ាងសំបកឈើ ដែល​គេ​យក​មកធ្វើឆ្នុកដបជាដើម។

ត្មះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា តិះ​ដៀល​ឲ្យ​អាម៉ាស់​មុខ ឲ្យ​អាប់​មុខ ។

ត្មោល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទោល, តែមួយ (អណ្ឌៈ) ។
ឧទាហរណ៍៖ គោពងត្មោល គឺគោដែលមានពងតែមួយ (ម. ព. ហៅ គោអណ្ឌ:-ត្មោល) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលដួលស្រឡះគ្មានទាក់ទើសនឹងអ្វី ។
ឧទាហរណ៍៖ រលំត្មោល, វាយមួយត្មោងដួលត្មោល ។

ត្មោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រំពាត់​មាន​គល់​ត្រមោង ។
ចុល្លព្រឹក្សមួយប្រភេទ មានម្ពស់ ៤-៨ ម ដុះទីវាលនៃប្រទេសខ្មែរ លាវ និងវៀតណាម។ ផ្កាវាពណ៌ស ហើយមានក្លិនក្រអូបណាស់ គេបេះថ្វាយព្រះ។ ផ្កានេះនារីខ្មែរច្រើនទុកអប់ក្រមួនមាត់។ គេស្ងោរផឹកដើម្បីឱ្យមានទឹកដោះបំបៅកូន។ គេស្ងោរឫសផឹក ជាថ្នាំកម្លាំង។

ត្មិល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ស្រឡះ (និយាយ​បាន​តែ​ពី​ដួល ឬ​ដាច់​ធ្លាក់ ដាច់​រលំ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ដួល​ត្មិល ដាច់​ត្មិល ។

ត្មាតភ្លើង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ ប្រវែង ៨១-៨៥ សម ដងខ្លួនពណ៌ខ្មៅ ក្បាលនិងជើងក្រហម ភ្លៅមានរោមពណ៌ស និងមានឆ្នូតសតាមបណ្តោយកណ្តាលស្លាប។ ទីជំរកៈ តំបន់ព្រៃលំហរ ព្រៃរបោះដែលមានអូរ។ ជីវសាស្ត្រៈ ជារឿងៗរស់នៅតែក្នុងព្រៃ ស៊ីសាកសពសត្វជាអាហារ។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ ភាគច្រើននៅភាគខាងជើង និងខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នយើងកំពុងសិក្សាពីរបាយការសត្វត្មាតនៅខេត្តព្រះវិហារ ដោយប្រើវិធីអាហារដ្ឋានត្មាត។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ តុលា ដល់ខែមេសា។

ត្មាតផេះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រវែង ៧៥-៨៥សម ពេញវ័យចុងខ្នង រោមក និងផ្នែកក្រោមស្លាបពណ៌ស ក្បាល ក ពណ៌ប្រផេះ ដងខ្លួនពណ៌ខ្មៅ។ ទីជំរកៈ តំបន់ព្រៃលំហ និងតាមជ្រលងភ្នំ។ ជីវសាស្ត្រៈ ជារឿយៗរស់នៅជាហ្វូងដោយ ស៊ីសាកសពសត្វជាអាហារ។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ ភាគច្រើនមាននៅភាគខាងជើង និងខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ តុលា ដល់ ខែកុម្ភៈ ពងចំនួន១ពណ៌ស។

ត្មាតទន្ទ្រាន (ស្មៅ)

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះតិណជាតិ កំពស់ ២០-៥០ ស.ម. ដុះតាមមាត់ផ្លូវនិងលើកំទិចគេហដ្ឋាន នៃប្រទេសកម្ពុជា និង ថៃ។ គ្រូថ្នាំបុរាណប្រើដើមនេះ សម្រាប់ស្ងោរធ្វើថ្នាំលើកកម្លាំង អោយនារីទើបសម្រាលកូនហើយផឹក។

ត្មាតត្នោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៨០-៩៦ ស.ម។ ដងខ្លួនពណ៌ខ្សាច់ ក្បាល និងកវែងខ្មៅ មានរោម ក និងចុងខ្នងពណ៌ស ស្លាបហើរពណ៌ខ្មៅ។ ទីជំរកៈ តំបន់ព្រៃលំហរ។ ជីវសាស្ត្រៈ ជារឿយៗរស់នៅជាហ្វូងដោយស៊ីសាកសពសត្វជាអាហារ។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មាននៅភាគខាងជើង និងខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ តុលា ដល់ មិនា ពងចំនួន១ពណ៌ស។

ត្មាតខ្មៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ១០០-១១០ ស.ម បណ្តោយខ្លួនធំខ្លាំងជាងត្មាតនានា ក្បាលត្រងោល សំបុរខ្មៅទាំងអស់ ចំពុះធំ ពោះពណ៌ស និងស្លាបពណ៌ខ្មៅ។ទីជំរកៈ ព្រៃរបោះ តំបន់ចំការ។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានគ្រប់ទីកន្លែង។ រដូវបន្តពូជៈ ចាប់ពីខែ កុម្ភៈ ដល់ឧសភា ពងចំនួន២ពណ៌ស។ ជីវសាស្ត្រៈ ជារឿយៗទុំលើមែកឈើខ្ពស់ស្រលះ រួចទំលាក់ខ្លួនមកដីដើម្បីចាប់សត្វល្អិតដែលនៅនឹងដីជាអាហារ។

ត្មាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបធំ បរិភោគសាកអសុភជាអាហារ; មានពីរប្រភេទគឺ ត្មាតភ្លើង មាឌធំមាំក្បាលក្រហមដូចភ្លើង, ត្មាតផេះ មាឌតូចជាងត្មាតភ្លើងសម្បុរប្រផេះ ។

ត្បែងបាយស្រា, ត្បែងស្នែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សមួយប្រភេទកម្ពស់ ១០-១៥ ម ដុះក្នុងព្រៃស្រោង លើដីទំនាប និងលើភ្នំខ្ពស់រហូត១២០០ម នៃទ្វីបអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជ័រនៃដើមសម្រាប់ធ្វើចន្លុះ។ ដើមខ្ចី បើកាត់ វាអាចបញ្ចេញទឹកល្អ អ្នកដំណើរម្នាក់ផឹកឆ្អែត។ ឈើពណ៌ក្រហមខ្មៅ ប្រើការធ្វើក្តារក្រាលរោងបណ្តោះអាសន្នបាន។

ត្បែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​សន្ដាន​ខ្លុង ត្រាច ។

ត្បៀត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា កៀប​នឹង​ក្លៀក ឬ​កៀប​នឹង​តម្បៀត នឹង​ម្រាម​ដៃ ។ ប្រជ្រៀត​គាប​គ្នា ។

ត្បូងពេជ្រមានទំនាស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា ចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ
មានន័យថា ត្បូងពេជ្រមិនទាន់កែច្នៃ ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយពួកឧទ្ទាម ឬក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ពួកគេ ដើម្បីផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុដល់ជម្លោះនានា សំដៅបំផ្លាញរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសមួយទៀត។

ត្បូងថ្មពាក់កណ្តាលមានតម្លៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា មានជាអាទិ៍ សៀកកុន អាមេទីស គូប៉ាស និងរ៉ែត្បូងថ្មទាំងឡាយ ដែលមានគុណភាពប្រហាក់ប្រហែល។

ត្បូងឃ្មុំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ស្រុក​មួយ​នៅ​ក្នុង​ខែត្រ​កំពង់ចាម (ក្នុង​បុរាណ​សម័យ​ជា​ខែត្រ​សម្រាប់​ស្ដេច​ត្រាញ់​ងារ​ជា អ្នក​ឧកញ៉ា​អជ៌ុន (អរជូន) សព្វ​ថ្ងៃ​ងារ​នេះ​ក៏​នៅ​តែ​ដដែល) ។

ត្បូង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ក្បាល ។
ឧទាហរណ៍៖  ព្រះ​ករុណា​ជា​ម្ចាស់​ជីវិត​លើ​ត្បូង; ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​សូម​ក្រាប​ថ្វាយ​បង្គំ​ដោយ​ត្បូង ។

               ឈ្មោះ​ទិស​ប្រទល់​ចំ​គ្នា​នឹង​ទិស​ខាង​ជើង ទិស​ទក្សិណ ។
ឧទាហរណ៍៖ ខាងត្បូង, ឯត្បូង (តាមទំនៀមខ្មែរពីបុរាណនៅពេលដេកគេតែងយកក្បាលទៅខាងទិសនេះ ទើបហៅថា ខាងត្បូង គឺខាងក្បាល) ។

                  កែវថ្មវិសេសច្រើនប្រភេទមានពេជ្រ, មរកត, កណ្ដៀង, និល, ទទឹម ជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកជីកត្បូង, អ្នកលក់ត្បូង, ជាងច្នៃត្បូង ។

                 ត្បូងខ្នើយ ប៉ែកខាងដើមនិងខាងចុងរបស់ខ្នើយ។ ត្បូងខ្មោច ក្បាច់កញ្ជើ,ល្អី ជាដើម ដែលគេត្បាញលើកជាគោមឲ្យអណ្ដែតខ្ពស់ឡើង ។ ត្បូងចិញ្ចៀន ក្បាលចិញ្ចៀនដែលដាំកែវថ្ម។ ត្បូងដឹង ក្បាលដឹងជ្វា ។ ក្រសួងត្បូងការ ក្រសួងជាត្បូងនៃការទាំងពួង(ព. បុ.) ។

ត្បុល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ត្បុរ) ។

ត្បុរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សសុល​ចូល មមុល​ចូល ។ ត្បុល

ត្បុត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា គាប​នឹង​តម្បុត ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្បុត​ត្រី ។

ត្បិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ដ្បិត និ.) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ពាក្យបរិវារសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ រឹត : រឹតត្បិត គឺប្រិតខ្លាំង, ក្បិតក្បៀតពេក ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំបណ្ដែតបណ្ដោយពេក ត្រូវរឹតត្បិតបន្តិចទៅ; ត្រូវចាយប្រាក់រឹតត្បិតបន្តិច កុំកញ្ជះកញ្ជាយពេក ។

ត្បាល់ដែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​មួយ​ប្រភេទ ជា​គូ​គ្នា​នឹង​ដើម​អង្រែ​ដែក សម្រាប់​ប្រើ​ជា​ថ្នាំ​តាម​តម្រា​ពេទ្យ​បុរាណ ។
ឧទាហរណ៍៖  ដើម​ត្បាល់​ដែក ។

ត្បាល់កិន, កប្លោកប្លោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សដុះលើដីវាលនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ សរសៃនៃដើម អាចយកធ្វើអំបោះត្បាញបាន។ ស្លឹកមានជាតិរំអិល គេលាយជាមួយអង្ករដំណើប បុកល្អិត ដើម្បីបិទលើដំបៅ ឬព្យាបាលរោគសន្លាក់ឆ្អឹង។ សំបកស្ងោរផឹក ដើម្បីឲ្យនោមច្រើន។ គ្រាប់ត្បាល់កិន ជាថ្នាំបញ្ចុះ ពួកចិននៅស្រុកខ្មែរតែងជឿថា គ្រាប់ជាថ្នាំប៉ូវ លើកកម្លាំងបុរស។

ត្បាល់កិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​តូច​មួយ​ប្រភេទ ផ្លែ​មាន​សណ្ឋាន​ស្រដៀង​នឹង​រាង​ត្បាល់​កិន ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើម​ត្បាល់​កិន ។

ត្បាល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់សម្រាប់ប្រើការខាងបុក, កិន, ជាន់, បក់ស្រូវជាដើម; ត្បាល់មានច្រើនប្រភេទ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្បាល់កិន មានមេ, គម្រប, តៅ, ធ្មេញ, ដៃ សម្រាប់កិនស្រូវជាដើម; ត្បាល់ជាន់ ឬ ត្បាល់ក្ដឿង ត្បាល់ដែលមានអង្រែជាប់នឹងដងសម្រាប់ជាន់បុកស្រូវជាដើម; ត្បាល់បុក ត្បាល់ដែលអ្នកបុកត្រូវកាន់អង្រែផ្ទាល់នឹងដៃបុកអ្វីៗ មានស្រូវ, អង្ករ, គ្រឿងសម្ល, ស្លាជាដើម; ត្បាល់បក់ ប្រដាប់មានតួ, ជើង, រហាត់, តៅ ធ្វើដោយឈើ សម្រាប់ផាត់អង្កាម, សំដីស្រូវ ឬ លំអងអង្ករដើម្បីសម្រាំងយកស្រូវឬអង្ករឲ្យស្អាត ។

ត្បារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា មូរ​បង្វិល ដុស​ខាត់​រន្ធ ឬ​ប្រហោង​ដោយ​តម្បារ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្បារ​ត្រចៀក ត្បារ​ខ្ទុះ​បូស ។

ត្បាញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខ្ទាស់​ចេស​អំបោះ ឬ​ចេស​សូត្រ​ឲ្យ​កើត​ជា​សំពត់ ឬ​ខ្ទាស់​បន្ទោះ​អ្វី​ៗ ឲ្យ​កើត​ជា​ល្អី​កញ្ជើ​ជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្បាញ​សំពត់ ត្បាញ​ល្អី ត្បាញ​កន្ទេល ។

ត្បទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា (ព. បុ. ) ឬ ត្បិត (ម. ព. ដ្បិត និ.) ។

ត្បក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ខោក​ដោយ​ក្រញរ​ដៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្បក​ក្បាល ។

ត្នោតលៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដើម​ត្នោត​ខ្ពស់​ស្រោង ត្នោត​ខ្ពស់​លើស​គេ​ទាំង​ពួង ។

ត្នោត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះដំណាំតចសារជាតិមួយប្រភេទ ជាដំណាំមានប្រយោជន៍ដ៏សំខាន់ក្នុងប្រទេសខ្មែរយើង (ព្រោះប្រកបការបានច្រើនយ៉ាង) ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកត្នោត, ស្ករត្នោត, ផ្ទះប្រក់ស្លឹកត្នោត, ជញ្ជាំងស្លឹកត្នោត, កន្ទេលស្លឹកត្នោត, សំពៀតស្លឹកត្នោត, ផ្លិតស្លឹកត្នោត, ដួនស្លឹកត្នោត, ក្បាបត្នោត, សម្លត្នោត, សម្លគមត្នោត, នំត្នោត, ចាហួយត្នោត, កំពីងត្នោត, ម្សៅត្នោត, សាច់ត្នោតខ្ចី, ត្នោតទុំដុត, គល់កូនត្នោតស្ងោរឬដុត, ខ្សែធាងត្នោត, ខ្សែជក់ត្នោត, អំបោសជក់ត្នោត, រនូតដើមត្នោត ។ល។

ត្ងោក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​ឃុំ​ខាំង​មួយ​ប្រភេទ (ពួក​ឃ្នាង) ធ្វើ​ដោយ​កំណាត់​ឈើ ​ឬ​កំណាត់​គល់​ឫស្សី មាន​កាំ​ឬ​កង់ សម្រាប់​ដាក់​មនុស្ស​ត្រូវ​ចោទ​ជា​បទ​ឧក្រិដ្ឋ ដែល​មិន​ទាន់​កាត់​ទោស​នៅ​ឡើយ (ច្រើន​ប្រើ​តែ​ក្នុង​រជ្ជកាល​សម័យ​បុរាណ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ជាប់​ត្ងោក ដាក់​ត្ងោក ដោះ​ត្ងោក ។

តៈខេ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. តាខេ) ។

តះៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា (ម. ព. តះ) ។

តះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលបង្រះត្រដរញ័រៗទទ្រាក់ទទ្រើកវិលៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ បង្រះតះៗ, មាន់ប្រកាច់តះៗ ។

                 ព. ប្រ. ឡះៗ, ឡះចុះឡះឡើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរឬរត់តះចុះតះឡើង, ខំដើរតះៗទៅមក ។

តំបន់ឧស្សាហកម្មទូទៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តំបន់មួយដែលបង្កើតឡើង សម្រាប់សកម្មភាពឧស្សាហកម្ម និងសកម្មភាពដទៃទៀត ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការផលិតទំនិញ ការកែច្នៃទំនិញសម្រាប់បម្រើសេចក្ដីត្រូវការនៃទីផ្សារក្នុងស្រុក ឬ និងសម្រាប់នាំចេញ។

តំបន់អភិរក្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ស្ថិតនៅជាប់នឹងតំបន់ស្នូល ដែលមានតម្លៃខាងការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីតំបន់ទីជម្រាល និងតំបន់ដែលមានលក្ខណៈទេសភាពធម្មជាតិ។ ▪ការចេញ ចូលតំបន់នេះ ត្រូវមានការអនុញ្ញាតជាមុនពីរដ្ឋបាលការពារនិងអភិរក្សធម្មជាតិនៅនឹងកន្លែង។ ▪ការប្រើប្រាស់អនុផលធនធានធម្មជាតិ សម្រាប់ជីវភាពរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន ជនជាតិដើមភាគតិច និងមិនធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ជីវៈចម្រុះ ត្រូវស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យហ្មត់ចត់បំផុត។

តំបន់ហានិភ័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ដែលងាយរងនូវការប៉ះពាល់ ឬការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ដែលបណ្ដាលមកពីកត្តាមនុស្ស និងធម្មជាតិ។

តំបន់ស្នូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. តំបន់ដែលមានតម្លៃខ្ពស់ សម្រាប់អភិរក្សប្រភេទសត្វនិងរុក្ខជាតិ ដែលកម្រជិតផុតពូជ ទទួលរងគ្រោះថ្នាក់និងគំរាមកំហែង ហើយនិងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីផុយស្រួយ។ ▪ការចេញ ចូលតំបន់នេះត្រូវហាមឃាត់ លើកលែងតែមន្រ្តីរដ្ឋបាលការពារនិងអភិរក្សធម្មជាតិដែលមានភារកិច្ច។ ▪អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកវិទ្យាសាស្ដ្រធម្មជាតិ ក្នុងគោលបំណងការពារនិងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ជីវៈចម្រុះនិងបរិស្ថាន ត្រូវមានការអនុញ្ញាតជាមុនពីក្រសួងបរិស្ថាន។ ២. កន្លែងបន្តពូជពង្សដ៏ពិសិដ្ឋ ជាពិសេសរបស់សត្វផ្សោតទន្លេមេគង្គ ហើយក៏ជាតំបន់ទឹកជួរសម្បូរទៅដោយផ្ទាំងថ្មរកេតរកូត ព្រៃលិចទឹក តំបន់ដុះសារាយខ្មៅ ឆ្នេរខ្សាច់ និងអន្លង់ជ្រៅៗ ដែលជាកន្លែងបន្តពូជពង្សធម្មជាតិដ៏ពិសិដ្ឋរបស់ប្រភេទត្រីស ឬត្រីទន្លេ និងប្រភេទត្រីប្រចាំតំបន់។

តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ, គយ
មានន័យថា មជ្ឈមណ្ឌលពិសេសសម្រាប់អភិវឌ្ឍវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ដែលប្រមូលផ្ដុំនូវសកម្មភាពឧស្សាហកម្ម និងសកម្មភាពពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត ហើយអាចមានតំបន់ឧស្សាហកម្មទូទៅ ឬ និងតំបន់ផលិតកែច្នៃនាំចេញ។តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសនីមួយៗ ត្រូវមានមជ្ឈមណ្ឌលផលិតកម្ម និងអាចមានមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មសេរី មណ្ឌលសេវាកម្ម មណ្ឌលលំនៅឋាន និងមណ្ឌលទេសចរណ៍។

                    តំបន់ដែលគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ និងបទបញ្ញត្តិដោយឡែកពីតំបន់ដទៃទៀត នៅក្នុងប្រទេសតែមួយ ជាពិសេស ដើម្បីទាក់ទាញការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស។ ជាទូទៅ ក្រុមហ៊ុនដែលវិនិយោគនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ទទួលបានការលើកទឹកចិត្តផ្សេងៗដូចជាការលើកទឹកចិត្តផ្នែកពន្ធដារ និងពន្ធគយ។

តំបន់សហគមន៍មូលដ្ឋាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់បម្រើឱ្យការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គមរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងជនជាតិដើមភាគតិច ដែលមានសកម្មភាពស្រាប់ រួមមាន លំនៅឋាន ស្រែ និងចម្ការ។ ការចេញលិខិត ឬប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី ឬការអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ដីធ្លីនៅក្នុងតំបន់នេះ ត្រូវមានការបញ្ជាក់យល់ព្រមជាមុនពីក្រសួងបរិស្ថាន។

តំបន់សហគមន៍នៃតំបន់ការពារធនធានធម្មជាតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់គ្រប់គ្រង បម្រើឱ្យការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ចរបស់សហគមន៍ និងជនជាតិដើមភាគតិច ដែលមានសកម្មភាពស្រាប់ រួមមាន លំនៅឋាន ស្រែ និងចម្ការ។ ការចេញប័ណ្ណដីធ្លី ឬការអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ដីធ្លីនៅក្នុងតំបន់នេះ ត្រូវមានការបញ្ជាក់យល់ព្រមជាមុនពីក្រសួងបរិស្ថាន ដោយអនុលោមតាមច្បាប់ភូមិបាល។