Category: A Khmer Dictionary

តរុណ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា.; សំ. តរូណ) ដែលនៅក្មេង, ដែលនៅខ្ចី… ។

តរាស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មើលក្នុងពាក្យ ពិជិតរដ្ឋ ។

តរង្គគតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កង្កាញ់ ឬអង្កាញ់ចលនាធាតុរាវដែលត្រូវខ្យល់បក់ទៅមកឡើងព្រឹញៗ ដូចជាទឹករលកដែលកង្កាញ់ដូច្នោះឯង ។
(បា.) ឈ្មោះបទមួយមានលំនាំយោលខ្ពស់ៗទាបៗ ដូចជារលកទឹក (ប្រើក្នុងភាសាបាលីឬប្រើជាភាសាខ្មែរក៏បាន) ។

តយង៉យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលមានលំនាំដំណើរកន្តើយហាក់ដូចពុំដឹង ពុំយល់ ពុំនឹកនា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរតយង៉យ, ដំណើរតយង៉យ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានលំនាំដំណើរកន្តើយហាក់ដូចពុំដឹង ពុំយល់ ពុំនឹកនា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរតយង៉យ, ដំណើរតយង៉យ ។

តយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បំពង់មានសណ្ឋានជមប្រួមចុង សម្រាប់ដងថ្នាំត្រាំច្រកគោ, ក្របី, សេះ ជាដើម ឬសម្រាប់ដាក់ទឹកជម្រះអាចម (ហៅតាមទម្លាប់ស្រុក; ច្រើនហៅ បំពង់ច្រកថ្នាំ, បំពង់ជម្រះ) ។

តម្អូញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យត្អូញ, ការត្អូញត្អែរ ។
ឧទាហរណ៍៖ វាចេះតែមានតម្អូញថាក្រ (ប្រើជា កិ. ថា វាចេះតែតម្អូញថាក្រ វិញក៏បាន) ។

តម្អឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រឹងត្អឹង, រឹងទទឹង, កៀចក្រាញ ។
ឧទាហរណ៍៖ មានសំបុត្រតឿនឲ្យមក៣ដងហើយ គាត់តម្អឹងមិនព្រមមក… ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រឹងត្អឹង, រឹងទទឹង, កៀចក្រាញ ។
ឧទាហរណ៍៖ មានសំបុត្រតឿនឲ្យមក៣ដងហើយ គាត់តម្អឹងមិនព្រមមក… ។

តម្លោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យថ្លោះ, ធ្វើឲ្យភ្លាត់ឬឲ្យរបូត, បន្ធូររបស់ដែលបានដំឡើងហើយឲ្យធូរ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្លោះស្នា, តម្លោះកៃកាំភ្លើង, តម្លោះឆត្រ ។

                បញ្ចុះឲ្យទាបឲ្យតិច, បន្ថយ, បន្ទាបមកវិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្លោះអំណាច, តម្លោះបុណ្យស័ក្ដិ (ព. ប្រ.) ។

តម្លៃអត្រាស្តង់ដារអន្តរជាតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តម្លៃគិតទៅតាមស្ដង់ដារ ដែល IATA បានកំណត់ជាអន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែ បើសិនហោះហើរនៅក្នុងស្រុក រដ្ឋយើងជាអ្នកកំណត់តម្លៃ ដែលមានលក្ខណៈសមស្រប។

តម្លៃភាគហ៊ុន

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃនៃការផ្ទេរភាគហ៊ុន ផ្អែកតាមតម្លៃទីផ្សារ។

តម្លៃពន្ធគយនៃទំនិញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា តម្លៃទំនិញ សម្រាប់គោលបំណងនៃការហូតពន្ធ ដោយផ្អែកលើអត្រាពន្ធគយលើទំនិញនាំចូល។

តម្លៃបង្វិលមកវិញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា តួលេខខ្ពស់បំផុត ឬទាបបំផុតនៃអថេរណាមួយដែលកើតជាមធ្យមចំនួនមួយក្នុងរយៈពេលកំណត់មួយ (ឧទាហរណ៍៖ ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំ)។

តម្លៃនៃអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែម

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. តម្លៃទីផ្សារ រួមទាំងពន្ធអាករទាំងអស់។ ២. តម្លៃទីផ្សារ រួមទាំងពន្ធអាករទាំងអស់ នៃអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែមដែលបានផ្ដល់ឱ្យ។

តម្លៃជាប់អាកររបស់ទំនិញនាំចូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃគយ រួមបញ្ចូលទាំងតម្លៃធានារ៉ាប់រង និងដឹកជញ្ជូនដោយបូកបន្ថែមនូវពន្ធគយ និងអាករពិសេសលើទំនិញនិងសេវាមួយចំនួន។ បើសិនជាគ្មានតម្លៃគយកែតម្រូវនេះទេ ត្រូវកំណត់យកតាមតម្លៃទីផ្សារ។

តម្លៃជាប់អាករនៃការផ្គត់ផ្គង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា ថ្លៃទំនិញ ឬសេវាដែលអ្នកលក់យកពីអ្នកទិញ។ តម្លៃជាប់អាករ រួមមាន បន្ទុកដឹកជញ្ជូន ហើយនិងខ្ទង់ដទៃទៀតដែលត្រូវទូទាត់ឱ្យអ្នកលក់ចំពោះការផ្គត់ផ្គង់នោះ រួមបញ្ចូលទាំងអាករពិសេសលើទំនិញនិងសេវាមួយចំនួន លើកលែងតែអាករបន្ថែម។

តម្លៃជាប់អាករនៃការនាំចូលទំនិញ/តម្លៃជាប់អាករនៃទំនិញនាំចូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា ចំនួនសរុបនៃ៖ ក-តម្លៃទំនិញសម្រាប់គិតពន្ធគយ ស្របតាមច្បាប់ដែលទាក់ទិននឹងពន្ធគយ ខ-ចំនួនទឹកប្រាក់នៃពន្ធគយ អាករពិសេសលើទំនិញនិងសេវាមួយចំនួន និងបន្ទុកសារពើពន្ធផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបង់លើទំនិញទាំងនោះ ក្រៅពីអាករលើតម្លៃបន្ថែម។

តម្លៃជាប់ពន្ធនៃអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែម

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃសរុបនៃអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែមទាំងអស់ រួមបញ្ចូលទាំងពន្ធអាករគ្រប់ប្រភេទ និងពន្ធលើអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែមខ្លួនឯងនេះផង។ ដើម្បីគណនាតម្លៃជាប់ពន្ធនៃអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែម សម្រាប់ខែណាមួយ និយោជកត្រូវយកតម្លៃនៃអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែមសរុបដែលបានផ្តល់ឱ្យរូបវន្តបុគ្គលទាំងអស់ក្នុងខែនោះ ទៅចែកនឹង ០,៨០។

តម្លៃជាប់ អតប នៃការនាំចូលទំនិញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា ចំនួនសរុបនៃ៖ក-តម្លៃទំនិញសម្រាប់គិតពន្ធគយ ស្របតាមច្បាប់ដែលទាក់ទិននឹងពន្ធគយ។ ខ-ចំនួនទឹកប្រាក់នៃពន្ធគយ អាករពិសេសលើទំនិញនិងសេវាមួយចំនួន និងបន្ទុកសារពើពន្ធផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបង់លើទំនិញទាំងនោះ ក្រៅពីអាករលើតម្លៃបន្ថែម។ គ-តម្លៃសេវាណាមួយដែលមានចែងក្នុងកថាខណ្ឌ៣ នៃមាត្រា៤៧ នៃអនុក្រឹត្យនេះ ដែលមិនបានបូកបញ្ចូលក្នុងតម្លៃទំនិញសម្រាប់គិតពន្ធគយ ដូចមានចែងក្នុងវាក្យខណ្ឌ ក នៃកថាខណ្ឌ៣ នៃមាត្រានេះ។

តម្លៃចុះកិច្ចសន្យា

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃលើកិច្ចសន្យាផ្គត់ផ្គង់ទំនិញ ឬសេវាដែលប្រើប្រាស់ថវិការដ្ឋ។

តម្លៃចលនវត្ថុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃសុទ្ធបន្ទាប់ពីការបញ្ចុះតម្លៃដែលអ្នកផ្គត់ផ្គង់លក់ទៅឱ្យភតិបតី ប៉ុន្តែមិនរួមបញ្ចូលថ្លៃដើមហិរញ្ញវត្ថុ និងចំណាយផ្សេងៗរបស់ភតិបតីទេ។

តម្លៃគិតពន្ធគយនៃទំនិញនាំចេញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា តម្លៃទំនិញនៅចំណុចនាំចេញ។ តម្លៃគិតពន្ធគយនេះនឹងត្រូវកំណត់ដោយត្រូវបូកថ្លៃដឹកជញ្ជូនទំនិញរួមទាំងរាល់ចំណាយទាំងឡាយដែលត្រូវបង់សម្រាប់ប្រតិបត្តិការនាំចេញ រហូតដល់ព្រំដែន លើកលែងអាករនាំចេញ អាករក្នុងប្រទេស និងបន្ទុកប្រហាក់ប្រហែលដែលអ្នកនាំចេញបានបង់ និងមានបង្កាន់ដៃ។

តម្លៃគិតពន្ធគយនៃទំនិញនាំចូល/តម្លៃគិតពន្ធគយលើទំនិញនាំចូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. តម្លៃទំនិញសម្រាប់គោលបំណងនៃការបង់ពន្ធគយទៅតាមតម្លៃទំនិញនាំចូល (Ad-valorem duties)។ ២. តម្លៃចម្លងការ មានន័យថា ជាថ្លៃដែលបានទូទាត់ ឬនឹងត្រូវទូទាត់ពិតប្រាកដ លើទំនិញដែលបានលក់សម្រាប់នាំចេញទៅកាន់ប្រទេសនាំចូល ក្រោយពីបានកែតម្រូវស្របទៅនឹងបញ្ញត្តិមាត្រា៨ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ប្រសិនបើ៖ ក-គ្មានការរឹតត្បិតស្តីពីការផ្ដល់ ឬការប្រើប្រាស់ទំនិញដោយអ្នកទិញ ក្រៅពីការរឹតត្បិតដែល៖ (I)-កំណត់ ឬតម្រូវ ឬតាមសំណូមពរផ្លូវច្បាប់ ឬដោយអាជ្ញាធរសាធារណៈក្នុងប្រទេសនាំចូល។ (II)-កម្រិតមណ្ឌលភូមិសាស្ត្រដែលទំនិញត្រូវបានលក់បន្ត ឬ (III)-មិនបណ្ដាលឱ្យប៉ះពាល់ដល់តម្លៃទំនិញ។ ខ-ការលក់ទំនិញ ឬថ្លៃដែលបានទូទាត់ ឬនឹងត្រូវទូទាត់ពិតប្រាកដចំពោះទំនិញ មិនមែនជាកម្មវត្ថុនៃលក្ខខណ្ឌ ឬកត្តាខ្លះដែលនាំឱ្យតម្លៃគិតពន្ធគយមិនអាចកំណត់បាន។ គ-មិនមានផ្នែកណាមួយនៃប្រាក់ចំណូល ដែលបានពីការលក់បន្ត ការចែកចាយ ឬការប្រើប្រាស់ទំនិញដោយអ្នកទិញនឹងកើតឡើងដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោលដល់អ្នកលក់ លើកលែងតែការកែតម្រូវ ត្រូវបានធ្វើឡើងស្របទៅតាមបញ្ញត្តិនៃមាត្រា៨។ ឃ-អ្នកទិញនិងអ្នកលក់មិនពាក់ព័ន្ធគ្នា ឬប្រសិនបើពាក់ព័ន្ធគ្នា នោះតម្លៃចម្លងការក៏អាចទទួលយកបាន តាមគោលបំណងរបស់គយក្នុងបញ្ញត្តិនៃកថាខណ្ឌទី២។

តម្លៃគិតពន្ធគយនៃទំនិញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា តម្លៃនៃទំនិញសម្រាប់គោលបំណងនៃការទារពន្ធតាមពន្ធគយផ្អែកលើតម្លៃទំនិញនាំចូល។

តម្លៃគិតពន្ធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃទំនិញលក់ពិតប្រាកដឱ្យអង្គភាពពាណិជ្ជកម្ម ដោយដកពន្ធចេញ។

តម្លៃគិតពន្ធ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា តម្លៃទំនិញលក់នៅទីផ្សារ ដោយដកពន្ធចេញ ។

តម្លៃកិច្ចសន្យា

?ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. តម្លៃដែលត្រូវទូទាត់ទៅឱ្យអ្នកផ្គត់ផ្គង់នៅក្រោមកិច្ចសន្យា សម្រាប់ការអនុវត្តយ៉ាងពេញលេញ និងត្រឹមត្រូវតាមលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចសន្យា។ ២. តម្លៃដូចមានបញ្ជាក់នៅក្នុងលិខិតសម្រេចប្រគល់កិច្ចសន្យា ហើយដែលបន្ទាប់ទៅអាចត្រូវបានកែតម្រូវ ដោយអនុលោមទៅតាមបទប្បញ្ញត្តិនៃកិច្ចសន្យា។

តម្លៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វីៗដែលថ្លៃ, ប្រាក់ដែលត្រូវសងដល់អ្នកដទៃដោយខ្លួនបានទិញវត្ថុអ្វីៗពីគេ ។
ឧទាហរណ៍៖ របស់មានតម្លៃ, អស់តម្លៃ, ចុះតម្លៃ, សងតម្លៃ ។

តម្លុញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វីៗដែលថ្លុញ; ដែលមូលថ្លុញ ។ពាក្យទំយើសម្រាប់ហៅមនុស្សប្រុសដែលស្និទ្ធស្នាលឬដែលស្រឡាញ់ទុកចិត្តណាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកតម្លុញ, អ្នកតម្លុញមាស-បង ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា អ្វីៗដែលថ្លុញ; ដែលមូលថ្លុញ ។ពាក្យទំយើសម្រាប់ហៅមនុស្សប្រុសដែលស្និទ្ធស្នាលឬដែលស្រឡាញ់ទុកចិត្តណាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកតម្លុញ, អ្នកតម្លុញមាស-បង ។

តម្លឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះទម្ងន់ដែលថ្លឹងមានចំនួន ១០ ជី។
ឧទាហរណ៍៖ មាសមួយតម្លឹង ។

តម្លាភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ, លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. រាល់ច្បាប់ បទប្បញ្ញត្តិ គោលការណ៍ នីតិវិធី និងការអនុវត្តទាំងឡាយ ត្រូវផ្សព្វផ្សាយដោយទូលាយសម្រាប់ក្រសួង ស្ថាប័ន ឬអង្គភាពសាធារណៈ និងសាធារណជន ។

ឧទាហរណ៍៖ តម្លាភាពនៃការអនុវត្តថវិកាឃុំ សង្កាត់ អនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចចូលរួមតាមដានត្រួតពិនិត្យអំពីដំណើរការគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នៅតាមមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន។

តម្លា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរធ្វើឲ្យថ្លា, សេចក្តីថ្លា, សភាពដែលរងថ្លា ។
ឧទាហរណ៍៖ មានចិត្តកាត់តម្លាសទ្ធា គឺមានចិត្តជ្រះថ្លាជឿ (ប្រើចំពោះតែចិត្តជាកុសល) ។

តម្លង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មនុស្សឬសត្វដែលថ្លង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ មេតម្លង់, អាតម្លង់ (ព. ទ្រ. ព. ម.) ។

                ព. រ. ថា ថ្លង់ ។

​​​​ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សថ្លង់, គាត់ថ្លង់ស្ដាប់មិនសូវឮទេ ។

          ​​      ព. គ. ថា ធ្ងន់ត្រចៀក ។

ឧទាហរណ៍៖ គាត់ធ្ងន់ត្រចៀកស្ដាប់មិនសូវឮទេ ។

                ព. ខ្ព. ថា ហ៊ឹង ឬ ហ៊ឹងត្រចៀក (ជាពាក្យសម្រាលដោយមិនហ៊ានចេញថា ថ្លង់) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា មនុស្សឬសត្វដែលថ្លង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ មេតម្លង់, អាតម្លង់ (ព. ទ្រ. ព. ម.) ។

                 ព. រ. ថា ថ្លង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សថ្លង់, គាត់ថ្លង់ស្ដាប់មិនសូវឮទេ ។

                 ព. គ. ថា ធ្ងន់ត្រចៀក ។
ឧទាហរណ៍៖ គាត់ធ្ងន់ត្រចៀកស្ដាប់មិនសូវឮទេ ។

                 ព. ខ្ព. ថា ហ៊ឹង ឬ ហ៊ឹងត្រចៀក (ជាពាក្យសម្រាលដោយមិនហ៊ានចេញថា ថ្លង់) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យហ៊ឹងស្ដាប់ពុំឮ, ធ្វើឲ្យថ្លង់អផ្សុកត្រចៀក ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំតម្លង់គេ; និយាយតម្លង់រកតែនឹងដេកពុំបាន ។

              ធ្វើឲ្យហ៊ឹងស្ដាប់ពុំឮ, ធ្វើឲ្យថ្លង់អផ្សុកត្រចៀក ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំតម្លង់គេ; និយាយតម្លង់រកតែនឹងដេកពុំបាន ។

តម្រេក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្តីត្រេក ។
ឧទាហរណ៍៖ មានតម្រេក, កើតតម្រេក, ឥតតម្រេក ។

តម្រៀប

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យរៀបរៀងគ្នា, ឲ្យមានរបៀប, ឲ្យឋិតនៅត្រៀប ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្រៀបជួរ ។

តម្រួត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់១ពីលើ១ពីក្រោមឡើងទៅ, ដាក់ត្រួតបន្តុបលើគ្នា, ធ្វើឲ្យត្រួតលើគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្រួតល្អីលើគ្នា, តម្រួតតួអក្សរ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកត្រួត; ពួកទាហានរក្សាព្រះអង្គ ១ ក្រុម ធ្វើរាជការតែក្នុងព្រះរាជវាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ពួករាជតម្រួត, ក្រុមតម្រួត ។

តម្រូវការសាធារណៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅតាមទីក្រុង និងជនបទ ការផលិតស្បៀង ការផលិតថាមពលវារីអគ្គិសនី ការបម្រើវិស័យកសិកម្ម វិស័យឧស្សាហកម្ម វិស័យនាវាចរ និងការរក្សាឱ្យមានធារទឹកអប្បបរមា ដើម្បីថែរក្សាបរិស្ថាន ជីវិតមនុស្ស ជីវិតមច្ឆជាតិ និងរុក្ខជាតិនានា។

តម្រូវការនៃសមត្ថភាពហិរញ្ញវត្ថុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ពិនិត្យនិងផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញ ទៅលើស្ថានភាពជាក់ស្ដែង និងឯកសារភ័ស្ដុតាងនានាពាក់ព័ន្ធនឹងទ្រព្យសកម្ម សាច់ប្រាក់ និងស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុដែលប្រកាសដោយអ្នកដេញថ្លៃនាំមុខ។

តម្រូវការនៃសមត្ថភាពបច្ចេកទេស

?ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ពិនិត្យនិងផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញ ទៅលើស្ថានភាពជាក់ស្ដែង និងឯកសារភ័ស្ដុតាងនានា ដើម្បីធានាភាពត្រឹមត្រូវនិងការពិត នៃឯកសារនានាពាក់ព័ន្ធនឹងសមត្ថភាពបច្ចេកទេស ដែលបានដាក់ដោយអ្នកដេញថ្លៃនាំមុខ។

តម្រូវការនៃផ្លូវច្បាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ពិនិត្យនិងផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញ ដើម្បីធានាថាអ្នកដេញថ្លៃនាំមុខមិនមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅ ឬត្រូវបានហាមឃាត់ដោយតុលាការ និងមានអាជ្ញាបណ្ណ ឬលិខិតអនុញ្ញាតដែលមានសុពលភាព។

តម្រូវការនៃផលប្រយោជន៍ជាតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា សកម្មភាព ឬគម្រោងមានជាអាទិ៍៖ ▪ការសាងសង់ ស្ដារ ថែទាំ ឬពង្រីកសំណង់ចាំបាច់ដល់កិច្ចការពារជាតិ ឬការងារសន្ដិសុខ ▪ការកាន់កាប់ដី ឬទ្រព្យសម្បត្តិ ដើម្បីអនុវត្តជាក់ស្ដែងនយោបាយការពារបូរណភាពទឹកដី។

តម្រូវការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា ការរំពឹងទុកដែលបានបញ្ជាក់ជាកាតព្វកិច្ចច្បាស់លាស់ ឬដោយប្រយោល ។

តម្រូវ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យត្រូវ, ចែកមុខ, ទុកដាក់មុខងារ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្រូវការឲ្យធ្វើ; កែតម្រូវ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ធ្វើឲ្យត្រូវ, ចែកមុខ, ទុកដាក់មុខងារ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្រូវការឲ្យធ្វើ; កែតម្រូវ ។

តម្រុយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងចំណាំធ្វើដោយមែកឈើ, ដោយស្មៅ, ដោយចំបើង ចងភ្ជាប់នឹងឈើឬឫស្សីសម្រាប់ដោតត្រុយសម្គាល់ផ្លូវឬទីកន្លែងនីមួយៗ; គ្រឿងចំណាំដែលគេត្រុយទុក ។
ឧទាហរណ៍៖ បោះតម្រុយ, ចងតម្រុយ ។

តម្រឹម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យត្រឹម, កាត់ឲ្យត្រឹម ឲ្យស្មើ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្រឹមជើងសក់, កាត់តម្រឹម ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ធ្វើឲ្យត្រឹម, កាត់ឲ្យត្រឹម ឲ្យស្មើ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្រឹមជើងសក់, កាត់តម្រឹម ។

តម្រិះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្តីត្រិះ, សេចក្តីរិះគិត ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សមានតម្រិះល្អ គឺមនុស្សដែលមានសេចក្តីរិះគិតត្រូវ ។

                 សៀមយកទៅប្រើជា ដាំរិ, បំប្លែងចេញពីពាក្យ ត្រិ (អ. ថ. ទ្រិ), ត្រិ នេះក៏គឺ ត្រិះ (ត្រិះរិះ) របស់ខ្មែរហ្នឹងឯង; ពាក្យខ្មែរយើងថា តម្រិះ ជា ន. របស់ ត្រិះ; រាជសព្ទ ប្រើជា កិ. ថា ទ្រង់ព្រះតម្រិះ គឺទ្រង់មានព្រះយោបល់ត្រិះរិះ, រិះរេ (សៀមប្រើជា រ. ស. ដែរថា សុងផ្រៈដាំរិ គឺទ្រង់ព្រះតម្រិះហ្នឹងឯង) ។

តម្រាំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វីៗដែលត្រាំ ។
ឧទាហរណ៍៖ បាយតម្រាំ ។

តម្រាស់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វាចារបស់ក្សត្រទ្រង់រាជ្យដែលត្រាស់ចេញទៅ (រ. ស.) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះរាជតម្រាស់, ទ្រង់មានព្រះតម្រាស់; ព្រះពុទ្ធតម្រាស់ ។

តម្រាយផ្លូវស្របច្បាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា ផ្លូវគោក ផ្លូវដែក ផ្លូវទឹក និងផ្លូវផ្សេងទៀតណាមួយ ដែលគយកំណត់ឱ្យប្រើប្រាស់ សម្រាប់ការដឹកជញ្ជូនទំនិញនាំចេញ ឬនាំចូល ក្រោមការគ្រប់គ្រង និងត្រួតពិនិត្យរបស់គយ ។

តម្រាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បែបដែលគួរត្រាប់តាម, បែបបទសម្រាប់ធ្វើតាម, តួយ៉ាង ។
ឧទាហរណ៍៖ យកតម្រាប់, កាន់តាមតម្រាប់, កុំយកតម្រាប់មនុស្សខ្ជិល ។

តម្ពែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដែលមានក្បាលថ្ពែក, ដែលឥតសក់ឬរលីងដុំៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្ពែកទាំងបួន គាប់ជួនជួបគ្នា បានស្ទុះម្នីម្នា ដើរទៅរៀងខ្លួន ។ (ធ្លាប់ប្រើជា ទំពែក មកយូរហើយ ប៉ុន្ដែដោយអនុលោមតាមពាក្យថា ថ្ពែក គួរប្រើជា តម្ពែក វិញទើបត្រឹមត្រូវតាមរបៀប) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានក្បាលថ្ពែក, ដែលឥតសក់ឬរលីងដុំៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្ពែកទាំងបួន គាប់ជួនជួបគ្នា បានស្ទុះម្នីម្នា ដើរទៅរៀងខ្លួន ។ (ធ្លាប់ប្រើជា ទំពែក មកយូរហើយ ប៉ុន្ដែដោយអនុលោមតាមពាក្យថា ថ្ពែក គួរប្រើជា តម្ពែក វិញទើបត្រឹមត្រូវតាមរបៀប) ។

តម្ពេច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់ធ្វើដោយឈើឬឫស្សី មានបន្លោះសណ្ឋានដូចធ្នូ សម្រាប់ថ្ពេចសំឡី ។
ឧទាហរណ៍៖ ដងតម្ពេច, ខ្សែតម្ពេច ។

តម្ពុល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. តាម្ពុល “ស្លា”) ស្លា, ផ្លែស្លា ។ ខ្មែរប្រើជា គុ. ថា ស្លាតម្ពុល (—តំពុល) ចំពោះតែផ្លែស្លា ដែលគេគរផ្អាប់ទុកយូរបន្តិចឲ្យត្រាតែរលួយសំបក ។ ព. ផ្ទ. ស្លាខ្ចី, ស្លាស្លឹង (មើលក្នុងពាក្យ ស្លា ទៀតផង) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែរ, មានន័យថា ចាស់ព្រួលៗ, ជ្រោកជ្រាក, ស្រោលៗ, ឆ្អិនខ្លះឆៅខ្លះ ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សចាស់តម្ពុល; គំនិតតម្ពុល; ត្រីអាំងតម្ពុល (ប្រើជាពាក្យប្រៀបទៅនឹង ផ្លែស្លាតម្ពុល នុះឯង) ។

                  ធ្លាប់ប្រើជា ដំពុល, តំពុល ឬ ទំពុល ក៏មាន, គួរឈប់ប្រើបែបនុះ, ត្រូវប្រើ តម្ពុល នេះវិញ ទាំងត្រឹមត្រង់តាមកំណើតពាក្យផង ទាំងសំនៀងក៏នៅតែដដែលផងដែរ; (សម្រាប់ពាក្យកាព្យ ប្រើជា តម្ពុលខាទ (តំ-ពុ-លៈ ខាត) “ស៊ីស្លា” ឬ តម្ពុលខាទន៍ “ការស៊ីស្លា” ដូច្នេះក៏បាន) ។

តម្ពក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់ធ្វើដោយដែក ឬឈើ ឫស្សីជាដើម មានចុងរាងខ្វេរឬខុបសម្រាប់ថ្ពក់ទាញអ្វីៗ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្ពក់រនាស់ ។ (ធ្លាប់ប្រើជា ទំពក់ មកយូរហើយ ប៉ុន្ដែដោយអនុលោមតាមពាក្យថា ថ្ពក់ គួរប្រើជា តម្ពក់ វិញ ទើបត្រឹមត្រូវតាមវេយ្យាករណ៍ខ្មែរ) ។

តម្បៀត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់ធ្វើដោយឫស្សី, ឈើឬដែកសម្រាប់ត្បុត ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រីអាំងមួយតម្បុត ។

តម្បុត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់ធ្វើដោយឫស្សី, ឈើឬដែកសម្រាប់ត្បុត ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រីអាំងមួយតម្បុត ។

តម្បារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់សម្រាប់ត្បារ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្បារត្រចៀក។

តម្បាញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងប្រដាប់សម្រាប់ត្បាញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដាក់តម្បាញ, មូរតម្បាញ ។

                ជាងតម្បាញ គឺអ្នកប្រកបមុខរបរខាងត្បាញ, អ្នកចិញ្ចឹមជីវិតដោយការត្បាញ ។

តម្កើង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រាប់អានជាថ្កើង ធ្វើឲ្យថ្កើង, ដាក់តម្កល់លើទីខ្ពស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្កើងខ្លួន ។

តម្កុំតម្កើង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លើក, សរសើរ ឲ្យថ្កុំថ្កើង ។
ឧទាហរណ៍៖ តម្កុំតម្កើងកូនឲ្យទាល់តែឡើងចិត្តឡើងចាង ច្រងេងច្រងាងខូចអស់ ។

តម្កាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជំងឺតិចតួច, ជំងឺស្រាលៗ, ថ្កាត់ ។ ច្រើនតែប្រើជាបរិវារសព្ទ សម្រាប់ជារណបនឹងពាក្យជំងឺ ។
ឧទាហរណ៍៖ ជំងឺតម្កាត់ (ម. ព. ថ្កាត់ ផង) ។

តម្កល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទ្រឲ្យខ្ពស់ផុតពីទីប្រក្រតី, ថ្កល់លើអ្វីៗ, តាំង ។
ឧទាហរណ៍៖​ ​តម្កល់គ្រឿងសក្ការបូជា ។ តម្កល់ចិត្ត គឺតាំងចិត្តឲ្យនឹង ។

តមត្ថំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( បា. < តំ “នោះ” + អត្ថំ “សេចក្តីឬរឿង” > តមត្ថំ “សេចក្តីឬរឿងនោះ” ) មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, ស្ទាក់ស្ទើរ … ។
ឧទាហរណ៍៖ រឿងនោះដូចជានៅក្នុងតមត្ថំ ខ្ញុំនឹងសម្រេចថាយ៉ាងម៉េចពុំទាន់បាននៅឡើយ, រឿងតមត្ថំ, ដំណើរតមត្ថំ (ពាក្យនេះមានដំណើរជាប់ទាក់ទងមកពីបាលីថា “តមត្ថំ បកាសេន្តោ សត្ថា អាហ ” ក្នុងគម្ពីរមហាវេស្សន្តរជាតកប្រែរយបុរាណ ដែលប្រែថា “រីអាថ៌ធម៌ឯណា ពុំទាន់ប្រាកដ បទព្រះបាលីឯណា ពុំទាន់ចែងច្បាស់ លុះព្រះបានត្រាស់ហើយ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូល សូត្រសានូវបាទ គាថាទាំងឡាយដូច្នេះថា … ” ; បាលីនេះ បើប្រែត្រង់តាមរូបស័ព្ទ បានសេចក្តីយ៉ាងខ្លីថា ” ព្រះសាស្តាកាលទ្រង់ប្រកាសនូវសេចក្តីនោះ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលដូច្នេះថា … ” តែប៉ុណ្ណោះ, តែអ្នកប្រាជ្ញបុរាណបានពង្រឹកពាក្យប្រែក្នុងសាស្ត្រាប្រែរយនោះឱ្យលើសពីបាលីដូចសេចក្តីខាងលើ ដើម្បីឲ្យងាយស្តាប់, ពាក្យប្រែនេះឯងហើយ ដែលនាំឲ្យអ្នកវប្បធម៌ខ្មែរបុរាណចាប់ច្បុចចុចយកតែពាក្យបាលីឃ្លាខាងដើមថា ” តមត្ថំ ” នោះមកប្រើជាមេពាក្យមួយ សំដៅន័យថា ” មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, … ” ដោយយោលយកសេចក្តីតាមពាក្យប្រែនោះឯង) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. < តំ “នោះ” + អត្ថំ “សេចក្តីឬរឿង” > តមត្ថំ “សេចក្តីឬរឿងនោះ” ) មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, ស្ទាក់ស្ទើរ … ។

ឧទាហរណ៍៖ រឿងនោះដូចជានៅក្នុងតមត្ថំ ខ្ញុំនឹងសម្រេចថាយ៉ាងម៉េចពុំទាន់បាននៅឡើយ, រឿងតមត្ថំ, ដំណើរតមត្ថំ (ពាក្យនេះមានដំណើរជាប់ទាក់ទងមកពីបាលីថា “តមត្ថំ បកាសេន្តោ សត្ថា អាហ ” ក្នុងគម្ពីរមហាវេស្សន្តរជាតកប្រែរយបុរាណ ដែលប្រែថា “រីអាថ៌ធម៌ឯណា ពុំទាន់ប្រាកដ បទព្រះបាលីឯណា ពុំទាន់ចែងច្បាស់ លុះព្រះបានត្រាស់ហើយ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូល សូត្រសានូវបាទ គាថាទាំងឡាយដូច្នេះថា … ” ; បាលីនេះ បើប្រែត្រង់តាមរូបស័ព្ទ បានសេចក្តីយ៉ាងខ្លីថា ” ព្រះសាស្តាកាលទ្រង់ប្រកាសនូវសេចក្តីនោះ ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលដូច្នេះថា … ” តែប៉ុណ្ណោះ, តែអ្នកប្រាជ្ញបុរាណបានពង្រឹកពាក្យប្រែក្នុងសាស្ត្រាប្រែរយនោះឱ្យលើសពីបាលីដូចសេចក្តីខាងលើ ដើម្បីឲ្យងាយស្តាប់, ពាក្យប្រែនេះឯងហើយ ដែលនាំឲ្យអ្នកវប្បធម៌ខ្មែរបុរាណចាប់ច្បុចចុចយកតែពាក្យបាលីឃ្លាខាងដើមថា ” តមត្ថំ ” នោះមកប្រើជាមេពាក្យមួយ សំដៅន័យថា ” មិនទាន់ដាច់ស្រេច, មិនទាន់ប្រាកដ, … ” ដោយយោលយកសេចក្តីតាមពាក្យប្រែនោះឯង) ។

តម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា កាន់ត្រណម, ចៀសវាងមិនប្រព្រឹត្ត, មិនធ្វើ ។
ឧទាហរណ៍៖ តមបង្អែម, តមខ្លាញ់… (ម. ព. ត្រណម ផង) ។

                តមមាត់ កិ. ប្រកាន់មិនស្ដីរកគ្នា ។

តពោក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ព. បុ. ) ប៉ែកអវយវៈមនុស្ស ឬសត្វចំពួកខ្លះ ពីត្រឹមក្រោមចង្កេះចុះមកទល់នឹងទ្វារឧច្ចារៈ ( ត្រគាក ) ។ (ព. អា.) ស្ត្រីយោនី ( ម. ព. គូទ, ត្រគាក ផង) ។

តប់ប្រមល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ព្រួយចិត្ត, ចង្អៀតចង្អល់ចិត្ត, អផ្សុកធុញទ្រាន់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ថ្ងៃនេះខ្ញុំដូចជាតប់ប្រមល់ រកគិតអ្វីមិនលេចសោះ; ថ្ងៃនេះតប់ប្រមល់ ដោយអំពល់ព្រោះតែកូន មេបងដូចមេប្អូន វាសណ្ដូនឯងឲ្យលង់ ។

តប់កមល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. កមល “ឈូក, ផ្កាឈូក; បេះដូង, ចិត្ត”) មានចិត្តដូចគេតប់ឲ្យក្រំ, ឲ្យឈឺចាប់ (ប្រើក្លាយមកជា តប់ប្រមល់; ម. ព. នោះផង) ។ ការប្រើពាក្យ តប់ប្រមល់ និងពាក្យ តប់កមល ទាំង២នេះស្រេចនឹងអ្នកប្រើពេញចិត្ត ប្រើពាក្យណាក៏សឹងតែបាន ។

តប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា វាយដោយដៃក្ដាប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ តប់ត្រូវមួយដៃ ។

តបៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. តបស៑ > តបះ; បា. តប ) ការប្រព្រឹត្តកាន់វត្តយ៉ាងតឹងដើម្បីធ្វើកាយនិងចិត្តឲ្យស្ងប់ ។ ពាក្យនេះមានន័យច្រើនយ៉ាងទៅទៀតគឺ ការប្រព្រឹត្តរក្សាឧបោសថសីល តាមកាលកំណត់ ដែលត្រូវរក្សាព្រមទាំងការរក្សាប្រជាជនឲ្យបានសេចក្តីសុខស្រួល ហៅថា តបះ របស់ក្សត្រិយ៍ជាម្ចាស់ផែនដី ; ការប្រព្រឹត្តខំប្រឹងសិក្សាវេទមន្តព្រមទាំងកាន់វត្តប្រតិបត្តិតាមសណ្ដាប់របស់ពូជព្រាហ្មណ៍ ហៅថា តបះ របស់ពួកព្រាហ្មណ៍; ការប្រព្រឹត្តធ្វើទានរក្សាសីលតាមកម្លាំងសទ្ធានិងធនធាន ហៅថា តបះ របស់ប្រជាជនទាំងពួង; ការប្រព្រឹត្តបរិភោគតែផ្លែឈើនិងមើមផ្សេងៗហៅថា តបះ របស់តាបស, ឥសី; ការប្រព្រឹត្តកាន់វត្តយ៉ាងតឹង ធ្វើខ្លួនឲ្យលំបាកហួសប្រមាណ មានការប្រព្រឹត្តតមមិនស្លៀកដណ្ដប់, មិនដេកលើគ្រឿងក្រាល ដេកផ្ទាល់តែលើផែនដីជាដើម ហៅថា តបះ របស់និគ្រន្ថតិរ្ថិយចំពួកខ្លះ ។ ល ។

តបះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. តបៈ ឬ តបះ ) ។

តបោធន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) អ្នកមានតបៈជាទ្រព្យ ( តាបស ); បើស្ត្រីជា តបោធនា (តបស្សិនី, តាបសី) ។

តបស្សី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. តបស្វិន៑) អ្នកមានតបៈ, អ្នកកាន់តបៈ (តាបស); បើស្ត្រីជា តបស្សិនី ( តាបសី ) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា.; សំ. តបស្វិន៑) អ្នកមានតបៈ, អ្នកកាន់តបៈ (តាបស); បើស្ត្រីជា តបស្សិនី ( តាបសី ) ។

តបធម៌

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ; បា. តបធម្ម ឬ តបោធម្ម) ធម៌សម្រាប់ប្រព្រឹត្តដើម្បីដុតបំផ្លាញគ្រឿងសៅហ្មងចិត្ត ( ម. ព. ទសពិធរាជធម៌ ) ។

តបកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ការត្បិតត្បៀតនូវចំណាយដែលល្មមចៀសបាន ការប្រព្រឹត្តតឹងរ៉ឹងនូវកាយ និងចិត្តហួសប្រមាណ។

តបកថា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ការសំដែង ឬថ្លែងអំពីតបធម៌ (ម. ព. តបធម៌) ។

តប

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ឆ្លើយវិញ, ឆ្លើយស្នង, សងវិញ, តវិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ តបសម្ដី, តបសំបុត្រ, តបគុណ ។

តន្ថើន

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ផ្ទួនៗ, ថែមរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ តឿនតន្ថើន, និយាយតន្ថើនដាក់, ដើរតន្ថើនជើង, វាយស្គរតន្ថើនអន្លូង ។

តន្ត្រំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់ជើងច្រំខ្លាំងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖​ តន្ត្រំដី, តន្ត្រំផ្ទះ; ដើរតន្ត្រំ, លោតតន្ត្រំ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដាក់ជើងច្រំខ្លាំងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ តន្ត្រំដី, តន្ត្រំផ្ទះ; ដើរតន្ត្រំ, លោតតន្ត្រំ ។

តន្ត្រី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. តន្ត្រិន៑; បា. តន្ដី “ភ្លេងមានខ្សែ” )គ្រឿងភ្លេងខ្សែ, គ្រឿងភ្លេងដេញ ដំ ផ្លុំ កូត ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រគំតន្ត្រី, មានតន្ត្រីប្រគំកំដរបរិយាកាស ។

តន្តី

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលទាក់ទងនឹងថ្នាក់រៀន និងតម្រាបូរាណ ។

តន្តិភាសា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ភាសាដែលមានរបៀប, ភាសាដែលមានក្បួនវេយ្យាករណ៍ជាគោល ដូចជាភាសាសំស្ក្រឹតនិងបាលីជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ភាសាបាលី ជាតន្តិភាសា ។

តន័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. តនយ ) កូនប្រុស (សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) ។

តន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ថ្លៃ, តូចថ្លៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្អូនតន់, មាសតន់; ( ច្រើនប្រើតែក្នុងកាព្យ) : ស្ដេចថាហៃប្អូនតន់ នាងកុំអន់ចិត្តនឹងបង ជាតិមនុស្សតែងមោះហ្មង ប្អូនកុំចងចិត្តប្រកាន់ ។

តនុភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពហោច ក្រ អត្តខាត់ មិនសូវសម្បូរ ។

តនុជ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) កូន ( ទាំងប្រុសទាំងស្រី ) ។

តនុកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការធ្វើទៅជាក្រ ទៅជាអត្តខាត់ ។

តនុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. តនុស៑, តនូ) ខ្លួន, កាយ, រូបកាយ… (សម្រាប់ប្រើក្នុងក្បួនលេខអត្តៈ) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា តូច, តិច, ល្វតល្វៃ, ល្មមល្មៃ; ល្អិត ។

តនយា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា.) កូនស្រី (សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) ។

តថានុរូប

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឆ្លើយ រត់រកគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្នុងគណិតសាស្រ្ត មុមតថានុរូប មានទំហំស្មើគ្នា ។

តថាគត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ព្រះនាមវិសេសនៃព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធគ្រប់ព្រះអង្គ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះតថាគត, ព្រះតថាគតទាំងឡាយ ។ ល ។

                ប្រើជាបុរិសសព្វនាមផ្ទាល់ព្រះអង្គ ជាជំនួសពាក្យថា “ខ្ញុំ, អញ” ក៏បាន
ឧទាហរណ៍៖ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ, អញតថាគត នឹងសំដែងធម៌ ដល់អ្នករាល់គ្នា… ។

តតះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា តះៗ ញញាក់ញញ័រ ។

តតែលតតោល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលតែលតោលខ្លាំង ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលតែលតោលខ្លាំង ។

តតែតតោ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលតែតោរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរតតែតតោ; ដំណើរតតែតតោ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលតែតោរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរតតែតតោ; ដំណើរតតែតតោ ។

តតែងតតោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលតែងតោងរឿយៗ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលតែងតោងរឿយៗ ។

តតេះតតះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា តេះតះរឿយៗ, តេះតះខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំប្រឹងក្រោកតតេះតតះ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា តេះតះរឿយៗ, តេះតះខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំប្រឹងក្រោកតតេះតតះ ។

តតេះតតោះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា តេះតោះរឿយៗមិនលែង ។
ឧទាហរណ៍៖ រកស៊ីតតេះតតោះសោះតែនៅស្ងៀម ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា តេះតោះរឿយៗមិនលែង ។
ឧទាហរណ៍៖ រកស៊ីតតេះតតោះសោះតែនៅស្ងៀម ។

តតូងតតាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើតូងតាងខ្លាំង ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ធ្វើតូងតាងខ្លាំង ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយចាប់បោះ, ទម្លាក់អ្វីៗ ខ្ជីខ្ជាតាមតែរួចពីដៃ ។

តតូង

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរតូងៗ រឿយៗ ។

តតូង

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរតូងៗ រឿយៗ ។

តតីយជន

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ជនទីបី ឬភាគីទីបីក្នុងរឿង។ អ្នកដទៃ ឬអ្នកក្រៅ។ ឧទា៖ អ្នកលក់ និងអ្នកទិញជាភាគីទី១ និងទី២។ អ្នកផ្សេងទៀត ក្រៅពីអ្នកលក់ និងអ្នកទិញ ហៅថា តតិយជន។

តតិយតា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្តីចម្លងទីបីនៃសារលិខិត ។