Category: A Khmer Dictionary

តិរច្ឆាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. តិរឝ្ចីន) សត្វដែលមានរាងកាយចម្រើនដោយទទឹង ទីទៃពីសត្វដែលមានរាងកាយចម្រើនដោយត្រង់ដោយបញ្ឈរ, បានខាងចំពួកសត្វនានាដែលកើតក្នុងមនុស្សលោក មានរាងកាយជាក់ស្ដែងទៅមកដោយទ្រេត, ដោយផ្ដេក ដូចយ៉ាង គោ, ក្របី, ដំរី, សេះ ។ល។ ជាសត្វផ្សេងទីទៃពីមនុស្សដែលហៅដោយរួបរួមថា សត្វ ដែរ ព្រោះមានចិត្តជំពាក់ក្នុងអារម្មណ៍ផ្សេងៗ ប៉ុន្តែមានរាងកាយទៅមកដោយត្រង់ដោយបញ្ឈរ ។
សត្វ (ហៅត្រង់គ្មានធម្មសញ្ញា) មនុស្សកម្រោលបួនជ្រុងមិនសូវដឹងខុសត្រូវ ។

តិមធី

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ស. តេ៏មទី់ អ. ថ. តិមធី) ដែលពេញទី, ច្រើន, លើសលន់ ។
ឧទាហរណ៍៖ លំបាកតិមធី (មិនសូវប្រើ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា (ស. តេ៏មទី់ អ. ថ. តិមធី) ដែលពេញទី, ច្រើន, លើសលន់ ។
ឧទាហរណ៍៖ លំបាកតិមធី (មិនសូវប្រើ) ។

តិបុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. តិបុ, តិបុក; សំ. ត្រិបុ) លោហជាតិមួយប្រភេទ ស្រដៀងនឹងសំណ តែរឹងជាងសំណបន្តិច, ហៅថា សំណខ្មៅ ឬ សំណប៉ាហាំង ។
លោហធាតុម៉្យាងស្រដៀងនឹងសំណ តែរងជាងបន្តិច គេហៅថា សំណប៉ាហាំង ។

តិបតុប

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយគោះ; ដោយកូនក្មេងដើរ ។ (ព. ប្រ.) គុ. មនុស្សតិបតុប គឺមនុស្សដែលមានកិរិយាមារយាទមិននឹងនួន, ដែលច្រើនរើរុះឬរបេញរបុញ ។

តិថីក្ស័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. តិថីក្សយ; បា. តិថិក្ខយ) ថ្ងៃខែដាច់ (ព. កា.) ។

តិថី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. តិថិ ឬ តិថី; បា. តិថិ) ថ្ងៃ (មួយៗ) ក្នុងមួយខែដែលរាប់តាមដំណើរព្រះចន្ទ ។

តិត្ថិកម្ម, តិត្ថិភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ ឬភាពដែលលែងរលាយចូលទៀត ដូចយ៉ាងអំបិល ស្ករ ការបើ​ដាក់​​ច្រើនហួស នឹងមានចំណែកខ្លះសល់នៅមិនរលាយ ។

តិណាសី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដែលស៊ីស្មៅ និងស្លឹកឈើជាអាហារ ដូចគោក្របីជាដើម ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលស៊ីស្មៅ និងស្លឹកឈើជាអាហារ ដូចគោក្របីជាដើម ។

តិណសិក្សា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការដើររកមើលស្មៅដើម្បីយកមកសិក្សា ឬប្រើជាថ្នាំកែរោគ ។

តិណភូមិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដីរាលដែលគេទុកឱ្យសត្វស៊ីស្មៅ ។

តិណពេទ្យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកលក់ស្មៅសម្រាប់ធ្វើជាថ្នាំកែរោគ។

តិណជាតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ត្ឫណជាតិ) ជាតិស្មៅ, ស្មៅ ។
ឧទាហរណ៍៖ តិណជាតិដុះទ្រុបទ្រុល ។

តិញតុញ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលញាប់ៗខ្លីៗ, ច្រេញច្រុញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដំណើរតិញតុញ; ដើរតិញតុញ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលញាប់ៗខ្លីៗ, ច្រេញច្រុញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដំណើរតិញតុញ; ដើរតិញតុញ ។

តិចៗ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា សន្សឹមៗ, ថ្នមៗ, ស្រាលៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរតិចៗ, និយាយតិចៗ ។

តិច

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទីទៃពីច្រើន គឺដែលមានចំនួនថយចុះ ទុកជាបរិបូណ៌ពុំបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកតិច, គ្នាតិច ។

តិក្ខណភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពមុត ស្រួយស្រិប ស្រួចរលែម ចុកពើតខ្លាំង ។

តិកៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. តិក; សំ. ត្រិក) ចំនួន ៣, ពួក ៣; ដែលមានចំនួន ៣, ត្រឹមតែ ៣ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា. តិក; សំ. ត្រិក) ចំនួន ៣, ពួក ៣; ដែលមានចំនួន ៣, ត្រឹមតែ ៣ ។

តិកិច្ឆា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិធីព្យាបាលរោគ ផ្នែកពេទ្យវិទ្យា ចែងពីការព្យាបាលរោគ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា វិធីព្យាបាលរោគ ផ្នែកពេទ្យវិទ្យា ចែងពីការព្យាបាលរោគ ។

តិកតុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរឮដោយលើករបស់នេះដាក់របស់នោះ ។

តាំណាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. តំណាល ន.) ។

តាំងឱ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ចិ. ត័ងអូ៎) ឈ្មោះជីរមួយប្រភេទ ពូជមកពីប្រទេសចិន, ស្លឹកស្រដៀងនឹងស្លឹកកូនស្ពៃដែលនៅតូចមានក្លិនប្រហើរឆួល, សម្រាប់ប្រើជាគ្រឿងផ្សំជាជំនួយម្ហូបមុខខ្លះឲ្យមានរសពីសា ។

តាំងយូ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ចិ.) ឆត្រក្រាញឫស្សីប្រទាក់ស្រេះអំបោះពាសក្រដាសស្វិតជ្រលក់ជ័រ ឬសំពត់ជ្រលក់ជ័រ, ជ្រលក់ក្រមួនឃ្មុំ ដងឫស្សីឬឈើមូល មានគន្លឹះ សម្រាប់ទប់ដូចឆត្រទាំងពួងដែរ មានព័ណ៌ផ្សេងៗជារបាំងភ្លៀងនិងកម្ដៅថ្ងៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ នៅសហភាពភូមា មានតាំងយូសំពត់ច្រើនបែប ធំក៏មាន ជំទើរក៏មាន តូចក៏មាន; គួរខ្មែរយើងនាំគ្នាធ្វើតាំងយូឲ្យមានសម្បូណ៌ក្នុងប្រទេសយើងឡើង ព្រោះជារបរមិនក្រធ្វើប៉ុន្មានទេ រាប់ចូលក្នុងសេដ្ឋកិច្ចរបស់អាស៊ីទ្វីប ។

តាំង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា តម្កល់, ដាក់ឲ្យជារបៀប, ចាប់ផ្ដើមធ្វើ, ឋិតនៅ, ផ្គត់ផ្គង់អាត្មា, ផ្ចង់… ។ តាំងខ្លួន ផ្គត់ផ្គង់ខ្លួនឲ្យមានផ្ទះលំនៅ ទ្រព្យធន កេរ្ដិ៍ឈ្មោះ… ។ តាំងងារ ឲ្យងារ ។ តាំងចិត្ត ផ្ចង់តម្រង់ចិត្ត, ផ្គងចិត្ត ។ តាំងតុ ដាក់របស់ផ្សេងៗជារបៀបមានលំអ សម្ងាចឲ្យមហាជនមើល ។ តាំងទ័ព កជាកងទ័ព ។ តាំងធម៌ ចាប់ផ្ដើមសូត្រធម៌ចេញថាមុនគេ ។ តាំងធ្វើ ចាប់ធ្វើ ។ តាំងភ្នាល់ ផ្ដើមការភ្នាល់គ្នាដោយដាក់ក្រយាតំណាំង ។ តាំងរបស់ ដាក់របស់សម្ងាចឲ្យមហាជនមើល ។ តាំងស្មារតី ផ្ចង់, ប្រុងស្មារតី ។ តាំងហាង បង្កើតហាងដាក់ទំនិញលក់ ។ ល ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តុតូចទាប សម្រាប់អង្គុយឬថ្កល់អ្វីៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ តាំងតម្កល់សៀវភៅ; គ្រែតាំង (គ្រែនិងតាំង) ។

               ទួលក្នុងដងព្រៃ; លុះចំណេរកាលតមកគេកាប់ឆ្ការព្រៃ គាស់រាន ធ្វើជាភូមិលំនៅ ឬគេកសាងជាវត្តអារាមលើទួលនោះ គេហៅភូមិឬវត្តនោះថា តាំង តាមឈ្មោះដើម ដូចជា តាំងក្រសាំង, តាំងគោក, តាំងផ្លោច ជាដើមក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ។ ម. ព. ក្រាំង, ខ្នារ ន., ព្នៀត, រលាំង, អង្គ ន. (ព. បុ.) ទៀតផង ។

តាឱ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វល្អិតពួកសត្វក្រេបកេសរផ្កាធ្វើសំបុកជាកន្សោមនៅមូលគ្នាដូចឳម៉ាល់ ដូចឃ្មុំដែរ, ជាសត្វមានពិសនៅទ្រនិច ។

តាអក

មានន័យថា ( ម. ព. ត្រអក ឬ តាអក) ។

តាឡាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដើមឈើកម្ពស់ ១០-២៥ ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់នៃអាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៍។ ផ្លែមានរាងដុចផ្លែចំបក់​តែតូចជាងបន្តិច។ គេបរិភោគផ្លែខ្ចី ដើម្បីការពារកុំឱ្យឈឺពោះ ឈឺក្រពះ និងសម្រាប់បំបាត់ការស្រវឹងស្រា។ ជ័រចេញពីដើមមានពណ៌ស ហើយក្លិនក្រអូប សម្រាប់ធ្វើធូប។ ឈើគេតែងប្រើសម្រាប់ធ្វើស្គរ។ គ្រាប់ជាថ្នាំព្រូន។

តាហ្ស៊ីគិស្ថាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស តាហ្ស៊ីគិស្ថាន, (រាជធានី/​រដ្ឋធានី) ឌូស្ហាន់បេ។

តាស្កិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស អ៊ូសបេគីស្ថាន ។

តាសើម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សកម្ពស់ ១៥-២០ ម ដុះក្នុងព្រៃជ្រុះស្លឹកនៃឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន។ ឈើតាសើមមានពណ៌ក្រហមក្រមៅល្អណាស់ សម្រាប់សង់ផ្ទះ។ នៅស្រុកខ្មែរ គេយកឈើនេះទុកធ្វើខ្នងកង់ និងធ្វើកាំរទេះគោ។

តាសក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិដំណាំមានផ្លែជាអាហារ; តាសក់មានច្រើនប្រភេទគឺ តាសក់ស្រូវ, តាសក់ផ្អរ ។ ល ។
ឧទាហរណ៍៖ វល្លិទន់ម្យ៉ាង ដើមកំណោះតពីប្រទេសដែលនៅជុំវិញភ្នំហិមពាន្ត គេនាំគ្រាប់មកដាំក្នុងប្រទេសក្តៅ ឬរងាមធ្យមសកលលោក ដើម្បីយកផ្លែធ្វើអាហារ។ គេអាចបរិភោគឆៅជាបន្លែ ឬឆ្អិនជាម្ហូបផ្សេងៗ។ គេបេះផ្លែខ្ចីសម្រាប់ជ្រក់ជា “Cornichons” ឬផ្លែធំៗជាបន្លែធម្មតា។ គ្រូខ្មែរបុរាណ ស្ងោរផ្លែត្រសក់ដាក់ស្ករ អោយក្មេងៗបរិភោគ ដើម្បីរំងាប់រោគរាកមួល។

តាវ៉ៅស្រុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ២១.៥-២៣.៥ ស.ម៖ ឈ្មោល៖ ក្បាល បំពង់ក និងទូ្រងមានពណ៌ប្រផេះ ស្លាបពណ៌ខ្មៅព្រលែត និងពោះពណ៌ត្នោត។ ញី៖ ផ្នែកខ្នងមានពណ៌ក្រហមព្រឿងៗជាមួយនឹងអង្កន់ឆ្នូតៗពណ៌ខ្មៅ ពោះពណ៌សព្រលែតអង្កន់ពណ៌ខ្មៅស្រាល។ សំឡេង៖ ឈ្មោលយំទៅតាមដែនដីរបស់វា សំឡេងជារបៀបហួចជាប់គ្នារដឹក ពីរ… ពីរ…ពីរ…។ ទីជំរក៖ គុម្ពោតព្រៃ តំបន់វាល សួនច្បារ និងទីប្រជុំជន។ របាយ៖ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ រដូវបន្តពូជ ជាទូទៅប្រភេទនេះពងដោយផ្ញើជាមួយប្រភេទដទៃទៀត ដោយវាមិនក្រាបពងដោយខ្លួនវាឡើយ។

តាវ៉ៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទមានសម្បុរខ្មៅ មាឌតូចជាងក្អែក យំឮសូរ តាវ៉ៅៗ ។
ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៤០-៤៤ ស.ម៖ ឈ្មោល៖ ដងខ្លួនទាំងមូលពណ៌ខៀវជាំ បណ្តោយខ្លួនធំ កន្ទុយវែង ភ្នែកពណ៌ក្រហម ចំពុះបៃតង។ ញី៖ ពណ៌ត្នោតចាស់ និងមានឆ្នូតៗ អុជៗសពាសពេញទាំងខ្លួន។ សំឡេង៖ តាវ៉ៅ តាវ៉ៅ តាវ៉ៅ រួចរំលឹកឡើងវិញ ២-៣ នាទីក្រោយមក។ ទីជំរក៖ តំបន់វាលព្រៃគុម្ពោត ព្រៃរបោះ និងតាមសួនច្បារ។ របាយ៖ វត្តមាននៅរដូវប្រាំង មានគ្រប់ទិកន្លែង។ រដូវបន្តពូជ៖ ពងផ្ញើជាមួយសំបុកសត្វស្លាបដទៃ ជាពិសេសសសំបុកសត្វក្អែក។

តាវត្តិង្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. តាវត្តឹស; សំ. ត្រយស្ត្រឹសត៑) ឈ្មោះឋានកាមាវចរសួគ៌ជាន់ទី ២ (ឋានត្រ័យត្រិង្ស) ។

តាវកាលិកផ្នែកហានិភ័យការងារ

?ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា ការព្យាបាលនិងថែទាំវេជ្ជសាស្រ្ត វិភាជន៍ ឬធនលាភបាត់បង់សមត្ថភាពការងារសម្រាប់ផ្ដល់ជូនមន្រ្តីសាធារណៈដែលរងគ្រោះ ដោយគ្រោះថ្នាក់ការងារ គ្រោះថ្នាក់ពេលធ្វើដំណើរ ឬជំងឺវិជ្ជាជីវៈ និងធនលាភឧត្ដរជីវី សម្រាប់ផ្ដល់ជូនសិទ្ធិវន្តនៃជនរងគ្រោះ ដែលរងគ្រោះថ្នាក់ការងារ គ្រោះថ្នាក់ពេលធ្វើដំណើរ ឬជំងឺវិជ្ជាជីវៈ បណ្ដាលឱ្យបាត់បង់ជីវិត។

តារាសាស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) វិទ្យាសាស្ត្រចែងអំពីនក្ខត្តឫក្ស, អំពីផ្កាយជាដើម ។

តាវកាលិក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) វត្ថុដែលប្រព្រឹត្តទៅបានតែក្នុងកាលប៉ុណ្ណោះ, របស់ដែលកើតឡើងឬដែលប្រើប្រាស់បានក្នុងកាលដ៏ខ្លីឬក៏ក្នុងកាលមានកម្រឹត; របស់ខ្ចីគេ។ ប្រើជា គុ. ក៏បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ របស់ជាតាវកាលិក ។ ព. ផ្ទ. យាវកាលិក ។

               ការធ្វើដោយកំណែន រង្វាន់ដែលឱ្យអ្នករាជការខ្លះ ដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារ ឬទប់ទល់នឹងសោហ៊ុយផ្សេងៗ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ផលប្រយោជន៍ ឬរបបកំណត់ដែលរដ្ឋផ្ដល់ដល់អតីតយុទ្ធជន និងគ្រួសារអតីតយុទ្ធជន។ ២. ការផ្តល់សេវាបង្ការសុខភាព សេវាព្យាបាលនិងថែទាំវេជ្ជសាស្ត្រ ការផ្តល់ប្រាក់បំណាច់ប្រចាំថ្ងៃនៅពេលសម្រាកព្យាបាលជំងឺ ឬគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗ ក្រៅពីហានិភ័យការងារនិងមាតុភាព។

តាលុជៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. តាលុជ) សំឡេងដែលកើតត្រង់ពិតាន គឺសំឡេងដែលខ្ទប់ត្រង់ក្រអូមមាត់ លាន់ចេញមក; អក្សរ ៧ តួគឺ ឥ ឦ ច ឆ ជ ឈ ញ និងអក្សរ ២ តួទៀតគឺ យ ឝ រួមជា ៩ តួនេះជា តាលុជៈ ។

តាលុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា.) ពិតានក្នុងមាត់ គឺក្រអូមមាត់ ។

តាលិន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស អេស្តូនី ។

តាលហាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលនៅកណ្ដាលវាលគ្មានអ្វីបិទបាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្ទះតាលហាល ។

តាលវ័ន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. តាលវន) ព្រៃត្នោត, ជ្រំត្នោត ។
ឧទាហរណ៍៖ ពួកជនបរទេសអ្នកជិះយន្តហោះ ដែលទើបនឹងបានមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ជាដំបូងបង្អស់, លុះក្រឡេកមកខាងក្រោម ឃើញតាលវ័ន ច្រើនតែលាន់មាត់ស្ងើច ព្រោះក្នុងសកលលោកមានតែប្រទេសនេះមួយគត់ ដែលមានដើមត្នោតដុះច្រូងត្រៀបត្រា ប្លែកជាងប្រទេសនានាក្នុងអាហ្ស៊ីទ្វីប (ម. ព. ត្នោត ទៀតផង) ។

តាលបាទបក្សី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីពួកមួយមានបាតជើងជាប់ ដូចយ៉ាងទុង ក្អែកទឹក ស្មោញជាដើម ។

តាលបត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.; បា. តាលបត្ត) ស្លឹកត្នោត; ផ្លឹតស្លឹកត្នោត ។
ឧទាហរណ៍៖ ភិក្ខុឈ្មោះសង្ឃរក្ខិតកំពុងបក់ប្រគេនឧបជ្ឈាយ៍ដោយតាលបត្រ ក៏គិតថា… ។

                គ្រឿងឥស្សរិយយសចេញឱ្យអ្នកនិពន្ធ សិល្បករ បណ្ឌិត និងសាស្រ្តាចារ្យ សញ្ញារាងដូចជើងទា ។

តាលកូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រុក្ខជាតិពួកមួយ ដែលមានសន្លឹកជាប់ដូចត្នោត និងដូង។

តារ៉ាវ៉ា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះរាជធានី/​រដ្ឋធានី នៃប្រទេស គិរីបាទី។

តារាសាស្ត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) វិទ្យាសាស្ត្រចែងអំពីនក្ខត្តឫក្ស, អំពីផ្កាយជាដើម ។

តារាវលី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កញ្ចុំផ្កាយ គឺផ្កាយដែលមើលទៅឃើញ ហាក់ដូចផ្កុំគ្នានៅពេលយប់ងងឹត ។

តារាយានវិទ្យា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិទ្យាកសាងយានសម្រាប់ធ្វើដំណើរទៅកាន់ផ្កាយពន្វគ្រោះ ។

តារាយាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា យានដែលគេកសាងឡើង បម្រុងធ្វើដំណើរទៅកាន់លោកដទៃ។

តារាភូសា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) គ្រឿងសំអាងរបស់ផ្កាយ គឺរាត្រី (យប់)។

តារាបថ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា.) ផ្លូវរបស់ផ្កាយ គឺមេឃ, អាកាស ។

តារានិករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រជុំផ្កាយមានរាងផ្សេងៗ ហើយអ្នកស្រុកផ្សំឱ្យឈ្មោះទៅតាមសណ្ឋានទ្រង់ទ្រាយ ដែលមើលឃើញដូចជាផ្កាយក្រពើ ផ្កាយកូនមាន់ជាដើម ។

តារាងពន្ធគយប្រជាជាតិអនុគ្រោះបំផុត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា ពន្ធនាំចូល ដែលប្រទេសសមាជិកនៃអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកផ្ដល់ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមកដោយគ្មានការរើសអើង។

តារាងពន្ធគយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា តារាងមុខទំនិញ សម្រាប់បង់ពន្ធគយជាធរមានរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

តារាងបែងចែកហ្វ្រេកង់ស៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តារាងបែងចែករលកអាកាសវិទ្យុទាំងអស់ ដែលបង្ហាញនូវការបែងចែក និងការប្រើប្រាស់បង់នីមួយៗនៃហ្វ្រេកង់ស៍។

តារាងនាមវលី

?ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា បញ្ជី ឬតារាងរៀបរាប់ឈ្មោះទំនិញ។

តារាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីឃុំមនុស្ស ដែលនៅមិនទាន់ជម្រះកាត់ទោស ។
ឧទាហរណ៍៖ ជាប់តារាង, ដាក់តារាង ។

                 ចម្រៀក, បន្ទះឈើឬឫស្សីជាដើមដែលដាក់ខ្វែងជាក្រឡា
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើតារាង, ចងតារាង ។

                គំនូសបន្ទាត់មានក្រឡា ក៏ហៅ តារាង ដែរ
ឧទាហរណ៍៖ តារាងបញ្ជី ។

                ក្រដាសតារាង គឺក្រដាសដែលមានបន្ទាត់ខ្វែង ។

តារា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា.) ផ្កាយ ។ តារាករ, តារានិករ ហ្វូងផ្កាយ, ពួកផ្កាយ ។

តាយហោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (ស. តាយហោង អ. ថ. តាយហូ៎ង) ស្លាប់ហោង (អ្ហង) គឺស្លាប់ខុសធម្មតា, ស្លាប់ដោយត្រូវគេពិឃាត ឬស្លាប់ដោយលង់ទឹក, ដោយធ្លាក់ពីដើមឈើ, ខ្លាខាំ, ដំរីព្រេចជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្លាប់តាយហោង (ច្រើនហៅក្លាយជា តៃហោង) ។

តាយស្មិង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (មើលក្នុងពាក្យ ស្មិង) ។

តាយសាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (ស. តាយទនាក ឬ តាយទ្រាក អ. ថ. តាយសាក) ស្លាប់ចោលរាងកាយ នៅស្ងួតក្រៀម (ចំពោះតែសត្វតិរច្ឆាន) ។ ពាក្យនេះខ្មែរយើងប្រើចំពោះតែសត្វតិរច្ឆានដែលស្លាប់ឯង ឬរុក្ខជាតិដែលងាប់ឯង ។
ឧទាហរណ៍៖ គីង្គក់តាយសាក, ឈើតាយសាក ។

                ជាពាក្យសម្រាលបញ្ចៀសមិនចេញចំពោះការសម្លាប់ សម្រាប់ហៅត្រីស្រស់ ឬសាច់ស្រស់ក៏បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រីតាយសាក, មាន់តាយសាក (ច្រើននិយាយក្លាយថា តៃសាក) ។

តាយបើគិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ស. តាយ “ស្លាប់”) ដែលស្លាប់គំនិត, ដែលឥតសេចក្តីគិត ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សតាយបើគិត (មិនសូវប្រើ) ។

តាយគំនិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (ស. តាយ “ស្លាប់”) ស្លាប់គំនិត (មិនសូវប្រើ) ។

តាមោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ព្នងថា ទីងម៉ូង “ខ្លា”) ពាក្យនេះប្រហែលជាជាប់មកពីកាលជាន់ដែលខ្មែរយើងប្រើព្នងជាទាសកម្មករ, កាលណាដែលកូនក្មេងតូចៗយំកិកកុក, ព្នងអ្នករក្សាកូនក្មេងនោះនិយាយបន្លាចថា “ទីងម៉ូងៗ” គឺថា “ខ្លាៗ” ដើម្បីឲ្យកូនក្មេងខ្លាចស្ងៀមលែងយំ; លុះតយូរៗមកខ្មែរយើងប្រើហៅរូបរុំសំពត់ជាដើម ដែលគេធ្វើជារូបមនុស្សដាក់បញ្ឈរក្នុងទីស្រែ ចម្ការ ដើម្បីបន្លាចសត្វមិនឲ្យចុះឬចូលស៊ីផលដំណាំថា តាមោង ឬ ទីងមោង ។

តាមតែ

?ថ្នាក់ពាក្យជា និបាតសព្ទ
មានន័យថា ស្រេចនៅ, ទោះបី, ទុកជា ។
ឧទាហរណ៍៖ តាមតែធំក៏ដោយ តូចក៏ដោយ ។

តាម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ព្រម, ដិតដោយ, ដោយដិត, ស្វែងរក ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំតាមគាត់; ដើរតាមគេ, តាមដាន ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ព្រម, ដិតដោយ, ដោយដិត, ស្វែងរក ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំតាមគាត់; ដើរតាមគេ, តាមដាន ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា អាយតនិបាត
មានន័យថា ដោយនូវ, ត្រូវត្រង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចេញតាមទ្វារ, ដើរតាមផ្លូវ ។

                 តាមដោយដងផ្លូវ តាមលំអានផ្លូវ ។ តាមតម្រាយ តាមលំអានដែលគេបានត្រាយទុក ។

តាពូង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សកម្ពស់ 1-4ម ដុះក្នុងព្រៃល្បោះនៅប្រទេសឥណ្ឌា និងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន។​ ស្លឹកតាពូង សម្រាប់ផ្សំថ្នាំព្យាបាលកមរមាស់ និងជាថ្នាំទាស់។ ឫសស្ងោរជាថ្នាំកម្លាំង។

តាប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហុប ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈើ១តាប់ គឺឈើ១ហុប (ហៅតាមទម្លាប់ស្រុកខ្លះ) ។

                 (ស. ត័ប ” ថ្លើម”) ថ្លើមនិងសាច់ម្រឹគដែលគេហាន់លាយគ្នា ផ្សំដោយគ្រឿងរួចច្រកក្នុងក្រពះម្រឹគនុះ ហើយហាលថ្ងៃឲ្យស្រពាប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ សាច់តាប់ ។

តាបស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) អ្នកបួសខាងក្រៅពុទ្ធសាសនា កាន់ព្រហ្មចរិយធម៌ រៀរចាកមេថុនធម្ម ប្រព្រឹត្តកាន់តបៈ (ឥសី) ។ ម. ព. តបៈ ឬ តបះ ផង ។

តាបស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) អ្នកបួសខាងក្រៅពុទ្ធសាសនា កាន់ព្រហ្មចរិយធម៌ រៀរចាកមេថុនធម្ម ប្រព្រឹត្តកាន់តបៈ (ឥសី) ។ ម. ព. តបៈ ឬ តបះ ផង ។

តាប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះគ្រឿងប្រដាប់មានរូបសណ្ឋានស្រដៀងនឹងស្លឹកពោធិ៍ សម្រាប់ដាក់គ្របត្រង់ខ្វែងសង្វារ (គ្រឿងប្រដាប់ល្ខោន); តាបទិស គឺតាបដែលដាក់ភ្ជាប់នឹងសង្វារត្រង់ចង្កេះនិងខ្នង, តាបទ្រូង គឺតាបដែលដាក់គ្របចំត្រង់ទ្រូង ។

តានតឹង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា តឹងចង្អៀតណែនក្នុងចិត្ត, ទង្គឹះក្នុងចិត្ត, តឹងចិត្តខ្លាំងហាក់ដូចជាមានរោគតានរឹងក្ដាំងនៅក្នុងចិត្ត ។

តាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះរោគមួយប្រភេទ ច្រើនកើតត្រង់បាតដៃបាតជើងមនុស្ស បណ្ដាលឲ្យស្បែកដៃជើងឡើងក្រាស់ពុកផុយៗកើតក្នុងកាលដែលមានជំងឺធ្ងន់ ដោយខានងូតទឹកយូរ ។
ឧទាហរណ៍៖ គ្រុនកើតតាន ។

               រោគដែលកើតនៅកមាន់រហូតដល់ក្បាលឡើងសម្បុរ-សពុកផុយៗ ក៏ហៅ តាន ដែរ ។
ឧទាហរណ៍៖ តានមាន់ ។

តាថឿង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ត្រថឿង ) ។

តាថុក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ត្រថុក ) ។

តាត្រៅ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះព្រឹក្សម្យ៉ាងកម្ពស់ ១៥ ទៅ ២០ម​ ដុះក្នុងព្រៃស្រោង ឬព្រែធំ នៅឥណ្ឌូចិន និងប្រទេស Nouvelle Calledinic ។ ឈើតាត្រៅពណ៌លឿងភ្លាវ ឬផ្កាឈូកជាប់ល្អ គេប្រើសម្រាប់ធ្វើរ៉ក ធ្វើកំណល់ និងគ្រឿងផ្ទះផ្សេងៗ ។ នៅប្រទេសភូមា គេទុកឈើតាត្រៅជាពិសិដ្ឋៈ សម្រាប់សង់បង្គោល ក្នុងវត្តអារាមពុទ្ធសាសនា ។

តាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្បៃមួយប្រភេទ ត្បាញលាយសរសៃសូត្រនិងសរសៃស្ពាន់ឬប្រាក់ (ច្រើននាំមកពីប្រទេសឥណ្ឌា) ។

តាណី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពួកមនុស្សជាតិជ្វា នៅក្នុងប្រទេសប៉័ត្តាណី ឬ ប៉័ត្តានី ។អ្វីមួយដែលជាប់ដោយពូជមកឬមានមកអំពីប្រទេសនោះក៏ហៅ តាណី ដែរ ដូចយ៉ាង ចេកជ្វាតាណី, ប្រេងតាណី ជាដើម ។

តាដក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ត្រដក់ ឬ តាដក់) ។

តាជី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បុរសដែលកោរសក់ ស្លៀកដណ្ដប់សំពត់សឬសំពត់លឿង កាន់សីល ១០ តែមិនមែនបួសជាសាមណេរទេ ។ សូម្បីបុរសជាចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យឯទៀតក្រៅពីនោះ ពាក្យបុរាណក៏ហៅដោយគោរពថា តាជី បានដែរ ។ ព. ផ្ទ. ដូនជី, យាយជី, នាងជី ។

តាជី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បុរសដែលកោរសក់ ស្លៀកដណ្ដប់សំពត់សឬសំពត់លឿង កាន់សីល ១០ តែមិនមែនបួសជាសាមណេរទេ ។ សូម្បីបុរសជាចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យឯទៀតក្រៅពីនោះ ពាក្យបុរាណក៏ហៅដោយគោរពថា តាជី បានដែរ ។ ព. ផ្ទ. ដូនជី, យាយជី, នាងជី ។

តាចូត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តាចូត មានសន្តានជាមួយកក់ មានកម្ពស់ដូចគ្នា ដុះក្នុងដីសើមៗ ឬដីល្បាប់នៃឥណ្ឌូចិន ឥណ្ឌា ឧបទ្វីបជ្វា និងទ្វីបប៉ូលីណេស៊ី (Polynésie) ។ សរសៃដើម គេប្រើសម្រាប់ត្បាញកន្ទេល។

តាច

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យតូច ។
ឧទាហរណ៍៖ តូចតាច គឺតូចទាប, ដែលតូចពេក ។

តាងរ៉ាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរង្វើលៗ ប៉ើងរ៉ើង មិនរាបទាប ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រដឹសតាងរ៉ាង ។

តាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ជួស, ដាក់ជាជំនួស ។
ឧទាហរណ៍៖ តាងនាមនៃពុទ្ធបរិស័ទ…, តាងក្រុម, តាងក្រសួង ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តំណាង, ជំនួស ។ អ្វីៗដែលទុកជាស្ម ជាបន្ទាល់បាន ។គ្រឿងផ្ទុកស្រដៀងនឹងញ៉ែង សម្រាប់ដាក់លើខ្នងគោឬលើខ្នងលា ប្រើផ្ទុកទំនិញឬវត្ថុផ្សេងៗ ។

តាខៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. តាខាយ ) ។

តាខេ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ស. ចរខេ ឬ តៈខេ “ក្រពើ”) ឈ្មោះគ្រឿងភ្លេងមួយប្រភេទមានខ្សែធ្វើដោយលួស មានស្នូករាងដូចក្រពើ ។
ឧទាហរណ៍៖ តាខេមានសូរសព្ទឮក្រាងក្រអៅជាងចាប៉ី (គួរទម្លាប់ហៅ ក្រពើ វិញ) ។

តាខាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ស. តាខាយ “ក្រឡា គ្រឿងប្រដាប់ដាក់សត្វ មានសំណាញ់, បន្តឹង ជាដើម ឬលួស, អំបោះជាដើម ដែលប្រទាក់ជាក្រឡា”) កម្រងអង្កាំឬផ្កាដែលក្រងប្រទាក់ជាក្រឡាគោម មានក្របជាខ្នាតឲ្យល្មមតែនឹងផ្នត់ត្រៃចីវរសម្រាប់គ្របត្រៃចីវរអង្គកឋិនជាដើមឲ្យឃើញរុងរឿង (មិនសូវប្រើ, ច្រើនហៅថា គ្របត្រៃ គួរហៅ គ្របត្រៃ ឬ គម្របត្រៃ វិញ) ។

តាក់តែង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រៀបចំ, ស្អិតស្អាងឲ្យស្អាតបាតល្អ ។
ឧទាហរណ៍៖ តាក់តែងផ្ទះសំបែង, តាក់តែងខ្លួន (ម. ព. តែង កិ. និង តែង និ. ផង) ។

តាកែ

មានន័យថា ( ម. ព. កូវកែ ) ។

តាករ៉ាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរខាកសាកត្រាក ។
ឧទាហរណ៍៖ ដំបូលប្រក់ស្លឹកតាករ៉ាក, ខ្ទមតាករ៉ាក, ជំរំតាករ៉ាក ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរខេករខាកប៉ើងរ៉ើង ។
ឧទាហរណ៍៖ ជញ្ជាំងស្លឹកតាករខាក ។

តាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឆ្នៀងដែលតភ្ជាប់ពីផ្ទះសម្រាប់ដាក់អ្វីផ្សេងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ តតាកប្រមាណជាពីរម៉ែត្រទៀត ។

តា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឪពុករបស់បិតាឬរបស់មាតា (ជីតា) ។ពាក្យសម្រាប់ហៅបុរសចាស់ដែលគួរទុកដាក់ជាជីតាបាន ។

តវ៉ា

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (មើលក្នុងពាក្យ ត) ។

តលភូមិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថ្នាក់ផ្ទះដែលមានក្រាលក្តារ ឬឥដ្ឋជាចន្លោះផ្ទៃដីនិងជាន់ខាងលើ ។

តរុណី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. តរូណី) ស្ត្រីក្រមុំ, នាងក្រមុំ ។

តរុណវ័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. —វយ) វ័យក្មេង, កំលោះ-ក្រមុំ ។

តរុណភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. តរុណភាវ) ភាពដែលនៅក្មេងឬនៅជំទង់, វ័យដែលនៅកំលោះ-ក្រមុំ គឺវ័យរបស់មនុស្សបន្ទាប់ពីកុមារភាព ។
វ័យរបស់មនុស្សបន្ទាប់ពីកុមារភាព គឺពី ១៤ ទៅ ២៥ ឆ្នាំ ឬហៅបឋមវ័យ។

តរុណបុត្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. តរូណបុត្រ) កូនខ្ចី ។