Category: A Khmer Dictionary

ចន្ទាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា (ម. ព. ចំទាល )

ចន្ទាភា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ពន្លឺ​ព្រះ​ចន្ទ (ពាក្យ​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​កាព្យ) ។

ចន្ទាកា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. ចន្ទ + អាភា) ពន្លឺព្រះចន្ទ (ពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) ។

ចន្ទល់ភ្នំ ,វល្លិថ្ពាល់ត្រី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះបណ្ណង្គជាតិ ជាវល្លិមួយប្រភេទវារឡើងលើដីសើមៗ ។​ដើមនេះមានកូនសន្លឹកបួន អាចដុះបានវែងណាស់ មាននៅឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន ។ ត្រួយខ្ចីៗ ខ្មែរយើងប្រើជាអន្លក់ ពេលខ្លះមានលក់ក្នុងផ្សារ ។

ចន្ទល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​សម្រាប់​ទល់។
ឧទាហរណ៍៖ ចន្ទល់​ផ្ទះ ចន្ទល់​រទេះ ។

ចន្ទលេខា ឬ ចន្ទ្រ—

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្នាម ឬគ្រឿងសម្គាល់ក្នុងវង់ព្រះចន្ទ្រ ។ ល ។

ចន្ទលេខា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ស្នាម​ព្រះ​ចន្ទ រូប​ព្រះ​ចន្ទ ។

ចន្ទរង្សី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) (សំ.) (ច័នទៈរ័ងសី) (ចន្ទរំសិ; ចន្រ្ទ + រស្មិ) រស្មី​ព្រះ​ចន្ទ ។

ចន្ទមណ្ឌល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) មណ្ឌល​ព្រះ​ចន្ទ វង់​ព្រះ​ចន្ទ រូប​ព្រះ​ចន្ទ ។

ចន្ទន៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ច័ន) ឈ្មោះ​ឈើ​មាន​ខ្លឹម​ក្រអូប។
ឧទាហរណ៍៖ ចន្ទន៍​ស ចន្ទន៍​ក្រហម ។

ចន្ទនា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះដើមឈើមួយកម្ពស់ពី ២ ទៅ ១៨ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់នៃទ្វីបអាស៊ី និងអូស្រ្តាលី ក្តៅ។ ឈើចន្ទនាមានពណ៌លឿងល្អណាស់ គេប្រើការសម្រាប់ធ្វើរូចចម្លាក់ផ្សេងៗ។ ក្នុងក្បួន​ឱសថ សំបកចន្ទនា គេអាចយកធ្វើថ្នាំព្យាបាលជំងឺកន្ទាលត្រអាក និងគ្រុន។

ចន្ទច្ឆាយា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) (សំ.) (ចន្ទ្រ + ឆាយា) “ស្រមោល​ព្រះ​ចន្ទ” ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈ្មោះ​ប្រាសាទ​មួយ​នៅ​ខាង​មុខ​គេ​បង្អស់ ក្នុង​ព្រះ​បរម​រាជ​វាំង ចតុម្មុខ​ក្រុង​ភ្នំពេញ ។

ចន្ទគតិកាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) កាលរដូវដែលកំណត់តាមដំណើរព្រះចន្ទក្នុងឆ្នាំមួយៗ ចែកជារដូវមាន ៣ គឺ ហេមន្តៈ រដូវរងា មាន ៤ ខែ រាប់តាំងពីថ្ងៃ ១ រោច ខែកត្ដិក ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែផល្គុន; គិម្ហៈ រដូវក្ដៅមាន៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែអាសាឍ; វស្សានៈ រដូវភ្លៀង មាន ៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែអាសាឍ ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែកត្តិក; រួមទាំង ៣ រដូវជា ១២ខែ ត្រូវជា១ឆ្នាំ, តែបើឆ្នាំ ដែលមានអធិកមាសលើកខែអាសាឍ ២ ដងនោះ ត្រង់គិម្ហៈរដូវមាន ៥ ខែ គឺរាប់ពីត្រឹមថ្ងៃ១រោច ខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែទុតិយាសាឍ, ឆ្នាំនោះមាន១៣ខែ, ហៅថា ឆ្នាំមានអធិកមាស ។ បើឆ្នាំមានអធិកវារៈ ត្រង់ខែជេស្ឋត្រូវមាន ៣០ ថ្ងៃ ខុសពីធម្មតា ។

ចន្ទគតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ដំណើរ​ព្រះ​ចន្ទ ។
ឧទាហរណ៍៖ លើក​ខែ​តាម​ចន្ទគតិ កំណត់​ថ្ងៃ​ខែ​តាម​ចន្ទគតិ ។

ចន្ទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សភាវៈ​សម្រាប់​បំភ្លឺ ជា​ចម្បង​ជាង​ពន្លឺ​ទាំងអស់ ដែល​ភ្លឺ​ក្នុង​វេលា​យប់។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​ចន្ទ​ពេញ​វង់ ហៅ​តាម​ពាក្យ​ធម្មតា​ថា លោក​ខែ ខែ​រះ ខែ​លិច ខែ​ភ្លឺ ។

ចត្វ័ង្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា. ចតុរំស) ដែលមានជ្រុងបួន; បួនជ្រុង, ក្រឡា ៤ ជ្រុងស្មើភាគ (ម. ព. ត្រិយង្ស និង ចតុរ័ង្ស ទៀតផង) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ. បា. ចតុរំស) ដែលមានជ្រុងបួន; បួនជ្រុង, ក្រឡា ៤ ជ្រុងស្មើភាគ (ម. ព. ត្រិយង្ស និង ចតុរ័ង្ស ទៀតផង) ។

ចត្វា

?ថ្នាក់ពាក្យជា បកតិសំខ្យា
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចតុរ៑; ចតុ) បួន (៤)។
ឧទាហរណ៍៖ មន្រ្តី​សម្រាប់​ចត្វា មន្រ្តី​ថ្នាក់​ទី ៤ ។

ចត្រង្គ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ក្លាយ​មក​ពី សំ. បា. ថា ចតុរង្គ “មាន​អង្គ​បួន”) ឈ្មោះ​ល្បែង​មួយ​យ៉ាង មាន​កូន ៣២ សម្រាប់​លេង​ដើរ​​លើ​ក្ដារ​បួន​ជ្រុង​មាន​ក្រឡា ៦៤; បណ្ដា​កូន​ទាំង ៣២ នោះ​មាន​កូន ២ ហៅ​ថា ខុន ទុក​ជា​ស្ដេច​ទ្រង់​រាជ្យ មាន​កូន ២ ហៅ​ថា នាង ទុក​ជា​ព្រះ​អគ្គ​មហេសី មាន​កូន ៤ ហៅ​ថា គោល ទុក​ជា​សេនាបតី ឬ មេ​ទ័ព មាន​កូន ៤ ហៅ​ថា សេះ មាន​កូន ៤ ហៅ​ថា ទូក មាន​កូន ១៦ ហៅ​ថា ត្រី ទុក​ជា​សេនា​ទាហាន​រេហ៍​ពល​រៀប​ជា​របៀប​សេនា​កង​ទ័ព​មាន​អង្គ ៤ ជា​ល្បែង​សម្រាប់​លេង​ឲ្យ​ឈ្លាសវៃ​ក្នុង​កល​ឧបាយ​របស់​អ្នក​ចម្បាំង​ក្នុង​សម័យ​បុរាណ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្ដារ​ចត្រង្គ កូន​ចត្រង្គ ក្រឡា​ចត្រង្គ លេង​ចត្រង្គ អុក​ចត្រង្គ(ម. ព. ចតុរង្គ ផង) ។

ចត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​មាន​រសជាតិ​ប្រហាត​ស្ទើរ​ភ្លាវ​ស្ទើរ​ល្វីង​ស្អិត​ជាប់​អណ្ដាត។

ចតុស្ដម្ភ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.; បា. ចតុត្ថម្ភ ) សសរ៤; ដែលមានសសរ ៤ ។ សេនាបតីទាំងបួនជាគម្រប់ ៥ នឹងសេនាបតីមួយទៀតជាអធិបតីជាអ្នកសម្រេចកិច្ចរាជការផែនដីក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ពីក្នុងសម័យបុរាណ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ.; បា. ចតុត្ថម្ភ ) សសរ៤; ដែលមានសសរ ៤ ។ សេនាបតីទាំងបួនជាគម្រប់ ៥ នឹងសេនាបតីមួយទៀតជាអធិបតីជាអ្នកសម្រេចកិច្ចរាជការផែនដីក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ពីក្នុងសម័យបុរាណ ។

ចតុលោកបាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចតុរ៑ + លោកបាល ចតុល្លោកបាល; ចតុ + លោកបាល > ចតុល្លោកបាល) ស្ដេច​ទេវតា ៤ អង្គ ជា ធំ​ក្នុង​ចាតុម្មហារាជិកា​សួគ៌ ជា​អ្នក​រក្សា​លោក គឺ​ព្រះ​បាទ ធតរដ្ឋ រក្សា​ទិស​ខាង​កើត ព្រះ​បាទ វិរុឡ្ហកៈ រក្សា​ទិស​ខាង​ត្បូង ព្រះ​បាទ វិរូបក្ខៈ រក្សា​ទិស​ខាង​លិច ព្រះ​បាទ កុវេរៈ (វេស្សវណ) រក្សា​ទិស​ខាង​ជើង ។ សរសេរ​តាម សំ. បា. ក៏​បាន ប៉ុន្តែ​ផ្ទុយ​ពី​ទម្លាប់​ប្រើ​រៀង​មក ។

ចតុរ័ង្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចតុរំស) ដែល​មាន​ជ្រុង ៤; បួន​ជ្រុង ក្រឡា ៤ ជ្រុង​ស្មើ​ភាគ (ម. ព. ចត្វ័ង្ស ចតុរស្ស ទៀត​ផង) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចតុរំស) ដែល​មាន​ជ្រុង ៤; បួន​ជ្រុង ក្រឡា ៤ ជ្រុង​ស្មើ​ភាគ (ម. ព. ចត្វ័ង្ស ចតុរស្ស ទៀត​ផង) ។

ចតុរារិយសច្ច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សេចក្ដី​ពិត សម្រាប់​លោក​ជា​អរិយ​បុគ្គល ឃើញ​ជាក់​ច្បាស់​ដោយ​លោកុត្តរប្បញ្ញា​ឥត​មាន​ល្អៀង មាន ៤ យ៉ាង​គឺ ទុក្ខ​ សេចក្ដី​លំបាក​កាយ​មិន​សប្បាយ​ចិត្ត សមុទយ កំណើត​នៃ​ទុក្ខ និរោធ ទី​រលត់​ទុក្ខ មគ្គ ផ្លូវ​ធម៌​ជា​គន្លង​ឧបាយ​ឲ្យ​រលុត​ទុក្ខ ។

ចតុរាបាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) ភូមិ ភព ទី​សម្រាប់​សត្វ ដែល​មាន​បាប​បណ្ដាល​ឲ្យ​ឃើញ​ស្ដែង​ក្នុង​កាល​ជិត​ស្លាប់ ទៅ​ចាប់​កំណើត​នៅ​រង​ទុក្ខ មាន ៤ យ៉ាង​គឺ នរក ប្រេត អសុរកាយ តិរច្ឆាន (ម. ព. ទាំង​នោះ និង អបាយ អបាយ​ភូមិ ផង) ។

ចតុរស្សព្នាយស្រប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបគំនូរ ឬវត្ថុដែលមានជ្រុងទាំងបួនស្របគ្នាតែបញ្ឆៀង ។

ចតុរស្សព្នាយស្មើ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូប ឬវត្ថុរាងជមនៅជ្រុងប្រទល់គ្នា។

ចតុរស្សព្នាយកែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រូបគំនូរ ឬវត្ថុមានរាងដូចត្រដោក។

ចតុរស្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា.) ដែល​មាន​ជ្រុង ៤ (ម. ព. ចត្វ័ង្ស ចតុរ័ង្ស ផង) ។

ចតុរមុខ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចតុម៌ុខ; ចតុម្មុខ ឬ ចាតុម្មុខ) មើល​ក្នុង​ពាក្យ ចតុម្មុខ ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចតុម៌ុខ; ចតុម្មុខ ឬ ចាតុម្មុខ) មើល​ក្នុង​ពាក្យ ចតុម្មុខ ។

ចតុរង្គិនី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) ដែល​មាន​អង្គ ៤ (ម. ព. ចតុរង្គ); ហៅ​ថា ចតុរង្គិនីសេនា “សេនា​មាន​អង្គ ៤” ដូចេះ​ក៏​បាន ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ.) (បា.) ដែល​មាន​អង្គ ៤ (ម. ព. ចតុរង្គ); ហៅ​ថា ចតុរង្គិនីសេនា “សេនា​មាន​អង្គ ៤” ដូចេះ​ក៏​បាន ។

ចតុរង្គាធិបតី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) (សំ.) (ចតុរង្គាធិបតិ) ដែល​ជា​អធិបតី ជា​ធំ​ចម្បង​លើស​លែង​កង​ទ័ព​ទាំង ៤ ពួក (មេ​ទ័ព​ធំ) ។ (ម. ព. ចតុរង្គ ផង) ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា.) (សំ.) (ចតុរង្គាធិបតិ) ដែល​ជា​អធិបតី ជា​ធំ​ចម្បង​លើស​លែង​កង​ទ័ព​ទាំង ៤ ពួក (មេ​ទ័ព​ធំ) ។ (ម. ព. ចតុរង្គ ផង) ។

ចតុរង្គសន្និបាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ​ប្រជុំ ឬ ការ​ជួប​ជុំ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ ៤ របស់​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​គ្រប់​ព្រះ​អង្គ ដើម្បី​ទ្រង់​សំដែង​នូវ​ឱវាទប្បាតិមោក្ខ (មើល​ក្នុង​ពាក្យ មាឃបូជា ផង) ។ ចាតុ–

ចតុរង្គ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) ដែល​មាន​អង្គ ៤; កងទ័ព​មាន​អង្គ ៤ គឺ កង​ទ័ព​ដំរី កង​ទ័ព​សេះ កង​ទ័ព​រថ ឬ​រទេះ កង​ទ័ព​ថ្មើរ​ជើង ។
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ.) (បា.) ដែល​មាន​អង្គ ៤; កងទ័ព​មាន​អង្គ ៤ គឺ កង​ទ័ព​ដំរី កង​ទ័ព​សេះ កង​ទ័ព​រថ ឬ​រទេះ កង​ទ័ព​ថ្មើរ​ជើង ។

ចតុម្មុខ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សំ. ) (ចតុម៌ុខ) មុខ ៤; ដែល​មាន​មុខ ៤ ។ ឈ្មោះ​ទន្លេ​ប្រសព្វ​មុខ ៤ ដូច​យ៉ាង​ទន្លេ ៤ មុខ​នៅ​ក្រុង​ភ្នំពេញ។
ឧទាហរណ៍៖ ទន្លេ​ចតុម្មុខ ។

              ឈ្មោះ​ព្រះ​បរម​រាជវាំង​នៅ​ក្រុង​ភ្នំពេញ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ។

ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​បរម​រាជវាំង​ចតុម្មុខ ឬព្រះ​បរម​រាជវាំង​ចតុម៌ុខ (តាម​ទម្លាប់​ដែល​សរសេរ​រៀង​មក​ថា ចតុរមុខ ក៏​មាន ជា ចតុមុខ ក៏​មាន) ។ ក្រុង​ភ្នំពេញ ដោយ​មាន​ទន្លេ​ប្រសព្វ​មុខ​៤ នៅ​ចំ​ពី​ខាង​មុខ​ហៅ​ថា ក្រុង​ចតុម្មុខ ឬក្រុង​ចតុម៌ុខ ឬ​ក៏ ចតុម្មុខ​នគរ ចតុម៌ុខ​នគរ ពុំនោះ​ជា នគរ​ចតុមុខ នគរ​ចតុម៌ុខ ដូច្នេះ​ក៏​មាន ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. សំ. ) (ចតុម៌ុខ) មុខ ៤; ដែល​មាន​មុខ ៤ ។ ឈ្មោះ​ទន្លេ​ប្រសព្វ​មុខ ៤ ដូច​យ៉ាង​ទន្លេ ៤ មុខ​នៅ​ក្រុង​ភ្នំពេញ។
ឧទាហរណ៍៖ ទន្លេ​ចតុម្មុខ ។

                 ឈ្មោះ​ព្រះ​បរម​រាជវាំង​នៅ​ក្រុង​ភ្នំពេញ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​បរម​រាជវាំង​ចតុម្មុខ ឬព្រះ​បរម​រាជវាំង​ចតុម៌ុខ (តាម​ទម្លាប់​ដែល​សរសេរ​រៀង​មក​ថា ចតុរមុខ ក៏​មាន ជា ចតុមុខ ក៏​មាន) ។ ក្រុង​ភ្នំពេញ ដោយ​មាន​ទន្លេ​ប្រសព្វ​មុខ​៤ នៅ​ចំ​ពី​ខាង​មុខ​ហៅ​ថា ក្រុង​ចតុម្មុខ ឬក្រុង​ចតុម៌ុខ ឬ​ក៏ ចតុម្មុខ​នគរ ចតុម៌ុខ​នគរ ពុំនោះ​ជា នគរ​ចតុមុខ នគរ​ចតុម៌ុខ ដូច្នេះ​ក៏​មាន ។

ចតុព្ភូត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ចតុភ៌ូត) ធាតុ ៤ គឺ ដី, ទឹក, ភ្លើង, ខ្យល់; ហៅថា មហាភូតរូប ក៏បាន (ម. ព. នោះផង) ។

ចតុព្ភាគី

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា.; សំ. ចតុភ៌ាគិន៑) ដែលមានភាគ ៤ , មាន ៤ ចំណែក ។

ចតុព្ភាគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ចតុភ៌ាគ) ភាគ៤ , ចំណែក ៤ ។

ចតុប្បារិសុទ្ធិសីល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សីល​គឺ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធិ ៤ យ៉ាង (សម្រាប់​ភិក្ខុ​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា) គឺ ១ បាតិមោក្ខសំវរៈ សង្រួម​តាម​សិក្ខាបទ​ក្នុង​បាតិមោក្ខ គឺ​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ល្មើស​កន្លង​ពុទ្ធប្បញ្ញត្តិ ប្រព្រឹត្ត​ត្រឹម​ត្រង់​តាម​ពុទ្ធានុញ្ញាត; ២ ឥន្ទ្រិយសំវរៈ សង្រួម​ឥន្រ្ទិយ​ទាំង ៦ គឺ​ភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្ដាត កាយ ចិត្ត; ៣ អាជីវបារិសុទ្ធិ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​តាម​គន្លង​នៃ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធិ មាន​វៀរចាក​ការ​ប្រចុបប្រចែង​គ្រហស្ថ​ជាដើម; ៤ បច្ចយសន្និស្សិត ពិចារណា​សិន​ហើយ​ទើប​បរិភោគ​បច្ច័យ ៤ គឺ ចីវរ បិណ្ឌបាត សេនាសនៈ គិលាន​ភេសជ្ជៈ (ម. ព. ចតុប្បច្ច័យ ផង) ។

ចតុប្បាទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ដែលមានជើង ៤; សត្វជើង ៤
ឧទាហរណ៍៖ ពួកសត្វចតុប្បាទ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (បា.) ដែលមានជើង ៤; សត្វជើង ៤
ឧទាហរណ៍៖ ពួក​សត្វ​ចតុប្បាទ ។

ចតុប្បច្ច័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) (សំ.) (ចតុរ៑ + ប្រត្យយ) គ្រឿង​សម្រាប់​អាស្រ័យ ៤ យ៉ាង គឺ ចីវរ គ្រឿង​ស្លៀក​ដណ្ដប់ បិណ្ឌបាត អាហារ សេនាសនៈ លំនៅ គិលានភេសជ្ជៈ ថ្នាំ​រំងាប់​ជំងឺ រំងាប់​រោគ (ពាក្យ​សម្រាប់​ប្រើ​ក្នុង​វិន័យ​ខាង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា) ។

ចតុទ្វីប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. ចតុរ + ទ្វីប; បា. ចតុ + ទីប) មហាទ្វីប ៤ គឺ បុព្វវិទេហទ្វីប, ជម្ពូទ្វីប, អបរគោយានទ្វីប, ឧត្តរកុរុទ្វីប (តាមលទ្ធិពុទ្ធនិយម) ។

ចតុទ្ទិស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ចតុរ្ទិស) ទិសបួន ។

ចតុត្ថីសមាមាត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជើងហារទី៤ ក្នុងលេខភាគបែង។

ចតុត្ថភាគមណ្ឌល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាគមួយក្នុងបួននៃខ្សែមណ្ឌល​ ។

ចតុក្កោណ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) សណ្ឋាន​ទ្រង់​ទ្រាយ​ដែល​មាន​ជ្រុង ៤ មុំ ៤ ធរណីមាត្រ​ដែល​មាន​បណ្ដោយ ២ ទទឹង ២ ។

ចតុក្កុលវគ្គ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.; សំ. ចតុះកុលវគ៌ ឬ ចតុឞ្កុលវគ៌) ពួកត្រកូលទាំង៤ (វណ្ណៈទាំង ៤ ពួក) គឺ ក្សត្រិយៈ, ព្រាហ្មណៈ, វៃស្យៈ , សូទ្រៈ (ម. ព. កុលវគ្គ និង វណ្ណ ឬ វណ្ណៈ ន. ផង) ។

ចតុ

?ថ្នាក់ពាក្យជា បកតិសំខ្យា
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចតុរ៑) បួន (៤); បើ​រួម​ចូល​នឹង​នាមនាម​ជា​បទ​សមាស ត្រូវ​តម្រួត​តួ​អក្សរ​បន្ទាប់​ជា ២ តួ តាម​ទំនង​ដែល​គួរ​តម្រួត​បាន។
ឧទាហរណ៍៖ ចតុទ្ទិស ចតុប្បាទ ចតុម្មុខ (ម. ព. ទាំង​នោះ​ផង) ។

ចត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បញ្ឈប់​នាវា​ផ្សេង​ៗ នៅ​ផែ ក្បួន​ជាដើម ដោយ​ចង​ពួរ ឬបោះ​យុថ្កា។
ឧទាហរណ៍៖ ចត​ទូក ចត​កប៉ាល់ ។

                ដាក់ថ្នាំបំពោករុំដោយសំពត់ត្រង់ដៃឬជើងដែលបាក់ឬគ្រេច ។
ឧទាហរណ៍៖ ចតរបួស (និយាយដោយស្រុក) ។

ចណ្ឌាលី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) ស្រី​ចណ្ឌាល ស្រី​ពូជ​ចណ្ឌាល ។

ចណ្ឌាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) មនុស្ស​ពូជ​សូទ្រៈ ពួក​មួយ គឺ​ពួក​មនុស្ស​ត្រកូល​ទាប​ដែល​មាន​ពូជ​ដើម កើត​អំពី​បិតា​ពូជ​សូទ្រៈ មាតា​ពូជ​ព្រាហ្មណ៍ (ក្នុង​សម័យ​បុរាណ​ពី​ព្រេង​នាយ) ។ ក្នុង​សម័យ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ សំដៅ​ចំពោះ​មនុស្ស​ដែល​ដុនដាប​ថោកទាប ហើយ​កាច​ព្រហើន​មិន​ក្រែង​ច្បាប់ ជា​មនុស្ស​ឥត​អៀន​ខ្មាស ដើរ​សាត់​អណ្ដែត​ទៅ​ជ្រក​អាស្រ័យ​នៅ​ដោយ​សារ​អ្ន​ក​ដទៃ ចេញ​ពី​ផ្ទះ​នេះ​ទៅ​នៅ​ផ្ទះ​នោះ ចេញ​ពី​ផ្ទះ​នោះ​ទៅ​នៅ​ផ្ទះ​ឯណោះ ជា​អ្នក​អែប​អប​គ្រាន់​តែ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​កាច​ច្រឡោង​ខាម​ជានិច្ច ប៉ុន្តែ​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ធ្វើ​ចោរ​កម្ម​ទេ ។

                មនុស្សមួយពួក កើតពីបិតាពូជព្រាហ្ម មាតាពូជសូទ្រៈ ដែលគេទុកថា វណ្ណៈទាបថោក (ក្នុង​បុរាណសម័យ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ស្រែក​ចណ្ឌាលគឺ​ស្រែក​ជេរ ឬស្រែក​យំ​ខ្លាំង​ពេញ​សំឡេង​ឥត​ក្រែង​ឥត​ខ្មាស​អ្នក​ណា ។

ចណ្ឌភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពកាចសាហាវ យង់ឃ្នង អំពើយង់ឃ្នង។

ចណ្ឌ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កំណាច សេចក្ដី​ក្រោធ កំហឹង … ។ ទឹក​ច័ណ្ឌ (រ. ស.) សុរា (ពាក្យ​ហៅ​ដោយ​សន្មត​បញ្ចៀស​ឈ្មោះ​ស្រា) ។ ច័ណ្ធ
?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (សំ. បា.ចណ្ឌ ) កាច; ក្ដៅ; ហឹរ . . . ។

ចច្រែត

?ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ច្រែតៗ ) ។

ចច្រេសចច្រាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ស្ទុះស្ទា​ទៅ​មក រត់​ច្រាស​ចុះ​ច្រាស​ឡើង ឆ្លេឆ្លា។
ឧទាហរណ៍៖ មេ​មាន់​រត់​ចច្រេសចច្រាស ។

ចចេស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទទូច​ធ្វើ​បំពាន​លើ​បម្រាម។
ឧទាហរណ៍៖ ហាម​មិន​ឲ្យ​ធ្វើ វា​ចចេស​ធ្វើ​ទាល់​តែ​បាន ?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រឹងរូស, ម្នះ, មុខរឹង ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សចចេស, ចិត្តចចេស ។

ចចើង

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សំដែង​អាការ​នរនាទ រនះរនាត ចើង​ម៉ើង​ដោយ​ថ្កើង​ចិត្ត ។
ឧទាហរណ៍៖ ចង់​បុណ្យ​បាន​បាប ចចើង​ចង់​លាភ រែង​បាត់​ធន​ទៅ មានះ​បាត់​មិត្រ ឥត​អ្នក​ជា​ផៅ ខេរខឹង​ឃោរឃៅ រមែង​បាត់​អង្គ ។ (សាស្រ្តា​ច្បាប់​រាជនេតិ​ជា​ព្រះ​និពន្ធ​នៃ​ព្រះ​រាជ​សម្ភារ) ។

ចចូត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ស្មៅ​មួយ​ប្រភេទ​ពួក​កក់ សម្រាប់​ត្បាញ​កន្ទេល ឬ​ការុង​ជា​ដើម; កន្ទេល ឬការុង​ដែល​ត្បាញ​ដោយ​ស្មៅ​នោះ ក៏​ហៅ​ថា។
ឧទាហរណ៍៖ កន្ទេល​ចចូត ការុង​ចចូត ដែរ ។

ចចឹក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ចឹក​ប្របេះ​រឿយ​ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រី​ចង្វា​ចចឹក ត្រី​ចចឹក​នុយ ។

ចចាក់ចចុច

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា និយាយចុចនាយ ចុចអាយរឿយៗ ដើម្បីឲ្យគេយល់ស្របតាម ។
ឧទាហរណ៍៖ ចាំ​ទៅ​និយាយ​ចចាក់ចចុច​លមើល ក្រែង​លោ​កើត​ការ ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា និយាយចុចនាយ ចុចអាយរឿយៗ ដើម្បីឲ្យគេយល់ស្របតាម ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយចុចនាយ ចុចអាយរឿយៗ ដើម្បីឲ្យគេយល់ស្របតាម ។

ចចាកអារ៉ាក

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា សំដែង​អាការ​រាក់ទាក់​គួរ​សម​ដោយ​វាចា បញ្ចេញ​សំដី​រួស រាយ​ទៅ​កាន់​ភ្ញៀវ ។

ចចក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វ​មួយ​ប្រភេទ សន្ដាន​តុកកែ​តែ​តូច​ជាង យំ​ឮ​សូរ​ចក់​ៗ ។ ជីងចក់ ។

ចចក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សត្វ​ជើង ៤ សន្ដាន​ឆ្កែ​ព្រៃ ។

ចង​សំរោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ពិធី​មួយ​ប្រភេទ ជា​ឧបកិច្ច​ឲ្យ​ស្រី​មាន​គ័ភ៌​តាំង​នៅ​ល្អ គឺ​ឲ្យ​ប្រកប​ដោយ​សួស្ដី​សិរី​សុខ (ទំនៀម​ក្សត្រិយ៍) ពិធី​ចង​សំរោង ។

ចង្អោរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា រើ​ខ្យល់​ដោយ​ទឹក​មាត់ (កើត​អំពី​រមូល​ក្នុង​ក្រពះ)។
ឧទាហរណ៍៖ លេប​ចូល​ទៅ​ចេះ​តែ​ចង្អោរ​មក​វិញ ។

ចង្អេរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​ត្បាញ​ដោយ​បន្ទោះ​ឫស្សី សម្រាប់​អុំ​ស្រូវ អុំ​អង្ករ​ជា​ដើម; ឬសម្រាប់​ហាល​អ្វី​ៗ; ចង្អេរ​មាន​បី​យ៉ាង​គឺ ចង្អេរ​អុំ​ សម្រាប់​ប្រើ​អុំ; ចង្អេរ​គ្រាង សម្រាប់​ប្រើ​ហាល​អ្វី​ៗ; ចង្អេរ​កឡោបិ៍ គឺ​ចង្អេរ​ជំទើរ​តូច​ស្ទើរ​ជាង​ច្រែង​រាក់​ជាង​ចង្អេរ​អុំ​សម្រាប់​ហាល ឬ​សំដិល​អ្វី​ៗ។
ឧទាហរណ៍៖ អំបុក​មួយ​ចង្អេរ​កឡោបិ៍ ។ (ម. ព. កឡោបិ៍ ទៀត​ផង) ។

ចង្អៀត

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទីទៃ​ពី​ទូលាយ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្ទះ​ចង្អៀត ចង្អៀត​ចិត្ត ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ទីទៃ​ពី​ទូលាយ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្ទះ​ចង្អៀត ចង្អៀត​ចិត្ត ។

ចង្អើរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រាន​សម្រាប់​ឆ្អើរ​ត្រី ឆ្អើរ​សាច់ ឆ្អើរ​នំ ឆ្អើរ​ម្ទេស ជា​ដើម ។

ចង្អួរត្មាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ឈើ​មួយ​ប្រភេទ មាន​សាច់​រឹង​ប្រើ​ធ្វើ​សសរ​ផ្ទះ​ជាប់​ណាស់ ប៉ុន្ដែ​ពិបាក​អារ ពិបាក​ឈូស​ណាស់ ។

ចង្អួរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គន្លង​នង្គ័ល​ក្នុង​នាទី​ថ្នាល​សំណាប​ដែល​គេ​បែង​ជា​ជ្រលង។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរ​តាម​ចង្អួរ ។

                ភាគ​ដី​ក្នុង​ចន្លោះ​ៗ​នោះ​ក៏​ហៅ ចង្អួរ ដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ សំណាប​ប្រាំ​ចង្អួរ ។

ចង្អូរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ចង្ហូរ) ។

ចង្អុលម្រាមដៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះតជ្ជនាបាទ។

ចង្អុលដៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អវយវៈ​ត្រង់​ម្រាម​បន្ទាប់​មេ​ដៃ សម្រាប់​ចង្អុល ។

ចង្អុលខ្មោច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ម្រាម​នៅ​ត្រង់​ចន្លោះ​ចង្អុល​ដៃ​និង​នាង​ដៃ ។ ស្រុក​ខ្លះ​ហៅ ម្រាម​ទោល ។

ចង្អុល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា តម្រង់ សំដៅ​ចំ​អ្វី​នីមួយ​ៗ ដោយ​ចង្អុល​ដៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្អុល​បង្ហាញ ចង្អុល​មុខ ។

                 ពន្យល់​ឲ្យ​ឃើញ​ច្បាស់​ដូច​គេ​ចង្អុល​បង្ហាញ។
ឧទាហរណ៍៖ សេចក្ដី​នេះ​ចង្អុល​ឲ្យ​ឃើញ​ថា​ខុស ។

ចង្អល់

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង​ពាក្យ​ចង្អៀត។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្អៀត​ចង្អល់ គឺ​ចង្អៀត​ពេក​ទាំង​ទី​នៅ ទាំង​ផ្លូវ​ចិត្ត ។

ចង្ហូរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជ្រលង​ទឹក​តូច។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្ហូរ​ទឹក ឬចង្អូរ​ទឹក ។ ចង្អូរ

ចង្ហាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​ធ្វើ​ដោយ​ឈើ ឬឫស្សី​មាន​តម្ពក់​សម្រាប់​ឆាយ​ចំបើង ឆាយ​ស្មៅ ។

ចង្ហាន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អាហារ​សម្រាប់​បព្វជិត​ក្នុង​ពុទ្ធ​សាសនា (ស. ស.) ។
ឧទាហរណ៍៖ រៀប​ចង្ហាន់​លោក ប្រគេន​ចង្ហាន់​លោក លោក​ឆាន់​ចង្ហាន់ ។

                   .) អាហារសម្រាប់បព្វជិតក្នុងពុទ្ធសាសនា (ស. ស.) : រៀបចង្ហាន់លោក, ប្រគេនចង្ហាន់លោក, លោកឆាន់ចង្ហាន់ ។ ចង្ហាន់ជារបស់ដែលគេតែងផ្ចិតផ្ចង់ទុក សម្រាប់ប្រគេនជូនអ្នកមានសីលទាំងឡាយ មានព្រះសង្ឃ ជាដើម ។ តាមទម្លាប់មក ពុទ្ធបរិស័ទភាគច្រើនដែលមិនបានសិក្សារៀនសូត្រជ្រៅជ្រះតែងយល់ថា ត្រូវតែជាវត្ថុល្អៗ ពិសេសៗ ទើបអាចយកទៅប្រគេនលោក ឬថ្វាយព្រះពុទ្ធបដិមាបាន ។ តែតាមពិតទៅ ក្នុងវិន័យព្រះពុទ្ធសាសនា គ្មានខត្រង់ណាដែលត្រូវបង្គាប់ដូច្នេះឡើយ ។ បានន័យថា យើងធ្វើអ្វីៗ ទៅតាមលទ្ធភាពដែលយើងមាន ដោយហោចទៅ សូម្បីតែជារបស់ដែលសល់ពីយើងបរិភោគហើយ ក៏អាចយកទៅប្រគេន ឬថ្វាយបានដែរ។ ដូចមានរឿងមួយ នៅក្នុងគម្ពីរធម្មបទថា ក្នុងពេលមួយនោះ ព្រះពុទ្ធលោកយាងទៅបិណ្ឌបាត ក៏បានទៅដល់ផ្ទះរបស់ព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ ដែលកំពុងបរិភោគ ហើយគាត់ក៏ក្រាបទូលព្រះអង្គថា ចង្ហាន់ (អាហារ) ខ្ញុំព្រះអង្គបានបរិភោគរួចហើយ ព្រះពុទ្ធមានបន្ទូលទៅកាន់ព្រាហ្មណ៍នោះថា ជីវិតរបស់តថាគតនេះដូចជាប្រេតអ៊ីចឹង (គេឱ្យរបស់ដូចម្តេចក៏បានដែរ ឱ្យតែជារបស់ប្រកបដោយធម៌) បន្ទាប់មកទៀត ព្រាហ្មណ៍នោះ ក៏បានយកអាហារដែលខ្លួនបរិភោគហើយ ទៅប្រគេនចំពោះព្រះអង្គៗ ក៏បានទទួល។ ការដែលលើកយករឿងនេះមកជាឧទាហរណ៍ មិនមែនបានន័យថា ចង់ឱ្យពុទ្ធបរិស័ទប្រគេន ឬថ្វាយនូវរបស់ណាៗ ដែលសល់ពីខ្លួនបរិភោគឡើយ តែជាការចង់បង្ហាញថា យើងធ្វើអ្វីៗ ត្រូវប្រកបដោយបញ្ញាទើបល្អប្រសើរ ដូចជាព្រះពុទ្ធដីកាសម្តែងថា បញ្ញាជីវឹ ជីវិតមាហុ សេដ្ឋំ អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយហៅជីវិតដែលប្រកបដោយធម៌ ថាជាជីវិតប្រសើរ។ ជាពិសេស អាស្រ័យទៅលើចេតនារបស់យើង (ចេតនាហំ ភិក្ខវេ បុញ្ញំ វទាមិ, ចេតនាហំ ភិក្ខវេ បាបំ វទាមិ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគតពោលថា ចេតនាជាតួបុណ្យ-បាប) ។ (ម. ព. ចេតនា ផង)។

ចង្វែក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចន្លោះ​ដែល​ឆែក​ៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្វែក​ដៃ ចង្វែក​ជើង ជា​ដើម ។

ចង្វាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្វី​ៗ​ដែល​ឆ្វាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្វាយ​ផ្ដៅ ចង្វាយ​ខ្សែ ខ្សែ​មួយ​ចង្វាយជា​ដើម ។

                 នំ​បញ្ចុក​ដែល​ឆ្វាយ​ដាក់​ជា​ដុំ​ៗ ក៏​ហៅ​ថា ចង្វាយ ដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ នំ​បញ្ចុក​មួយ​ចង្វាយ ។

ចង្វាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថ្នាក់​បទ។
ឧទាហរណ៍៖ ល្ខោន​រាំ​មាន​ចង្វាក់ ចង្វាក់​ភ្លេង; បន្ទរ​តាម​ចង្វាក់។

ចង្វា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​ត្រី​ល្អិត​មាន​ស្រកា; ត្រី​ចង្វា​មាន​ច្រើន​ប្រភេទ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រី​ចង្វា​មូល ត្រី​ចង្វា​ភ្លៀង ជា​ដើម ។

ចង្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឧបទ្រព គឺសភាពដែលបង្អាប់ស្រីសួស្ដី, ដែលបណ្ដាលឲ្យមានទុក្ខ, មានកង្វល់, មានភយន្តរាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ មានតែបុណ្យកុសលដែលបុគ្គលកសាងសន្សំប៉ុណ្ណោះទេ ទើបអាចរំងាប់ អាចដេញកំចាត់ចង្រៃបាន ។

                    ចង្រៃចង្រក ចង្រៃរួបរឹតដោយអាការផ្សេងៗ ។ អាចង្រៃ! សំដីជេរដោយទ្រគោះមើលងាយ ។ ល ។

ចង្រុះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បាត់​បង់​ហិន​ហោច​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ រិច​រឹល​របេះរបោច។
ឧទាហរណ៍៖ ហិន​ហោច​ខ្លោច​ចង្រុះ ។

ចង្រិត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះ​សត្វ​ល្អិត​មាន​ស្លាប​ហើរ​បាន មាន ចង្រិត​ដូង ចង្រិត​ដែក ជាដើម ។ ព. ពុ. ថា សត្វ​លោក​ច្រើន​ងោក​ងប់​ជ្រុល​ជ្រប់​សន្លប់​ក្នុង​កាម ដូច​ចង្រិត​ហើរ​ត្រសុក​ចូល​ភ្លើង ។

ចង្រប់ក្សេត្រភូមិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់សម្រាប់ស្ទង់មើលដីដំណាំឱ្យដឹងជាល្អអាក្រក់ ។

ចង្រប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា នេសាទុបករណ៍​មួយ​ប្រភេទ ធ្វើ​ដោយ​ដែក​ចម្ពាម មាន​ដង សម្រាប់​ចាក់​ច្រប់​អន្ទង់ ច្រប់​ត្រី​ក្នុង​ភក់ ។

ចង្រក

?ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យ​សម្រាប់​និយាយ​ផ្សំ​ពី​ខាង​ចុង​ពាក្យ ចង្រៃ (ម. ព. ចង្រៃ) ។

ចង្គ្រាង

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែល​ធំសាង​ញ៉ាង​ឥត​សម។
ឧទាហរណ៍៖ មែក​ឈើ​ចង្គ្រាង​ ធំ​ចង្គ្រាង ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដេក​ផ្ងារ​បោះ​ដៃ បោះ​ជើង​ស្រទាង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដេក​ផ្ងារ​ចង្រ្គាង ដួល​បះ​ជើង​ចង្គ្រាង ។

ចង្គ្រក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែល​នៅ​ស្ងៀម​តែ​ក្នុង​ទី ១ ដូច​គេ​ចង​នឹង​ដើរ​ទៅ​ណា​មិន​បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ អង្គុយ​ចង្គ្រក់ ឈរ​ចង្គ្រក់ ។

ចង្ក្រាន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ម. ព. ជើង​ក្រាន ១ ន.) ។

ចង្ក្រមណ៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ចង្ក្រម ) ។

ចង្ក្រម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) (បា.) (ចង្រ្កម ចង្រ្កមា ចង្រ្កមណ; ចង្កម ចង្កមន) ដំណើរ​ដើរ​ទៅ​ដើរ​មក ដំណើរ​ទៅ​មក​ៗ គឺ​ដំណើរ​ទៅ​ហើយ​ដើរ​មក​វិញ​យឺត​ៗ ច្រើន​បក​ច្រើន​សា។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​មហា​ថេរ​ដើរ​ចង្រ្កម; ផ្លូវ​ចង្ក្រម ។

                ប្រើ​ជា កិ. ក៏​មាន។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះ​មហា​ថេរ​កំពុង​ចង្ក្រម ។ ចង្ក្រមណ៍

ចង្ក្រត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រនូត​បន្ទើត​ដែល​រើ​លើក​ចេញ​បាន​ដោយ​ងាយ។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្ក្រត់​ទូក ចង្រ្កត់​រទេះ ចង្រ្កត់​គ្រែ ។

ចង្ក្រង់ស្វាធំ, ចង្ក្រង់ស្លឹកប្រាំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សម៉្យាងកម្ពស់ ២-៤ ម ដុះក្នុងដីចំការគ្មានដំណាំក្នុងស្រែច្រូតហើយ ក្នុងវាលភក់ល្បាប់ រក្រោមដើមឈើ ព្រៃស្រោង លើដីទំនាប ឬទួល ដែលមានឧព្វេធមិនលើសពី ៣០០ ម។ រុក្ខជាតិមនេះមានក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន ប្រទេសភិលីពីន និងប្រទេស Nouvelle-Guinée ។ ផ្កាអាចធ្វើអន្លក់របោយបាន។ ផ្លែរាងបំពង់សំប៉ែត ប្រវែង ៥-៦ ស.ម ទទឹង ១-២ស.ម សម្រាប់ធ្វើថ្នាំព្យាបាលស្នាមក្អែប ឬពស់ចឹក។

ចង្ក្រង់ស្វាតូច

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្មៅរឹងមួយប្រភេទ កម្ពស់ ៥០-៧០ ស.ម ដុះតាមមាត់ផ្លូវ ពេលខ្លះដុះក្រោមដើមឈើក្នុងព្រៃស្រោងនៃអាស៊ីក្តៅ។ ផ្កាអាចបរិភោគធ្វើបន្លែបាន។

ចង្ក្រង់ស្វា, សណ្តែកគួយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្មៅប្រចាំឆ្នាំមួយប្រភេទ ដុះត្រង់ឡើងលើ កម្ពស់ ១-២ ម ក្នុងដីវាល ឬតាមមាត់ផ្លូវនៃទ្វីបអាស៊ីក្តៅ។ ផ្កាពណ៌លឿងជាចង្កោម អាចបរិភោគជាបន្លែ ឬរបោយបាន។ ផ្លែខ្ចីៗពួកគួយ គេតែងបរិភោគដូចសណ្តែកធម្មតា ឬអាចបរិភោគជំនួសស្លាបាន។ គ្រាប់លីង ហើយអាចកិន ហើយឆុងផឹកកជំនួសកាហ្វេបាន។

ចង្ក្រង់ស្វា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិមួយប្រភេទដើមតូចៗ ផ្លែមូលទ្រវែងច្រើនដុះនៅទីដីវាលចម្ការ ។

ចង្ក្រង់ត្មាត, ចងខ្នងប្រម៉ាត់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្មៅប្រចាំឆ្នាំ ភាពរឹងបន្តិច កម្ពស់ ០,៥-១ ម មានកូនស្លឹកតែមួយ ផ្កាពណ៌ខៀវ ដុះលើដីវាល តាមមាត់ទឹក មាត់ផ្លូវដើរ លើដីទំនាប ឬលើភ្នំ ដែលមានកម្ពស់រហូតដល់ ១២០០ ម។ រុក្ខជាតិនេះមានដុះនៅគ្រប់ប្រទេសក្តៅលើសលកលោក។ គ្រូថ្នាំយកដើមនេះផ្សំជាមួយដើមដទៃទៀត ធ្វើឱសថព្យាបាលរោគថ្លើម ឈឺពោះ និងកម្ចាត់ជំងឺគ្រុន។

ចង្ក្រង់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់​ធ្វើ​ដោយ​ស្ពាន់ លង្ហិន មាន​គ្រាប់​អង្រួន​ឲ្យ​ឮ​សូរ​ សម្រាប់​ចង​ក​គោ ក្របី ជា​ដើម ។