Author: Buy Khmer Book

សតិម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បកតិសំខ្យា
មានន័យថា ( បា. ) ជាគម្រប់មួយរយឬទីមួយរយ។ សតិមទិន ឬ សតិមវារៈ ថ្ងៃគម្រប់មួយរយ ។
ឧទាហរណ៍៖ បុណ្យសតិមទិន បុណ្យគម្រប់មួយរយថ្ងៃ ( មើលក្នុងពាក្យ សត ផង )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតិបដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ​តាំង​សតិ; ឈ្មោះ​ធម៌​សម្រាប់​តាំង​ស្មារតី​នឹក, មាន ៤ យ៉ាង​គឺ ការ​តាំង​ស្មារតី​នឹក​ដល់​កាយ, ដល់​វេទនា, ដល់​ចិត្ត, ដល់​ធម៌ … ឲ្យ​ឃើញ​ច្បាស់​តាម​ពិត (ព. ពុ.) ។ (ម.ព. សតិ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតិជាគរិយៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរភ្ញាក់ស្មារតី ។ (ម.ព. សតិ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតិជាគរិយានុយោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < សតិ + ជាគរិយ “ការភ្ញាក់” + អនុយោគ “ការប្រកបរឿយៗ, ការប្រុងជាដរាប”) ការប្រុងប្រយ័ត្នឲ្យភ្ញាក់រឭកនឹកឃើញជានិច្ច ។ (ម.ព. សតិ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតិចេតសិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សតិដែលរាប់ជាចេតសិកមួយក្នុងពួកចេតសិក ៥២ ( ព. អ. ) ។ (ម.ព. សតិ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតិការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ការប្រុងប្រយ័ត្នស្មារតីមិនឱ្យឃ្លាតចេញពីអារម្មណ៍ ជាទីគាប់ចិត្ត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. ស្ម្ឫតិ ) ស្មារតី គឺសេចក្ដីនឹកឃើញ, ការរឭកបាន, ការរឭកឃើញមិនភ្លេច, ការចាំបាន, ការប្រុងប្រយ័ត្នមិនឲ្យភ្លេច; ដំណើរស្វាងរុងរឿងគំនិត
ឧទាហរណ៍៖ មានសតិ, ភ្លាត់សតិ, ដាស់សតិ ។

                    សតិចេតសិក សតិដែលរាប់ជាចេតសិកមួយក្នុងពួកចេតសិក ៥២ ( ព. អ. ) ។ សតិជាគរិយៈ (–គៈ–) ដំណើរភ្ញាក់ស្មារតី ។ សតិជាគរិយានុយោគ ( បា. < សតិ + ជាគរិយ “ការភ្ញាក់” + អនុយោគ “ការប្រកបរឿយៗ, ការប្រុងជាដរាប”) ការប្រុងប្រយ័ត្នឲ្យភ្ញាក់រឭកនឹកឃើញជានិច្ច ។ សតិបដ្ឋាន (–បុ័ត-ឋាន ) ការតាំងសតិ; ឈ្មោះធម៌សម្រាប់តាំងស្មារតីនឹក, មាន ៤ យ៉ាងគឺ ការតាំងស្មារតីនឹកដល់កាយ, ដល់វេទនា, ដល់ចិត្ត, ដល់ធម៌ . . . ឲ្យឃើញច្បាស់តាមពិត ( ព. ពុ. ) ។ សតិមន្ត (–ម៉ន់ ) មានស្មារតី, អ្នកមិនភ្លេចស្មារតី ( បើស្ត្រីជា សតិមន្តី ឬ សតិមតី ) ។ សតិវិន័យ ការណែនាំពន្យល់ឲ្យស្គាល់ខុសត្រូវតាមលក្ខណៈច្បាប់ ។ សតិវិប្បវាស (–វិប-ប៉ៈវ៉ាស ) ការភ្លាត់ឃ្លាតចាកស្មារតី ។ សតិសម្បជញ្ញៈ ( សៈតិ-ស័ម-ប៉ៈជ័ញ-ញៈ ) ស្មារតីនិងសេចក្ដីដឹងខ្លួន
ឧទាហរណ៍៖ មានសតិសម្បជញ្ញៈ ។

                     សតិសម្មោសា ( –ស័ម-ម៉ោ– ) សេចក្ដីវង្វេងស្មារតី ។ សតិអវិប្បវាស ឬ សត្យាវិប្បវាស (–វិប-ប៉ៈវ៉ាស ) ការមិនភ្លាត់ឃ្លាតចាកស្មារតី ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតាង្គ

មានន័យថា (ម. ក្នុង ព. សត ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតយញ្ញពិធី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពហុឃាត ពិធីបួងសួងសម័យជាន់ដើម ដែលគេរៀបធ្វើដោយសម្លាប់រាប់រយជាគ្រឿងបូជា ការសម្លាប់មនុស្សជាច្រើននាក់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតប្បមាណ ឬ –ប្រមាណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំនួន​មួយ​រយ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សតនាគនហុត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សត “រយ” នាគ “ដំរី” នហុត “”ម៉ឺន”” = ម៉ឺននៃដំរីមួយរយ គឺដំរីមួយលាន ) នគរលានជាង ( ក្រុងហ្លួងព្រះបាង ) ហៅ ក្រុងស្រីសតនាគនហុត ( ម. ព. លានជាងផង )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សត-

មានន័យថា ( ម. ក្នុង ព. សត )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បកតិសំខ្យា
មានន័យថា ( បា.; សំ. ឝត ) ចំនួនរយ រយ ( ១០០ ) គុ. ច្រើន( ជា អនេកត្ថសំខ្យា ) ។ សតទិន ឬ សតពារ, សតវារៈ មួយរយថ្ងៃ : បុណ្យសតទិន បុណ្យមួយរយថ្ងៃ គឺបុណ្យដែលគេធ្វើឧទ្ទិសផលចំពោះបុគ្គល ដែលទទួលមរណភាពទៅហើយ គ្រប់មួយរយថ្ងៃ ( ហៅ បុណ្យសតិមទិន ឬ បុណ្យសតិមពារឮ សតិមវារៈ “បុណ្យគម្រប់មួយរយថ្ងៃ” ក៏បាន ) ។ សតបត្ត, –បត្រ ឬ –ប័ត្រ ( –បាត់ ) ផ្កាដែលមានត្របកឬស្រទាប់ច្រើន; ជាឈ្មោះផ្កាឈូកមួយប្រភេទ មានត្របកច្រើនស្រទាប់, អ្នកស្រុកខ្លះហៅ ឈូកមួយរយស្រទាប់ ។ សតបទី ( –ប៉ៈ–)សត្វដែលមានជើងច្រើន ក្អែប ។ សតបទីជាតិ ( –ប៉ៈទីជាត) ជាតិសត្វមានជើងច្រើន សត្វពួកក្អែប ( ហៅ សតបទីសត្ត ឬ –សត្វ ក៏បាន )។ សតប្បមាណ ឬ –ប្រមាណ ( សៈត័ប-ប៉ៈ ឬ ប្រៈ-មាន ) ចំនួនមួយរយ។ សតមូលី វល្លិមានមើមច្រើន វល្លិសាមសិប។ សតរង្សី ឬ សតតេជះ អ្នកដែលមានរស្មីច្រើនឬមានតេជះច្រើន ( ព្រះអាទិត្យ )។ សតវត្ស ឬ សតវត្សរ៍ ( –វ័ត ) ឆ្នាំមួយរយ; កាលកំណត់មួយជុំរយឆ្នាំឬមួយខួបរយឆ្នាំ : គ្រិស្ដសករាជតាំងក្នុងខាងដើមសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃពុទ្ធសករាជ គឺតាំងឆ្នាំទី ១ ពីក្នុងកាលពុទ្ធសករាជ ៥៤៣ ( ក្រោយពុទ្ធសករាជ ៥៤២ ឆ្នាំ ); ម. ព. វត្ស និង វត្សរ៍ ផង។ សតាង្គ ( សៈតាង; បា. សតង្គ < សត + អង្ត; សំ. ឝតាង្គ < ឝត + អង្គ “ចំណែក” ) ចំណែកមួយរយ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បកតិសំខ្យា
មានន័យថា ( បា.; សំ. ឝត ) ចំនួនរយ រយ ( ១០០ ) គុ. ច្រើន( ជា អនេកត្ថសំខ្យា ) ។ សតទិន ឬ សតពារ, សតវារៈ មួយរយថ្ងៃ : បុណ្យសតទិន បុណ្យមួយរយថ្ងៃ គឺបុណ្យដែលគេធ្វើឧទ្ទិសផលចំពោះបុគ្គល ដែលទទួលមរណភាពទៅហើយ គ្រប់មួយរយថ្ងៃ ( ហៅ បុណ្យសតិមទិន ឬ បុណ្យសតិមពារឮ សតិមវារៈ “បុណ្យគម្រប់មួយរយថ្ងៃ” ក៏បាន ) ។ សតបត្ត, –បត្រ ឬ –ប័ត្រ ( –បាត់ ) ផ្កាដែលមានត្របកឬស្រទាប់ច្រើន; ជាឈ្មោះផ្កាឈូកមួយប្រភេទ មានត្របកច្រើនស្រទាប់, អ្នកស្រុកខ្លះហៅ ឈូកមួយរយស្រទាប់ ។ សតបទី ( –ប៉ៈ–)សត្វដែលមានជើងច្រើន ក្អែប ។ សតបទីជាតិ ( –ប៉ៈទីជាត) ជាតិសត្វមានជើងច្រើន សត្វពួកក្អែប ( ហៅ សតបទីសត្ត ឬ –សត្វ ក៏បាន )។ សតប្បមាណ ឬ –ប្រមាណ ( សៈត័ប-ប៉ៈ ឬ ប្រៈ-មាន ) ចំនួនមួយរយ។ សតមូលី វល្លិមានមើមច្រើន វល្លិសាមសិប។ សតរង្សី ឬ សតតេជះ អ្នកដែលមានរស្មីច្រើនឬមានតេជះច្រើន ( ព្រះអាទិត្យ )។ សតវត្ស ឬ សតវត្សរ៍ ( –វ័ត ) ឆ្នាំមួយរយ; កាលកំណត់មួយជុំរយឆ្នាំឬមួយខួបរយឆ្នាំ : គ្រិស្ដសករាជតាំងក្នុងខាងដើមសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃពុទ្ធសករាជ គឺតាំងឆ្នាំទី ១ ពីក្នុងកាលពុទ្ធសករាជ ៥៤៣ ( ក្រោយពុទ្ធសករាជ ៥៤២ ឆ្នាំ ); ម. ព. វត្ស និង វត្សរ៍ ផង។ សតាង្គ ( សៈតាង; បា. សតង្គ < សត + អង្ត; សំ. ឝតាង្គ < ឝត + អង្គ “ចំណែក” ) ចំណែកមួយរយ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ហសុខុម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ល្អិតសុខុម ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ដីសណ្ហសុខុម ។ ល ។ (ម.ព. សណ្ហ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ហវាទី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកមានសម្ដីសុភាព, អ្នកដែលនិយាយសម្ដីសុភាពជាប្រក្រតី ( បើស្ត្រីជា សណ្ហវាទិនី ) ។ (ម.ព. សណ្ហ បន្ថែម)

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ហវាចា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្ដីល្អិត គឺសម្ដីស្រទន់, ពីរោះ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ហ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា.; សំ. ឝ្លក្ស្ណ ) ល្អិត; សុភាព ។ សណ្ហវាចា សម្ដីសុភាព ។ សណ្ហវាទី អ្នកមានសម្ដីសុភាព, អ្នកដែលនិយាយសម្ដីសុភាពជាប្រក្រតី ( បើស្ត្រីជា សណ្ហវាទិនី ) ។ សណ្ហសុខុម ល្អិតសុខុម ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ដីសណ្ហសុខុម ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្តង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ក្បាលទងផ្លែឈើជំពូកខ្លះ ត្រង់ដែលតពីទងទៅជាប់នឹងសាច់ផ្លែ ដូចជាសណ្តង់​ផ្លែស្វាយ ផ្លែខ្នុរ ជាដើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឌាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សណ្ឌិស, សន្ទំឝ, សន្ទំឝក ) ចន្ទាស ។
ឧទាហរណ៍៖ កាន់សណ្ឌាសដកពុកចង្កា។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឌច្ឆាយព្រឹក្ស **

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. – + វ្ឫក្ស; បា. – + រុក្ខ ) ដើមឈើដែលមានម្លប់ត្រឈៃ
ឧទាហរណ៍៖ ជ្រកក្រោមសណ្ឌច្ឆាយព្រឹក្ស ។

                         **ពាក្យ “ព្រឹក្ស” ត្រូវបានកែតម្រូវពីពាក្យដើម “ព្រឹក្យ” ដោយហេតុថាមានតែពាក្យ “ព្រឹក្ស” អនុលោមតាមវចនានុក្រមខ្មែរ សម្ដេច ជួន ណាត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឋិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំស្ថិត ) ឋិតនៅស៊ប់, តាំងស៊ប់, ឈរ; ឈប់ ។ រ. ស. ទ្រង់សណ្ឋិត ឬ ទ្រង់ព្រះសណ្ឋិត ទ្រង់ឈរ ឬទ្រង់ឈប់ ។ សព្ទអារក្សថា “ចូលរូប, ជាន់រូប, គ្របរូប”
ឧទាហរណ៍៖ អស់លោក**មកសណ្ឋិត, គ្រូមកសណ្ឋិត ។

                     **ពាក្យ “លោក” ត្រូវបានកែសម្រួលពីពាក្យដើម “លោម” ទើបសមស្របតាមបរិបទនេះ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឋានសមីការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា កន្សោមគណិតវិទ្យាដែលកំណតសណ្ឋានរូបរបសសារធាតុ (ឧស័្មន វត្ថុរាវ ឬវត្ថុរឹង) ដោយធៀបមាឌទៅនឹងសំពាធ និងសីតុណ្ហភាពដាច់ខាត ចំពោះម៉ាសរូបធាតុណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ច្បាប់ឧស័្មនបរសុទ្ធ pV = nRT ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឋានផ្សេងៗនៃថាមពល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថាមពលដែលបង្កើតមកប្រភពផ្សេងៗ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំស្ថាន ) ទ្រង់, ទ្រង់ទ្រាយ, រូប, រូបរាង, រាងរៅ, ភាព, បែបភាព ។
ឧទាហរណ៍៖ មានសណ្ឋានសមរម្យ មានសណ្ឋានស្រដៀងគ្នា។

                      រាង ទ្រង់ទ្រាយ បែបភាព អាកប្បកិរិយា ស្ថានភាព ដំណើរ ឥរិយាបថ ភាពនៃមនុស្ស ឬព្រឹត្តិការណ៍ណាមួយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឋាគារស៊្វីត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា ចូលមើលពាក្យ ៖ សណ្ឋាគារ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឋាគាររីសត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា ចូលមើលពាក្យ ៖ សណ្ឋាគារ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ឋាគារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំស្ថាគារ ) ផ្ទះឬរោងសម្រាប់ទទួលភ្ញៀវ ផ្ទះរាជការសម្រាប់ទទួលភ្ញៀវ មកពីចម្ងាយ ឬមកពីនានាប្រទេស; សាលារៀនយុទ្ធសាស្រ្ត ។
ឧទាហរណ៍៖ សណ្ឋាគារសម្រាប់ក្រុង ( សរសេរជា សន្ថាគារ ក៏មាន; ហៅ សណ្ឋាគារដ្ឋាន ឬ សន្ថា– ក៏បាន ) ។

                    គេហស្ថានយ៉ាងសម្បើម ជាលំនៅរបស់ឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ ឬអ្នកមានទ្រព្យស្តុកស្តម គេហស្ថានធំមានច្រើនជាន់ប្រដាប់ដោយគ្រឿងតុតាំង សម្រាប់ទទួលអ្នកដំណើរឱ្យស្នាក់អាស្រ័យ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ពន្ធដារ
មានន័យថា មូលដ្ឋានផ្គត់ផ្គង់សេវាស្នាក់នៅមានលក្ខណៈជាបន្ទប់ គ្រែ និងមានផ្តល់នូវសម្បទា និងសេវាផ្សេងៗទៀតទៅតាមប្រភេទនៃមូលដ្ឋានសេវាស្នាក់នៅនីមួយៗ ដូចជា៖ ក-សណ្ឋាគារ (Hotel)៖ ជាអគារមានច្រើនជាន់ ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងទីប្រជុំជន ជាយក្រុង ឬតំបន់រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ និងអាចផ្គត់ផ្គង់នូវសេវាពេញលេញដល់ភ្ញៀវ ដូចជា៖ សេវាស្នាក់នៅ ភោជនីយដ្ឋាន សេវាបម្រើអាហារភ្ញៀវដល់បន្ទប់ សេវាបោកគក់ ហាងលក់ទំនិញ និងកន្លែងរៀបចំពិធីជប់លៀង សាលប្រជុំ និងចំណតរថយន្ដ។ ខ-សណ្ឋាគារអាផាតម៉ិន (Hotel Apartment)៖ ជាសណ្ឋាគារមានបន្ទប់ស្នាក់នៅ និងបន្ទប់ស្វ៊ីត (Suite) ដែលបំពាក់គ្រឿងសង្ហារិម សម្ភារៈបរិក្ខារ និងផ្គត់ផ្គង់នូវសេវាដូចសណ្ឋាគារដែរ។ បន្ទប់ស្វ៊ីតមានបំពាក់គ្រឿងសម្ភារៈផ្ទះបាយ និងមានបន្ទប់សម្រាប់ភ្ញៀវ។ ភ្ញៀវអាចស្នាក់នៅរយៈពេលខ្លីនិងវែង។ គ-សណ្ឋាគារស្វ៊ីត (Suite Hotel)៖ ជាសណ្ឋាគារដែលមានបន្ទប់ស្នាក់នៅទាំងអស់ សុទ្ធតែជាបន្ទប់ស្វ៊ីត។ ឃ-សណ្ឋាគាររីសត (Resort Hotel)៖ ជាសណ្ឋាគារ ដែលសង់ក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ ស្ថិតនៅឆ្ងាយពីទីប្រជុំជន មានកន្លែងសម្រាប់លំហែកាយសម្រាកយកខ្យល់អាកាស មានផ្តល់នូវម្ហូបអាហារ ឬភេសជ្ជៈ ចំពោះភ្ញៀវដែលមកស្នាក់នៅនិងកម្សាន្ត ដូចជា៖ វាយកូនគោល វាយតេននីស ស្ទូចត្រី ជិះសេះ។ល។ តម្លៃបន្ទប់អាចគិតរួមបញ្ចូលទាំងអាហារ។ ង-ម៉ូតែល (Motel)៖ ជាអគារមានមួយ ឬពីរជាន់ ស្ថិតនៅតំបន់ជាយក្រុង ឬតាមបណ្តោយផ្លូវសំខាន់ៗផ្តល់នូវសម្បទា និងសេវាមានកម្រិតសម្រាប់ភ្ញៀវដែលចូលមកស្នាក់នៅ។ មានភោជនីយដ្ឋានសាមញ្ញតូចមួយ (Snack Bar) សម្រាប់ទទួលភ្ញៀវ មានចំណតរថយន្តធំទូលាយ និងអាចមានផ្គត់ផ្គង់នូវសេវាសម្រាប់កំសាន្តមួយចំនួន។ ច-ឡូដ (Lodge)៖ ជាអគារមានពីរ ឬច្រើនជាន់ ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សម្រាកវិស្សមកាល។ ជាទូទៅមានបម្រើសេវាម្ហូបអាហារនិងភេសជ្ជៈ មានចំណតរថយន្ត ព្រមទាំងផ្គត់ផ្គង់សេវាមានកម្រិតដល់ភ្ញៀវដែលចូលមកស្នាក់នៅ។ ឆ-បឹងកាឡូ (Bungalow)៖ មានអគារជាភូមិគ្រឹះដាច់ៗពីគ្នា មានមួយជាន់ និងអាចមានច្រើនយូនីត (Unit) ក្នុងអគារតែមួយ។ យូនីតនីមួយៗ មានបន្ទប់ដេកមួយ ឬច្រើន មានបន្ទប់ទទួលភ្ញៀវដាច់ដោយឡែក មានផ្ទះបាយ មានចំណតរថយន្ត ព្រមទាំងផ្គត់ផ្គង់ សេវាមានកម្រិតដល់ភ្ញៀវដែលចូលមកស្នាក់នៅ។ ជ-ផ្ទះសំណាក់ ឬផ្ទះភ្ញៀវ (Guest House)៖ ជាអគារដែលមានមួយជាន់ ឬពីរជាន់ បំពាក់សម្ភារៈ និងផ្គត់ផ្គង់សេវាមានកម្រិត អាចទទួលភ្ញៀវបានគ្រប់ប្រភេទ។ ឈ-កន្លែងបោះជំរុំទេសចរណ៍ (Tourist Camping)៖ ជាកន្លែងដែលបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ មានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាស្នាក់នៅចំាបាច់មួយចំនួនដើម្បីបម្រើភ្ញៀវ។ ញ-ទីកន្លែងផ្តល់សេវាស្នាក់នៅដទៃទៀត ដែលមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែល ទោះជាឱ្យ ឬដាក់ឈ្មោះថាជាអ្វីក៏ដោយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យដេកលក់លង់ដោយអំណាចឫទ្ធិឬមន្តអាគម ឬក៏ដោយកម្លាំងថ្នាំ
ឧទាហរណ៍៖ ទេវតាសណ្ដំឲ្យដេកលក់ ( ច្រើនប្រើតែក្នុងរឿងព្រេង )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដោង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទាញអូសគ្រឿងចងបន្តោងឲ្យអណ្ដែត ឬឲ្យលឿនដោយតាមគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ កប៉ាល់សណ្ដោងទូក, រថសណ្ដោងរថ ។

                      ទៅទាំងសណ្ដោង ទៅទាំងហ្វូងឬទាំងគ្រួ ។ មួយសណ្ដោងផាល ( ព. ប្រ. ) មួយត្រក, មួយហ្វូង, មួយពួក, ដែលជាប់រសោងតាមគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ កូនមួយសណ្ដោងជាល ( ព. សា. ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកអង្គុយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិមួយប្រភេទ ដុះត្រង់ឡើងលលើ ឬវារឡើងទ្រឿងកម្ពស់ ឬប្រវែង ១-៤ ម ​គេនាំពីទ្វីពអាហ្រ្វិកមកដាំជាដំណាំគ្រប់ប្រទេសក្តៅសកលលោក ដើម្បីប្រើត្រួយ និងគ្រាប់ជាអាហារ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកអង្កត់មាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិកម្ពស់ ១-២ ម គេដាំជាដំណាំក្នុងទ្វីបអាស៊ី ដើម្បីប្រើស្លឹកខ្ចីៗ ផ្លែ និងគ្រាប់ធ្វើជាអាហារ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកហោឡាន់តាវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វល្លិម្យ៉ាង ប្រវែង ១-៦ ម ពេលខ្លះជាចុល្លព្រឹក្សដុះត្រង់ឡើងលើ មានក្នុងទីវាល ឬក្នុងព្រៃនៃប្រទេសក្តៅគ្រប់ស្រុក តែគេច្រើនដាំជាដាំណាំសម្រាប់ប្រើផ្លែជាអាហារដូចសណ្ដែកឯទៀតៗដែរ។ ស្លឹក និងដើមខ្ចីៗ អាចប្រើជាអាហារគោ ក្របីបាន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកសៀង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិ កំពស់ ០,៦០-១ ម មិនដែលដុះឯងៗទេ គឺជាដំណាំគេដាំគ្រប់ស្រុកក្នុងសកលលោក ដើម្បីយកគ្រាប់បរិភោគជាអាហារ។ គ្រាប់មានធាតុ Protéines ជាច្រើន ហេតុនេះគ្រាប់សណ្ដែកសៀង អាចជំនួសសាច់បាន។ តែគេមិនដែលបរិភោគគ្រាប់សុទ្ធសាធឡើយ ពីព្រោះពិបាកចម្អិនណាស់ គេតែងតែយកផលិតផល ពីគ្រាប់មកធ្វើអាហារ ដូចជា “ទឹកសណ្តែក, ទឹកស៊ីអីុវ, សៀងកំប៉ុង, តៅហ៊ូ” ។ល។ គ្រាប់សណ្តែកសៀង ក្លាយដោយមេដំបែ សម្រាប់ធ្វើ “ប៊ីចេង”។ ផ្នែកឧស្សាហកម្ម ធាតុ Caseine នៃសណ្តែកសៀង គេប្រើការធ្វើសរសៃសម្រាប់ត្បាយ ធ្វើសំពត់រោមចៀមក្លែងជាដើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកព្រៃសមុទ្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សមួយប្រភេទ កំពស់ ២-៤ ម មែកធាងពណ៌ប្រផេះ ដុះលើដីខ្សាច់មាត់សមុទ្រនៃប្រទេសកម្ពុជា វៀតណាម ឥណ្ឌា និងហ្វីលីពីន។ ពីជំនាន់ដើម គេប្រើគ្រាប់សម្រាប់លាយជាមួយអាភៀន ដើម្បីលក់ថោកៗឱ្យពួកអ្នកក្រជក់។ គ្រាប់នេះក៏អាចប្រើធ្វើថ្នាំព្យាបាលជំងឺអាសន្នរោគ និងរាកបាន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកបារាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិប្រចាំឆ្នាំមួយប្រភេទ គេនាំពីទ្វីបអឺរ៉ុបមកដាំក្នុងឥណ្ឌូចិន ជាពិសេសក្នុងប្រទេសលាវ និងវៀតណាម ដើម្បីយកផ្លែ ប្រើជាបន្លែដូចសណ្តែកធម្មតា បរិភោគក្នុងសម្ល ឬឆា ពេលខ្លះ គេបរិភោគឆៅជាអន្លក់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកបាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិកម្ពស់ ០,៥០-០,៨០ ម គេដាំជាដំណាំក្នុងទ្វីបអាស៊ី។ ផ្លែ និងស្លឹកខ្ចីៗបរិភោគជាអាហារ។ គ្រាប់គេបណ្តុះ ជាសណ្តែកបណ្តុះ ដែលគ្រប់ស្រុកសកលលោក ស្គាល់ដោយធ្លាប់បរិភោគឆៅ ឬក្នុងម្ហូបផ្សេងៗជាច្រើន។ ដើមសណ្តែកបាយអាចធ្វើជីស្រស់បានល្អណាស់។ ម្សៅនៃគ្រាប់គេប្រើ សម្រាប់ធ្វើម្សៅអាហារ និងតាំងហ៊ុន។ តាមក្បួនឱសថបុរាណ គ្រាប់សណ្ដែកបាយជាថ្នាំធ្វើឱ្យនោមច្រើន ឱ្យបាត់ដុំពោះ​ និងឈឺក្បាល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកទ្រៀស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដូចប្រពាយស្បែកដែរ គឺជាវល្លិតូចមួយប្រភេទនាំពីប្រទេសអាស៊ីខាងកើតចូលមកដាំ ឥឡូវដុះឯងៗនៅគ្រប់ប្រទេសក្តៅលើសកលលោកក្នុងព្រៃល្បោះ និងនៅទីវាល។ ផ្លែគេយកធ្វើម្ហូបអាហារបរិភោគ ដូចសណ្តែកដទៃទៀត។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកទ្រើង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វល្លិវារឡើងទ្រើងមួយប្រភេទ ផ្លែអាចមានប្រវែងរហូតដល់ ៩០ ស.ម ។ គេដាំជាដំណាំនៅគ្រប់ប្រទែសក្តៅក្នុងលោក។ ផ្លែខ្ចីៗអាចធ្វើអន្លក់ ផ្លែចាស់ គេច្រើនប្រើសម្រាប់ឆា ឬស្លធ្វើម្ហូបផ្សេងៗ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកដី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សណ្ដែកមួយប្រភេទ ដាំយកមើមប្រើការបានច្រើនយ៉ាង ជារបរសំខាន់មួយក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ។
ឧទាហរណ៍៖ សណ្ដែកដីលីង តំណាប់សណ្ដែកដី។

                    ស្មៅប្រចាំឆ្នាំ មានដើមកំណើតប្រទេសអាមេរិកក្តៅ គេដាំគ្រប់ស្រុកក្នុងសកលលោក ដើម្បីយកផ្លែបរិភោគ។ ខ្មែរយើងនិយមយកសណ្តែកដីខ្ចីទៅស្ងោរស៊ី។ គ្រប់ប្រទេស គេតែងស្គាល់សណ្តែកដីទាំងអស់ ពីព្រោះគ្រាប់លីងដាក់អំបិល មានដាក់លក់គ្រប់ផ្សារ។ ប្រេងសណ្តែកដី គេប្រើសម្រាប់ធ្វើម្ហូបអាហារ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកគ្រាប់ស-ខ្មៅ-ក្រហម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តិណជាតិម្យ៉ាងដុះត្រង់ឡើងលើ ឬវារលើទ្រើងផ្លែត្រង់ទៅលើ ប្រវែង ៧-១៣ ម គេដាំជាដំណាំក្នុងទ្វីបអាស៊ី និងអាហ្វ្រិក ដើម្បីប្រើគ្រាប់ជាអាហារ។ គ្រាប់មានពណ៌ច្រើនយ៉ាង ដើមខ្លះអោយគ្រាប់ពណ៌ស ខ្លះទៀតពណ៌ខ្មៅ ឬក្រហម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកខ្មោច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សតូចមួយប្រភេទ មានដើមកំណើតក្នុងប្រទេសអាមេរិកខាងត្បូង គេនាំមកដាំជាយូរណាស់មកហើយ ឥឡូវដើមសណ្តែកខ្មោចដុះឯងៗ តាមមាត់ផ្លូវ និងដីវាល។ ផ្កាលឿងជាចង្កោម គេអាចបរិភោគជារបោយបាន។ គេស្ងោរស្លឹក និងផ្លែយកទឹកផឹកជាថ្នាំលើកកម្លាំង។ គេស្ងោរគ្រាប់ដែលលីង ហើយយកទឹកផឹកសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់។ ឫសសម្រាប់ធ្វើថ្នាំបញ្ចុះ ឬថ្នាំគ្រុន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែកក្លិង្គ, សណ្តែកគ្រាប់ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លិព្រឹក្យកម្ពស់ ១-៣ ម គេដាំនៅគ្រប់ប្រទេសក្តៅក្នុងសកលលោក។ ក្រៅពីដំណាំគេឃើញរុក្ខជាតិនេះកុះក្នុងព្រៃស្រោង ព្រៃល្បោះ តាមមាត់ទឹក ឬលើដីទួល មានកម្ពស់រហូតដល់ ២០០០ម។ គេនិយមដាំសណ្ដែកក្លិង្គ ជុំវិញផ្ទះជារបង។ គេអាចបរិភោគដូចសណ្ដែកបាយ។ ស្លឹកខ្ចីអាចឱ្យគោ ក្របី ស៊ីបាន។​ អ្នកដែលមនាជំងឺរាកនោម តែងព្យាបាលដោយបរិភោគផ្លែឆៅរាល់ថ្ងៃឱ្យឆាប់ជា។ ស្លឹកស្ងួតកិនឱ្យម៉ដ្ឋដូចម្សៅ គឺផឹកជាឱសថមើលជំងឺគ្រាប់ប្រមេះ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដែក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណាំលតាជាតិដែលដាំយកផ្លែ យកគ្រាប់ ប្រើជាអាហារ ឬស្លជាប្រេងក៏បានខ្លះ,… ជារបរមានប្រយោជន៍សំខាន់មួយយ៉ាងដល់មនុស្សគ្រប់ប្រទេស; សណ្ដែកមានច្រើនប្រភេទគឺ សណ្ដែកកង់ សណ្ដែកទ្រើង សណ្ដែកបាយ សណ្ដែកព្នង សណ្ដែករាជមាស សណ្ដែកសៀង សណ្ដែកអង្គុយ។ល។ សណ្ដែកបណ្ដុះ លំពង់សណ្ដែកបាយ ដែលកើតពីគេត្រាំគ្រាប់បណ្ដុះក្នុងក្អម ឬកប់ក្នុងដីខ្សាច់ឲ្យដុះលូតវែងៗ ប្រើជាបន្លែ ជារបោយ ជាអន្លក់។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដូន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ទម្លាក់ចុងខ្សែឬពួរដែលចងវត្ថុធ្ងន់ឲ្យធ្លាក់ចុះស្រឹមទៅក្នុងទឹកចាប់ឬចងចុងខ្សែឬចុងពួរម្ខាងឲ្យនៅមិនឲ្យលិច ឬឲ្យលិចទាំងអស់ក៏មាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ចងដុំឥដ្ឋសណ្ដូនស្ទង់ជម្រៅទឹក; មនុស្សឥតមេត្តា ចងដុំថ្មសណ្ដូនឆ្កែពន្លិចទឹក ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដូក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា លាតលាត្រង់ស្ដូក ។
ឧទាហរណ៍៖ សណ្ដូកជើង។ ព. ផ្ទ. អង្កុញ បង្រួញ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះត្រីឥតស្រកាមួយប្រភេទ ខ្លួនវែង រាងសំប៉ែត រង្វះមាត់ធំ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រីសណ្ដាយ ។

                      ឈ្មោះត្រប់មួយប្រភេទផ្លែធំរាងមូលទ្រវែង ប្រើការជាបន្លែ, ជាអន្លក់

ឧទាហរណ៍៖ ត្រប់សណ្ដាយ ( អ្នកស្រុកខ្លះហៅត្រប់វែង ) ។ ព្នៅសណ្ដាយ ( ម. ព. សណ្ដាយ គុ. ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលយាររយាក ។
ឧទាហរណ៍៖ ដោះសណ្ដាយ ។

                   សណ្ដាយម្ខាង យារម្ខាងជាង ។ ព្នៅសណ្ដាយ ( ព. ប្រ. ) ផ្លែព្នៅធំទ្រវែង ស្រដៀងនឹងដោះសណ្ដាយ ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដាប់ធ្នាប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចារិត, ឫកចារិត, បែបបទ ។
ឧទាហរណ៍៖ មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ល្អ ។

                      របប, របៀបរបប ។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់; ទុកដាក់របស់មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ គឺទុកដាក់តាមរបៀប ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដាប់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( រ. ស. ) ស្ដាប់ ( ស្ដេចស្ដាប់ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ គឺទ្រង់ស្ដាប់។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទម្លាប់ដែលកើតមានដោយបានស្ដាប់ឮតៗមក; ទំនៀម; បែប បែបបទ
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើតាមសណ្ដាប់បុរាណពីព្រេងនាយ សណ្ដាប់មាតាបិតា; សណ្ដាប់ស្រុក សណ្ដាប់ប្រទេស។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដាប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ( សំ. បា. សន្តាប “ក្ដៅខ្លាំង; កម្ដៅខ្លាំង” ) ដែលខំប្រឹងពេញកម្លាំងឬពេញទំហឹងបែកញើសដាប ។
ឧទាហរណ៍៖ ខំដើរសណ្ដាប; រត់សណ្ដាប; ធ្វើការនឿយសណ្ដាប។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដាន់ព្រៃ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្ស កំពស់ ១៥-២០ ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់ និងព្រៃស្រោង នៃទ្វីបអាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៌ ពេលខ្លះ គេដាំជាលំអ។ ផ្លែបរិភោគបាន។ គេអាចយកសំបកជ្រលក់សំពត់ជាពណ៌ខ្មៅ។ ដើមមានជ័រហូរចេញក្រៅពេលត្រូវថ្ងៃ ឡើងពណ៌ក្រមៅ គេអាចប្រើសម្រាប់ធ្វើថ្នាំទឹកគូរគំនូរ។ ឈើអាចប្រើសង់រោងបណ្តោះអាសន្នបាន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ស. មះដ័ន អ. ថ. ម៉ៈដាន់ ) ឈើរនាមមួយប្រភេទ ស្លឹកនិងផ្លែមានរសជូរ សម្រាប់ប្រើធ្វើជាម្ជូរស្ល ឬផ្លែដែលចិតហាលឲ្យក្រៀមប្រើជាម្ជូរជ្រក់ក៏បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្លស្លឹកសណ្ដាន់, សម្លម្ជូរសណ្ដាន់, បង្កងស្ងោរជ្រក់ម្ជូរសណ្ដាន់ក្រៀម ។ មានពាក្យទំនៀមចាស់ថា ស្លត្រីប្រាកុំចោលម្ជូរសណ្ដាន់ ។

                      សណ្តាន់ជាព្រឹក្ស កំពស់ ១០-១៥ ម ដើមពណ៌ក្រមៅទៅខាងក្រៅ ដុះក្នុងព្រៃរនាម ឬព្រៃក្រាស់ល់ដីទំនាប ក្នុងប្រទេស កម្ពុជា និងវៀតណាម។ ពេលខ្លះ គេដាំដើមនេះ ក្នុងប្រទេសខ្មែរជាលំអ។ ផ្លែមានរស់ជូរ សម្រាប់ស្លម្ជូរ។ គេអាចកាត់ផ្លែជាចំណិតតូច។ ហើយហាលអោយស្ងួត ទុកធ្វើគ្រឿងទេស បានយូរ ច្រើនមានលក់ក្នុងផ្សារ។ សណ្តាន់ក្រៀម អាចប្រើបានដូចក្រូចឆ្មារដែរ។

                      រុក្ខជាតិ ដែលដុះនៅតាមមាត់ទឹក និងគេនិយមដាំនៅសម្រាប់ធ្វើជាម្ជូរ។ – ឈ្មោះខ្មែរ ឬក្នុងតំបន់ ៖ សណ្តាន់ – អំបូរ ៖ OXALIDACEAE – ឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត ៖ Garcinia cochinchinensis (Lour) Choisy – ឈ្មោះអង់គ្លេស ៖ មិនទាន់មានព័ត៌មាន – ឈ្មោះបារាំង ៖ មិនទាន់មានព័ត៌មាន – ប្រភពដើម ៖ កម្ពុជា និងវៀតណាម – លក្ខណៈរូបសាស្រ្ត ៖ ដើមមានកម្ពស់១០-១៥ម សម្បកខាងក្រៅពណ៌ខ្មៅ ខាងក្នុងពណ៌លឿង៧២,៧៣)។ មែករាងជ្រុងនៅពេលខ្ចី និងរាងមូលពេលចាស់(៧២)។ ស្លឹកទោលដុះទល ទងរាងពងក្រពើ ក្រាស់រៀវគល់ មានប្រវែង៨-១៥ស.ម និងទទឹង៣-៥ស.ម(៧២)។ ផ្កាចេញនៅ នឹងមែកតាមប្រគាប ផ្ការាយ ឬជាកញ្ចុំមាន១-៥ផ្កា ត្របកផ្កាក្រាស់រឹងពណ៌ទឹកក្រូចលាយស្វាយ(៧២)។ ផ្លែរាងមូលទ្រវែងដូចស៊ុត(៧២)។ – លក្ខណៈជីវសាស្ត្រ ៖ ស្លឹកមានរសជាតិជូរ ចត់ និងល្វីងតិចៗ រីឯផ្លែមានរសជាតិជូរ។ – លក្ខណៈអេកូឡូស៊ី ៖ ដុះក្នុងព្រៃរនាម ឬព្រៃក្រាស់លើដីទំនាប (៧២,៧៣)។ – ការប្រើប្រាស់ ៖ ជាគ្រឿងទេស៖ ស្លឹកបុកសម្រាប់ម្ជូរគ្រឿង។ ផ្លែស្រស់ និងក្រៀមសម្រាប់ជាគ្រឿងម្ជូរ ក្នុងសម្លម្ពូរ។ ផ្លែស្រស់ប្រើជាម្ជូរសម្រាប់ប្រហុកឆៅចិញ្ច្រាំ។ ជាឱសថ៖ សម្បកព្យាបាលកន្ទាលត្រអាក និងជំងឺសើរស្បែកផ្សេងៗ(៧២)។ ស្លឹក និងផ្លែស្ងោរត្រាំព្យាបាលកើតពិស រោគលឿង និងធំពោះ(៧២)។
ឧទាហរណ៍៖ (៧២) សៀវភៅរុក្ខជាតិឱសថកម្ពុជា របស់ក្រសួងសុខាភិបាល ឆ្នាំ២០០៦ ភាគ១ ទំព័រ២៤២ (១៣) វចនានុក្រមរុក្ខជាតិប្រើប្រាស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជារបស់លោកស្រីបណ្ឌិត DY PHON PAULINE ឆ្នាំ២០០០ ទំព័រ៣០៧ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិមួយប្រភេទ ស្លឹកមានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងស្លឹកវល្លិដំឡូងជ្រូក ច្រើនដុះនៅក្នុងព្រៃដែលមានទីដីខ្ពស់, ផ្លែមូលៗតូចៗ, ស្លឹកនិងផ្លែខ្ចីមានរសជូរ ប្រើជាបន្លែ​ ឬអន្លក់បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ វល្លិសណ្ដា, សម្លម្ជូរស្លឹកសណ្ដា ។

                     វល្លិវាររលើរុក្ខជាតិជិតខាង មានមែកទន់ធាតុស្មៅ ដុះក្នុងទីវាលនៃទ្វីបអាស៊ីក្តៅ។ ស្លឹក និងផ្លែខ្ចីមានរសជាតិជូរបន្តិច អាចបរិភោគក្នុងសម្លរបាន។ គេបបរស្លឹកនេះឱ្យអ្នកងើបពីឈឺបរិភោគ។
ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ សំបកជាស្រទាប់ៗមានសរសៃ ប្រើការវេញធ្វើជាខ្សែបាន
ឧទាហរណ៍៖ ដើមសណ្ដា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិមួយប្រភេទ ស្លឹកមានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងស្លឹកវល្លិដំឡូងជ្រូក ច្រើនដុះនៅក្នុងព្រៃដែលមានទីដីខ្ពស់, ផ្លែមូលៗតូចៗ, ស្លឹកនិងផ្លែខ្ចីមានរសជូរ ប្រើជាបន្លែ​ ឬអន្លក់បាន ។
ឧទាហរណ៍៖ វល្លិសណ្ដា, សម្លម្ជូរស្លឹកសណ្ដា ។

                     វល្លិវាររលើរុក្ខជាតិជិតខាង មានមែកទន់ធាតុស្មៅ ដុះក្នុងទីវាលនៃទ្វីបអាស៊ីក្តៅ។ ស្លឹក និងផ្លែខ្ចីមានរសជាតិជូរបន្តិច អាចបរិភោគក្នុងសម្លរបាន។ គេបបរស្លឹកនេះឱ្យអ្នកងើបពីឈឺបរិភោគ។
ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ សំបកជាស្រទាប់ៗមានសរសៃ ប្រើការវេញធ្វើជាខ្សែបាន
ឧទាហរណ៍៖ ដើមសណ្ដា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដង់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ក្បាលទងផ្លែឈើចំពូកខ្លះ ត្រង់ដែលតពីទងទៅជាប់នឹងសាច់ផ្លែ ។
ឧទាហរណ៍៖ សណ្ដង់ផ្លែស្វាយ សណ្ដង់ផ្លែខ្នុរ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ដក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដកឬរដកឃ្លាតតែមិនទាន់របូតផុត ។
ឧទាហរណ៍៖ ពន្លួញសណ្ដកពីដំណាប់ ។

                      ថយចុះឬស្រកចុះជាងប្រក្រតី ។
ឧទាហរណ៍៖ ទឹកស្រកសណ្ដកពីមាត់ច្រាំង ។

                      ស្រកសាច់ឬចុះសាច់ ។
ឧទាហរណ៍៖ នឿយសណ្ដកសាច់ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សណ្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ហាម, កណ្ដាប់មាត់, រឹមដែលដាក់បន្សាបថែមឲ្យកើនចំណុះឬកើនបន្ទុកជាងប្រក្រតីដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ លើកសណ្ដទូក, ចងសណ្ដតៅ ។

                     ព. ប្រ. ចងសណ្ដ ឬ ដាក់សណ្ដ, ថែមសណ្ដ និយាយបំផ្លើសឬពន្លើសហួសពីហេតុពិត ។ ត្រូវសណ្ដ ត្រូវគេបញ្ជោរក៏ឡើងជំនោរ ។ លើកសណ្ដ និយាយលើកជើងឬនិយាយបញ្ជោរ ។ ដីសណ្ដ គឺដីត្រីកោណដែលលូកចូលទៅក្នុងសមុទ្រ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សឌាង្គ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ឞឌាង្គ < ឞឞ៑ “៦” > ឞឌ៑ + អង្គ “អង្គ, ចំណែក”; បា. ឆឡង្គ < ឆ “៦” ចុះ ឡ អាគម > ឆឡ + អង្គ ) ចំណែក ៦ របស់រាងកាយ គឺ ដៃ ២, ជើង ២, ក្បាល ១, ដងខ្លួន ១
ឧទាហរណ៍៖ សឌាង្គជាអវយវៈសំខាន់របស់មនុស្ស ។ វេទាង្គ; . . . ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សដូវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សត្តុ; សំ. ឝក្តុ ) អាហារធ្វើដោយប្រអួលផង់ឬម្សៅស្ងួត សម្រាប់ទុកបរិភោគបានយូរ; មាន ២ យ៉ាងគឺ សដូវដុំ ធ្វើឲ្យជាដុំៗ, សដូវផង់ ធ្វើឲ្យនៅផង់រាយៗ; ប្រើជាស្បៀងក្នុងវេលាដើរផ្លូវឆ្ងាយដាច់ស្រយាល ឬប្រើក្នុងវេលារត់លូនគេចចៀសពីមុខទ័ព សដូវខៅតាក សដូវនិងបាយក្រៀម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សដូវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សត្តុ; សំ. ឝក្តុ ) អាហារធ្វើដោយប្រអួលផង់ឬម្សៅស្ងួត សម្រាប់ទុកបរិភោគបានយូរ; មាន ២ យ៉ាងគឺ សដូវដុំ ធ្វើឲ្យជាដុំៗ, សដូវផង់ ធ្វើឲ្យនៅផង់រាយៗ; ប្រើជាស្បៀងក្នុងវេលាដើរផ្លូវឆ្ងាយដាច់ស្រយាល ឬប្រើក្នុងវេលារត់លូនគេចចៀសពីមុខទ័ព សដូវខៅតាក សដូវនិងបាយក្រៀម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សដាយុស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ជដាយុ ឬ ជដាយុស៑ “បក្សីមានជដា មានកំប៉ោយ” ) ឈ្មោះបក្សីធំមួយ មាននិយាយក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រុងរាពណ៍ប្រហារសដាយុស( ប្រហែលជាកាលពីព្រេងនាយយូរហើយ ខ្មែរហៅក្លាយតាមសំនៀងលាវទេដឹង ( ? ) ព្រោះលាវអានអក្សរ ជ ជាសំឡេងអក្សរ ស; បើឲ្យត្រង់តាមពាក្យដើម ត្រូវហៅ ជដាយុស )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សដាយុស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ជដាយុ ឬ ជដាយុស៑ “បក្សីមានជដា មានកំប៉ោយ” ) ឈ្មោះបក្សីធំមួយ មាននិយាយក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រុងរាពណ៍ប្រហារសដាយុស( ប្រហែលជាកាលពីព្រេងនាយយូរហើយ ខ្មែរហៅក្លាយតាមសំនៀងលាវទេដឹង ( ? ) ព្រោះលាវអានអក្សរ ជ ជាសំឡេងអក្សរ ស; បើឲ្យត្រង់តាមពាក្យដើម ត្រូវហៅ ជដាយុស )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញោជនៈ

មានន័យថា ( ម. ព. សំយោជន )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញោជន

មានន័យថា ( ម. ព. សំយោជន )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំជ្ញិន៑ ) ដែលមានសេចក្ដីសម្គាល់, មានការចំណាំ, . . . ។ ពាក្យប្រើក្នុងវេយ្យាករណ៍ សំដៅចំពោះសព្ទដែលជាសាធារណនាម, ដូចជា
ឧទាហរណ៍៖ ក្រុងភ្នំពេញ; ក្រុង ជាសញ្ញី, ភ្នំពេញ ជាសញ្ញា ( ម. ព. សញ្ញា ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា–

មានន័យថា ( ម. ក្នុង ព. សញ្ញា )។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​វិសេស​នៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សព្ទ​ជា​វិសេសនៈ​របស់​អសាធារណ​នាម (ព. វ.) ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​វិមោក្ខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ​រួច​ឬ​ផុត​ចាក​សញ្ញា; ការ​រួច​ឬ​ផុត​ព្រោះ​សញ្ញា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​វិបរិត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ​ប្រែប្រួល​សញ្ញា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​វិបត្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការ​ភ្លាត់​សញ្ញា ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​ប័ដ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំបារ, ផ្ទាំង, បន្ទះ (ស្ពាន់, ឈើ ឬ​ប្រាក់, មាស,…) ដែល​មាន​អក្សរ​កត់​ត្រា​សេចក្ដី​ជា​គ្រឿង​សម្គាល់​មុខ​ការ ​ឬ​សម្គាល់​ជា​ត្រា​តាំង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​និរោធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរ​រលត់​សញ្ញា, សេចក្ដី​រលត់​ការ​ចង​ចាំ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​ចេតសិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញា​ដែល​រាប់​ជា​ចេតសិក​មួយ​ក្នុង​ពួក​ចេតសិក ៥២ (ព. អ.) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញា​ខន្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពួក ​ឬ​កង​សញ្ញា​ដែល​រាប់​ថា​ជា​ខន្ធ​មួយ​ក្នុង​ខន្ធ​ទាំង ៥ (ព. អ.) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាអចល័ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាដែលភ្ជាប់ទៅនឹងបង្គោលឥតយកចាកទីបាន។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាស្តង់ដារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា សញ្ញាបញ្ជាក់ផលិតផល ឬសញ្ញាបញ្ជាក់ប្រព័ន្ធ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាសម្គាល់ការចុះបញ្ជី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា សញ្ញាសម្គាល់ថា អាកាសយានបានចុះបញ្ជីនៅក្នុងប្រទេសមួយដែល ICAO បានផ្ដល់ឱ្យ។ ឧទាហរណ៍៖ សញ្ញា XU សម្រាប់សម្គាល់អាកាសចរកម្ពុជា, HS សម្រាប់សម្គាល់អាកាសយានថៃ, 9M សម្រាប់សម្គាល់អាកាសយានម៉ាឡេស៊ី, 9V សម្រាប់សម្គាល់អាកាសយានសឹង្ហបុរី។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាវិបល្លាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មមាល ការឃើញអ្វីផ្តេសផ្តាសនាំឱ្យភ័យខ្លាចច្រើន តែនៅពេលដែលហៀបនឹងដេកលក់។
ដូចគ្នានឹង សញ្ញាវិបត្តិ, សញ្ញាវិបរិត ដែរ ( ម. ព. វិបល្លាស ផង ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាយោង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាប្រាប់ពីការបំពេញសេចក្តីដែលត្រូវពន្យល់ឱ្យពិស្តារ ហើយអ្នកនិពន្ធមិនចង់ដាក់ចូលក្នុងអត្ថបទក្រែងស្ទោកសំដី ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាប្រាប់គ្រោះថ្នាក់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាដែលដាក់តាមថ្នល់ ឬផ្លូវរថភ្លើង ប្រាប់ពីគ្រោះថ្នាក់ឱ្យអ្នកចរយានប្រុងប្រយ័ត្ន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាប្រទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការឱ្យសញ្ញា (ម. ព សញ្ញាការ) ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាប័ណ្ណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប័ណ្ណជាតំណាងនៃការចងការប្រាក់ដើម ដោយបង្វិលសងវិញក្នុងពេលមានកំណត់ ហើយឱ្យម្ចាស់ត្រូវបានចុងការរៀងរាល់ឆ្នាំផងទៀត ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាបារាំង -ខ្មែរ

មានន័យថា សញ្ញាបត្រមានតម្លៃដូចគ្នានឹងខាងលើ ប្លែកគ្នាតែត្រង់មានវិញ្ញាសាជាភាសាខ្មែរលាយចម្រុះផង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សា បារាំង-ខ្មែរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាបត្រមានតម្លៃដូចគ្នានឹងខាងលើ ប្លែកគ្នាតែត្រង់មានវិញ្ញាសាជាភាសាខ្មែរលាយចម្រុះផង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាបត្រចេញឱ្យអ្នកដែលប្រឡងជាប់ ចេញពីថ្នាក់ចុងបំផុតក្នុងអនុវិទ្យាល័យ ឬបើនៅវិទ្យាល័យ សិស្សដែលជាប់លេខចេញពីថ្នាក់ទី៣ ទំនើប។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបត្រ ឬ –ប័ត្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ក្រដាស​កំណត់​ហេតុ​សម្គាល់​ចំណេះ​វិជ្ជា ចេញ​ជា​ត្រា​តាំង​ឲ្យ​ជា​ព័ស្តុតាង ដល់​អ្នក​រៀន​ដែល​ប្រឡង​ជាប់ មាន​អំណាច​ត្រូវ​ទទួល​យក (តាម​លក្ខណប្បញ្ញត្តិ) ។
ឧទាហរណ៍៖ សញ្ញា​បត្រ​ប្រថម​វិទ្យា, សញ្ញា​បត្រ​ឧត្តម​វិជ្ជា ។

                     ក្រដាសបោះពុម្ពជាគ្រឿងសម្គាល់ចំណេះវិជ្ជា ចេញជាត្រាតាំងឱ្យបេក្ខជន ដែលប្រឡងជាប់លេខ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ក្រដាសប្រោះទឹកមាសបិទភ្ជាប់នឹងព្រែ ឬក្រដាសបារាំងសរសេរតាំងតំណែងយសមន្រ្តីទាំងពួង តាំងពីឧកញ៉ាដរាបដល់ឃុន ម៉ឺន

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបណ្ណរដ្ឋអធិបតេយ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា ឧបករណ៍ហិរញ្ញវត្ថុបញ្ជាក់ពីការទទួលស្គាល់បំណុល ដែលត្រូវបានបោះផ្សាយក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាលលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបញ្ជាក់ផលិតផល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា សញ្ញាដែលបញ្ជាក់ពីភាពអនុលោមនៃផលិតផលមួយ តាមការតម្រូវនៃស្តង់ដារផលិតផលមួយមានសញ្ញាបញ្ជាក់គុណភាព សុវត្ថិភាព ចុះបញ្ជីផលិតផល។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបញ្ជាក់ប្រព័ន្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា សញ្ញាដែលបញ្ជាក់ពីភាពអនុលោមនៃប្រព័ន្ធមួយ ទៅតាមការតម្រូវនៃស្តង់ដារជាតិ ឬស្តង់ដារអន្តរជាតិមួយដែលបានទទួលស្គាល់ ក្នុងនោះមានសញ្ញាបញ្ជាក់ប្រព័ន្ធគ្រប់់គ្រងគុណភាព ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសុវត្ថិភាពម្ហូបអាហារ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាបញ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាជាគ្រឿងបង្គាប់ឱ្យប្រតិបត្តិតាមមិនឱ្យរំលង ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាទៅមុខ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សញ្ញាប្រាប់អ្នកបររថភ្លើងឱ្យដឹងថា ទៅមុខបាន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាថ្នល់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងចំណាំដែលគេដាក់តាមថ្នល់ ដើម្បីឱ្យដំណឹងពីចម្ងាយឱ្យអ្នកបរយានប្រុងប្រយ័ត្ន ក្រែងមានគ្រោះថ្នាក់ ដូចជាសញ្ញាហាមមិនឱ្យឆ្លងកាត់ មិនឱ្យ ឈប់ ឬប្រាប់ថាមានឧបសគ្គនៅខាងមុខជាដើម។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាណវនវប្បកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំណេះវិជ្ជាពីរឿងបណ្តុះពូជ និងថែទាំព្រៃឈើ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាណប្រតិបត្តិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំណេះចេះដឹង ជាគ្រឿងនាំឱ្យប្រតិបត្តិការបាន ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាណប័ដ

មានន័យថា ដំបារ ឬបន្ទះស្ពាន់(…) ដូច្នេះពាក្យនេះក៏មិនអាចគ្របដណ្តប់លើ <<បដា>>បានដែរ : គួរយើងយកពាក្យ<<រូបសញ្ញា>>វិញដើម្បីគ្របដណ្តប់លើសញ្ញាផ្សេងៗដែលមាន<<បដា>>ផង ហើយរូបសញ្ញាមាន : ផ្លាកយីហោ, ផ្លាកពាណិជ្ជកម្ម, ពាណិជ្ជនាម, ម៉ាក, និមិត្តសញ្ញា, លក្ខណសញ្ញា, បដា, ប៉ង់កាត, ប៉ាណូ, អាហ៊្វីស, ស្ប៉ុត, បណ្ណប្រកាស, អក្សរចារឹក នៅតាមទីសាធារណៈ។ល។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាណ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំជ្ញាន ) សេចក្ដីដឹងជាក់ ការយល់ច្បាស់,ឮ សេចក្ដីចូលចិត្តស៊ប់; គ្រឿងសម្គាល់ អ្វីៗដែលប្រើជាគ្រឿងសម្គាល់កិច្ចការនីមួយ; យីហោ។ សញ្ញាណប័ដ ( ស័ញ-ញ៉ាណៈបាត់ ) ដំបារឬបន្ទះស្ពាន់ជាដើម ដែលឆ្លាក់ឬសរសេរអក្សរជាគ្រឿងសម្គាល់ការអ្វីមួយ ដែលធ្លាក់ឬសរសេរយីហោ ( ម. ព. សមញ្ញាប័ដ ក្នុងពាក្យ សមញ្ញា ផង )។
ឧទាហរណ៍៖ សេចក្តីដឹងជាក់ យល់ច្បាស់នូវអ្វីមួយ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ញាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការឱ្យ ឬគ្រឿងដែលនាំឱ្យដឹងហេតុផ្សេងៗ ពីចម្ងាយ​ ដូចជាឱ្យដឹងពីគ្រោះថ្នាក់ ដែលកើតមានតាមផ្លូវរថភ្លើងជាដើម ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំជ្ញា ) សេចក្ដីសម្គាល់, ការចំណាំ, ការចងចាំបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ សញ្ញាជាធម្មជាតិមួយជាជំនួយចិត្តឲ្យចំណាំអ្វីៗបាន ។

                       នាម, អសាធារណនាម ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រុងភ្នំពេញ, ក្រុង ជាសញ្ញី ឬជាសាធារណនាម, ភ្នំពេញ ជាសញ្ញា ឬជាអសាធារណនាម ( ព. វ. ) ។

                       ដំណើរសម្ដែងអាការជាគ្រឿងសម្គាល់ឲ្យដឹងគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ មិចភ្នែកឲ្យសញ្ញាគ្នា ។

                       ខ្មែរប្រើសំដៅសេចក្ដីថា “ការធ្វើសេចក្ដីប្ដេជ្ញា, ការសន្យាគ្នា, ខសន្យា” ក៏បាន : ធ្វើសញ្ញាយល់ព្រមទៅវិញទៅមក; សំបុត្រសញ្ញា ។ សញ្ញាខន្ធ ពួកឬកងសញ្ញាដែលរាប់ថាជាខន្ធមួយក្នុងខន្ធទាំង ៥ ( ព. អ. ) ។ សញ្ញាចេតសិក សញ្ញាដែលរាប់ជាចេតសិកមួយក្នុងពួកចេតសិក ៥២ ( ព. អ. ) ។ សញ្ញានិរោធ ដំណើររលត់សញ្ញា, សេចក្ដីរលត់ការចងចាំ ។ សញ្ញាប័ដ ( –បាត់ ) ដំបារ, ផ្ទាំង, បន្ទះ ( ស្ពាន់, ឈើ ឬប្រាក់, មាស, . . . ) ដែលមានអក្សរកត់ត្រាសេចក្ដីជាគ្រឿងសម្គាល់មុខការ ឬសម្គាល់ជាត្រាតាំង ។ សញ្ញាបត្រ ឬ –ប័ត្រ ( –បាត់ ) ក្រដាសកំណត់ហេតុសម្គាល់ចំណេះវិជ្ជា ចេញជាត្រាតាំងឲ្យជាព័ស្ដុតាងដល់អ្នករៀនដែលប្រឡងជាប់ មានអំណាចត្រូវទទួលយក ( តាមលក្ខណប្បញ្ញត្តិ )
ឧទាហរណ៍៖ សញ្ញាបត្រប្រថមវិទ្យា, សញ្ញាបត្រឧត្ដមវិជ្ជា ។

                       សញ្ញាវិបត្ដិ ( –បាត់ ) ការភ្លាត់សញ្ញា ។ សញ្ញាវិបរិត ការប្រែប្រួលសញ្ញា ។ សញ្ញាវិបល្លាស ( –បុ័ល-ល៉ាស ) ដូចគ្នានឹង សញ្ញាវិបត្តិ, សញ្ញាវិបរិត ដែរ ( ម. ព. វិបល្លាស ផង ) ។ សញ្ញាវិមោក្ខ ការរួចឬផុតចាកសញ្ញា; ការរួចឬផុតព្រោះសញ្ញា ។ សញ្ញាវិសេសនៈ ( –សៈន៉ៈ ) សព្ទជាវិសេសនៈរបស់អសាធារណនាម ( ព. វ. ) ។ ល ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ឈា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. សំធ្យា ) វេលាព្រះអាទិត្យអស្ដង្គត, ពេលថ្ងៃលិច ។
ឧទាហរណ៍៖ ពេលសញ្ឈា, លុះដល់សន្ធ្យា ហៅ សន្ធ្យាកាល ក៏បាន ( ច្រ. ប្រ. ក្នុង ព. កា. ) វេវ. សន្ធិប្រកាស ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

សញ្ជ័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. សញ្ជយ ) ការឈ្នះស្រេចបាច់; ការប្រាបសត្រូវបាន; អ្នកដែលឈ្នះសត្រូវឬដែលប្រាបសត្រូវបាន ។ ព្រះនាមព្រះវរបិតានៃព្រះវេស្សន្ដរ ( ក្នុងវេស្សន្ដរជាតក ), ច្រើនហៅ ព្រះបាទស្រីសញ្ជ័យ “ព្រះបាទសញ្ជ័យមានស្រីសួស្ដី” ។

                         ការវាយដណ្តើមយកដើម្បីជិះជាន់ ឬត្រួតត្រា វត្ថុដែលវាយដណ្តើមបានដោយប្រើកម្លាំងសស្រ្តាវុធ ។

ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត