Category: A Khmer Dictionary

មណ្ឌលកុងស៊ុល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា តំបន់ដែលកំណត់ឱ្យប៉ុស្តិ៍កុងស៊ុល ដើម្បីបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន។

មណ្ឌលកម្សាន្តទេសចរណ៍សម្រាប់មនុស្សពេញវ័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ទីតាំងសេវាកម្មទាំងឡាយដែលធ្វើអាជីវកម្មបម្រើឱ្យការសម្រាក លំហែ និងកម្សាន្តសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យ ហើយប្រភេទអាជីវកម្មទាំងនោះត្រូវបានកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ។

មណ្ឌលកម្សាន្តទេសចរណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ទីតាំងសេវាកម្មទាំងឡាយ ដែលធ្វើអាជីវកម្មបម្រើឱ្យការសម្រាក លំហែ និងកម្សាន្ត តាមគោលបំណងទេសចរណ៍ស្របច្បាប់ ហើយប្រភេទអាជីវកម្មទាំងនោះ ត្រូវបានកំណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងទេសចរណ៍។

មណ្ឌល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) រង្វង់មូល, ទីដែលមានសណ្ឋានមូល ។
ឧទាហរណ៍៖ មណ្ឌលកីឡា, មណ្ឌលប្រណាំងសេះ, វង់ឬដួងព្រះអាទិត្យឬព្រះចន្រ្ទ : មណ្ឌលព្រះចន្ទ្រ, មណ្ឌលព្រះអាទិត្យ ។

                       ទី, ទីប្រជុំ, តំបន់ ។
ឧទាហរណ៍៖ មណ្ឌលបោះឆ្នោត, ខែត្រ, ដែន… ។ ម. ព. បរិមណ្ឌល ផង ។ ទីរួមខែត្រក៏ហៅ មណ្ឌល បានដែរ ។

                       វង់មូល នាភី មន្ទីរ ទីប្រជុំ ទីក្រុង ។

មណ្ឌប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) បារាំ, តែនតិ៍, រោងលាត ( សម្រាប់ប្រើការបណ្តោះអាសន្នមួយដងមួយកាល ) ។ ខ្មែរច្រើនហៅចំពោះប្រាសាទតូចៗ ដែលមានដំបូលជាកំពូលរាងច្រឡោ សណ្ឋានមកុដ វិចិត្រដោយក្បាច់រចនាផ្សេងៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ សង់មណ្ឌប, ប្រាសាទមណ្ឌប ។

មណ្ឌនភណ្ឌ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មណ្ឌន ) គ្រឿងប្រដាប់តែងខ្លួន ។

មណី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មណិ ) ឈ្មោះកែវឬត្បូងវិសេសមួយប្រភេទ; ពេជ្រ; ខ្យងដាំ; ច្រើននិយាយថា កែវមណី ។ មណីការ ជាងច្នៃត្បូង, ជាងច្នៃពេជ្រ, ដាំខ្យង ។ មណីជោតិរស ( –រស់ ) ឈ្មោះកែវវិសេសមួយប្រភេទមានតំណាលក្នុងគម្ពីរខាងពុទ្ធសាសនាថា មានអានុភាពអាចឲ្យសម្រេចប្រយោជន៍គ្រប់យ៉ាងបាន តាមចំណង់របស់អ្នកត្រូវការ ( ម. ព. ជោតិរស ផង ) មណីរត្ន ឬ —រ័ត្ន ( —រ័ត្ន ) កែវមណី, ពេជ្រមានតម្លៃ ។ ល ។

មញ្ជេដ្ឋ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មញ្ជិឞ្ឋ ) ដែលមានសម្បុរហង្សបាទ គឺមានសម្បុរក្រហមប្រឿង ។
ឧទាហរណ៍៖ ព័ណ៌មព្ជោដ្ឋ ( ព័ណ៌ខ្លឹមស្បែង ) ។

មញ្ជូសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ហឹប; ទូ; ទូសម្រាប់ដាក់គ្រឿងសម្អាង ។

មញ្ជុសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តុ ទូ មានថតសម្រាប់ដាក់គ្រឿងសំអាង​ ។

មញ្ជិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ស្រីពេស្យា ( ស្រីផ្កាមាស ) ។ វេវ. គណិកា, នគរសោភិនី, ពេស្យា ឬ វេស្យា, ភណ្ឌហាសិនី . . . ។

មឈូស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មញ្ជូសា : សំ. មញ្ជូឞា ” ហឹប, . . . ” ) ក្ដារមានសណ្ឋានជាហឹប សម្រាប់ដាក់សពមនុស្ស, ក្ដារដាក់សព ។
ឧទាហរណ៍៖ លើកសពដាក់មឈូស, ក្ដារមឈូស, មឈូសវិចិត្រ, មឈូសរយ ។

មជ្ឈេលោប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មជ្ឈេលុប ) ។

មជ្ឈេលុប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. –លោប ) សព្ទ, ពាក្យ ឬ សង្កាត់ពាក្យ ដែលលុបកណ្ដាលខ្លះចេញទុកឲ្យនៅតែខាងដើម និងខាងចុង; ខាងភាសាបាលី ដូចជា : សុដ្ឋុភាសិត ។
” ពាក្យដែលគេពោលដោយប្រពៃ ” លុបទុកត្រឹមតែ សុភាសិត “ពាក្យត្រឹមត្រូវ, ពាក្យពីរោះ “, ធាតុ – និធាន – ចេតិយ

                       ” ចេតិយជាទីតម្កល់ធាតុ ឬចេតិយដែលគេបញ្ចុះធាតុ ” លុបទុកត្រឹមតែ ធាតុចេតិយ “ចេតិយបញ្ចុះធាតុ” ជាដើម; ខាងភាសាខ្មែរ ដូចជា : ផ្ទះ-របស់-ខ្ញុំ ជា ផ្ទះខ្ញុំ, សត្វ-នៅ-ក្នុង-ទឹក ជា សត្វទឹក, អាវ-សម្រាប់-ការពារ-ទឹក-ភ្លៀង ជា អាវភ្លៀង ជាដើម ។

មជ្ឈិម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មធ្យម ) យ៉ាងកណ្ដាល ។
ឧទាហរណ៍៖ ទោសមជ្ឈិម, បទមជ្ឈិម, ជាមជ្ឈិម, យ៉ាងមជ្ឈិម ។ ច្រើនប្រើជាបទសមាស ដូចជា : មជ្ឈិមដ្ឋាន ( ដូចគ្នានឹង មជ្ឈដ្ឋាន ដែរ ); ឈ្មោះថ្នាក់រៀនទី៨-៩ នៃបឋមសិក្សា : មជ្ឈិមដ្ឋានទី១, –ទី២ ។ មជ្ឈិមទោស ( ម័ច-ឈិមៈ– ) ទោសយ៉ាងកណ្ដាល ។ មជ្ឈិមនិកាយ ឈ្មោះគម្ពីរព្រះសុត្តន្តបិដកមួយពួកតបន្ទាប់ពីគម្ពីរទីឃនិកាយមក ( ព. ពុ. ) ។ មជ្ឈិមប្បដិបទា ( ម័ច-ឈិម័ប-ប៉ៈដិប៉ៈទា ) សេចក្ដីប្រតិប័ទជាកណ្ដាល គឺប្រតិប័ទតាមដំណើរអដ្ឋង្គិកមគ្គ ជាចន្លោះកណ្ដាលនៃសេចក្តីប្រតិប័ទតឹងពេកនិងធូរពេក; ហៅជា សំ. ថា មធ្យមប្រតិប័ទ ក៏បាន ( ព. ពុ. ) ។ មជ្ឈិមប្បទេស ( ម័ច-ឈិម័ប-ប៉ៈ–) ប្រទេសភាគកណ្តាលនៃជម្ពូទ្វីប គឺប្រទេសឥណ្ឌាសព្វថ្ងៃនេះ ( ហៅ មជ្ឈិមប្រទេស ឬ មធ្យមប្រទេស ក៏បាន ) ។ មជ្ឈិមពុទ្ធវចនៈ ពុទ្ធវចនៈប៉ែកកណ្ដាល គឺពុទ្ធភាសិតដែលជាចន្លោះកណ្ដាលនៃបឋមពុទ្ធវចនៈនិងបច្ឆិមពុទ្ធ វចនៈ ( ព. ពុ. ) ។ មជ្ឈិមពោធិកាល ( ម. ព. ពុទ្ធកាល ) ។ មជ្ឈិមភាគ ប៉ែកកណ្ដាល ។ មជ្ឈិមភូមិ ថ្នាក់ឬជាន់កណ្ដាល ។ មជ្ឈិមយាម យាមឋិតនៅជាចន្លោះកណ្ដាលនៃបឋមយាមនិងបច្ឆិមយាម ។ មជ្ឈិមវ័យ វ័យជាចន្លោះកណ្ដាលនៃបឋមវ័យនិងមច្ឆិមវ័យ ។

មជ្ឈមណ្ឌលអាកាសយាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីចាត់ការធំសម្រាប់ចាត់ចែង និងត្រួតត្រាការធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះ ។

មជ្ឈមណ្ឌលភូមិភាគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អង្គការចាត់តាំងដែលផ្សាយអានុភាព តែលើប្រទេសមួយ ដូចយ៉ាងមជ្ឈមណ្ឌលភូមិភាគនៃពុទ្ធិកសមាគមកម្ពុជរដ្ឋជាដើម ។

មជ្ឈមណ្ឌលភារកិច្ច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មជ្ឈមណ្ឌលខាងឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម ។

មជ្ឈមណ្ឌលពិភពលោក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អង្គការកណ្តាល ដែលផ្សាយអានុភាពពេញលោក ទាំងមូល ដូចជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃពុទ្ធិកសមាគម ដែលតាំងទីសំណាក់ការនៅក្រុងកោលុម្បូជដើម ។

មជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា អគារទំនើបដែលមានស្តង់ ឬហាងលក់ទំនិញចម្រុះច្រើនប្រភេទ ហើយមានម្ចាស់និងមានកន្លែងគិតប្រាក់ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។

មជ្ឈមណ្ឌលទិន្នន័យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា ទីតាំងដែលបំពាក់ដោយ ឬភ្ជាប់ជាមួយកុំព្យូទ័រមួយ ឬច្រើន សម្រាប់ដំណើរការ ឬបញ្ជូនទិន្នន័យ។

មជ្ឈមណ្ឌល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) មណ្ឌលកណ្ដាល ។
ឧទាហរណ៍៖ មជ្ឈមណ្ឌលនៃការសិក្សាផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា, មជ្ឈមណ្ឌលនៃវប្បធម៌ ។

មជ្ឈន្តិកកាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មជ្ឈន្តិក, មជ្ឈណ្ហ ឬ –កាល ; សំ. មធ្យាន្តិក, មធ្យាហ្ន ឬ –កាល, មធ្យទិន ) ពេលថ្ងៃត្រង់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈប់សម្រាកក្នុងមជ្ឈន្តិកកាល ( ប្រើជា មជ្ឈន្តិកវេលា ឬ មជ្ឈន្តិកសម័យ ក៏បាន ) ។

មជ្ឈន្តិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បង្គួរ មធ្យម ជនអ្នកប្រកាន់នយោបាយជាកណ្តាល គឺមិនបាក់ទៅខាងពួកជឿនលឿន ឬពួកប្រតិកិរិយា។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា បង្គួរ មធ្យម ជនអ្នកប្រកាន់នយោបាយជាកណ្តាល គឺមិនបាក់ទៅខាងពួកជឿនលឿន ឬពួកប្រតិកិរិយា។

មជ្ឈត្តិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលគិតថា គេរវល់តែនឹងខ្លួន ។

មជ្ឈត្តារម្មណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < មជ្ឈត្ត + អារម្មណ ) អារម្មណ៍ជាកណ្ដាល ។

មជ្ឈត្តភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មជ្ឈត្តវិនិច្ឆ័យ ការសម្រុះសម្រួលវិវាទដោយអាជ្ញាកណ្តាល ឬសេចក្តីវិនិច្ឆ័យរបស់ អាជ្ញាកណ្តាល ។

មជ្ឈត្តនិយម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទំនួលចិត្តដែលគិតថា អ្នកដទៃសុទ្ធតែខ្វល់ខ្វាយនឹងខ្លួនទាំងអស់ ឬក៏គិតយ៉ាងណាឱ្យគេរវល់តែនឹងខ្លួន ។

មជ្ឈត្តការមានសមត្ថកិច្ច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ការផ្សះផ្សាវិវាទដោយប្រើប្រាស់វេទិកាមជ្ឈត្តកម្ម ដែលក្នុងនោះមជ្ឈត្តករទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាលក្នុងវិស័យទូរគមនាគមន៍ និងបច្ចេកវិទ្យាគមនាគមន៍និងព័ត៌មាននិងទទួលបានគុណវុឌ្ឍិពី ក.ប.ទ.។ ក.ប.ទ. ក្នុងន័យនេះសំដៅដល់ក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍។

មជ្ឈដ្ឋានសភា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មជ្ឈដ្ឋាននៃសភាតំណាងរាស្រ្ត ។

មជ្ឈដ្ឋានរប៉ាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា មើល continuous phase។

មជ្ឈដ្ឋាននយោបាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មជ្ឈដ្ឋាននៃបុគ្គលជាអ្នកជួញចិត្ត ក្នុងកិច្ចការរបស់រដ្ឋ ។

មជ្ឈដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មជ្ឈ + ឋាន; សំ. មធ្យ + ស្ថាន ) ទីឬកន្លែងកណ្ដាល ។ មណ្ឌលផ្នែកខាងសតិបញ្ញា, ខាងផ្លូវចិត្ត, ខាងសង្គមកិច្ច, ដែលនៅជុំវិញយើងសព្វថ្ងៃ ។
ទីកន្លែងកណ្តាល មណ្ឌលខាងគំនិតប្រាជ្ញា ខាងផ្លូវចិត្ត និងខាងសង្គម ដែលនៅជុំវិញយើង ។

មជ្ឈគតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រូខ្មោច ជនដែលអួតថា អាចប្រស្រ័យការរវាងមនុស្ស និងបិសាចបាន​ ។

មជ្ឈការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការផ្តុំប្រមូលឱ្យមកនៅតែមួយកន្លែង ដើម្បីចាត់ ចែងត្រួតត្រា​។
ការគ្រប់គ្រង និងសិទ្ធិអំណាចធ្វើសេចក្តីសម្រេចនានាខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុស្ថិតលើថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនៃរចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រង។
ឧទាហរណ៍៖ រាល់ការបញ្ជាទិញលក់សន្លឹកហ៊ុននៅកម្ពុជាត្រូវធ្វើឡើងជាលក្ខណៈមជ្ឈការ ព្រោះដំណើរការនេះប្រមូលផ្តុំតែនៅក្នុងផ្សារមូលបត្រកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ។

មជ្ជៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មជ្ជ ) ។

មជ្ជារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មាជ៌ារ ) ឆ្មាឈ្មោល ( ប្រើជា មជ្ជារៈ ឬ មជ្ជារោ ក៏បាន ); មជ្ជារី ឆ្មាញី, មេឆ្មា ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ មជ្ជារមជ្ជារី សត្វទាំងទ្វីមិនដេកយប់ តាំងពីពេលព្រលប់ យប់ចាំផ្ទះថ្ងៃទើបដេក ។

មជ្ជាការ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីលក់ស្រារាយ តៀមស្រា ។

មជ្ជ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មជ្ជ; សំ. មទ្យ ) ទឹកស្រវឹងទួទៅ គឺសុរានិងមេរ័យគ្រប់យ៉ាង; គ្រឿងស្រវឹង ។ មជ្ជបាន ( ម័ច-ជៈ– ) ការផឹកទឹកស្រវឹង ។ មជ្ជបាយី ( ម័ច-ជៈប៉ាយី ) អ្នកផឹកទឹកស្រវឹង, ប្រមឹក; បើស្រ្តីជា មជ្ជបាយិនី ។ មជ្ជពាណិជ ( ម័ច-ជៈពានិច ) អ្នកលក់ទឹកស្រវឹង, ឈ្មួញទឹកស្រវឹង ។ មជ្ជពាណិជ្យ ឬ មជ្ជវណិជ្ជា ( ម័ច-ជៈពានិច ឬ –វៈនិច-ជា ) ជំនួញទឹកស្រវឹង, ការលក់គ្រឿងស្រវឹង ។

មច្ឆេរចិត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ចិត្តកំណាញ់ ។ ព. ផ្ទ. សទ្ធាចិត្ត ។

មច្ឆានុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះត្រីញីមួយធំ មានរូបសណ្ឋានភាគខាងលើជាមនុស្ស ភាគខាងក្រោមជាត្រី នៅក្នុងសមុទ្រ, ជាស្ដេចត្រី មានអាយុវែងណាស់, មានអំណាចបង្គាប់ពួកត្រីធំៗក្នុងសមុទ្រឲ្យពាំជញ្ជូនដុំថ្ម ដែលហនុមានកែនរេហ៍ពលស្វា ឲ្យជញ្ជូនដុំថ្មយកពីភ្នំមកបោះទម្លាក់ចងថ្នល់ក្នុងសមុទ្រទៅកាន់កោះលង្កា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដងនោះពានរិន្ទហនុមាន ក្រេវក្រោធឥតស្រាកស្រាន្ត ក៏ចាប់នាងមច្ឆានុបាន យកធ្វើជាប្រពន្ធគូស្នេហា. . . ( រឿងរាមកេរ្តិ៍ ) ។

មច្ឆា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ពហុ. របស់ មច្ឆ ) ត្រីទាំងឡាយ, ពួកត្រី, ហ្វូងត្រី ( ច្រើនប្រើក្នុងកាព្យ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ រីហ្វូងមច្ឆានានា ហែបហែលរេរា គួរឲ្យមៀងមើល ។ ហៅក្លាយជា មេឆា ក៏មាន ។

                      ពួកត្រី និងសត្វដែលរស់នៅក្នុងទឹកទាំងឡាយ មានត្រី និងក្រពើជាដើម ។

មច្ឆវប្បករ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អ្នកចិញ្ចឹមត្រី គឺចាត់ចែងឱ្យបានសម្បូណ៌ឡើង ដោយរកពូជមកដាក់ចិញ្ចឹម ។

មច្ឆវប្បកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សិល្បៈក្នុងការចិញ្ចឹម និងបង្កើនត្រី ។

មច្ឆរី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មត្សរិន៑ ) អ្នកកំណាញ់, មនុស្សកំណាញ់; បើស្រ្តីជា មច្ឆរិនី ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖ រីឯសេដ្ឋី ជាមច្ឆរី ល្បីថាកំណាញ់ ថ្ងៃមួយគាត់នឹក ចង់ស៊ីនំឆ្ងាញ់ ព្រោះក្ដីកំណាញ់ ពួនស៊ីក្នុងផ្ទះ ។ ព្រះមោគ្គល្លាន ប្រើឫទ្ធិ៍ផ្លូវឈាន ដែលមានជ្រៅជ្រះ ទៅបិណ្ឌបាត ឈរជិតខាងផ្ទះ ឲ្យសេដ្ឋីលះ ក្ដីទ្រឹស្ដិ៍ស្មូរបាន ។ ( រឿងកោសិយសេដ្ឋីកំណាញ់ស្វិតស្វាញ ) ។

មច្ឆរិយៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មច្ឆរិយ ) ។

មច្ឆរិយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មច្ឆរិយ; សំ. មាត្សយ៌ ) សេចក្ដីកំណាញ់; ខ្មែរច្រើននិយាយថា មច្ឆេរិយៈ ។

មច្ឆព័ន្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មច្ឆពន្ធ; សំ. មត្ស្យ– ) អ្នកចាប់ត្រី, នេសាទមច្ឆជាតិ ។
ឧទាហរណ៍៖ ពួកមច្ឆព័ន្ធ ។

មច្ឆណ្ឌសញ្ញា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មច្ឆ ” ត្រី ” + អណ្ឌ ” ពង ” + សញ្ញា ” គ្រឿងសម្គាល់ ” ) ឈ្មោះវណ្ណយុត្ដិជាសញ្ញាមួយប្រភេទ ជាចំណុចមានសណ្ឋានដូចពងត្រី ( . . . ) សម្រាប់ប្រើក្នុងការរៀបរាប់របស់ផ្សេងៗ ឬខសេចក្ដីដែលនៅមានទៀត, ដែលមិនទាន់ចប់មិនទាន់អស់, មានន័យប្រហែលនឹងពាក្យ ” ជាដើម ” ។
ឧទាហរណ៍៖ សាលារៀនខ្ញុំមានតុ, ទូ, កៅអី . . .; ត្រូវយកប្រដាប់ប្រដាឲ្យសព្វគ្រប់ទៅផង ដូចជាឆ្នាំង, ចាន, វែក, ស្លាបព្រា, សម . . . ។

                      សញ្ញាប្រើក្នុងការសរសេររាងដូចពងត្រី សម្រាប់សំដែងសេចក្តីមិនទាន់ចប់។

មច្ឆជាតិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មត្ស ឬ មត្ស្យ + ជាតិ ) ពួកត្រីទាំងពួង ។

មច្ចុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. ម្ឫត្យុ ) មរណៈ; សេចក្ដីស្លាប់ ( ម. ព. ម្រឹត្យូវ ផង ) ។ មច្ចុភ័យ ដំណើរខ្លាចសេចក្ដីស្លាប់, សេចក្តីខ្លាចស្លាប់ ។ មច្ចុរាជ ស្ដេចសេចក្ដីស្លាប់, សេចក្ដីស្លាប់ដែលទុកដូចជាស្ដេច; ព្រះយមរាជ ។ មច្ចុសង្រ្គាម ចម្បាំងសេចក្ដីស្លាប់,សេចក្ដីស្លាប់ដែលទុកដូចជាចម្បាំងឬដូចជាសង្គ្រាម ។ ល ។

មង្ឃុត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើដំណាំមួយប្រភេទ ស្លឹកស្រដៀងនឹងព្រូសឬព្រហូត ផ្លែចេញផ្ទាល់ពីមែកនិងដើម ( ដូចល្វា ), ផ្លែមូលៗសំបកក្រាស់ សម្បុរក្រហមចាស់ មានរសចត់, សាច់ខាងក្នុងជាក្លែបៗ សម្បុរ-ស មានរសផ្អែមលាយជូរបន្តិចៗ សម្រាប់បរិភោគជាអាហារ; មានសម្បូណ៌នៅដែនកម្ពុជាក្រោមក្នុងតំបន់ខ្លះដោយអន្លើៗ ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋក៏ដាំកើតដោយអន្លើៗដែរ ប៉ុន្តែមានផ្លែពុំសូវថ្លោស ។
ឈ្មោះព្រឹក្សមួយកម្ពស់ ១០-២០ ម មានដើមកំណើតនៅកោះខ្លះក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី គេនាំមកដាំជាដើមឲ្យផ្លែ។ សាច់មង្ឃុតពណ៌ស (ដុះចេញពីគ្រាប់) មានរសជាតិផ្អែម ហើយក្រអូបឆ្ងាញ់ណាស់។ សម្បកក្រៅនៃផ្លែសម្រាប់ជ្រលក់សំពត់ឲ្យមានពណ៌ខ្មៅ។ គ្រូខ្មែរប្រើសម្បកនៃផ្លែស្ងោរឲ្យផឹកព្យាបាល ជំងឺរាកមូល។

មង្គលបុរី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្រុកមួយក្នុងខេត្តបាត់ដំបង ។

មង្គលទេពាចារ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. < មង្គល + ទេវ + អាចាយ៌; បា. –អាចរិយ ” អាចារ្យដូចជាទេវតាដែលជាមង្គលឬអាចារ្យជាមង្គលដ៏ប្រសើរ “) ឋានន្តរជាសមណស័ក្តិទីរាជាគណៈថ្នាក់ខ្ពស់ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ; ចួនកាលព្រះករុណាជាម្ចាស់ជីវិត ទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទានតាំងដល់ទីជាសម្ដេចក៏មាន ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ដេចព្រះមង្គលទេពាចារ្យ ។

មង្គល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) សេចក្ដីចម្រើន; សេចក្ដីសុខ; ហេតុដែលនាំឲ្យកើតសេចក្ដីសុខចម្រើន; ស្រីសួស្ដី ។ មង្គលការ ការជាមង្គល; ខ្មែរហៅចំពោះតែ “ការអាពាហ៍ពិពាហ៍” ។
ឧទាហរណ៍៖ មានមង្គលការ, រៀបមង្គលការ ។ មង្គលវាទ ឬ មង្គលកថា ( ម័ង-គៈលៈវាត ឬ –កៈថា ) ពាក្យជាមង្គល, ពាក្យឲ្យពរ ។ មង្គលសូត្រ ( មង់-គៈលៈ-សូត ) ឈ្មោះព្រះសូត្រមួយជាពុទ្ធភាសិតសម្ដែងអំពីមង្គល ៣៨ ប្រការ, ពួកពុទ្ធសាសនិកតែងសូត្រក្នុងវេលាធ្វើកិច្ចការជាមង្គលណាមួយ ( ព. ពុ. ) ។ មង្គលាភិសេក ( មង់-គៈលាភិសែក ) ការស្រោចទឹកជាមង្គល, ការស្រោចទឹកឲ្យមានមង្គល ។ ល ។

មង្កុភូត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ( បា. មង្កុ + ភូត ) ដែលមានមង្កុភាព
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សមង្កុភូត រមែងជាអ្នកគ្មានតម្លៃក្នុងទីប្រជុំជន ( បារ. Timide ) ។ ស្រ្តីជា មង្កុភូតា ។

មង្កុភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មង្កុ + ភាវ ) ភាពជាអ្នកខ្មូរមុខឬមូរមុខ, ការឱនមុខជ្រប់ដោយអៀនខ្មាស, ដំណើរអឹមអៀមអៀនប្រៀន, ដំណើរមិនអង់អាច ។
ឧទាហរណ៍៖ កុំគប្បីធ្វើទម្លាប់ខ្លួនឲ្យមានមង្កុភាពក្នុងសន្ដាន ( បារ. Timidité ) ។

មង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះនេសាទុបករណ៍មួយប្រភេទ មានក្រឡាដូចសំណាញ់ មានខ្សែរនងវែងចងកំសួលបណ្ដែតបង្ហែរង្វើលៗសម្រាប់ដាក់ក្នុងទឹកជ្រៅឲ្យជាប់ត្រី ។ មងពីងពាង សរសៃឆ្មារដែលពីងពាងបញ្ចេញពីគូទ ហើយព័ទ្ធត្រដាងប្រទាក់ជាក្រឡាដូចសំណាញ់ សម្រាប់ដាក់ឲ្យជាប់សត្វល្អិតមានរុយជាដើម យកធ្វើជាចំណីរបស់វា ។

មឃវ័ន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មឃវ័ត ) ។

មឃវ័ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. មឃវត៑ ឬ –វន៑ ; បា. មឃវន្តុ ” អ្នកមានចិត្តទូលាយ; អ្នកចែកទ្រព្យឲ្យគេ ” ) ព្រះឥន្ទ្រ ( ប្រើជា មឃវា ឬ មឃវាន ក៏បាន ) ។

មឃវាន

មានន័យថា ( ម. ព. មឃវ័ត ) ។

មឃវា

មានន័យថា ( ម. ព. មឃវ័ត ) ។

មគ្គុទ្ទេសក៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មគ្គទេសក៍ ) ។

មគ្គនាយក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មាគ៌– ) អ្នកនាំផ្លូវ; អ្នកដឹកនាំ, អ្នកប្រាប់ផ្លូវល្អផ្លូវអាក្រក់ឬផ្លូវខុសផ្លូវត្រូវ; បើស្រ្តីជា មគ្គនាយិកា ។

មគ្គនកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មគ្គន + កម្ម; សំ. មាគ៌ណ + កម៌ន៑ ) ការជ្រើសរើស, ការរើសសម្រាំង; ការស្វែង ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើមគ្គនកម្ម ។

មគ្គទេសក៍ទេសចរណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា បុគ្គលដែលប្រកបអាជីពជាអ្នកទទួល ជូន ថែរក្សាភ្ញៀវជាតិ អន្តរជាតិ និងធ្វើអត្ថាធិប្បាយពន្យល់អំពីភូមិសាស្រ្ត ធម្មជាតិ ប្រវតិ្តសាស្រ្ត វប្បធម៌ ប្រពៃណី សិល្បៈ ទំនៀមទម្លាប់ និងសេដ្ឋកិច្ច សង្គម នៃទីកន្លែងទស្សនា។

មគ្គទេសក៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. –សក ) អ្នកសម្ដែងផ្លូវ គឺអ្នកនាំផ្លូវ ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើជាមគ្គទេសក៍, មានមគ្គុទ្ទេសក៍ ។ បើស្រ្តីជា មគ្គទេសិកា ឬ មគ្គុទេ្ទសិកា ។

មគ្គ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. មាគ៌ ) ផ្លូវ; ផ្លូវប្រតិបត្តិ; លំអាន; ទា្វរ . . . ។ មគ្គចិត្ត ( ម័ក-គៈចិត ) ចិត្តដែលប្រកបដោយលោកុត្តរមគ្គ ( ព. ពុ. ) ។ មគ្គញ្ញាណ ( ម័ក-គ័ញ-ញាន ) ប្រាជ្ញាដែលឃើញអរិយមគ្គ ( ព. ពុ. ) ។ មគ្គផល ( ម័កផល់ ) ពាក្យសម្រាប់ហៅលោកុត្តរធម៌ដែលចែកជាមគ្គ ៤ មានសោតាបត្តិមគ្គជាដើម មានអរហត្តមគ្គជាទីបំផុត និងផល ៤ មានសោតាបត្តិផលជាដើម មានអរហត្តផលជាទីបំផុត ( ព. ពុ. ) ។ ទ្វារមគ្គ ( ទ្វាម័ក ) ទ្វារដែលជាផ្លូវបន្ទោឧច្ចារៈឬបស្សាវៈ ( ម. ព. បស្សាវមគ្គ និង វច្ចមគ្គ, ឧច្ចារមគ្គ ផង ) ។ មិច្ឆាមគ្គ ( មិច-ឆាម័ក ) ផ្លូវខុស គឺសេចក្ដីប្រតិបត្តិខុសមានមិច្ឆាទិដ្ឋិជាដើម ( ព. ពុ. ) ។ សម្មាមគ្គ ( ស័ម-ម៉ាម័ក ) ផ្លូវត្រូវ គឺសេចក្ដីប្រតិបត្តិត្រូវមានសម្មាទិដ្ឋិជាដើម ។ ល ។

មគធៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មគធ ) ឈ្មោះដែនធំមួយក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ពីក្នុងពុទ្ធកាល, មានក្រុងរាជគ្រឹះជារាជធានី លុះតបន្ទាប់មក មានក្រុងបាដលិបុត្រ ជារាជធានី; ក្នុងសម័យសព្វថ្ងៃនេះ សំដៅត្រង់ប្រទេសឥណ្ឌាដែលហៅថា ប៊ិហារ ( ពិហារ ) ជាដែន មគធៈ ក្នុងសម័យបុរាណ ។ ជាតិមនុស្សអ្នកដែននោះក៏ហៅថា មគធៈ ដែរ ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកមគធៈ, ពួកមគធៈ, ជាតិមគធៈ; ឬ ហៅថា មាគធៈ, មាគធិក, ក៏បាន; បើស្ត្រីជា មាគធិកា ។ ភាសារបស់ពួកជនជាតិនោះហៅថា មគធពាក្យ, មគធភាសា ឬ មាគធិកា, មាគធី, មាគធីភាសា “សម្ដីអ្នកមគធៈ” ( មើលក្នុងពាក្យ ប្រាក្រឹត ផង ) ។

មគធរាស្ត្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មគធរដ្ឋ ) ។

មគធរដ្ឋ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ឬ សំ. –រាឞ្ត្រ ) ដែនមគធៈ, ប្រទេសមគធៈ ។

មគធភាសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. –ភាឞា ) ភាសាអ្នកមគធៈ ។ មគធភាសានេះចែកជា២យ៉ាងគឺ ទេសិយា ភាសាសម្រាប់និយាយស្ដីជាប្រក្រតី របស់អ្នកប្រទេសមគធៈ គឺសម្ដីសម្រាប់ស្រុក; តន្តី ឬ តន្តីភាសា សម្ដីដែលមានរបៀបទៀងទាត់តាមដំណើរវេយ្យាករណ៍, ជាភាសាសម្រាប់ប្រើតែក្នុងគម្ពីរក្បួនច្បាប់, លុះតែហាត់រៀនឲ្យចេះវេយ្យាករណ៍ ទើបអាចដឹងសេចក្ដីបាន ប្រើការកើត ។ តន្តី នេះ ជាមូលភាសារបស់ពួកជនអ្នកមគធៈ, ហៅថា បាលី ឬ បាឡី ក៏បាន; បាលី នេះឯងដែលពួកពុទ្ធសាសនិកជនខាងប៉ែកទក្ខិណនិកាយរៀន ទន្ទេញ សូត្រ គោរពថាជាភាសាដ៏ប្រសើរព្រោះព្រះត្រៃបិដកដែលជាពុទ្ធវចនៈឬ ពុទ្ធសាសនា ប្រតិស្ឋាននៅដោយភាសានេះ ( ម. ព. បាលី ផង ) ។

មគធពាក្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មគធ + វាក្យ ) សម្ដីអ្នកមគធៈ, សម្ដីរបស់ជនជាតិមគធៈ ( ម. ព. មគធភាសា ) ។

មក្លឿ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ស. មះក្ល្ចឺ អ. ថ. ម៉ៈក្លឿ ) ឈ្មោះឈើដំណាំមួយប្រភេទ ផ្លែប្រើជាគ្រឿងជ្រលក់សំពត់យកព័ណ៌ខ្មៅ, ខ្លឹមមានសម្បុរខ្មៅ សាច់រឹងប្រើធ្វើជាការឈើរាយរងបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ សំពត់ជ្រលក់មក្លឿ; សរសេរជា មាក់ក្លឿ ក៏មាន; ខ្មែរហៅ ខ្មួញ ជាគូគ្នានឹង ខ្មាញ់ ។

មក្លាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ស. មះក្លាំ អ. ថ. ម៉ៈក្លាំ ” អង្ក្រេមអង្ក្រម ” ) ឈ្មោះសំពត់អន្លូញសូត្រមួយប្រភេទ ស្រ្តីខ្មែរត្បាញចាក់ជាក្រឡាល្អិតៗ លាយព័ណ៌ក្រហមនិងខ្មៅឆ្លាស់គ្នាស្រដៀងនឹងសម្បុរគ្រាប់អង្ក្រេម អង្ក្រមទុំ ។
ឧទាហរណ៍៖ អន្លូញមក្លាំ, សំពត់មក្លាំ ។ ខ្មែរក្នុងសម័យបុរាណហៅសំពត់នេះថា អន្លូញអង្ក្រេមអង្ក្រម, ដោយសៀមស្រឡាញ់រាប់អានប្រើសំពត់ប្រភេទនេះណាស់, ហៅសំពត់នេះថា ម៉ៈក្លាំ ” អង្ក្រេមអង្ក្រម ” ខ្មែរសម័យនោះ ក៏ហៅតាមសៀមថា មក្លាំ ដែរ ជាប់ជាសម្ដីហៅតៗរៀងមក ( ប៉ុន្តែស្ត្រីខ្មែរក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្នលែងត្បាញសំពត់ប្រភេទនេះហើយ ) ។

មក្ខជន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មក្ខ +ជន ) ជនអ្នកលុបគុណគេ, មនុស្សរមិលគុណ
ឧទាហរណ៍៖ មក្ខជនទោះប្រុសក្ដីស្រីក្ដី ច្រើនតែមានគំនិតខ្លីៗកំបុតកំបុញ ទោសរមិលគុណច្រើនតែរុញច្រានទម្លាក់ទៅក្នុងសេចក្ដីទុក្ខវិនាស ។ ( ព. កា. ) : មក្ខជនទោះនៅក្នុងទីណា ច្រើនតែទេព្ដាបរាមុខ ឲ្យជននោះបានសេចក្ដីទុក្ខ ពុំសុខព្រោះខ្លួនរមិលគុណ ។ ម. ព. រមិលគុណ ទៀតផង ។

មក៏

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ម៏ ) ។

មកុដ, កន្ទួតប្រោងដើម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះព្រឹក្សធំម្យ៉ាងកម្ពស់ ២០-៣៥ ម ដុះក្នុងព្រៃជ្រៅនៃទ្វីបអាស៊ីផ្នែកអាគ្នេយ៌។ ស្លឹកខ្លីៗសម្រាប់ឲ្យសត្វពាហនៈស៊ី។ ឈើសម្បុរប្រផេះក្រមៅ ឬលឿងភាវ អាចខូចបើនៅហាលភ្លៀងខ្យល់ គេប្រើធ្វើគ្រឿងដំបូលផ្ទះ និងដុតកំដៅ។ គេអាចប្រើធ្វើតួស្គរក៏បានដែរ។ ផ្លែបរិភោគជាចំណីថ្មីបើមានជូរបន្តិច។

មកុដ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. មកុដ ឬ មង្កុដ; សំ. មកុដ ឬ មុកុដ) គ្រឿងប្រដាប់ធ្វើដោយមាសសុទ្ធ មានរាងក្រឡូម មានកំពូល រំលេចដោយក្បាច់រចនាដ៏វិចិត្រ ដាំត្បូង សម្រាប់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យទ្រង់ពាក់ព្រះសិរ, រាប់បញ្ចូលក្នុងរាជកកុធភណ្ឌ
ឧទាហរណ៍៖ មកុដរាជ្យ, ស្ដេចទ្រង់មកុដ ។ សូម្បីធ្វើដោយស្មាច់ក្រដាសឬសំពត់រចនាវិចិត្របិទមាសដាំកញ្ចក់ក៏ហៅ មកុដ ដែរ, សម្រាប់ប្រើជាគ្រឿងល្ខោន ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះមកុដ ។

មការន្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ឈ្មោះនិគ្គហិតដែលពោលឮសូរសំឡេងជាអក្សរ ម ប្រកបខាងចុង ( អ័ម, អាម ) ដូចជា កំ, តំ ( ក័ម, ត័ម ); កាំ, ចាំ ( ក័ម,ច័ម ឬ កាម,ចាម ) ជាដើម ( ម. ព. និគ្គហិត និង សរណគមន៍ ផង ។

មកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ស. មះកា អ. ថ. ម៉ៈ កា ) ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទស្លឹកស្រដៀងនឹងស្លឹករាជឆ្ពឹសឬរាជព្រឹក្ស ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្លឹកមកាសម្រាប់ប្រើជាថ្នាំបញ្ចុះ តាមតម្រាឱសថរបស់គ្រូខ្មែរសម័យបុរាណ ។

មករៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មករ ឬ សំ. –រាឝិ; បា. –រាសិ ) មករឬរាសីមករ គឺឈ្មោះខែទី ១០ នៃសុរិយគតិ, មានថ្ងៃ ៣១, ត្រូវគ្នានឹងខែយុំាងវិយេរ ( ខែទី១ ) បារាំងសែស ។
ឧទាហរណ៍៖ ខែមករ ឬ មកររាសី ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា មករា ( មៈកៈរ៉ា ) ជាខែទី ១ ដែរ ។

មកររាសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. មករៈ ) ។

មករន្ទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) រសនៃផ្កា, ទឹកដមផ្កាៈ ទឹកឃ្មុំ ( សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្ដីផ្អែមល្ហែមដូចមករន្ទ អ្នកស្ដាប់ភាំងភ័ន្តស្លន់គំនិត ភ្លេចខ្លួនទៅពួននៅទីជិត ព្រោះគិតថានៅឆ្ងាយពុំកើត ។

មករនិវត្តន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វិថីគោចរនៃព្រះអាទិត្យឆៀងខាងត្បូង ។

មករ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. មករ ឬ មង្ករ ) ឈ្មោះត្រីសមុទ្រមួយប្រភេទ មានខ្លួនធំ ក្បាលខ្លីក្រមុប ធ្មេញនិងចង្កូមស្ញាញគួរស្បើម ( មានតំណាលតែក្នុងរឿងរ៉ាវពីព្រេងនាយ ); ខ្មែរហៅសំដៅ ត្រីថ្ករ ក៏មាន, ច្រើននិយាយថា ឆ្លាមមករ ។

មក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ឃ្លាពើទីខាងនាយកាន់ទីខាងអាយ, ឃ្លាតពីទីនោះចូលដល់ទីនេះ, វិលត្រឡប់វិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ មកពីណា ? មកពីផ្សារ, មកនេះ ! ឬ មកណេះ ! ។ ព. ផ្ទ. ទៅ

ម

មានន័យថា ព្យពា្ជនៈទី៥ក្នុងវគ្គទី៥ជាឱដ្ឋជៈ មានសំឡេងកើតត្រង់រឹមបបូរមាត់ ឬជាសកដ្ឋាននាសិកជៈ មានសំឡេងកើតតាមឋានរបស់ខ្លួន ( ត្រង់រឹមបបូរមាត់និងចម្រុះ ហៅថា ទ្វិដ្ឋានជៈ “មានសំឡេងកើតក្នុងឋានពីរ ” ដូច្នេះវិញក៏បាន ), ជាព្យពា្ជនៈ គម្រប់២៥ តាមលំដាប់នៃព្យពា្ជនៈនវវគ្គដែលរាប់តាំងពី ក, ខ … រៀងមក ។ សំស្ក្រឹតនិងបាលីអានថា មៈ, ខ្មែរប្រើជាសំឡេងពីរ គឺ ម និង ម៉ តាមគួរដល់សូរសម្ដីរបស់ជាតិ; ម នេះជាព្យពា្ជនៈអាចតម្រួតលើព្យពា្ជនៈ៤តួក្នុងវគ្គទី៥របស់ខ្លូនផង លើតួឯងផងដូចជា ចម្បាំង, សម្ផស្ស, កម្ពុជា, ជម្ពូ, សម្ភព, សម្ភាស, កម្មការ, ធម្មតា ជាដើម; អាចតម្រួតលើព្យពា្ជនៈនវវគ្គឯទៀតក៏បាន ដូចជា សម្កូវ, សម្ងាច, ម្ចាស់, អម្ចាស់, សម្ញាញ, សម្ញែង, សម្ដី, សម្ដេច, សម្ដោក, សម្ទាញ, សម្ទូង, សម្ទើញ ជាដើម; អាចតម្រួតលើព្យពា្ជនៈក្នុងសេសវគ្គក៏បានទៀតផង ដូចជា ម្យ៉ាង, បម្រាម, ម្រាមដៃ, ម្រ៉ាងឡើយ, ម្លប់, ម្លូ, ម៉្លា, ម្ល៉េះ, ម្សៅ, ម្ហូប, ម្ហេះៗ ជាដើម, ជាព្យពាន្ជៈមានសិទ្ធិទូលំទូលាយក្នុងការប្រើសម្រាប់ភាសាខ្មែរ ។

ភ្សាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យស៊ាំ, ឲ្យថ្នឹក ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្សាំគោឲ្យអូសរទេះ; ភ្សាំដៃឲ្យថ្នឹក, ភ្សាំមាត់ឲ្យស៊ប់, រត់ភ្សាំជើង ។ ប្រើជា ផ្ស៊ាំ ឬ ផ្សាំ ក៏មាន ( គួរលែងប្រើ ) ។

ភ្លៅមាន់ ឆ្មាលមនស្បាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាង មានកម្ពស់ ១-៣ ម ដុះក្នុងព្រៃស្រោង​ ឬព្រៃស្រស់នៃប្រទេសថៃ កម្ពុជា និងវៀតណាម។ ដើមសម្រាប់ធ្វើបង្គោលរបង មែកតូចៗ សម្រាប់ធ្វើអុសដុត។

ភ្លៅមាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ភព្រឹក្សតូចមួយប្រភេទ កម្ពស់ ០.៥០ – ១ម ដុះលើដីវាល ក្នុងប្រទសខ្មែរ ថៃ​ លាវ និង​ វៀតណាម។ ឫសភ្លៅមាន់ គេបរិភោគបាន។ គ្រូថ្នាំខ្មែរបុរាណ តែងយកឫសផ្សំធ្វើថ្នាំបន្សាបពល ដែលមានមកដោយស៊ីសត្វគីង្គក់។

ភ្លៅនាង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ ។

ភ្លៅក្រមុំ, នាងស, លលកស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រឹក្សម្យ៉ាងកម្ពស់ ៥-១៥ ម ដុះក្នុងព្រៃក្រាស់ត្រជាក់លើទំនាប ឬលើទួលភ្នំដែលមានកម្ពស់តិចជាង ៤០០ ម។ ក្នុងប្រទេសខ្មែរ ភ្លៅនាង ច្រើនដុះនៅភ្នំគូលេន។ ដើមនេះនៅប្រទេសដទៃទៀតក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ គេឱ្យឈ្មោះ “ភ្លៅនាង” ដើមរុក្ខជាតិនេះមានសម្បកពណ៌ស ហើយក្រអូបសម្រាប់ធ្វើធូប។ ឈើប្រើសង់ផ្ទះ។

ភ្លៅក្ងោក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្មៅមួយប្រភេទ ដើមមូលៗសាច់ស្វិត បែបភាពជាពួកប្រទាល, ប្រើការធ្វើជាបន្លែបាន, គេហៅថា ដើមភ្លៅក្ងោក ។

ភ្លៅកង្កែប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្មៅអណ្ដែតទឹកមួយប្រភេទ ដើមមានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងភ្លៅកង្កែប ច្រើនដុះអាស្រ័យនឹងត្រឹបឬបឿន, ប្រើការធ្វើអន្លក់បាន ។
ឈ្មោះតិណជាតិម្យ៉ាង កម្ពស់ ០.៦-១ម មែករាងបួនជ្រុក ដុះក្រោមឈើធំៗ ក្នុងព្រៃក្រាស់នៃប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាមខាងត្បូង ។ តាមក្បួនឱសថបុរាណ គេបុកឫសលាយទឹក ហើយច្រោះផឹក ដើម្បីព្យាបាលជំងឺពុលអាហារ ។

ភ្លៅ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប៉ែកជើងពីត្រឹមខាងលើជង្គង់ឡើងមកដល់ក្រលៀន ។ ស្នូលមូលស៊កក្នុងដុំសម្រាប់ឲ្យដុំវិល ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លៅរទេះ, ភ្លៅរហាត់ ។

ភ្លោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដេរសំពត់ពីរផ្ទាំងភ្ជាប់គ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លោះសំពត់, ភ្លោះផាហ៊ុម ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកើតចេញមកមួយគូ ។
ឧទាហរណ៍៖ កូនភ្លោះ គឺកូនដែលកើតនៅក្នុងផ្ទៃមាតាមួយដំណាលគ្នា សម្រាលចេញបន្តគ្នាក្នុងវេលាមួយ ។

                       ដែលព្រែកគ្នាឬជាប់គ្នាមួយគូ ។
ឧទាហរណ៍៖ កាំភ្លើងភ្លោះ គឺកាំភ្លើងព្រែក; ដើមឈើភ្លោះ គឺដើមឈើដែលដុះព្រែកគ្នា; សំពត់ភ្លោះ គឺសំពត់ពីរផ្ទាំងដែលគេដេរភ្ជាប់គ្នា ។

ភ្លែល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ធ្លែល ។
ឧទាហរណ៍៖ ចេញភ្លែល ( ព. ព. ) ។

ភ្លែមៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា អំពីអាការដែលលៀនអណ្ដាតលិទ្ធខ្វៃៗ
ឧទាហរណ៍៖ លិទ្ធអណ្ដាតភ្លែមៗ ឬ –ផ្លែមៗ ។

ភ្លែត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា
ឧទាហរណ៍៖

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សម្ទុះ, ដំណើរដែលរហ័ស : ដើរមួយភ្លែត, ទៅមួយភ្លែត ( ទុកថាជា កិ. វិ. ក៏បាន ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលរហ័សភ្លាម, រហ័សណាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ រហ័សភ្លែត, ស្ទុះភ្លែត, រត់ភ្លែតៗ, លឿនភ្លែត, ដើរភ្លែតចុះភ្លែតឡើង។