Category: A Khmer Dictionary

នរនាថា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ស្ត្រីដែលជាទីពំនាក់របស់ពួកមនុស្ស, ស្ត្រីជាម្ចាស់នៃពួកមនុស្ស (ព្រះអគ្គមហេសី, សម្ដេចព្រះមហាក្សត្រិយានី ឬសម្ដេចព្រះវររាជជននីនៃក្សត្រទ្រង់រាជ្យ) ។

នរនាថ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) មនុស្សដែលជាទីពំនាក់របស់ពួកមនុស្ស, ម្ចាស់នៃពួកមនុស្ស (ព្រះរាជា) ។

នរទេព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. នរ + ទេវ) ទេវតារបស់មនុស្ស ( ក្សត្រទ្រង់រាជ្យ); ពិទ្យាធរ ។

នរណា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រើជាបុច្ឆាសព្វនាមថា មនុស្សណា ?, អ្នកណា ?; នរណាដើរនុ៎ះ ?; ឯងទៅជាមួយនឹងនរណា ? ( ប្រើបានចំពោះតែជាមួយនឹង ណា ប៉ុណ្ណោះឯង, ពុំដែលប្រើជាមួយនឹងពាក្យ នុះ ឬ នោះ ថា នរនុះ ឬ នរនោះ ផងទេ, បើ នរៈ ឬ អ្នក ប្រើបាន : នរៈនុះ, អ្នកនោះ) ។ ម. ព. នរៈ និង នរូ ទៀតផង ។

នរជេដ្ឋ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) មនុស្សដែលជាធំ, ជាចម្បងជាងពួកមនុស្ស ( ព្រះរាជា ) ។

នរជាតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ជាតិមនុស្ស, មនុស្ស, ជន ( ពាក្យនេះមានន័យដូចគ្នានឹង នរៈ ដែរ ) ។

នរង្សវិទ្យា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការសិក្សា ពណ៌នា ពីរបររកស៊ី ពីកិរិយាមារយាទ ទំនៀមទំលាប់របស់​ប្រជារាស្រ្ត ។

នរឃាតកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) អំពើពិឃាតមនុស្ស ។ វេវ. នរឃាត, មនុស្សឃាត, មនុស្សឃាតកម្ម ។

នរឃាតក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. នរឃាតក) អ្នកពិឃាតមនុស្ស (ព. កា. ប្រើជា នរឃាតក៍ អ. ថ. នៈរៈឃាត ក៏បាន) ។ វេវ. មនុស្សឃាតក ។

នរឃាត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អំពើពិឃាតមនុស្ស។ វេវចនៈ មនុស្សឃាត ។

នរគរាជជើងព្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះបទភ្លេងខ្មែរបុរាណមួយមេ ដែលគេបង្កើតឲ្យមានឡើងក្នុងខែត្រជើងព្រៃ គឺនៅស្រុកជើងព្រៃសម័យបច្ចុប្បន្ន ឲជាអនុស្សរណៈដល់ខែត្រនរគរាជដែលព្រាត់ពីប្រទេសកម្ពុជាទៅ ។

នរកកុណ្ឌ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ.) រណ្ដៅនរក ។

នរក

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ទីអបាយភូមិ ឬអធោលោក ដែលមានរណ្ដៅជាលំនៅនៃសត្វមានបាបនៅរងទុក្ខតាមកម្លាំងកម្មដែលខ្លួនធ្វើ ។
ឧទាហរណ៍៖ ចុះនរក, ធ្លាក់នរក ។

នយោបាយអត្តឃាត

មានន័យថា បុគ្គល ឬក្រុមបក្សនយោបាយណាមួយ ដែលគេបង្កើតឡើងគ្មានមូលដ្ឋានរឹងមាំ ហើយត្រូវទទួលបរាជ័យ និងបាត់ឈ្មោះពីក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយទៅវិញក្រោយពីមានការប្រកួតប្រជែង។

នយោបាយបង្កក

មានន័យថា នយោបាយដែលផ្តាច់ទំនាក់ជាមួយប្រទេសណាមួយ ឬក្រុមណាមួយ ដែលបានប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេស ឬក្រុមនោះ។នយោបាយបង្កកគឺមានន័យថា ​បញ្ឈប់ទំនាក់ទំនងការបរទេស ការទូត និងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។ នយោបាយនេះកើតឡើងតែនៅក្នុងរយៈពេលណាមួយដែលភាគីទាំងសងខាងមិនទាន់ឯកភាព ឬស្រុះស្រួលគ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ ឧ. នៅថ្ងៃទី០៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយពីមានទំនាស់រវាថសហព័ន្ធរុស្សី និងហ្ស៊កហ្ស៊ី (Georgia) បានធ្វើឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុបដោយធ្វើនយោបាយបង្កកវិញ តាមរយៈការផ្តាច់ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលឧស្ម័ន ដោយចោទអ៊ុយក្រែនថា បានបូមយកឧស្ម័នប្រាសចាកពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលធ្វើឱ្យទំនាស់នេះកាន់តែមានសភាពប្រឈមដាក់គ្នាកាន់តែតានតឹងឡើងរវាងរុស្ស៊ី និងអឺរ៉ុបរហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ មករា ឆ្នាំ២០០៩ ទើបមានជំនួបទ្វេភាគីរវាងនាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ុយក្រែន និងនាយករដ្ឋមន្រ្តីសហព័ន្ធរុស្ស៊ី ដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយមានការចូលរួមពីប្រទេសបារាំង អុីតាលី អេស្ប៉ាយ អាល្លឺម៉ង់ផង។

នយោបាយទន់ភ្លន់

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា នយោបាយការទូតដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនងដែលមានលក្ខណៈប្រុងប្រយ័ត្នដោយធ្វើការការសិក្សាស៊ីជម្រៅទៅលើអរិយធម៌របស់ប្រទេស ក្រុម ឬបុគ្គលនោះ ជាមុនសិន មុននឹងធ្វើទំនាក់ទំនងទៅលើបញ្ហាណាមួយ។ នយោបាយទន់ភ្លន់នេះក៏គេអាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើការដោះស្រាយនយោបាយផ្ទៃក្នុងផងដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ឧ. – ការដោះស្រាយជម្លោះបញ្ហានៅមជ្ឈិមបូព៌ាសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានប្រើប្រាស់នយោបាយទន់ភ្លន់ ដើម្បីសិក្សាទៅលើទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីរបស់មជ្ឈិមបូព៌ា ដោយមិនប្រើច្បាប់អន្តរជាតិ ឬការទូតទាំងស្រុងទេ។ – ការជាប់គាំងនយោបាយក្រោយពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៣ អស់រយៈពេល១ឆ្នាំមក សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន​ សែន បានប្រើប្រាស់នយោបាយទន់ភ្លន់ ដើម្បីចូលចរចាជាមួយដៃគូហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។

ដកស្រង់​ពី​វចនានុក្រម​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត

នយោបាយច័ក្កច័ន

មានន័យថា ប្រភេទនយោបាយមួយ ដែលគេរៀបចំឡើងដោយមានពហុមនោគមវិជ្ជា ដើម្បីសម្រេចគោលដៅណាមួយរបស់អ្នកនយោបាយ ដូចជា ការបង្កើតរដ្ឋាភិបាល ឬចលនានយោបាយចម្រុះពណ៌។
ឧទាហរណ៍៖ ឧ. ក្រោយពីការដួលរលំរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រុមអ្នកតស៊ូត្រីភាគីដែលមាននិន្នាការនយោបាយច័ក្កច័នបានរួបរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។

នយោបាយចម្រុះពណ៌

មានន័យថា នយោបាយដែលទទួលយកមនោគមវិជ្ជានយោបាយគ្រប់និន្នាការ ក្នុងទិសដៅបង្ហាញពិភពលោកថា ខ្លួន​មិនរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ។
ឧទាហរណ៍៖ ឧ. ក្រោយពីការបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធសេអាតូ នៅថ្ងៃទី០៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៥៤ ប្រទេសកម្ពុជាបានប្រកាសជាប្រទេសអព្យាក្រឹត មិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។ ក្រោមនយោបាយនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបនាប្រើប្រាស់នយោបាយចម្រុះពណ៌ដើម្បីអាចទទួលបានជំនួយពីចិន រុស្ស៊ី អាមេរិក។

នយោបាយកិយុគ

មានន័យថា ស្ថានភាពវឹកវរទាំងឡាយដែលបង្កើតឡើងដោយអ្នកដឹកនាំ ឬអ្នកនយោបាយ ក្នុងសម័យកាលណាមួយ ក្នុងគោលបំណងដណ្តើមយកអំណាច ឬដោះដូរអំណាច តាមរយៈមហាជន និងតាមមធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត។ ឧ. នៅថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ សហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើសង្រ្គាមបណ្តេញលោក សាដាំ ហូសេន ប្រធានាធិបតីប្រទេសអុីរ៉ាក់ ចេញពីអំណាច ដោយចោទប្រកាន់ថាបានផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរអាវុធគីមី និងដឹកនាំប្រទេសផ្តាច់ការ។ ផ្ទុយទៅវិញ តាមរយៈរបាយការណ៍អង្កេតជាក់ស្តែងរបស់ភ្នាក់ងារជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ គេពុំបានរកឃើញភស្តុតាងណាមួយបញ្ជាក់ថា ប្រទេសអុីរ៉ាក់បានផលិតអាវុធ ដូចជាការចោទប្រកាន់នោះទេ។

នយោបាយការ៉ុត និងដំបង

មានន័យថា នយោបាយប្រើប្រាស់ការទូតផង និងកម្លាំងផងក្នុងពេលតែមួយ តាមគ្រប់រូបភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន រួមមាន ការចរចា ការផ្តល់ជំនួយការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ការផ្តាច់ទំនាក់ទំនងការទូត និងការប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធាជាដើម។
ឧទាហរណ៍៖ ឧ. នយោបាយការ៉ុត និងដំបងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិចំពោះប្រទេសអុីរ៉ង់អំពីបញ្ហាអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។

នយោបាយ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. នយ + ឧបាយ) ឧបាយក្នុងការណែនាំ, កលល្បិចឬមេគំនិតដែលគេផ្តើមឡើងដើម្បីដឹកនាំជនដទៃឲ្យប្រព្រឹត្តទៅរកទីដៅយ៉ាងនេះឬយ៉ាងនោះ, កិច្ចការដែលទាក់ទងដោយការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ។
ឧទាហរណ៍៖ គប្បីដើរតាមមាគ៌ានយោបាយនៃរដ្ឋបុរស ។

                     វិធីសាស្ត្រ សិល្បៈ បច្ចេកទេសក្នុងការដឹកនាំគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ឬរដ្ឋាភិបាល។ តាមន័យនេះ យើងអាចសង្កេតឃើញថា ពាក្យនយោបាយ មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងរដ្ឋ មានន័យថា នៅពេលមានព្រំសីមា ឬបុរី នៅពេលនោះការគ្រប់គ្រងនយោបាយ គឺជាកិច្ចការដែលទាក់ទងទៅនឹងមនុស្សនៅក្នុងរដ្ឋ ឬបុរី។
ឧទាហរណ៍៖ ឧ. នៅដើមសតវត្សទី១ នៃគ្រិស្តសករាជ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតទៅជារដ្ឋ ដោយមានការគ្រប់គ្រងតាមបែបនយោបាយដែលមានក្សត្រី លីវ យី ជាប្រមុខដឹកនាំ។

នយស្តិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រាប់ (ផ្លែឈើ), ដុំកណ្តាលដែលតាំងនៅក្នុងកោសិកានៃសត្វមានជីវិត ។

នយលក្ខណៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. នយ + លក្ខណ) លក្ខណៈនៃសេចក្តីពន្យល់ គឺការយោងលេខត្រង់ពាក្យណាមួយនៃទំព័រសៀវភៅ ហើយសរសេរដាក់ខាងក្រោមដើម្បីពន្យល់ពាក្យនោះៗដែលមានន័យផ្សេងគ្នាជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ពាក្យនេះ គប្បីធ្វើនយលក្ខណៈផង ទើបគេអាចយល់បានដោយងាយ (បារ. Renvoi រ៉ង្វ័រ) ។

នយនៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. នយន ) ភ្នែក ( ព. កា. ) ។

នយនេត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. នយ + នេត្រ) ភ្នែកជាផ្លូវ; មនុស្សឬគំនិតដែលទុកជាភ្នែក, ដែលស្នងភ្នែក (ម. ព. ន័យ និង នេត្រ ទៀតផង) ។

នយននិយម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេដ្ឋកិច្ចដែលរាជការចាត់ចែងការជំនួសឯកជន ដូចជារដ្ឋ​សហគ្រាស ។

នមស្ការ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ; បា. នមក្ការ ) កិរិយាថ្វាយបង្គំ, ការបង្អោនកាយក្រាបប្រណិប័ត; គំនាប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ សូមនមស្ការចំពោះព្រះរត្នត្រ័យ គឺព្រះពុទ្ធ, ព្រះធម៌, ព្រះសង្ឃ !

នភោធូម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. នភ “មេឃ, អាកាស” + ធូម “ផ្សែង”, ភ > ភោ ) ពពកដែលរសាត់មើលទៅឃើញដូចជាផ្សែង (ព. កា.) ។

នភាល័យ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. នភ + អាលយ ) លំនៅពពក គឺមេឃ, អាកាស ។
ឧទាហរណ៍៖ អណ្តែតត្រសែតកណ្តាលនភាល័យ ។

នភាបាទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជើងមេឃ ទីដែលមើលទៅឃើញដូចជាមេឃ និងដីជាប់, ការប្រមើលមើលនូវ​ស្ថានការណ៍ខាងនយោបាយ ។

នភាបទី

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលបញ្ឈរត្រង់ ដូចជាសសរដែលគេដាំនៅដី ។

នភាកាស

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលជាសម្បត្តិនៃមេញ​ ព្ធដ៍អាកាស ។

នភា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. នភ ) ពពក, មេឃ, អាកាស ( ព. កា. ) ។

នភមណ្ឌល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ; សំ. នភោមណ្ឌល ) មណ្ឌលពពក គឺពពកដែលមើលទៅឃើញដុំៗ ដោយសង្កាត់ៗ; អាកាសទាំងមូល ។

នភមណី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. នភ + មណិ ) កែវមណីឰដ៏អាកាស គឺព្រះអាទិត្យ ( ព. កា. ) ។

នភប្រាណ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ដង្ហើមអាកាស គឺខ្យល់ ( ព. កា. ) ។

នភកេតន៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. នភ “ពពក, មេឃ, អាកាស” + កេតន “ទង់” ទង់អាកាស គឺព្រះអាទិត្យ, ថ្ងៃ ( សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ បើកវីត្រូវការប្រើ ) ។

នព្វ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ថ្មី (មិនសូវប្រើ) ។
នព្វគុណ (នប់ពៈគុន) ន. ឬ គុ.(សំ. បា. នវ + គុណ “”គុណដោយចំណែកប្រាំបួន”” ) ឈ្មោះមាសទឹក ៩ : មាសនព្វគុណ ។ នព្វគ្រោះ ( នប់ពៈ– ) ន. ( សំ. នវ + គ្រហ ) ឈ្មោះផ្កាយគ្រោះទាំងប្រាំបួនគឺរាប់ ព្រះអាទិត្យ, ព្រះចន្ទ បញ្ចូលផងជាពីរ, និងផ្កាយ អង្គារ, ពុធ, ព្រហស្បតិ៍, សុក្រ, សៅរ៍, រាហុ៍, កេតុ គ្រប់ជា ៩ ។ នព្វន្ត ( នប់-ពន់ ) ន. ( បា. នវ + អន្ត > នវន្ត “”វិជ្ជាលេខមាន ៩ ជាទីបំផុត”” ) ឈ្មោះវិជ្ជាបំបែកលេខតាំងពីមួយដល់ប្រាំបួន : ក្បួននព្វន្ត, លេខនព្វន្ត, រៀននព្វន្ត ។ នព្វរ័តន៍ ឬ នព្វរត្ន (នប់-ពៈរ័ត) ន. ( បា. នវ + រតន; សំ. នវ + រត្ន) រតនៈ ៩ ប្រការគឺ មុក្ដា, បទុមរាគ ( ទទឹម ), បុស្សរាគ ( ប៊ុត ), ពេជ្រ, មរកត, ពៃទូរ្យ, ប្រពាល, កណ្តៀង, ផលិក ។ នព្វលោកុត្តរ (នប់ពៈលោកុត-តៈរ៉ៈ ឬ –កុត-ដ) ន. ( សំ. បា. នវ — ) ធម៌ចម្លងសត្វឲ្យឆ្លងផុតចាកលោក គឺមគ្គ ៤ ផល ៤ និព្វាន ១; ហៅឲ្យពេញថា នព្វលោកុត្តរធម៌ ។ នព្វលោកុត្តរធម៌ ( នប់ពៈលោកុត-តៈរ៉ៈធ័រ ) ន. (ដូចគ្នានឹង នព្វលោកុត្តរ ដែរ) ។ នព្វស័ក ន. ឬ គុ. ស័កទី ៩ ក្នុងចំនួន ១០ ឆ្នាំ ( ម. ព. ស័ក ផង ) ។ ល ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា បកតិសំខ្យា
មានន័យថា (បា. នវ) ប្រាំបួន ( ៩ ) ។

នពតារា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជាឈ្មោះផ្កាយភ្លឺធ្លោ ហាក់ដូចជាចេញផុតពីមេឃ ។

នពកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការផ្លាស់សំបុត្រចាស់ ដោយសំបុត្រថ្មី ។

នប់

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា កន្តុប, ត្រមុល ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្នែងនប់ ។

នបុំសកៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ខ្ទើយ ។

នបុំសកលិង្គ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ភេទកណ្តាល គឺមិនមែនភេទប្រុសមិនមែនភេទស្រី ( ពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងវេយ្យាករណ៍ សំ. បា. ) ។

នប

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ស្នបកន្ទេលសម្រាប់ចូលដេកកណ្តាលវាលបង្ការមិនឲ្យមូសខាំ មិនឲ្យទឹកសន្សើមធ្លាក់មកត្រូវខ្លួន ។
ឧទាហរណ៍៖ ដេកនប គឺដេកនៅក្នុងនប ។

ននះនរនាទ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា គគាត, គឃ្លើន, អង់អាចកាត់ជំនុំចំណោមឥតកោតក្រែង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរននះនរនាទ; ដំណើរននះនរនាទ ( សរសេរក្លាយជា រនះរនាទ ក៏មាន ។ ម. ព. នរនាទ និង គគាត ផង ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា គគាត, គឃ្លើន, អង់អាចកាត់ជំនុំចំណោមឥតកោតក្រែង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរននះនរនាទ; ដំណើរននះនរនាទ ( សរសេរក្លាយជា រនះរនាទ ក៏មាន ។ ម. ព. នរនាទ និង គគាត ផង ) ។

ននះ

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា រលះ, រលះរលាំង ដោយអាការអង់អាចឥតក្រែង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរននះ, ដើរននះចុះននះឡើង; ដំណើរននះ ( សរសេរក្លាយជា រនះ ក៏មាន ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា រលះ, រលះរលាំង ដោយអាការអង់អាចឥតក្រែង ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរននះ, ដើរននះចុះននះឡើង; ដំណើរននះ ( សរសេរក្លាយជា រនះ ក៏មាន ) ។

ននោងព្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិមានផ្លែដូចជាននោងដែរសម្រាប់យកផ្លែធ្វើថ្នាំកក់សក់ ។

ននោងប្រហើរ, ននោងមូល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វល្លិដំណាំឡើងទ្រើង ដើមកំណើតមិនប្រាកដ គេដាំនៅក្នុងប្រទេសក្តៅសកលលោក មានផ្លែរាងបំពង់ បរិភោគជាអាហារ សម្រាប់ស្លរប្រហើរជាដើម។ ផ្លែទុំហាលស្ងួតអាចប្រើសម្រាប់ជូតទឹក ជំនួសផ្កាទឹកសោតបាន។ ក្នុងក្បួនឱសថបុរាណ ស្លឹកគេប្រើជាថ្នាំបំពោកលើដំបៅ ជំងឺ ZONA។ ផ្លែជាថ្នាំអោយមានទឹកដោះ និងធ្វើអោយឈាមដើរស្រួល។ ឫសវាគេប្រើជាថ្នាំបញ្ចុះ។

ននោងជ្រុង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វល្លិដំណាំឡើងទ្រើង កំណើតនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា គេដាំយកផ្លែជាអាហារ ផ្លែរាងដូចមោង មាន១០ជ្រុងស្រួចៗ គេប្រើផ្លែ ធ្វើម្ហូបានច្រើនមុខ។ ក្នុងក្បួនឱសថបុរាណ គេបុកស្លឹកបំពោកលើមុខរបួសអោយឆាប់ជា។ ផ្លែជាថ្នាំធ្វើអោយនោមច្រើន។

ននោង

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះវល្លិដំណាំឡើងទ្រើង មានផ្លែជាអាហារ; មានច្រើនប្រភេទគឺ ននោងជ្រុង, ននោងទេស, ននោងសាញ ជាដើម ។

ននៀល

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ប្រមៀលខ្លួនឯងនៅទីផ្ទៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្មេងននៀលដី, ក្របីននៀលភក់ ។ ព. ប្រ. វាននៀលនៅហ្នឹង គឺថាក្រាញនៅហ្នឹងមិនព្រមទៅ ។

ននល

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានរាងរល; ដែលនៅកណ្តាលវាលឥតអ្វីបិទបាំង, ធ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ រាងននល, ស្រាតននល, លែងខ្លួនននល ។ ននលគក ដែលននលស្រដៀងនឹងមាន់គក ឬននលជ្រងក ( ព. សា. ) ។

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលមានរាងរល; ដែលនៅកណ្តាលវាលឥតអ្វីបិទបាំង, ធ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ រាងននល, ស្រាតននល, លែងខ្លួនននល ។ ននលគក ដែលននលស្រដៀងនឹងមាន់គក ឬននលជ្រងក ( ព. សា. ) ។

នទី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) ស្ទឹង, ទន្លេ ។ កុន្នទី ស្ទឹង ឬទន្លេតូច; មហានទី ស្ទឹង ឬទន្លេធំ ។

នត្ថុកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ការបន្តក់ថ្នាំតាមច្រមុះ, ការឲ្យហិតថ្នាំតាមច្រមុះ ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកត្រូវធ្វើនត្ថុកម្មក្នុងមួយថ្ងៃ៣ដង នាសិករោគនឹងបានធូរស្រាលតាមលំដាប់ ។

នត្ថិភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. នត្ថិភាវ; សំ. នស្តិភាវ) ភាវៈគ្មាន, ភាពនៃអ្វីៗដែលមិនមាន, ការឥតមាន ។
ឧទាហរណ៍៖ ពីដើមគាត់គ្រាន់រួចខ្លួន ប៉ុន្តែឥឡូវ គាត់ធ្លាក់ចុះក្នុងនត្ថិភាពសាបរលាបណាស់ទៅហើយ ។ ព. ផ្ទ. អត្ថិភាព ។

នត្តា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. នត្តុ > នត្តា; សំ. នប្ត្ឫ ) កូនរបស់កូន គឺចៅ។ ពាក្យ នត្តា នេះប្រើហៅចៅទាំងបុរសទាំងស្ត្រី, ពុំមែនចៅប្រុសថា នត្តោ ចៅស្រីថា នត្តា ទេ (រ. ស.) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះរាជនត្តា ឬ ព្រះនត្តាក្សត្រា (ចៅប្រុសនៃព្រះរាជា), ព្រះរាជនត្តាក្សត្រី (ចៅស្រីនៃព្រះរាជា), ឬថា ព្រះនត្តាបុរស, ព្រះនត្តាស្ត្រី ដូច្នេះវិញក៏បាន ។

នតិភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការបន្ទាបខ្លួន ការឱនលំទោន ។

នង្គ័ល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា. នង្គល; សំ. លាង្គល) ប្រដាប់សម្រាប់ភ្ជួរផែនដី ។ កាព្យសម្រាប់ពួកកសិករថា ។
ឧទាហរណ៍៖ យើងជាកសិករ បានភ្លៀងមកអរ រៀបចំនង្គ័ល រនាស់រាល់ប្រាណ ហើយបានខ្វាយខ្វល់ សាបព្រោះរចល់ ឲ្យទាន់វេលា ។

                 ពាក្យ នង្គ័ល នេះខ្មែរយើងច្រើនហៅក្លាយថា អង្គ័ល; សម្តីនិយាយក្លាយពីសំស្ក្រឹតឬពីបាលីយ៉ាងនេះហៅថា បាលីក្លាយ ឬ បាលីបំប្លែង ដូចគ្នានឹងសម្តី ប្រាក្រឹត របស់អ្នកប្រទេសឥណ្ឌាដែរ ។ អ្នកស្រុកក្នុងខែត្រខ្លះហៅផ្នៀងនង្គ័លថា ខុងម៉ូវ; ពាក្យបណ្តៅហៅ តុកតុល ( មើលក្នុងពាក្យ ប្រាក្រិត ទៀតផង ) ។

នគ្គភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ភាពនៃមនុស្ស ឬវត្ថុដែលឥតគ្រឿងបិទបាំង។

នគ្គនិយម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា លទ្ធិដែលប្រកាន់ថា ការអាក្រាតកាយកណ្តាល វាល ហើយប្រព្រឹត្តការហាត់ប្រាណ ជាវិធីប្រកប ដោយអនាម័យ ។

នគ្គជន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (បា.) ជនអាក្រាត គឺមនុស្សស្រាតលែងខ្លួនទទេ មិនត្រូវការដោយសម្លៀកបំពាក់ ។ នគ្គនិយម ( នាក់-គៈនិយំ ) ការរាប់អាន ឬការអនុលោមទៅតាមលទ្ធិអាក្រាត ។ នគ្គភាព ភាពនៃជនអាក្រាត, ការស្រាត ។ នគ្គសមណៈ សមណៈអាក្រាត គឺអ្នកបួសមួយពួកខាងក្រៅពុទ្ធសាសនា បានដល់ពួកអចេលកៈនៅប្រទេសឥណ្ឌា ( ម. ព. អចេលកៈ ផង ) ។

នគ្គកម្មសិទ្ធិករ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ម្ចាស់វត្ថុដែលឥតស៊ីផល តាមរបៀបដូចខាងលើ ។

នគ្គកម្មសិទ្ធិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កម្មសិទ្ធិនៃវត្ថុដែលអ្នកដទៃស៊ីផល ដូចជាផ្ទះដែលម្ចាស់បញ្ចាំទៅឱ្យអ្នកដទៃ ឱ្យគេយកឈ្នួលកាត់ការប្រាក់ជាដើម ។

នគរោបនីយកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការរៀបចំលម្អទីក្រុង ។
ឧទាហរណ៍៖ សរសេរ នគរូបនីយកម្ម ក៏បាន

នគរូបនីយកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការរៀបចំលម្អទីក្រុង ។
ឧទាហរណ៍៖ សរសេរ នគរោបនីយកម្ម ក៏បាន ។

នគរសោភិនី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (សំ. បា.) ស្រីអ្នកញ៉ាំងនគរឲ្យល្អ ឬស្រីមានលំអឆើតក្នុងក្រុង ( ស្រីផ្កាមាស ) ។

នគរវត្ត

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះប្រាសាទបុរាណមួយកន្លែងនៅក្នុងខែត្រសៀមរាប ជាមហាមន្ទីររុងរឿងដោយលម្អគ្មានពីរ (ហៅក្លាយមកជា អង្គរវត្ត) ។ ពាក្យ នគរ នេះច្រើនតែមានសំឡេងក្លាយឃ្លាតជា អង្គរ ដូច្នេះឯង, ដូចជា នគរបាល, នគរបុរី, នគរយមរាជ, នគរវត្ត ក្លាយជា អង្គរបាល, អង្គរបុរី, អង្គរជមរាជ, អង្គរវត្ត ជាដើម; សម្តីត្រឹមត្រូវខ្ពង់ខ្ពស់ដែលក្លាយឃ្លាតជាសម្តី សាមញ្ញ គ្មានអត្ថន័យបែបនេះពុំមែនត្រឹមតែ នគរ ជា អង្គរ ប៉ុណ្ណោះទេ មានពាក្យឯទៀតៗខ្លះក៏ក្លាយឃ្លាតពីរូបដើមពីសំឡេងដើមដូច្នោះដែរ ដូចជា នង្គ័ល, បទុម, បព្វជិត, បព៌ត, បពិត្រ, មច្ឆា, សុខតម ក្លាយជា អង្គ័ល, បូទុម, បុព្វជិត, បរិពត, បូពិត្រ មេឆា; សុខដុម ជាដើម ក៏សុទ្ធតែក្លាយឃ្លាតដូចគ្នាដែរ; ការក្លាយបែបនេះមកពីអ្នកនិយាយប្រហែសធ្វេស ចេះតែថា ចេះតែសរសេរៗទៅ ពុំគិតដល់ការរក្សាភាសាជាតិ, យូរៗតៗមក ក៏ទៅជាសម្តីឥតន័យទៅអស់, នាំឲ្យអ្នកអក្សរសាស្ត្រមានការលំបាកនឹងកែតម្រូវ ។ ល ។ ( មើលក្នុងពាក្យ ប្រាក្រឹត ទៀតផង ) ។

នគររាជភ្លេងជាតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. នគររាជជាតិ ) ។

នគររាជជើងព្រៃ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះបទភ្លេងខ្មែរបុរាណមួយមេ ដែលគេបង្កើតឲ្យមានឡើងក្នុងខែត្រជើងព្រៃ គឺនៅស្រុកជើងព្រៃសម័យបច្ចុប្បន្ន ឲ្យជាអនុស្សរណៈដល់ខែត្រនគររាជដែលព្រាត់ពីប្រទេសកម្ពុជាទៅ ។

នគររាជជាតិ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះបទភ្លេងជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់បន្លឺសូរសព្ទជាព័ស្តុតាងឲ្យឮក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ, សាកលលោកស្គាល់ច្បាស់ថាជាភ្លេងជាតិរបស់ខ្មែរ ។
ឧទាហរណ៍៖ ឈរសម្រឹងគោរពភ្លេងជាតិ ។

                ភ្លេងជាតិខ្មែរនេះមាន៥សង្កាត់គឺ សង្កាត់ទី ១ មាន ៩ ម៉ាត់, ទី ២ មាន១១ម៉ាត់, ទី៣មាន១២ម៉ាត់, ទី៤មាន១៣ម៉ាត់, ទី៥មាន៨ម៉ាត់, រួមទាំង៥សង្កាត់ មាន៥៣ម៉ាត់ ត្រូវជា១បទភ្លេង មានបទឬទំនុកចាប់ចួនគ្នារាល់ថ្នាក់ ហៅថា បទនគររាជជាតិ ជាអនុស្សរណៈដល់ខែត្រនគររាជចាស់របស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងសម័យបុរាណ ។

នគររាជ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះបទភេ្លងខ្មែរបុរាណមួយមេ ។
ឧទាហរណ៍៖ បទភេ្លងនគររាជជាអនុស្សរណៈដល់ខែត្រចាស់មួយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងសម័យបុរាណព្រេងនាយដែលឃ្លាតចេញពីប្រទេសខ្មែរទៅដោយខ្មែរបែកសាមគ្គី . . . ។

នគរភាព

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សេចក្តីគួរសមដែលសំដែងឱ្យភ្ញៀវបរទេសឃើញ តាមរបៀបអ្នកក្រុង ។

នគរបុរី

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះរាជធានីចាស់តូចមួយក្នុងស្រុកព្រៃកប្បាសខែត្រតាកែវ ( ហៅក្លាយមកជា អង្គរបុរី )
ឧទាហរណ៍៖ នគរបុរី ជារាជធានីចាស់ព្រេងព្រឹទ្ធរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ។

នគរបាលយុត្តិធម៌

?ថ្នាក់ពាក្យជា មូលដ្ឋាន
មានន័យថា ជំនួយរបស់អំណាចតុលាការ ។

នគរបាល

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) អ្នករក្សានគរ ( ហៅក្លាយជា អង្គរបាល ក៏មាន ) ។ក្រសួងឬក្រុមរាជការត្រួតត្រារក្សាប្រជាជនក្នុងក្រុង ឲ្យប្រតិបត្តិតាមបញ្ញត្តិសម្រាប់ក្រុង។ ក្រុមនគរបាល ឬ តម្រួតនគរបាល រាជតម្រួតក្រុង (ចំពោះតែរាជធានីភ្នំពេញ) ។ សម្រាប់ខែត្រ-ស្រុកហៅ រាជតម្រួតខែត្រ, រាជតម្រួតស្រុក ។ សម្រាប់មណ្ឌលនីតិកម្មក្នុងតំបន់ ឬក្នុងសង្កាត់ ក៏ហៅថា រាជតម្រួតស្រុក ដែរ ។

នគរធំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះក្រុងចាស់ធំមួយនៅក្នុងខែត្រសៀមរាប ជាក្រុងរុងរឿងដោយកំពែង, ខ្លោងទ្វារ, ប្រាសាទក្បាច់រចនាប្លែកផ្សេងៗ ហៅក្លាយមកជា អង្គរធំ ។

នគរជុំ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះប្រទាលមួយប្រភេទ មានស្លឹកនិងមើមស្រដៀងនឹងស្រជែត ប៉ុន្តែស្លឹកឈរៗ, អ្នកលក់ទំនិញច្រើនដាំក្នុងផើងដាក់នៅកន្លែងលក់ទំនិញ ដោយមានជំនឿតាមប្រពៃណីថា នឹងមានមនុស្សច្រើនមកជួបជុំទិញទំនិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រទាលនគរជុំ ( ហៅក្លាយថា ប្រទាលអង្គរជុំ ) ។

នគរជន

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ.; បា. នគរ + ជន ) ជនអ្នកនៅក្នុងក្រុង ( អ្នកក្រុង ) ។ ប្រើឲ្យត្រឹមត្រង់តាមបែបបាលីជា នាគរជន ។ ម. ព. នាគរា, នាគរិក ទៀតផង ។ ព. ផ្ទ. ជានបទ ។

នគរ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. ) បុរី, ក្រុង ។
ឧទាហរណ៍៖ អ្នកនគរ គឺអ្នកក្រុង ។

នខ្វាក់

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា (ព. បុ. ) អក្សរ ន ដែលមានរាងសណ្ឋានកួចខ្វែងជា ត្រីកោណ (បីជ្រុង) នេះសម្រាប់សរសេរចុះក្នុងផ្ទៃកន្សែងយ័ន្តក្នុងសម័យបុរាណដោយគេសន្មតថាជាតួអក្សរពិសេសមានអានុភាពពូកែស័ក្តិសិទ្ធិ, សម្រាប់ជួតក្បាលចូលកាន់សង្គ្រាម… ។ អ្នកដែលមិនចេះអក្សរ ច្រើននិយាយប្រាប់គ្នីគ្នាថា
ឧទាហរណ៍៖ ខ្ញុំឥតចេះអក្សរមួយតួទេ សូម្បីតែនខ្វាក់ក៏ឥតចេះដែរ ។

កនខា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. ) ក្រចកទាំងឡាយ (រ. ស.) ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះនខា ។

នក្សត្រប្ញក្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដូចគ្នានឹង នក្ខត្តឫក្ស ដែរ ( ម. ព. នោះ ) ។

នក្សត្រ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. ) ផ្កាយ ។

នក្ខត្តឫក្ស

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. នក្សត្រ “ផ្កាយ” + ឫក្ស “ផ្កាយ” ; បា. នក្ខត្ត + ឥក្ក “ផ្កាយ + ផ្កាយ” ) ផ្កាយទាំងពួងទួទៅ ។ ពេលកំណត់ដោយផ្កាយដែលហោរគន់រក ដើម្បីឲ្យដឹងថាគ្រោះកាចឬគ្រោះជា ( តាមហោរាសាស្ត្រ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ ថ្ងៃនេះជាថ្ងៃប្រកបដោយនក្ខត្តឫក្សដ៏ឧត្តម. . . ។

នក្ខត្តយោគវិទ្យា

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សិល្បៈក្បួនទស្សន៍ទាយជតារាសីតាមអង្សាកំណើត។

នក្ខត្តយោគព្យាករណ៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ការទស្សន៍ទាយរបស់អ្នកតារាសាស្រ្ត ដោយផ្សំតាមអង្សា​កំណើត​របស់មនុស្សម្នាក់​ៗ ។

នក្ខត្តយោគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា តារាសាស្រ្ត វិទ្យាចែងពីផ្កាយនព្វគ្រោះ ។

នក

?ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ស. ន្ចក អ. ថ. ន៉ក “ក្រៅ”) ដែលចេញនៅក្រៅមុខតំណែងរាជការ, ដែលឈប់ធ្វើការរាជការហើយ ។
ឧទាហរណ៍៖ មន្ត្រីនក, ចាងហ្វាងនក ។

                អស់តំណែងដោយចាស់ ឬដោយផុតបុណ្យ។ ឧទាហរណ៍៖ មេស្រុកនក។

ន

មានន័យថា ព្យញ្ជនៈទី ៥ ក្នុងវគ្គទី ៤ ជាទន្តជៈ ឬសកដ្ឋាននាសិកជៈ មានសំឡេងចេញតាមឋានរបស់ខ្លួនជាទន្តជៈផង ចេញពីត្រង់ច្រមុះបន្តិចផង ។ ជាវគ្គន្ត-ព្យញ្ជនៈ, ខាងភាសាសំស្ក្រឹតនិងបាលី អានថា នៈ ឬ ន៉ៈ, តម្រួតលើព្យញ្ជនៈទាំង ៤ តួក្នុងវគ្គរបស់ខ្លួនគឺ ត, ថ, ទ, ធ និងលើតួឯង ហើយនិងលើព្យញ្ជនៈក្នុងសេសវគ្គ ៦ តួគឺ យ, រ, ល, វ, ស, ហ ទៀតផង តាមអក្ខរវិធីខ្មែរ ។ ន ជាព្យញ្ជនៈចូលក្នុងវិធីសម្លាប់ឲ្យមានសំឡេងជា ន៉ ទៀតផង ដូច ទស្សនា, សាសនា ជាដើម ( ទ័ស-សៈន៉ា, សាសៈន៉ា ឬ សាស្នា ) ។

ធ្វេសទ្វេ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វេសពីរដង គឺធ្វេសហើយធ្វេសទៀតដល់ពីរដង ឬធ្វេសច្រើនដង។ ច្រើនប្រើក្នុងកាព្យដូចជា ។
ឧទាហរណ៍៖ គួរប្រុងប្រយ័ត្នកុំបីធ្វេស បើបានជាធ្វេសកុំធ្វេសទ្វេ ទ្វេធ្វេសប្រហែសឃើញច្រើនតែ វិនាសទ្រព្យធនពុំសូវខាន ។

ធ្វេស

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្លោយ, ប្រហែស ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វេសស្មារតី, ធ្វេសគំនិត ។

ធ្វើ​អនុគ្គមនៈ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា (ព. ផ្ទ. បច្ចុគ្គមនៈ ឬ បច្ចុគ្គមន៍ “ការ​ក្រោក​ទទួល”)។

ធ្វើឧស្សាហូបនីកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់ធ្វើជាឧស្សាហកម្ម បង្កើនឧស្សាហកម្ម។

ធ្វើសំយោគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ផ្សំ ប្រមូលឡើងវិញ គឺផ្តុំធាតុឱ្យកើតជានេះ ជានោះវិញ ។

ធ្វើវិនិយោគ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដាក់ប្រាក់ធ្វើជាដើមទុន ​។

ធ្វើវញ្ឈកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើមិនឱ្យមានផល មិនឱ្យបន្តពូជបាន ។

ធ្វើប្រជាធិបត្យូបនីយកម្ម

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើ ដាក់ឱ្យទៅជារបស់ប្រជារាស្រ្ត ។

ធ្វើបតិដ្ឋាប័ន

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បង្កើតជាខ្លឹមសារនៃវត្ថុណាមួយ ។

ធ្វើនិច្ចវេតន៍

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ឱ្យបាននូវបៀវត្ស៍ មានកម្រិតក្នុងមុខតំណែង ។

ធ្វើទុក្ខ

?ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ធ្វើឲ្យលំបាក, ធ្វើឲ្យចង្អៀតចង្អល់ចិត្ត, នាំឲ្យមានកង្វល់ ។
ឧទាហរណ៍៖ យប់មិញ ខ្ញុំឥតបានធ្មេចមួយស្រឡេតសោះ ព្រោះកូនតូចវាធ្វើទុក្ខខ្លាំងពេក។ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ធ្វើទុក្ខរំអុកឲ្យព្រួយម្នេញជានិច្ច ។