Category: A Khmer Dictionary

របាំងគយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពន្ធគយហូតលើទំនិញបរទេស ដើម្បីកុំឱ្យចូលមកដេញជើងថ្លៃទំនិញ ដែលបង្កើតនៅក្នុងស្រុក ។

របាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងបាំង, អ្វីៗដែលបាំងរាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ ជញ្ជាំងជារបាំងផ្ទះ; ទីនេះស្ងប់មិនសូវមានខ្យល់ ព្រោះមានព្រៃជារបាំង ។

                       ទីពឹងឬទីពួន ។
ឧទាហរណ៍៖ អាងមានរបាំង ។

                       ព. ប្រ. គ្រឿងការពាររក្សាខ្លួន ។
ឧទាហរណ៍៖ របាំងខ្លួន ។ ល ។

របាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ល្បែងច្រៀងរាំ, ល្ខោន ។
ឧទាហរណ៍៖ នាំគ្នាទៅមើលរបាំ ។

                      របាំស្បែក ( ម. ព. ណាំង ឬ ហ្នាំង ) ។ ល្បែងរបាំ ការលេងមានរាំច្រៀង; ល្បែងផ្សេងៗនិងរបាំ ។

របាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ព. ទ្រ. ) ខ្មោច ( អមនុស្ស ), បិសាច; រំបល់, រំលែះ ( ច្រើនប្រើជាពាក្យជេរ ) ។
ឧទាហរណ៍៖ អារបាលយក៏ ! , មេរបាលកាច់ !

របារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មេដែលគាបរបង, ជញ្ជាំង, ថែបជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ របាររបង, របារជញ្ជាំង ។

របាយស្មើភាគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា ១.ក្នុងឧស្ម័ន នៅពេលម៉ូលេគុលរក្សាចំងាយមធ្យមដូចគ្នា រវាងគ្នាទៅវិញទៅមក។

របាយភុយនីគូលែ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា របាយនៃល្បាយវត្ថុរាវមានផាសពីរមិនរលាយចូលគ្នា (ដូចជា ប្រេង និងទឹកមួយជាផាសសើម និងមួយទៀតមិនសើម) ក្នុងប្រព័ន្ធ ស្ពោត(រន្ធ) កាលណាផាសសើមចេះតែបន្ដលើផ្ទៃវត្ថុរឹង។

របាយការណ៍អនុវត្តថវិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. របាយការណ៍ដែលវិភាគអំពីស្ថានភាពអនុវត្តថវិកាតាមចំណាត់ថ្នាក់សេដ្ឋកិច្ច និង/ឬតាមចំណាត់ថ្នាក់កម្មវិធីប្រចាំត្រីមាស ឆមាស និងប្រចាំឆ្នាំ ដោយអនុលោមទៅតាមគំរូនៃប្រភេទរបាយការណ៍របស់គ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាល។ របាយការណ៍អនុវត្តថវិកា ត្រូវបង្ហាញអំពីលទ្ធផលដែលសម្រេចបានក្នុងឆ្នាំសារពើពន្ធធៀបជាមួយនឹងលទ្ធផលអនុវត្តនៅឆ្នាំំមុនៗ។ ២. ឧបករណ៍សំខាន់សម្រាប់ផ្ដល់ព័ត៌មាន និងសម្រាប់ធ្វើជាមូលដ្ឋានវាយតម្លៃលទ្ធផលសម្រេចបានទាំងទិដ្ឋភាពហិរញ្ញវត្ថុ និងទិដ្ឋភាពគោលនយោបាយ/យុទ្ធសាស្រ្តរបស់ក្រសួង ស្ថាប័ននីមួយៗ។

របាយការណ៍អង្កេតទីកន្លែង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា របាយការណ៍ដែលមានបញ្ចូលនៅក្នុងឯកសារដេញថ្លៃ ហើយដែលជាការពិត និងរបាយការណ៍បកស្រាយអំពីស្ថានភាពផ្ទៃដី ឬក្រោមផ្ទៃដីនៅទីកន្លែង។ នៅក្នុងការរៀបចំសំណើដេញថ្លៃ អ្នកទទួលការត្រូវបានគិតថានឹងផ្អែកលើរបាយការណ៍អង្កេតទីកន្លែងនានា ដែលបំពេញបន្ថែមដោយព័ត៌មានណាមួយ ដែលអាចរកបាននៅពេលដាក់ដេញថ្លៃ។

របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ, គណនេយ្យ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ការលាតត្រដាងជារចនាសម្ព័ន្ធ នៃព័ត៌មានហិរញ្ញវត្ថុ ដោយរួមបញ្ចូលទាំងកំណត់សម្គាល់ពាក់ព័ន្ធផង ក្នុងគោលបំណងផ្សព្វផ្សាយអំពីធនធានសេដ្ឋកិច្ច ឬកាតព្វកិច្ចរបស់អង្គភាព នៅត្រឹមចំណុចមួយនៃពេលវេលា ឬបម្រែបម្រួលនានា នៃធនធានសេដ្ឋកិច្ចនិងកាតព្វកិច្ចសម្រាប់ការិយបរិច្ឆេទមួយ ដោយអនុលោមតាមក្របខ័ណ្ឌនៃការរាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ។ កំណត់សម្គាល់ពាក់ព័ន្ធ រួមមានសេចក្ដីសង្ខេបអំពីគោលនយោបាយគណនេយ្យសំខាន់ៗ និងព័ត៌មានពន្យល់ផ្សេងៗទៀត។ ២. វិភាគអំពីស្ថានភាពអនុវត្តថវិកាតាមចំណាត់ថ្នាក់សេដ្ឋកិច្ច និងចំណាត់ថ្នាក់កម្មវិធី នៃមាតិកាថវិកា ដោយបង្ហាញព័ត៌មានអំពីកញ្ចប់ឥណទានថវិកាដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ ការធ្វើចលនាឥណទានថវិកា ការប្រើប្រាស់ និងសមតុល្យឥណទានថវិកា ទាំងការធានាចំណាយ ទាំងការបោះផ្សាយអាណត្តិបើកប្រាក់ ក្នុងការិយបរិច្ឆេទនៃឆ្នាំអនុវត្តថវិការបស់អង្គភាពថវិកា នៃក្រសួង ស្ថាប័ន ដោយអនុលោមទៅតាមទម្រង់តារាងគំរូរួមរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ និងតាមទម្រង់នៃប្រភេទរបាយការណ៍របស់ក្រសួង ស្ថាប័នសាមី។ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ក៏ត្រូវបង្ហាញអំពីលទ្ធផលសម្រេចបានក្នុងឆ្នាំសារពើពន្ធ ធៀបជាមួយនឹងលទ្ធផលអនុវត្តនៅឆ្នាំមុនៗ។ ៣. របាយការណ៍ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់គ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាល នាពេលកំណត់មួយច្បាស់លាស់។ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ រួមមាន តារាងតុល្យការ របាយការណ៍លទ្ធផល និងរបាយការណ៍ផ្សេងទៀត ស្របតាមការកំណត់របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។ ៤. ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីកិច្ចដំណើរការដែលក្រសួង ស្ថាប័ន និងអង្គភាពសាធារណៈប្រហាក់ប្រហែល គ្រប់គ្រងនិងចាត់ចែងធនធានថវិការបស់រដ្ឋ។ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ វិភាគអំពីស្ថានភាពអនុវត្តថវិកាតាមចំណាត់ថ្នាក់សេដ្ឋកិច្ចនៃមាតិកាថវិកា (ជំពូក គណនីនិងអនុគណនី) ដោយបង្ហាញព័ត៌មានអំពីកញ្ចប់ឥណទានថវិកា ដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ការធ្វើចលនាឥណទានថវិកា ការប្រើប្រាស់ និងសមតុល្យឥណទានថវិកា ទាំងការធានាចំណាយនិងទាំងការបោះផ្សាយអាណត្តិបើកប្រាក់ ក្នុងការិយបរិច្ឆេទនៃឆ្នាំអនុវត្តថវិកា របស់ក្រសួង ស្ថាប័ននិងអង្គភាពសាធារណៈប្រហាក់ប្រហែល។ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ក៏ត្រូវបង្ហាញអំពីលទ្ធផលសម្រេចបានក្នុងឆ្នាំសារពើពន្ធ ធៀបជាមួយនឹងលទ្ធផលអនុវត្តនៅឆ្នាំមុនៗ។

របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ការទទួលបានព័ត៌មាន ការវិភាគ និងការសន្និដ្ឋាន ក្នុងអំឡុងពេលត្រួតពិនិត្យ ឬអធិការកិច្ច សម្រាប់គាំទ្រដល់លទ្ធផលរកឃើញ និងការផ្ដល់អនុសាសន៍នានា។

របាយការណ៍សិក្សាសមិទ្ធិលទ្ធភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា របាយការណ៍សិក្សាវាយតម្លៃគម្រោង ដើម្បីកំណត់អំពីលក្ខណៈបច្ចេកទេសនិងហិរញ្ញវត្ថុ ការរៀបចំនិងការអភិវឌ្ឍធនធានរ៉ែ ផលិតកម្មរ៉ែ ការប៉ាន់ស្មានតម្លៃ ដើម្បីអនុវត្តគម្រោងការវិភាគផលចំណេញនិងខាតនៃគម្រោង និងការអនុវត្តគម្រោង។

របាយការណ៍សាវនកម្

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គណនេយ្យ
មានន័យថា យោបល់ ឬការបដិសេធផ្លូវការ ដែលបានចេញដោយសវនករ ជាលទ្ធផលនៃការធ្វើសវនកម្ម ឬការវាយតម្លៃដែលបានធ្វើលើនីតិបុគ្គល ឬផ្នែកណាមួយនៃនីតិបុគ្គលនោះ (ដែលហៅថា “នីតិបុគ្គលរងសវនកម្ម”)។

របាយការណ៍សមិទ្ធកម្ម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីការវាស់វែងលទ្ធផល និងវាយតម្លៃអំពីវឌ្ឍនភាពនៃការអនុវត្តចង្កោមសកម្មភាព អនុកម្មវិធី ឬកម្មវិធីរបស់អង្គភាពថវិកា ក្នុងការរួមចំណែកសម្រេចគោលបំណងគោលនយោបាយរបស់ក្រសួង ស្ថាប័ន។ ២. របាយការណ៍ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីលទ្ធផលនិងវឌ្ឍនភាព នៃការអនុវត្តការងារតាមកម្មវិធី អនុកម្មវិធី ឬចង្កោមសកម្មភាព ដើម្បីរួមចំណែកសម្រេចគោលបំណង និងគោលនយោបាយរបស់ក្រសួង ស្ថាប័ន។

របាយការណ៍របស់អ្នកគ្រប់គ្រង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា មូលបត្ររដ្ឋ
មានន័យថា អនុសាសន៍របស់សវនករឯករាជ្យ ផ្ញើទៅឱ្យគណៈគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមហ៊ុនរងសវនកម្ម កត់សម្គាល់ពីចំណុចខ្សោយដែលរកឃើញក្នុងអំឡុងពេលធ្វើសវនកម្ម ឬត្រួតពិនិត្យឡើងវិញ ដើម្បីជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ចេញរបាយការណ៍សវនកម្ម។

របាយការណ៍មិនស្របគ្នា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា របាយការណ៍ដែលចេញដោយក្រុមហ៊ុនអធិការកិច្ច(សំដៅដល់របាយការណ៍ជាក់ស្ដែងដែលមិនអាចតវ៉ាបាន) នៅពេលដែលអធិការកិច្ចទំនិញមុនពេលផ្ទុកចង្អុលបង្ហាញថាមានសភាពមិនស្របគ្នា រវាងបរិមាណ ឬគុណភាពជាក់ស្ដែង ឬទាំងបរិមាណនិងគុណភាពនៃទំនិញ និងសេចក្ដីបញ្ជាក់អំពីយថាភាពប្រភេទទំនិញរបស់អ្នកនាំចូល។

របាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យកិច្ចលទ្ធកម្មតាមក្រោយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា លទ្ធកម្មសាធារណៈ
មានន័យថា ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីគោលបំណង កម្មវត្ថុ វិសាលភាព របកគំហើញ ការសន្និដ្ឋាន និងអនុសាសន៍កែលម្អនានា ចំពោះកិច្ចលទ្ធកម្មដែលបានអនុវត្តរួចរាល់។

របាយការណ៍ជាក់ស្តែង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គយ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. លទ្ធផលអធិការកិច្ចទំនិញមុនពេលផ្ទុក (PSI) ចេញដោយក្រុមហ៊ុនអធិការកិច្ច ដរាបណា ការងារអធិការកិច្ចនេះបានបង្ហាញថា៖ក-មុខទំនិញមានភាពសមស្រប ទៅនឹងសេចក្តីបញ្ជាក់អំពីយថាប្រភេទទំនិញរបស់អ្នកនាំចូលខ-ក្នុងករណីមានភាពមិនសមស្របគ្នា រវាងមុខទំនិញ និងសេចក្តីបញ្ជាក់អំពីយថាប្រភេទទំនិញ របស់អ្នកនាំចូល តែបើសិនជាខ្លួនព្រមទទួលស្គាល់លើភាពមិនស្របគ្នានេះ របាយការណ៍ជាក់ស្តែង (ROF) នៅតែត្រូវចេញជូនអ្នកនាំចូលដដែល។ ២. របាយការណ៍ជាក់ស្ដែង បញ្ជាក់់ពីលទ្ធផលអធិការកិច្ចទំនិញមុនពេលផ្ទុក (PSI) ដែលចេញដោយ BIVAC នៅពេលលទ្ធផលអធិការកិច្ចទំនិញមុនពេលផ្ទុកនេះសមស្របនឹងការប៉ាន់តម្លៃ ការពិពណ៌នា គុណភាព និងស្តង់ដារផ្សេងៗទៀតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។

របាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ( ស. រះបាយ អ. ថ. រ៉ៈ— ) គូរ, លាបថ្នាំ, ផាត់ថ្នាំ, រំលេចព័ណ៌ ។
ឧទាហរណ៍៖ របាយព័ណ៌, របាយថ្នាំរំលេចព័ណ៌ ។

របាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជើងអក្សរ រ ( ហៅដោយសន្មតិ ), ជាឈ្មោះវណ្ណយុត្តមួយប្រភេទ ដែលខ្មែរប្រើតាមបែប រេផ : សំស្រ្កឹត មានរូបសណ្ឋានដូច្នេះ ( ៌ ), ក្លាយរូបមកទៀតជា ( ៌ ); ក្នុងសិលាចារឹកខ្មែរបុរាណច្រើនប្រើ រ ពេញតួ, សម្រាប់ប្រើដាក់លើអក្សរតួចុង ដើម្បីធ្វើអក្សរតួដើមបន្ទាប់នោះឲ្យមានសូរសំឡេងញ័រ, ប្រើចំពោះតែភាសាសំស្ក្រឹតឬសំស្រ្កឹតក្លាយ, ដូចជា គ័ភ៌, ទុគ៌ត, ទុព៌ល, ធម៌, បព៌ត, ព័ណ៌, ធម៌អាថ៌ជាដើម; ប៉ុន្តែបើមានស្រៈដែលទើសពិបាកសរសេរនោះត្រូវដាក់អក្សរ រ ពេញតួពីលើជើងអក្សរខាងចុងវិញ, ដូចជា ទុរ្ភិក្ស, មូរ្តី, រាមកេរ្តិ៍, តិរ្ថិយ, អន្យតិរ្ថិយ ជាដើម; ចួនកាលមិនមានស្រៈទើសទែងទេ ប៉ុន្តែគួរឲ្យច្រលំពិបាកអាន ក៏ត្រូវដាក់តួ រ លើជើងអក្សរខាងចុងបានដែរ, ដូចជា កម៌ន៑, អស្ចាយ៌, អាចាយ៌ ប្រើជា ករ្ម័ន, អសា្ចរ្យ, អាចារ្យ ជាដើម ( ប្រើសម្រួលឲ្យងាយមើលងាយថា ) ។ បើមានអក្សរ រ ជាតួប្រកបពីខាងចុង, នឹងប្រើជា របាទ ( រេផៈ ) នេះផងពុំបានឡើយ, ដូចជា ជ័រ, ដើមសង្ឃ័រ, ញ័រ, ទទ័រ ជាដើម ( សរសរយ៉ាងនេះត្រឹមត្រូវហើយ ) កុំសរសេរជា ជ័រ៌, . . . ទទ័រ៌ ឬ ជារ៌ , . . . ទទារ៌ ឬក៏ ជារ៌ , . . . ទទារ៌ ដូច្នេះឡើយ ( ម. ព. បាទ ន. និង រេផៈ ផង ) ។

របាញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ប្រើផ្សំនឹងពាក្យ របឹង, របូត, របើក ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ របឹងរបាញ របឹងខ្លាំង, របឹងក្រាញ; របូតរបាញ របូតចេញរាត់រាយឬរយីករយាក; របើករបាញ របើកខ្លាំង; ព. ប្រ. ឈ្លោះរបើករបាញ ឈ្លោះរំលើកបើកកកាយសកេរ្ដិ៍-សគល់អស់មិនសល់; សើរើរបើករបាញ សើរើទាល់តែឃើញដំណើរពិតមិនសល់ ។

របា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. រប ជា កិ. “និយាយ, ថ្លែងប្រាប់, តំណាលប្រាប់” > របា ? ) ការនិយាយរៀបរាប់ឬបូរបាច់ប្រាប់ឲ្យដឹងដើមទង ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្ដាប់របា ( សម័យឥឡូវមិនដែលប្រើ ) ។

                     ដំណើរសេចក្ដីជាពាក្យកាព្យរៀបរាប់អំពីត្រៃលក្សណ៍ ( អនិច្ចំ, ទុក្ខំ, អនត្តា ) ឬអំពីធម៌ណាមួយដែលគួរឲ្យកើតសង្វេគ សម្រាប់សូត្រឲ្យមនុស្សឈឺចាស់ស្ដាប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ សូត្ររបា ។

                      បវេណី, ជំបួរ ។
ឧទាហរណ៍៖ មានរបាយ៉ាងហ្នឹងរៀងមក គឺមានបវេណីឬជំបួរយ៉ាងហ្នឹងរៀងមក ។

របស់ទ្រព្យស្តេចទ្រង់រាជ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះរាជទ្រព្យ ។

របស់ទ្រព្យស្តេចទីព្រះអង្គម្ចាស់ និងអ្នកអង្គម្ចាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះធនទ្រព្យ ។

របស់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា វត្ថុ, ទ្រព្យ, អីវ៉ាន់ ។ ពាក្យសម្រាប់និយាយជាជំនួសនាមនាម ដោយមិនបាច់ចេញឈ្មោះឬសម្រាប់ហៅសារពើអ្វីៗ ដែលមាននៅទីចំពោះមុខ ។
ឧទាហរណ៍៖ របស់ប្រសើរ, របស់ថោកទាប; របស់បុរាណ, របស់ទំនើប ។

                      របស់ទ្រព្យ ឬ ទ្រព្យរបស់ ទ្រព្យធនទាំងពួង។ របស់សម្រាប់ផ្ទះ ប្រដាប់សម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ ។ នេះរបស់អ្នកណា ? —របស់ខ្ញុំ ។ របស់របរ អម្រស់អម្រ ។ល ។ ពាក្យសម្រាប់ប្រើជាវិកតិកត្តា ឬ វិកតិកម្មជាមួយនឹងពាក្យ ជា, ដូចជា
ឧទាហរណ៍៖ ពេជ្រជារបស់មានតម្លៃ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា អាយតនិបាត
មានន័យថា នៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ផ្ទះនៃខ្ញុំ ( ផ្ទះខ្ញុំ ) ។ ល ។

របរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា អម្រស់; អម្រស់ដែលរកបានដោយកម្លាំងកាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ របរពោត; របរសណ្ដែក, របរស្រូវ, របរចិញ្ចឹមគោ ។

                     របរការ ឬ ការរបរ មុខការរបរតូចធំ ។ របរជំនួញ របរខាងការជួញឬមុខការរបរឯទៀតនិងជំនួញ ។ របរប្រយោជន៍ របរណាក៏ដោយដែលមានប្រយោជន៍ ។ របររបុក របររញ៉ិករញ៉ុកបន្តិចបន្តួច, របររប៉ិចរប៉ីនេះខ្លះនោះខ្លះផ្សែផ្សំគ្នា ។ ល ។

របបឧបត្ថម្ភជីវភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ
មានន័យថា ប្រាក់ឧបត្ថម្ភជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ សម្ភារៈដំណេក និងសម្ភារៈសិក្សាប្រចាំឆ្នាំ សម្រាប់ជួយទំនុកបម្រុងអ្នកសិក្សាដែលស្នាក់នៅអន្តេវាសិកដ្ឋាន។

របបអាហារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គីមី
មានន័យថា ប្រភេទផេ្សងៗនៃអាហារ និងបរិមាណនៃប្រភេទអាហារ និមួយៗដែលត្រូវបានបរិភោគដោយមនុស្ស ឬសត្វ។ វាច្រើនត្រូវបានពណ៌នា ដោយឈ្មោះអាហារដែលផ្ដល់ថាមពលច្រើនជាងគេសំរាប់ការចិពា្ចឹមជីវិត។
ឧទាហរណ៍៖ របបអាហារបាយ របបអាហារស្រូវសាលី។

របបសោធននិវត្តន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា គោលរបបគិតជាទឹកប្រាក់ ដែលរដ្ឋត្រូវផ្តល់ឱ្យយោធិនម្នាក់ៗ ដែលបានបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌចូលនិវត្តន៍ និងរយៈពេលបម្រើការងារ។

របបសន្តិសុខសង្គមផ្នែកហានិភ័យការងារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា ការធានារ៉ាប់រងចំពោះគ្រោះថ្នាក់ការងារ គ្រោះថ្នាក់ពេលធ្វើដំណើរ និងជំងឺវិជ្ជាជីវៈ។

របបសន្តិសុខសង្គមផ្នែកថែទាំសុខភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ការធានារ៉ាប់រងសុខភាពសង្គម ដែលត្រូវផ្ដល់ការគាំពារចំពោះគ្រោះថ្នាក់ ឬជំងឺដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងហានិភ័យការងារ។ ២. ការធានារ៉ាប់រងសុខភាពសង្គម ដែលត្រូវផ្ដល់ការគាំពារចំពោះគ្រោះថ្នាក់ ឬជំងឺ ឬបញ្ហាសុខភាពដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងហានិភ័យការងារ។

របបសន្តិសុខសង្គម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា គោលនយោបាយជាតិ ដែលផ្ដល់នូវតាវកាលិកផ្សេងៗ ដល់អតីតយុទ្ធជន និងគ្រួសារអតីតយុទ្ធជន ដើម្បីធានានូវសុខុមាលភាពសង្គម។

របបបាត់បង់សមត្ថភាពការងារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា គោលរបបគិតជាទឹកប្រាក់ ដែលរដ្ឋត្រូវផ្តល់ឱ្យយោធិនមា្នក់ៗ ផ្អែកតាមសកម្មភាពបំពេញការងាររបស់ខ្លួនកន្លងមក មានផលប៉ះពាល់សុខភាព ដោយមិនអាចបន្តការងារទៀតបាន ហើយត្រូវបានចាត់ចូលក្នុងប្រភេទបាត់បង់សមត្ថភាពការងារ។

របបចេញពីជួរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា របបសន្តិសុខសង្គម
មានន័យថា ទឹកប្រាក់ដែលត្រូវផ្តល់ឱ្យយោធិនណាដែលបានបញ្ចប់ភារកិច្ចជាយោធិនអាជីព ហើយមិនបានបំ-ពេញគ្រប់លក្ខខណ្ឌចូលនិវត្តន៍ និងមិនត្រូវបានចាត់ចូលក្នុងប្រភេទបាត់បង់សមត្ថភាពការងារ។

របប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា របៀបរៀបរយ, សណ្ដាប់, សណ្ដាប់ធ្នាប់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្មេងមានរបប, ឥតរបប ។

                      របបរបទឹម របៀបរៀបរយល្អ, សណ្ដាប់ធ្នាប់ត្រឹមត្រូវ ។
ឧទាហរណ៍៖ មានរបបរបទឹម ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចុះរបៀប, ចុះសណ្ដាប់ស្រួលបួល; ដែលស្រុះស្រួលព្រមគ្នាឥតរអាក់រអួល ។
ឧទាហរណ៍៖ សូត្រធម៌របបគ្នាធេង, ច្រៀងរបបគ្នា, អង្គុយរបបគ្នា ។

របទឹម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. របទិម ) ។

របទិម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ប្រើផ្សំនឹងពាក្យ របប ថា របបរបទិម ( ម. ព. របប ) ។

របត់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្លូវ ឬទីដែលបត់វៀច ។
ឧទាហរណ៍៖ របត់ផ្លូវ, របត់ដងស្ទឹង ។

                       ចម្ងាយផ្លូវ ឬទីមួយល្បឿនដែលត្រូវបត់ត្រលប់មកវិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ មួយរបត់គោ ។ របត់កែងដៃ របត់ដែលមានសណ្ឋានដូចជាកែងដៃ ។ របត់ពស់ ដែលវៀចមានសណ្ឋានដូចជារបត់ខ្លួនពស់ ។ របត់អន្ទង់អាំង របត់ដែលវៀចក្ងិកក្ងក់ដូចជាអន្ទង់អាំង ។ ល ។

របកសំបក, របកស្បែក, របកក្រមរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចំណារមាំធ្វើរាំងភូមិ, រាំងដំណាំជាដើម សម្រាប់ការពារមិនឲ្យសត្វឬមនុស្សចូលបាន ។
ឧទាហរណ៍៖ របងភូមិ, របងចម្ការ ។

                     របងឃ្នង របងមានឃ្នង ។ ល ។ ព. ទ. បុ. ធ្វើផ្ទះត្រូវស្រះរបង ត្រូវឆបរ៉បនឹងអ្នកមានអំណាចទើបសត្រូវមិនហ៊ានលុកលុយមើលងាយបាន ។

រប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា រៀបរប ប្រារព្ធ, រៀបផ្ដើម, តាំងផ្ដើម
ឧទាហរណ៍៖ កំពុងរៀបរបធ្វើ, រៀបរបនឹងទៅ ។

រន្ធគវេសី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. រន្ធ “ទោស, កំហុស” + គវេសី, “អ្នកស្វែងរក” ) អ្នកដែលស្វែងរកទោសរបស់អ្នកដទៃជានិច្ចគឺអ្នកដែលហៃខាងការស៊ើបសង្កេតរកទោសកំហុសគេ ដើម្បីនឹងចាប់ទោសផ្ដន្ទាធ្វើគេឲ្យវិនាស ។ បើស្រីជា រន្ធគវេសិនី ។

រន្ធគវេសិនី

មានន័យថា ( ម. ព. រន្ធគវេសី ) ។

រន្ធកសត្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. < រន្ធក “ដែលនៅក្នុងរន្ធ, ក្នុងរូង” + សត្ត “សត្វ” ) សត្វដែលអាស្រ័យនៅក្នុងរន្ធឬក្នុងរូង ។
ឧទាហរណ៍៖ ចង្រិត, ជាស, . . . ជារន្ធកសត្ត ( សរសេរជា រន្ធកសត្វ ក៏បាន ) ។

រន្ធ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា.; សំ. រន្រ្ធ ” រូង, ប្រហោង; អណ្ដូង, រំលុង; ទោស, កំហុស; វិកលឬពិកល្យ, ពិការ” ) រូង, ប្រហោង; រូងទាល់ ។
ឧទាហរណ៍៖ រន្ធក្ដាម, រន្ធកណ្ដុរ, រន្ធចង្រិត, រន្ធជាស, រន្ធត្រដេវ ។

                      រន្ធផើយ ឬ រន្ធហុយ ប៉ែកខាងចុងរន្ធក្នុងដី មានសណ្ឋានសេវឡើងលើធ្លុះក្រហេវបន្តិចឬមិនធ្លុះទេ គ្រាន់តែស្ដើងស្ទើរនឹងធ្លុះក៏មាន សម្រាប់ឲ្យមានខ្យល់អាកាសដើរស្រួលឬសម្រាប់ដោះខ្លួនចេញក្នុងកាលដែលមានភ័យអាសន្ន ( របស់សត្វរន្ធវាសីពួកខ្លះ ) ។

ឧទាហរណ៍៖ រន្ធផើយជាស, រន្ធហុយកណ្ដុរប្រែង ។

                      រន្ធហេវ រន្ធដែលមានប្រហោងតូចបែកសៀវក្រហេវ ( សម្រាប់សត្វម្ចាស់រន្ធគេចលាក់ខ្លួនពួនបំបាំង ) ។

រន្ទះមាត់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ព. ប្រ. ) សូរសំឡេងចេញពីមាត់ដែលស្រែកសន្ធាប់ខ្លាំង ប្រៀបប្រដូចនឹងរន្ទះបាញ់ ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្រែកសន្ធាប់បង្រ្គបដោយរន្ទះមាត់ ។

រន្ទះបាញ់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សកម្ពស់ ០.៥-១.៥ ម មានដើមកំណើតក្នុងទ្វីបអាស៊ីក្តៅ គេនាំពូជដាំក្នុងឥណ្ឌូចិន។ នៅប្រទេសច្មេ ឬគេឃើញដើមរន្ទះបាញ់ ដុះស្រុកស្រែតាមមាត់ផ្លូវ ឬជិតផ្ទះអ្នកស្រុក គេដាំឱ្យល្អមើលដោយផ្កាពណ៌ក្រហមឆ្អៅ ដូចរន្ទះ។

រន្ទះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សូរសព្ទដែលលាន់ឮខ្លាំង ។
ឧទាហរណ៍៖ រន្ទះសំឡេង, រន្ទះកាំភ្លើង ។

                      ដំណើរបែកចេញនៃធាតុអគ្គិសនី ( អេឡេកទ្រិក électrique ) ឯអាកាសមានផ្លេកបន្ទោរ និងផ្គរកើតឡើងជាមួយ បណ្ដាលអំពីពពកដែលមានធាតុអគ្គិសនីមកប៉ះនឹងដី ឬពពកប៉ះនឹងពពក ស្រូបឆក់ខ្ទប់គ្នា នាំឲ្យលាន់ឮសូរសព្ទខ្ទ័រខ្លាំង; ច្រើនមានក្នុងរដូវខែដើមឆ្នាំ ( នៃចន្ទគតិ ) ដែលកំពុងមានអាកាសក្ដៅនិងត្រជាក់មិនស្មើគ្នា
ឧទាហរណ៍៖ រន្ទះបាញ់ គឺការមានរន្ទះឬដំណើរធ្លាក់ចុះនៃរន្ទះ ( អសនីបាត ) ។ រន្ទះទឹក រន្ទះដែលស្រូបឆក់ដោយកម្លាំងទឹកច្រើនជាងភ្លើង ។ រន្ទះភ្លើង រន្ទះដែលស្រូបឆក់ដោយកម្លាំងភ្លើងច្រើនជាងទឹក; តែងឃើញបាញ់ត្រូវត្រង់ដើមឈើឆេះចេញជាភ្លើង, ចួនកាលគ្រាន់តែធំក្លិនឆ្ងៀម ( រមែងមានរឿយៗស្ទើរតែរាល់ឆ្នាំ ) ។ រន្ទះបាញ់ក្បាលក្រាញ់ រន្ទះសូរស្រាលៗរឿយៗ ដែលមានក្នុងខែខាងចុងវស្សានរដូវនៃចន្ទគតិ ( វេលាកំពុងមានអាកាសធ្ងន់ ), ច្រើនមានតែក្នុងឆ្នាំណាដែលមានភ្លៀងស្រួល; តាមពាក្យបរម្បរាថាបាញ់សំដៅក្បាលពួកត្រីក្រាញ់… ។ កាំរន្ទះ លោហធាតុក្លាយពីធាតុថ្ម ជាកាំរបស់រន្ទះ មានសណ្ឋានផ្សេងៗ ។

រន្ទេប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វបក្សីមួយប្រភេទ មាត្រតូច រាងច្រឡោ សម្បុរខ្មៅ ចុងកន្ទុយឆែក សំឡេងស្រួយ, ជាសត្វរកស៊ីឆាបឆក់សត្វល្អិតជាអាហារ ។ រន្ទេបតាយសាក រូបរន្ទេបស្លាប់ឯង ( ឥតគេពិឃាត ) ដែលគេរើសយកមកហាលថ្ងៃឲ្យក្រៀម ហើយរុំអំបោះខ្មុកម្រ័ក្សណ៍ រក្សាទុកដោយជឿថាជាមង្គលគ្រឿងការពារមិនឲ្យភ្លើងឆេះផ្ទះបាន ( សម្រាប់ជនជាកោតុហលមង្គលិក “ជនអ្នកជឿមង្គលភ្ញាក់ផ្អើល” ។ ម. ព. តាយសាក ផង ) ។

រន្ទឺ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលលេចឮសាយសុសដោយបញ្ចេញសម្ដីកំញើញ, កម្ទរ, ព្យូហ៍ ឲ្យភ័យ ឲ្យញញើត ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮរន្ទឺ; សម្ដីរន្ទឺ, វាស្ដីថារន្ទឺបញ្ឈឺចិត្ត ។ ( ព. កា. ) : វាឲ្យសំឡេងរន្ទឺ ខ្ញុំធ្វើមិនឮ រន្ទឺកាន់តែខ្លាំងឡើង ។ ឫកពាវាបែបចើងម៉ើង សក់ក្បាលកន្ទ្រើង ទើងមើងឡើងដៃឥតក្រែង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលលេចឮសាយសុសដោយបញ្ចេញសម្ដីកំញើញ, កម្ទរ, ព្យូហ៍ ឲ្យភ័យ ឲ្យញញើត ។
ឧទាហរណ៍៖ ឮរន្ទឺ; សម្ដីរន្ទឺ, វាស្ដីថារន្ទឺបញ្ឈឺចិត្ត ។ ( ព. កា. ) : វាឲ្យសំឡេងរន្ទឺ ខ្ញុំធ្វើមិនឮ រន្ទឺកាន់តែខ្លាំងឡើង ។ ឫកពាវាបែបចើងម៉ើង សក់ក្បាលកន្ទ្រើង ទើងមើងឡើងដៃឥតក្រែង ។

រន្ទាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានសម្បុរច្រាល, ដែលភ្លឺច្រាល ។
ឧទាហរណ៍៖ ផ្កាច្បារក្រហមរន្ទាល, យប់មិញឃើញភ្លើងឆេះព្រៃភ្នំភ្លឺរន្ទាល ។

                      រន្ទាលច្រាលឆ្អៅ ដែលមានពន្លឺរន្ទាល ក្រហមឆ្អៅខ្លាំង ។

រន្ទា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដើមឫស្សី, លំពង់ឈើ ឬចម្រៀកឈើធំៗ ដែលចងប្រគងលើគ្នា ជាគ្រឿងទប់គ្រឿងជាន់ធ្វើការក្នុងទីខ្ពស់ ។
ឧទាហរណ៍៖​ ចងរន្ទា ។

                      រន្ទាកិល រន្ទាតូចមានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងជណ្ដើរភ្លោះ ឬសណ្ឋានជាជ្រោង ឬក៏បួនជ្រុង លើករំកិលបាន ។ រន្ទាកាំជ្រួច រន្ទាតូចបួនជ្រុងខ្ពស់ស្រោង សម្រាប់ដាក់បាច់កាំជ្រួចចងតាមថ្នាក់, ហៅដោយសរុបថា កាំជ្រួចរន្ទា ។

រន្ថាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានអាការញាប់ខ្ជាន់ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយញាប់រន្ថាន់; ដើរញាប់រន្ថាន់, ផ្គរលាន់រន្ថាន់; សម្ដីញាប់រន្ថាន់, ដំណើរញាប់រន្ថាន់ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលមានអាការញាប់ខ្ជាន់ៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយញាប់រន្ថាន់; ដើរញាប់រន្ថាន់, ផ្គរលាន់រន្ថាន់; សម្ដីញាប់រន្ថាន់, ដំណើរញាប់រន្ថាន់ ។

រន្តិភាព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. រន្តិ “សេចក្ដីសុខ, ការលេងសប្បាយ” + ភាវ “ភាព” ) ភាវៈនៃសេចក្ដីសុខ, ដំណើរបានសុខ; ដំណើរលេងសប្បាយ ។
ឧទាហរណ៍៖ មានរន្តិភាព, ប្រកបដោយរន្តិភាព; លេងដោយរន្តិភាព ។

រនះរនាត

មានន័យថា ( ម. ព. ននះនរនាទ ) ។

រនះ

មានន័យថា ( ម. ព. ននះ ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា មាត់ព្រៃ ឬវាលក្បែរមាត់ព្រៃ ។
ឧទាហរណ៍៖ រនះព្រៃ, ព្រៃរនះ, វាលរនះ ។

                       គំនរស្លឹកឈើ ។
ឧទាហរណ៍៖ រនះស្លឹកឈើ ( ប្រើតាមទម្លាប់ដោយស្រុក ) ។

                      ជើងជង់ដែលគាស់រមើងឡើង ហើយនៅមិនទាន់ដុត ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រមូលរនះគរដុត គឺប្រមូលជើងជង់គរដុត ( និយាយតាមទម្លាប់ដោយស្រុក ) ។

រនោល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ដំណើរមានគ័ភ៌នៃមេដំរី, ច្រើននិយាយថា មេដំរីកាត់រនោល គឺមេដំរីផើម ( ព. បុ. ) ។

រនោច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ពន្លឺព្រះចន្រ្ទដែលថយចុះដូចគេចាប់បោចរោចបន្តិចម្ដងៗ, កាឡបក្ស គឺចំណែកខាងខ្មៅ ( ខាងងងឹត ) ជាបក្សទី ២ នៃខែខាងចន្ទគតិ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចទៅដល់ថ្ងៃ ១៤ ឬ ១៥ រោច ។
ឧទាហរណ៍៖ រនោចខែមិគសិរមាន ១៤ ថ្ងៃ, ខែបុស្សមាន ១៥ ថ្ងៃ ។ ល ។ ព. ផ្ទ. ខ្នើត ។

រនោង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សត្វល្អិតមួយប្រភេទ សម្បុរខ្មៅពភ្លក់ ខ្លួនរឹង ច្រើនកើតក្នុងរដូវភ្លៀង នៅនឹងកៀនមេដំបូល ឬកៀនផ្លានផ្ទះចាស់, ចួនកាលធ្លាក់ចុះមកក៏មាន, ច្រើនហៅថា មេរនោង ( ប្រហែលជាហៅក្លាយមកពីពាក្យថា ននោង ទេដឹង? ព្រោះសត្វនេះមានរូបសណ្ឋានស្រដៀងនឹងគ្រាប់ននោង ) ។

រនេល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈើ ឬឫស្សីមូលដែលដាក់កល់របស់ធ្ងន់ដើម្បីនឹងទាញ ឬរុញទៅឲ្យវិលរមៀលធូរស្រួល ។
ឧទាហរណ៍៖ រនេលឈើហុប ។

រនួត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កូនត្រីរ៉ស់ដែលទ្រើសជាងត្រីផ្ទក់យ៉ាងធំ ។
ឧទាហរណ៍៖ ត្រីរនួត ។

រនូត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងទព្វសម្ភារៈសម្រាប់រងទ្ររនាប ឬក្ដារ ។
ឧទាហរណ៍៖ រនូតឫស្សី, រនូតឈើ ។

                      ព. ទ. បុ. ខំទ្រាំខាំរនូតរនាប ទ្រាំនៅក្នុងទីមួយ​ ឬខំទ្រាំនៅរៀនចំណេះវិជ្ជា, ធ្វើការងារ ទោះបីពិបាកយ៉ាងណា ក៏មិនបោះបង់ចោល ព្រោះឃើញថានឹងមានប្រយោជន៍ទៅខាងមុខ។

រនិងរនាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលខ្លាំង, រឹងប៉ឹង; រឹងរូសច្រងេងច្រងាង ។
ឧទាហរណ៍៖ ក្មេងរនិងរនាំង, មនុស្សរនិងរនាំង, ចិត្តរនិងរនាំង ។

រនាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ផ្ទាំងសំពត់ ឬផ្ទាំងព្រួលសម្រាប់បាំងទ្វារ, បង្អួចជាដើម ការពារកម្តៅថ្ងៃ ឬភ្លៀងមិនឲ្យចាំង មិនឲ្យសាចចូលមកខាងក្នុង ។
ឧទាហរណ៍៖ រនាំងទ្វារ, រនាំងបង្អួច, រនាំងកប៉ាល់ ។

រនាស់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រដាប់មានមេ ដង ធ្មេញ, សម្រាប់ប្រើការរាស់ ។
ឧទាហរណ៍៖ រនាស់ឈើ, រនាស់ដែក ។

                       រនាស់ក្របី រនាស់ធំសម្រាប់ទឹមក្របីបង្អូសរាស់ ។ រនាស់គោ រនាស់តូចជាងរនាស់ក្របី សម្រាប់ទឹមគោរាស់ ។ រនាស់ដៃ រនាស់តូចសម្រាប់កាន់រាស់បាន ។

រនាលពណ៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មាន ប្រវែង ៩៣-១០២ ស.ម.។ខ្លួនពណ៌ស សា្លបទី០១ និងទី០២ពណ៌ខ្មៅ ចុងខ្នងពណ៌ផ្កាឈូក វ័ណ្ឌខ្មៅលើដើមទ្រូង ចំពុះធំវែងលឿងកោងខុបចុះបន្តិច។ ពេលបន្តពូជៈ ស្បែកក្បាលឡើងក្រហម ចំពុះពណ៌ផ្កាឈូក។ ទីជំរកៈ តំបន់ដីសើមផ្សេងៗព្រៃលិចទឹក និងទំនាបលិចទឹក។ ជីវសាស្រ្តៈ ចូលចិត្តរស់នៅ និងរកចំណីទាំងហ្វូង។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំមានបន្ទាយពងកូនដ៏ធំនៅបឹងទន្លេសាបនៅដូវប្រាំង រដូវវស្សាតាមតំបន់ទំនាប។ រដូវបន្តពូជៈ ខែវិច្ឆិកា ដល់ឧសភា ពងចំនួនពី ២ ទៅ៥។

រនាល ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បក្សីមួយប្រភេទ មានប្រវែង ៩២-៩៧ ស.ម.។ ដងខ្លួនពណ៌ស ស្លាបទី១ និងទី២ ពណ៌ខ្មៅ មុខពណ៌ក្រហម ចំពុះពណ៌លឿងខ្ចីវែងខុបបន្តិច ជើងពណ៌ផ្កាឈូក ស្បែកមុខពណ៌ក្រហមចាស់។ ពេលបន្តពូជៈ ចំពុះពណ៌លឿងចាំង ស្បែកមុខក្រហមចាំង ដងខ្លួនពណ៌ទឹកដោះគោ។ ទីជំរកៈ វាលភក់នៃតំបន់ទឹកជោនាច ព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង។ របាយៈ វត្តមានពេញមួយឆ្នាំ មានដោយកន្លែង ពិសេសតាមតំបន់ឆ្នេរ។ រដូវពងកូនៈ ខែសីហា ដល់ធ្នូ ពងចំនួនពី ៣ ទៅ៤។

រនាល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះសត្វស្លាបមួយប្រភេទ កវែង ជើងវែង ចំពុះវែង, មានសម្បុរផ្សេងៗគ្នា, មានមច្ឆជាតិជាអាហាររាប់ចូលក្នុងពួកកុក ។
ឧទាហរណ៍៖ រនាលគំនូរ, រនាលផេះ,… ។

រនាម

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រៃស្នាប់ក្នុងទំនាបបឹង, ដងស្ទឹង, ដងអូរជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រៃរនាម, ឈើរនាម ។

                      ដំរីរនាម ដំរីដែលកើតនៅក្នុងព្រៃរនាម ។ ពស់វែករនាម ពស់វែកមួយប្រភេទមាត្រធំ មានពិសខ្លាំងកើតនៅក្នុងរនាម ។ ល ។

រនាប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចម្រៀកឫស្សីឬឈើជាដើម ដែលលួស ឬឈូសស្អាត សម្រាប់ក្រាលសេនាសនៈមានផ្ទះជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ រនាបឫស្សី, រនាបឈើ, រនាបស្លាតាឱន ។

រនាត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងភ្លេងវាយដំ មានស្នូកវែង មានផ្លែធ្វើដោយបន្ទះឫស្សី, បន្ទះឈើខ្លឹមរឹងស្រួយ, បន្ទះដែក វាយដោយអន្លូងមួយគូ, ប្រើក្នុងវង់ពិណពាទ្យ ។
ឧទាហរណ៍៖ រនាតឯក, រនាតដែក, រនាតធុង ( ម. ព. ពិណពាទ្យ ផង ) ។

រនល

មានន័យថា ដូចគ្នានឹង ននល ( ប្រើតាមដោយទម្លាប់និយាយ ) ។

រនង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ខ្សែវែងសម្រាប់ចងប្រចីសន្ទូចឬចងនឹងតម្ពក់ជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ រនងសន្ទូច, រនងតម្ពក់; ខ្សែរនង ។

រន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលលាន់សូរសព្ទចេញរន្ថាន់ផ្ទួនៗរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ សំឡេងរន, សូររន ។

រទោងៗ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចេញលំនាំគោងៗទើមៗ ( ម. ប្រ., ច្រ. ប្រ. គោងៗ ) ។

រទែង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ដែលស្ទុះស្ទាកាន់ការរាល់ដៃ ឬដែលកាន់អ្វីៗរាល់ដៃមើលទៅឃើញច្បាស់ទែង ។
ឧទាហរណ៍៖ មានមនុស្សជួយកាន់អីវ៉ាន់រទែងរាល់ដៃ ។

រទេះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា យានមានកង់ មានទ្រង់ទ្រាយច្រើនបែបប្លែកៗពីគ្នា ( ដោយជំនាងតាមកាលតាមសម័យ ) សម្រាប់ទឹមគោ, ទឹមក្របីឬប្រើអូស. រុញក៏បាន; ទោះបីយានទឹមសេះឬយានដែលលឿនដោយកម្លាំងចំហាយកម្ដៅភ្លើងជាដើម ក៏ហៅ រទេះ បានដែរ ( តាមទម្លាប់ពាក្យធម្មតា ) ។ រទេះក្រង់ រទេះមានក្រង់ទូលាយសម្រាប់ផ្ទុកទំនិញបានច្រើន ។ រទេះក្របី រទេះសម្រាប់ទឹមក្របី ។ រទេះគោ រទេះសម្រាប់ទឹមគោ ។ រទេះចាម រទេះធំស្រោង មានផ្ទុរក្រឡូមខាងមុខខ្ពស់ជាងខាងក្រោយបន្តិច ត្រង់កណ្ដាលទាបអែនពាប់ ( ធ្វើតាមបែបចាម ) ។ រទេះជើងគុល រទេះមានកង់ជាបន្ទះទាំងផ្ទាំងឥតកាំ ដូចជាកង់ជើងគុល, សម្រាប់បរក្នុងផ្លូវដែលមានភក់ផុងច្រើន ។ រទេះដឹក ឬ រទេះបន្ទុក រទេះធំសម្រាប់ផ្ទុកដឹករបស់ធ្ងន់ ។ រទេះដែក រទេះកង់ដែក ប្រើរុញតាមផ្លូវដែកសម្រាប់ដឹកដី ។ រទេះត្រដួស រទេះមានថ្នាក់ពីរជាន់ មួយជាន់ក្រោមសម្រាប់ដាក់អីវ៉ាន់, មួយជាន់ខាងលើហៅ ត្រដួស សម្រាប់មនុស្សជិះ ។ រទេះបំបោល រទេះលាតតូចជាងរទេះសាឡី សម្រាប់ទឹមគោ បរបំបោលភ្នាល់ឬប្រណាំងគ្នា ។ រទេះផ្ទុរ រទេះមានផ្ទុរ ( ហៅរទេះដំបូល ក៏បាន ) ។ រទេះភ្លើង រទេះមានក្បាលប្រកបដោយគ្រឿងចក្រគ្រប់ព្រម, ប្រើដុតឧសឬធ្យូងថ្មយកម្លាំងកម្ដៅភ្លើង . . . បើកឲ្យរអិលតាមផ្លូវដែកឲ្យលឿនខ្លាំងបាន ( រថភ្លើង; បារ. Chemin de fer ) ។ រទេះម៉ឺនដា រទេះមានតួរាងជាគ្រែ, មានជើងទៀន, មានដំបូល , . . . វិចិត្រដោយក្បាច់រចនាលាបលនរំលេចព័ណ៌មានលំអដ៏រុងរឿង, សម្រាប់ទឹមគោឬក្របី, ជាយានជំនិះសម្រាប់ឥស្សរជននៅកម្ពុជរដ្ឋ ក្នុងសម័យបុរាណ, សម័យសព្វថ្ងៃនេះក្នុងខែត្រក្រៅនៅមានប្រើខ្លះដែរ ។ រទេះរុញ រទេះតូចរាងជម មានកង់តែមួយ មានឈើពីរកំណាត់បោះភ្ជាប់ជាចន្ទល់មានដងពីរសម្រាប់កាន់រុញ, យកភាគខាងមុខជាខាងក្រោយ, ប្រើដាក់អីវ៉ាន់ល្មមកម្លាំងមនុស្សម្នាក់រុញបាន ( ពួកអារាមបាលឬឧយ្យានបាលច្រើនប្រើរទេះនេះ ) ។ រទេះលាត រទេះដែលលាតឥតទ្រពងឥតដំបូល សម្រាប់ដឹកសសរឬដឹកឈើហុបជាដើម ។ រទេះវាល រទេះឥតផ្ទុរ ។ រទេះសាឡី រទេះវាល មាត្រធំជាងរទេះបំបោល សម្រាប់ទឹមគោបរបំបោលតាមធម្មតា ( ហៅត្រឹមតែ សាឡី ក៏បាន ) ។ រទេះសេះ រទេះទឹមសេះ ( រថ ) ។ រទេះសំឡី ពាក្យសាមញ្ញសម្រាប់ហៅរទេះទាំងធំទាំងតូចរួមគ្នា ( ក្លាយមកពី រទេះសាឡី គឺរទេះនិងសាឡី សំដៅសេចក្ដីថា រទេះធំនិងរទេះតូច ទេដឹង? ) ។ រទេះអូស រទេះវាល មានជញ្ជាំងទាបទាំងពីរខាង, ពីខាងមុខខាងក្រោយមានក្ដារបន្ទះសម្រាប់លើកដាក់បាន, មានទូកឬដងពីរឃ្លាតឆ្ងាយពីគ្នា, ប្រើចងខ្សែពួរទាក់នឹងចុងដងទាំងពីរសម្រាប់មនុស្សអូសដឹកសារពើទំនិញឬវត្ថុធ្ងន់ៗ មានឧសជាដើម ។ ល ។ ( ម. ព. រថ ផង ) ។ ព. ទ. បុ. រទេះបាក់ត្រង់ណា ល្អិតត្រង់ណោះ ( ព. ប្រ. ) សេចក្ដីថា ភ្ញៀវច្រើននាក់ឈប់សម្នាក់ស៊ីចុកយូរថ្ងៃនៅផ្ទះអ្នកណា រមែងតែពង្រេចពង្រឹលអ្នកនោះ ។ រទេះបាក់មិនគិត ទៅគិតឯគោលូចដាំង ( ព. ប្រ. ) ការធំដុំមិនគិត បែរជាគិតឯការរប៉ិចរប៉ីទៅវិញ, ដូចជាម្ចាស់រទេះៗបាក់មិនគិតជួសជុល បែរជាគិតឯគោ ដែលបញ្ចេញអង្គជាតទៅវិញ ។ បាក់រទេះ ( ព. ប្រ. ) លង់ទ្រនេស : ខ្លាបាក់រទេះ គឺខ្លាត្រូវរបួសលង់ទ្រនេស ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះទីន័ងរាជរថ ។

រទេសទឹក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្សតូច ឬគុម្ពព្រឹក្សកម្ពស់ ១-៣ ម ពេលខ្លះជាវល្លិវែងប្រវែង ១០-១៥ ម វារលើឈើក្នុងព្រៃជ្រៅ នៅឥណ្ឌូចិនប្រទេសចិន និងកោះយ៉ាវ៉ា (Java)។ គ្រាប់គេប្រើធ្វើថ្នាំរម្ងាប់រោគ ច្រើនជំពូកដូចជាគ្រុនសន្ធំ ជំងឺបេះដូង ។ល។ ព្រមទាំងធ្វើជាថ្នាំស្ពឹកសម្រាប់ភ្នែក។

រទេញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលញាប់រន្ថាន់ញឹកសិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរញាប់រទេញ, និយាយញាប់រទេញ; ដំណើរញាប់រទេញ, សម្ដីញាប់រទេញ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលញាប់រន្ថាន់ញឹកសិញ ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើរញាប់រទេញ, និយាយញាប់រទេញ; ដំណើរញាប់រទេញ, សម្ដីញាប់រទេញ ។

រទើស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលស្ទើរនឹងទើសគ្នា, ដែលញឹកប្រទើសគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររទើស, ធ្វើការដណ្ដើមដៃគ្នារទើស; ដើមឈើញឹករទើស ( ម. ព. ប្រទើស ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលស្ទើរនឹងទើសគ្នា, ដែលញឹកប្រទើសគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ដើររទើស, ធ្វើការដណ្ដើមដៃគ្នារទើស; ដើមឈើញឹករទើស ( ម. ព. ប្រទើស ផង ) ។

រទូរទាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលពោលរទូៗច្រំដែលរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរទូរទាំ; សម្ដីរទូរទាំ, មនុស្សរទូរទាំ ។ វេវ. រអ៊ូរទាំ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលពោលរទូៗច្រំដែលរឿយៗ ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរទូរទាំ; សម្ដីរទូរទាំ, មនុស្សរទូរទាំ ។ វេវ. រអ៊ូរទាំ ។

រទូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា សូរពោលតិចៗរហ៊ឹមៗរឿយៗមិនច្បាស់ជាថាអ្វីដោយមានទោមនស្ស ។
ឧទាហរណ៍៖ និយាយរទូ, ពោលទោសរទូ, ទន្ទេញធម៌រទូៗ ។ វេវ. រអ៊ូ

រទុះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលឆ្លូកសម្បុរឆ្លូកព័ណ៌ពព្រុសៗ ច្រើនអន្លី ។
ឧទាហរណ៍៖ សម្បុររទុះ ។

                      ដែលមានសណ្ឋានអុជៗរខុញពេញពាស ឬដែលមានកន្ទួលតូចៗពេញពាស ។
ឧទាហរណ៍៖ ស្នាមរទុះ, មុខអុតរទុះ, កន្ទួលរទុះ ។

                     ដែលមានប្រហោងធ្លុះតូចៗច្រើនអន្លើ ។
ឧទាហរណ៍៖ សំពត់ធ្លុះរទុះ ។

រទីស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ប្រើផ្សំនឹងពាក្យ រទាស ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ រត់រទីសរទាស រត់ទីសទាសចុះឡើងព្រមគ្នា, រត់ទីសទាសពេញពាស ( ម. ព. ទទីសទទាស ផង ) ។

រទាំង, ស្ទាវ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ចុល្លព្រឹក្ស កម្ពស់ ២ – ៦ ម ដុះក្នុងព្រៃរនាមប្រទេសកម្ពុជា ។ ឈើសម្រាប់ធ្វើធ្យូង ។ សម្បកអាចប្រើបិទនាវទូក ឬកប៉ាល់ ។

រទាំង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើរនាមមួយប្រភេទពួកត្អួ ប្រើការជាឧស ។
ឧទាហរណ៍៖ ឧសរទាំង ។

រទាំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បរិវារសព្ទ
មានន័យថា ពាក្យសម្រាប់ប្រើផ្សំនឹងពាក្យ រទូ ថា ។
ឧទាហរណ៍៖ រទាំរទូ ឬ រទូរទាំ រអ៊ូរទាំ ( ម. ព. រទូ និង រអ៊ូ ផង ) ។

រទាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលទាសចុះទាសឡើង ឬទាសចេញព្រមគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ចេញពីរោងរទាស, ដើររទាស, រត់រទាស ។

                       ដែលចាប់ធ្វើការរញឹកដណ្ដើមដៃគ្នា ។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការរទាសរាល់ខ្លួន ។

                      រទាសរទែង រទែងពេញពាស, រទាសប្រទើសគ្នា ។

រទច្ឆេទី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា និករសត្វខាំ កកេរ ដូចជាកណ្តុរ និងទន្សាយ ជាដើម ។

រទង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានសណ្ឋានដូចជាទងមូលត្រសូលស្រួល, រគង ។
ឧទាហរណ៍៖ ម្រាមដៃរទង, ផ្លែសណ្ដែករទងៗ ។

រថ—

មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ រថ ) ។

រថូបករណ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( សំ. បា. < រថ + ឧបករណ ) គ្រឿងប្រដាប់រថមានទូក, កង់ជាដើម ។
ឧទាហរណ៍៖ ប្រើរថត្រូវឲ្យមានរថូបករណ៍គ្រប់សព្វកុំឲ្យមានខ្វះ, ទោះបីរថយន្ត ក៏ត្រូវឲ្យមានរថូបករណ៍គ្រប់គ្រាន់កុំឲ្យមានខ្វះដែរ ក្រែងខូចតាមផ្លូវកុំឲ្យពិបាក ។

រថា—

មានន័យថា ( មើលក្នុងពាក្យ រថ ) ។

រថស្វ័យគត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រថដែលទៅលឿនដោយគ្រឿងយន្ត ។

រថយន្តក្រុង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា រថយន្តស៊ីឈ្នួលដឹកមនុស្សតែក្នុងបរិវេណក្រុង ។

រថភោជនីយដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទូរថភ្លើងជាកន្លែងដែលមានលក់ភេសជ្ជៈ និងគ្រឿងស្រស់ស្រូបសម្រន់ មានកាហ្វេ គុយទាវ ជាដើម ។

រថបានីយដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទូរថភ្លើង ជាកន្លែងលក់ភេសជ្ជៈមានកាហ្វេ ទឹកដោះគោជាដើម ។

រថបានីយដ្ឋាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទូរថភ្លើង ជាកន្លែងលក់ភេសជ្ជៈមានកាហ្វេ ទឹកដោះគោជាដើម ។

រថទំនិញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទូរថភ្លើង សម្រាប់ដឹកតែទំនិញផ្សេងៗ ។

រថទំនិញ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទូរថភ្លើង សម្រាប់ដឹកតែទំនិញផ្សេងៗ ។

រថដំណេក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទូរថភ្លើងដែលមានកន្លែងដេក សម្រាប់អ្នកធ្វើដំណើរតាមផ្លូវឆ្ងាយមានដេកផ្លូវ​ ។