Category: A Khmer Dictionary

ព្រះចណ្ឌរស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ស្រា។

ព្រះឃានមលៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា អាចម៍ច្រមុះ។

ព្រះឃរបទីប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា គោម។

ព្រះគ្រូ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា គជ, តេជ, នប់, កុយ, គាថា។

ព្រះគោប្ផកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ភ្នែកគោ។

ព្រះគីវង្គ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កន្ទូតអូង។

ព្រះគរុកំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ស្លាបប៉ាកការ។

ព្រះគណ្ឌៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ថ្ពាល់។

ព្រះគណ្ឌរោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា អុតធំ។

ព្រះគណ្ឌយា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា អុតស្វាយ។

ព្រះខ្លបយក្ស, បន្លាយក្ស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សមានបន្លាច្រើន កំណើតក្នុងប្រទេសអាមេរិកក្ដៅ គេនាំចូលពីដើមសតវត្សក្នុងទ្វីបអាស៊ី ។ នៅអាស៊ីផ្នែកអាគេ្នយ៍ ដើមបន្លាយក្ស ដុះដែលដាលគ្រប់កន្លែង គុម្ពព្រឹក្សបន្លានេះច្រើនដុះលើដីសើមណាដែលគេកាប់ឈើអស់ ឬជិតអស់ ដូចជាជុំវិញទន្លេសាបប្រទេសខ្មែរជាដើម កន្លែងណាមានឈើ ច្រើនបន្លាយក្សពុំអាចដុះបានឡើយ ។ (អ្នកខ្លះឲ្យឈ្មោះខុសថា ជាបន្លាយួន) ។

ព្រះខ្លបដំរី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះគុម្ពព្រឹក្សឆ្មារមួយប្រភេទមានបន្លាវារ ឬស្ទើរវារ កំណើតក្នុងប្រទេសអាមេរិកក្ដៅ ដុះលើដីវាល ជិតមាត់ព្រៃតាមមាត់ផ្លូវ និងក្នុងព្រៃគម្ពោត ។ ស្លឹកអាចឆុងផឹក តាមរបៀបថ្នាំបុរាណ ដើម្បីព្យាបាលគ្រុនមានពិសលើស្បែក ។

ព្រះខ្លប, សំពះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្ស ឬស្មៅរឹងម៉្យាងនាំមកពីទ្វីបអាមេរិកក្ដៅ ។ ឥឡូវដុះឯងៗ កន្លែងគ្មានព្រៃក្នុងប្រទេសក្ដៅលើសកលលោក ។ នៅប្រទេសខ្លះព្រះខ្លបជាស្មៅអាក្រក់ ពីព្រោះដុះពាសពេញដីចំការដំណាំ ។ នៅប្រទេសខ្មែរ ដើមនេះដុះតែតាមមាត់ផ្លូវ និង លើដីវាល ។​ គ្រូបុរាណ ស្ងោរមែក ស្លឹកព្រះខ្លប ឲ្យអ្នកគ្រុន និងចុកដៃ ជើង ផឹក ។ ទឹកស្ងោរនេះ អាចធ្វើឲ្យស្ងប់ចិត្ត និង​ឲ្យងងុយដេក ។
ឈ្មោះស្មៅមួយប្រភេទ មានបន្លាខ្លីៗ ស្លឹកល្អិតៗ កាលណាប៉ះពាល់នឹងអ្វីមួយ ឬកម្រើកដោយខ្យល់ក៏ខ្លបក្ដោបស្លឹកចូលក្នុង, ផ្កាសម្បុរក្រហមស្ទើរស្វាយ ។

ព្រះខ្លប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្មៅមួយប្រភេទ មានបន្លាខ្លីៗ ស្លឹកល្អិតៗ កាលណាប៉ះពាល់នឹងអ្វីមួយ ឬកម្រើកដោយខ្យល់ក៏ខ្លបក្ដោបស្លឹកចូលក្នុង, ផ្កាសម្បុរក្រហមស្ទើរស្វាយ ។
គុម្ពព្រឹក្ស ឬស្មៅរឹងម៉្យាងនាំមកពីទ្វីបអាមេរិកក្ដៅ ។ ឥឡូវដុះឯងៗ កន្លែងគ្មានព្រៃក្នុងប្រទេសក្ដៅលើសកលលោក ។ នៅប្រទេសខ្លះព្រះខ្លបជាស្មៅអាក្រក់ ពីព្រោះដុះពាសពេញដីចំការដំណាំ ។ នៅប្រទេសខ្មែរ ដើមនេះដុះតែតាមមាត់ផ្លូវ និង លើដីវាល ។​ គ្រូបុរាណ ស្ងោរមែក ស្លឹកព្រះខ្លប ឲ្យអ្នកគ្រុន និងចុកដៃ ជើង ផឹក ។ ទឹកស្ងោរនេះ អាចធ្វើឲ្យស្ងប់ចិត្ត និង​ឲ្យងងុយដេក ។

ព្រះខ្នាច់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ខ្នៀរអាចម៍។

ព្រះខ្នល់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ខ្នើយផ្អែក។

ព្រះខ័នរាជ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គ្រឿងរាជ្យរាងដូចកាំបិត ស្រួចចុង មានដងរចនាជាក្បាច់ផ្សេងៗ ។

ព្រះខេឡៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ទឹកមាត់។

ព្រះខេឡាសុចិ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កំហាក។

ព្រះខុទ្ទកបិឡកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ចែងថ្ងៃ។

ព្រះខាន់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ព្រះខាន់។

ព្រះក្សីរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ទឹកដោះ។

ព្រះក្លស់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ឆត្រ។

ព្រះក្រាប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្មៅមួយប្រភេទ ស្លឹកធំៗ ដុះក្រាបរាបផ្ទាប់នឹងដី ។

ព្រះក្រយាស្ងោយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា បាយ។

ព្រះក្នក់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ដន្លាប់់។

ព្រះកំចាត់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រះកំចាត់ជាព្រឹក្ស កម្ពស់ ៨-១៥ ម ដុះក្នុងព្រៃស្រោង ឬព្រៃក្រាស់ជ្រុះស្លឹករដូវប្រាំង នៅប្រទេសឥណ្ឌា និងឥណ្ឌូចិន។ គេប្រើស្លឹក ជាគ្រឿងអប់ប៊ីយែរ ដែលធ្វើអំពីអង្ករជំនួស ផ្កាហ៊ូហ្លុង។ ឈើពណ៌លឿង ភ្លាវ អាចប្រើធ្វើគ្រឿងសង់ផ្ទះ ឬតុ ទូ ជាដើម។

ព្រះកេសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា សក់ ។

ព្រះកេយុរា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា សង្វារ។

ព្រះកុណ្ឌល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កុណ្ឌីទឹក។

ព្រះកុដ្ឋរោគ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ឃ្លង់។

ព្រះកុញ្ជិកកោសៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ទូ។

ព្រះកីសោ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ស្គម។

ព្រះកិលោមកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា វាវ។

ព្រះកិលោមកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា វាវ។

ព្រះកិលាសៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ស្រែង។

ព្រះកិបិលកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ស្អូច។

ព្រះកាឡមត្តិកា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ដីខ្មៅសរសេរ។

ព្រះកាឡកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា អាចម៍រុយ (ប្រជ្រុយ)។

ព្រះកាសៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ក្អក។

ព្រះការណ៌

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពត្រចៀក។

ព្រះកាយពល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កម្លាំងកាយ។

ព្រះកាយពន្ធន៍រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ខឹមខាត់, ខ្សែក្រវាត់។

ព្រះកាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ខ្លួន។

ព្រះកសា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ស៊ែ។

ព្រះកវាតា

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា បង្អួចបើកទល់។

ព្រះករីសៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា អាចម៍។

ព្រះករណ្ឌកៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ដបកែវ។

ព្រះករ, កព្រះហស្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កដៃ។

ព្រះកម្ចាយ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ សម្រាប់ប្រើជាថ្នាំរម្ងាប់រោគ ។

ព្រះកម្ចាត់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ ប្រើជាថ្នាំរម្ងាប់រោគ ( ច្រើនហៅក្លាយថា រលួសបារាំង ) ។

ព្រះកនិដ្ឋបាទ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ម្រាមនាងជើង។

ព្រះកនិដ្ឋង្គុលី

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ម្រាមនាងដៃ។

ព្រះកនិច្ឆាព្រះឱស្ឋ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កន្សែងជូតមាត់។

ព្រះកនិច្ឆាព្រះអង្គ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កន្សែងជូតខ្លួន។

ព្រះកនិច្ឆាព្រះហស្ត

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កន្សែងជូតដៃ។

ព្រះកនិច្ឆាព្រះភក្ត្រ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា កន្សែងជូតមុខ។

ព្រះកច្ឆៈ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា រាជសព្ទ
មានន័យថា ក្លៀក ។

ព្រះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( បា. សំ. វរ ប្រើជា គុ. “ប្រសើរ, ខ្ពង់ខ្ពស់, លើសលន់; ជាចម្បង; ដែលគួរប្រាថ្នា, គួរចង់បាន”; ប្រើជា ន. ក៏បាន “ពរ; ស្វាមី; កូនប្រសាប្រុស; សេចក្ដីប្រាថ្នា…”) ពាក្យនេះខ្មែរប្រើក្លាយមកដោយ វ > ព + រ +ះ > ព្រះ; សម្រាប់ហៅឋានន្តរមន្ត្រីស័ក្ដិ ៦ ហ៊ូពាន់ចុះបន្ទាប់ពីទីឧកញ៉ាមក។
ឧទាហរណ៍៖ មន្ត្រីទីព្រះ ។

                     សម្រាប់ប្រើនាំមុខនាមនាមឯទៀត បានច្រើនយ៉ាងជាអនេក។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ; ព្រះឥន្រ្ទ; ព្រះព្រហ្ម; ព្រះមហាក្សត្រ, ព្រះរាជា, ព្រះករុណាជាម្ចាស់ជីវិត; ព្រះរាជបុត្រ; ព្រះធម៌; ព្រះសង្ឃ; ព្រះអាទិត្យ; ព្រះចន្ទ្រ; ព្រះពាយ; ព្រះបាទ; ព្រះកេសា; ព្រះអរហន្ត ។ ល ។

ព្រំអាកាសរចល់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា ព្រំប្រទល់រវាង មណ្ឌលអាកាសរចល់ និងមណ្ឌលអាកាសស្ងប់ ។

ព្រំប្រទល់

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ខ័ណ្ឌសីមា ខ្សែបន្ទាត់ចែកប្រទេសពីរដាច់ពីគ្នា ឬដីដែលជាប់ភ្លឺគ្នា ។

ព្រំដែនបច្ចុប្បន្ន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រំដែនមានខ្សែបន្ទាត់ ដែលកម្រិតរួចហើយនៅពេលសព្វថ្ងៃ ។

ព្រំដែននៃអធិបតេយ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីកំណត់អំណាចក្នុងការគ្រប់គ្រងផែនដី។

ព្រំដែន នៃអធិបតេយ្យ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីកំណត់អំណាចក្នុងការគ្រប់គ្រងផែនដី។

ព្រំដែន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ទីដែលនៅឆ្ងាយដាប់ស្រយាលពីធានី ។

ព្រំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ប្រក់ភ្ជិត ឬបូកបាយអភ្ជិតត្រង់កន្លែងប្រទល់ក្បាលកណ្ដប ឬក្បាលក្បឿង។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រំផ្ទះ, ព្រំសាលា ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា កន្លែងដែលព្រំហើយ។
ឧទាហរណ៍៖ ភ្លៀងលេចត្រង់ព្រំ ( កុំសរសេរច្រឡំជា ព្រុំ ) ។

                      ចារឹកដី, ទីបំផុតដែនប្រទល់គ្នា។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រំចម្ការ, ព្រំខែត្រ, ព្រំដែន, ព្រំប្រទល់ ( កុំសរសេរច្រឡំជាព្រុំ ) ។

                      ឈ្មោះកម្រាលវិសេសមួយប្រភេទវិចិត្រដោយព័ណ៌និងក្បាច់រចនាផ្សេងៗ, មានច្រើនបែប, ធ្វើមកអំពីប្រទេសក្រៅ, សម្រាប់ក្រាលជាលំអ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រំខ្សែ, ព្រំបួនជ្រុង, ក្រាលព្រំ ( កុំសរសេរច្រឡំជា ព្រុំ ) ។

                     ព្រឹក្សម្យ៉ាងកម្ពស់ ៧-១៥ ម ដុះលើព្រៃស្រោងនៃទ្វីបអាស៊ីផ្នែកក្តៅ។ ស្លឹកខ្ចីគេទុកឱ្យសត្វពាហនៈស៊ី។ ឈើមិនសូវជាប់ល្អទេ តែគេអាចប្រើសម្រាប់សង់រោងបណ្តោះអាសន្នបាន ឬធ្វើអុសដុត។

ព្រៅ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលចាស់ក្រមុំសល់នៅឥតប្ដី ឬដែលមិនមានប្ដីអស់មួយជីវិត ។

ព្រោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា បាចគ្រាប់ពូជល្អិតៗមានគ្រាប់ស្ពៃ, ល្ង, ថ្នាំ, ស្រូវ ជាដើម ដើម្បីឲ្យដុះលូតលាស់ឡើង។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រោះស្ពៃ,ព្រោះថ្នាំ, ព្រោះស្រូវ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា (ព. បុ. ) ស្ទាវ ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រោះ គឺគោស្ទាវ ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា អាតនិបាត
មានន័យថា ហេតុ, ដ្បិត។
ឧទាហរណ៍៖ ធ្វើការពុំកើតព្រោះឈឺ, រៀនពុំចេះព្រោះខ្ជិល ។ ល ។

                      ព្រោះតែ និ. ហេតុតែ ។ ព្រោះថា និ. ដ្បិតថា ។ ព្រោះហេតុនេះ និ. ដោយហេតុនេះ ។ ព្រោះហេតុនោះ និ. ដោយហេតុនោះ, អំពីហេតុនោះ ។ ព្រោះហេតុនោះបានជា និ. ដោយហេតុនោះបានជា . . . ។

ព្រោន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា បង្គាធំៗ រាងប៉ុនកូនដៃ ឬម្រាមដៃស្រដៀងនឹងកូនបង្កង ។

ព្រោង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលបែក ឬផ្សាយពន្លឺចេញ។
ឧទាហរណ៍៖ ពន្លឺព្រោង (ម. ព. ព្រាតផង ) ។

                     ភ្នែកសព្រោង ភ្នែកបើកក្រឡើតក្រឡាប់ ឃើញប្រស្រីសច្បាស់លាស់ដោយភិតភ័យជាដើម ។ សក់ស្កូវព្រោង សក់ដែលស្កូវសសំពោង ។

ព្រោក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា និយាយបែកសាពីនេះពីនោះមិនចេះចប់; ច្រើននិយាយថា ព្រោកប្រាជ្ញ ឬ ប្រាជ្ញព្រោក (ម. ព. ប្រាជ្ញ ផង) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលមានសាច់ជ្រោកជ្រាក, មិនណែន, មិនហាប់, ពុកផុយ។
ឧទាហរណ៍៖ សាច់ព្រោក, ពុកព្រោកៗ ។

ព្រៃឯកជន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ចម្ការឈើដែលបានដាំ ឬដើមឈើដែលដុះដោយធម្មជាតិលើដីដែលបានចុះបញ្ជិកា និងផ្ដល់ជាកម្មសិទ្ធិឯកជនក្រោមនីតិវិធី និងច្បាប់រដ្ឋ។

ព្រៃអង្គរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ( ព. ក្ល. ពី ព្រៃនគរ ) ជាឈ្មោះព្រៃនៅជិតមាត់បឹង មានច្រើនតំបន់ក្នុងខែត្រក្រៅរបស់ប្រទេសកម្ពុជា, គេហៅបឹងខ្លះថា បឹងព្រៃអង្គរ ។

ព្រៃសហគមន៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ព្រៃរបស់រដ្ឋដែលបានប្រគល់ជូនសហគមន៍ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងនាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើជាមួយសហគមន៍ ឬក្រុមប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុង ឬក្បែរព្រៃ ដែលពឹងផ្អែកលើព្រៃឈើសម្រាប់ការចិញ្ចឹមជីវិត និងការប្រើប្រាស់ជាប្រពៃណី ហើយដែលបានព្រមព្រៀងធ្វើការគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់ព្រៃឈើនោះប្រកបដោយនិរន្តរភាព។ ២. ចម្ការព្រៃដាំរបស់សហគមន៍ ឬព្រៃរបស់រដ្ឋ ដែលបានព្រមព្រៀងផ្ដល់សិទ្ធិជូនសហគមន៍មូលដ្ឋានដែលរស់នៅក្នុង ឬក្បែរព្រៃ ធ្វើការគ្រប់គ្រងនិងប្រើប្រាស់ព្រៃឈើនោះ ប្រកបដោយនិរន្តរភាពរវាងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។២. ចម្ការព្រៃដាំរបស់សហគមន៍ ឬព្រៃរបស់រដ្ឋ ដែលបានព្រមព្រៀងផ្ដល់សិទ្ធិជូនសហគមន៍មូលដ្ឋានដែលរស់នៅក្នុង ឬក្បែរព្រៃ ធ្វើការគ្រប់គ្រងនិងប្រើប្រាស់ព្រៃឈើនោះ ប្រកបដោយនិរន្តរភាពរវាងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។

ព្រៃសម្បទានិក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា នីតិបុគ្គល ឬជាអង្គភាពស្របច្បាប់ជាតិ ឬបរទេសដែលត្រូវផ្ដល់សិទ្ធិប្រើប្រាស់ចំពោះព្រៃសម្បទានដោយរដ្ឋ តាមរយៈដំណើរការដេញថ្លៃជាសាធារណៈស្របតាមច្បាប់នេះ។

ព្រៃសម្បទាន

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ព្រៃឈើណាមួយ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន តាមរយៈការចរចា ឬដេញថ្លៃនូវសិទ្ធិនិងការទទួលខុសត្រូវលើការគ្រប់គ្រងនិងប្រមូលផលលើផ្ទៃដីកំណត់ សមស្របទៅតាមលក្ខខណ្ឌដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់ និងលិខិតបទដ្ឋានផ្សេងៗ។

ព្រៃវែង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះខេត្តមួយរបស់កម្ពុជរដ្ឋ ។

ព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ឯកតានៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីធម្មជាតិ ឬសិប្បនិម្មិតក្រោមទម្រង់ជាដីលិចទឹក ដែលគ្របដណ្ដប់ដោយរុក្ខជាតិចម្រុះ ទោះបីដុះដោយធម្មជាតិក្ដី ឬដោយដាំក្ដី រួមទាំងធនធានធម្មជាតិដទៃស្ថិតនៅក្នុងនោះ ដែលមានគោលបំណងប្រើប្រាស់សំខាន់ គឺជាជម្រកពង កូនរបស់ត្រី និងវារីសត្វទាំងអស់។ ពុំត្រូវចាត់ទុកជាព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង រួមមាន ដំណាំកសិកម្ម ឬដំណាំឧស្សាហកម្ម និងដែនព្រៃបម្រុងទុកអចិន្ត្រៃយ៍។

ព្រៃរបោះ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ព្រៃរង្វើល ឃ្លាតៗ ដាច់ៗពីគ្នា ។

ព្រៃផ្តល់ផល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ព្រៃដែលមានមុខងារចម្បងសម្រាប់ផលិតកម្ម ព្រៃឈើប្រកបដោយនិរន្តរភាព។ ព្រៃផ្ដល់ផល រួមមាន ព្រៃសម្បទាន ព្រៃអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើអាជីវកម្មព្រៃរេចរឹល តំបន់ព្រៃឈើត្រូវស្ដារឡើងវិញ តំបន់បម្រុងទុកសម្រាប់ការបន្ដពូជព្រៃឈើ ឬចម្ការព្រៃឈើ តំបន់ដាំព្រៃឈើឡើងវិញ និងតំបន់ព្រៃឈើ ស្ថិតក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។

ព្រៃបៃតងជានិច្ច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា បណ្ដុំរុក្ខជាតិដែលមានស្លឹកដុះនៅគ្រប់រដូវ ហើយមានពណ៌បៃតងជានិច្ច។

ព្រៃបម្រុងទុកអចិន្រ្តៃយ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ព្រៃឈើរដ្ឋគ្របដណ្ដប់លើដី ដែលមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិឯកជន និងត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាព្រៃផ្ដល់ផល ព្រៃការពារ និងផ្ទៃដីព្រៃសម្រាប់ផ្ទេរដើម្បីគោលបំណងអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀត។ ២. ព្រៃឈើរដ្ឋដែលគ្របដណ្ដប់លើដី ដែលមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិឯកជន និងដែលត្រូវចាត់ថ្នាក់ជាបី (៣)ប្រភេទ គឺ៖ ក-ព្រៃផ្ដល់ផល ខ-ព្រៃការពារ គ-ផ្ទៃដីព្រៃសម្រាប់ផ្ទេរដើម្បីគោលបំណងអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀត។

ព្រៃនគរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះក្រុងជាទីប្រជុំកិច្ចការនៃរដ្ឋការធំនៅក្នុងដែនកម្ពុជាក្រោម ។

ព្រៃថ្នាំង, កំរើកគុម្ព

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា គុម្ពព្រឹក្សតូច កម្ពស់ ១-២ ម ដុះក្រោមឈើធំៗ ក្នុងព្រៃក្រាស់ ឬព្រៃល្បោះនៃប្រទេសកម្ពុជា លាវ និងវៀតណាម។ ទឺកស្ងោរឫសជាថ្នាំគ្រុន អ្នកខ្លះជឿថា ជាថ្នាំប៉ូវសម្រាប់បុរសផង។ គេអាចត្រឫសក្នុងស្រា ដើម្បីធ្វើថ្នាំរឹតដៃជើងហើម។

ព្រៃឈើអចិន្រ្តៃយ៍

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ដីដែលមានកំណត់ទីតាំងភូមិសាស្រ្តច្បាស់លាស់ និងស្របច្បាប់នៃគ្រប់ប្រភេទកម្មសិទ្ធិ ដែលរួមមាន ព្រៃនិងព្រៃផ្ដល់ផល ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ម្ចាស់ព្រៃសម្បទាន សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងអ្នកប្រើប្រាស់ព្រៃឈើផ្សេងៗទៀត សម្រាប់រយៈពេលវែង ក្នុងការទាញយកផលពីព្រៃឈើដោយនិរន្តរភាព និងថែទាំនូវសមាសភាពនិងរចនាសម្ព័ន្ធព្រៃ ព្រមទាំងតួនាទីបរិស្ថាន។

ព្រៃឈើ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា បច្ចេកសព្ទបរិស្ថាន
មានន័យថា នៅក្រោមកម្មវីធីរេដបូក ព្រៃឈើសំដៅលើឯកតាមួយនៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីក្នុងរូបក្នុងរូបភាពជាតំបន់ដីសើម និងដីស្ងួត ដែលគ្របដណ្ដប់ដោយព្រៃធម្មជាតិ ឬព្រៃដាំ ដែលមានកម្ពស់ចាប់ពី ៥ម៉ែត្រឡើងទៅ នៅលើផ្ទៃដីដែលមានទំហំយ៉ាងហោចណាស់ ០,៥ ហិកតា និងមានគម្របកន្សោមស្លឹកច្រើនជាង ១០% ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ឯកតានៃប្រព័ន្ធមជ្ឈដ្ឋានធម្មជាតិ ឬសិប្បនិម្មិតក្រោមទម្រង់ជាដីសើម ដីលិចទឹក ឬដីស្ងួត ដែលគ្របដណ្ដប់ដោយរុក្ខជាតិចម្រុះ ទោះបីដុះដោយធម្មជាតិក្ដី ឬដោយដាំក្ដី រួមទាំងធនធានសត្វព្រៃ និងធនធានធម្មជាតិដទៃ ដែលស្ថិតនៅក្នុងនោះ ដែលមានគោលបំណងប្រើប្រាស់សំខាន់ គឺជាផលអនុផលព្រៃឈើ ឬសេវាកម្មផ្ដល់ដោយព្រៃឈើ។ ពុំត្រូវចាត់ទុកជាព្រៃឈើតាមន័យរបស់ច្បាប់នេះ គឺដីដែលបានកំណត់ដោយរដ្ឋជាដីកសិកម្មស្ថេរ រួមមាន ចម្ការដីទំនេរសម្រាប់ផលិតកម្មកសិកម្មក្រៅពីផលឈើ ដីក្នុងតំបន់ឧស្សាហកម្ម និងដីសម្រាប់នគរូបនីយកម្មនិងសំណង់។ ២. ប្រព័ន្ធមជ្ឈដ្ឋានធម្មជាតិចម្រុះ ដី ទឹក រុក្ខជាតិ មីក្រូសរីរាង្គ… ដែលនៅលើផ្ទៃដី ត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ដោយគម្របរុក្ខជាតិឈើ ឬឫស្សីលើសពី ១០% និងមានផ្ទៃដីលើសពី ០.៥ ហ.ត ឡើងទៅ ដែលរួមមាន៖ សារព័ន្ធព្រៃគម្របជិត ដែលមានរុក្ខជាតិឈើច្រើនស្រទាប់ខុសគ្នានឹងរុក្ខជាតិស្រទាប់ក្រោម គ្របដណ្ដប់ភាគច្រើនលើផ្ទៃដី ឬសារព័ន្ធព្រៃចំហ ដែលមានគម្របរុក្ខជាតិជាប់ៗគ្នា ក្នុងនោះរុក្ខជាតិឈើ គ្របដណ្ដប់លើសពី ១០%។ ដំណុះព្រៃធម្មជាតិក្មេងនិងព្រៃដាំសម្រាប់គោលបំណងព្រៃឈើដែលមានដង់ស៊ីតេគម្របស្លឹកមិនទាន់ដល់ ១០% នៅឡើយ ឬផ្ទៃដីអតីតព្រៃឈើ ដែលរេចរឹលដោយសារឥទ្ធិពលរបស់មនុស្ស ឬមូលហេតុធម្មជាតិ ប៉ុន្ដែសង្ឃឹមថាអាចជួសជុលកែលម្អឡើងវិញបាន ក៏ត្រូវចាត់ថ្នាក់ជាព្រៃឈើដែរ។

ព្រៃឈរ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្រុកមួយក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ។

ព្រៃងារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជនជាតិវេស្សៈឬ វៃស្យៈ(ក្នុងកម្ពុជប្រទេសមានតែក្នុងរជ្ជកាលអំពីដើម) ។ ព. ផ្ទ. អ្នកងារ ។

ព្រៃគុប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា វាក្យសព្ទនេះមាននិយមន័យច្រើន ដូចខាងក្រោម៖ ១. ផ្ទៃដីព្រៃឈើប្រភេទព្រៃផ្ដល់ផល ដែលកំណត់ដោយភូមិសាស្រ្តជាក់លាក់ និងបង្កើតជាមូលដ្ឋាន នៃ “ផ្ទៃដីប្រមូលផលព្រៃឈើប្រចាំឆ្នាំ” នីមួយៗកំណត់នៅក្នុងផែនការគ្រប់គ្រងព្រៃសម្បទាន និងផែនការប្រមូលផលប្រចាំឆ្នាំ។ ២. មូលដ្ឋាននៃតំបន់ព្រៃឈើនីមួយៗ ដែលបានបង្កើតឡើងដោយមានការកំណត់ទីតាំងភូមិសាស្រ្តច្បាស់លាស់ ផែនការប្រមូលផលព្រៃឈើប្រចាំឆ្នាំ និងប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ធ្វើការកត់ត្រាជាប្រចាំលើកិច្ចដំណើរការព្រៃឈើទាំងអស់។

ព្រៃកប្បាស

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះស្រុកមួយក្នុងខេត្តតាកែវ ។

ព្រៃ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ប្រទេស ឬទីដីដែលមានរុក្ខជាតិ, លតាជាតិ, តិណជាតិ ដុះដេរដាស ទ្រុបទ្រុល។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រៃតូច, ព្រៃធំ ។

                    ព្រៃរនាម ព្រៃក្នុងបឹងឬក្នុងទីដែលមានទឹកលិចត្រាំនៅយូរ ។ ព្រៃរបោះ ព្រៃដែលមានដើមឈើរបោះៗ ។ ព្រៃរំលោង ព្រៃស្រោងក្នុងទំនាប ។ ព្រៃស្រោង ព្រៃក្នុងទីខ្ពស់ដែលមានដើមឈើខ្ពស់ស្រោងៗ ។ ព្រៃហ័តព្រៃហោង ព្រៃធំដែលឆ្ងាយដាច់ស្រយាលអំពីស្រុកភូមិ គួរស្ញើបគួរស្បើម ព្រោះតែងមានសត្រូវចាំបៀតបៀន ។ ល ។ ( ម. ព. ជាំ, ញៀតស្បាត, ផ្សៃ ផង ) ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលកើត, ដែលមាននៅក្នុងព្រៃ។
ឧទាហរណ៍៖ សត្វព្រៃ, ក្របីព្រៃ, គោព្រៃ, ឆ្កែព្រៃ, មាន់ព្រៃ…; មនុស្សព្រៃ… ។

                     ព. ប្រ. ព្រៃៗ ដែលមានបែបបទឬសណ្ដាប់ធ្នាប់ឆ្គងៗ, ឆ្វេងៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ឫកព្រៃៗ, សម្ដីព្រៃៗ, និយាយព្រៃៗ ។

                     នាំឲ្យព្រៃគំនិត នាំឲ្យទើសគំនិត, ឲ្យចង្អៀតគំនិត ។ ល ។

ព្រែល

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលចេញព្រល ។

ព្រែកការពារ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា តំបន់ព្រៃដែលមានមុខងារចម្បងសម្រាប់ការពារប្រព័ន្ធមជ្ឈដ្ឋាន ជាអាទិ៍ រក្សានិយ័តភាព ប្រភពទឹក អភិរក្សជីវៈចម្រុះ អភិរក្សដី ទឹក ទីជម្រាល តំបន់ផ្ទៃរងទឹកភ្លៀង ជម្រកសត្វព្រៃ មច្ឆជាតិ រារាំងទឹកជំនន់ ការពារការហូរច្រោះ រារាំងការទន្រ្ទាននៃទឹកសមុទ្រ រក្សាជីជាតិដី ឬមានតម្លៃសម្រាប់សម្បត្តិវប្បធម៌ ដែលបម្រើប្រយោជន៍សាធារណៈ។ ព្រៃការពារមិនបញ្ចូលនូវតំបន់ការពារធម្មជាតិក្រោមយុត្តាធិការ នៃក្រសួងបរិស្ថាន អនុលោមតាមច្បាប់ស្ដីពីកិច្ចការពារបរិស្ថាននិងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិឡើយ។

ព្រែក

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ជ្រលង ឬប្រឡាយធំជាផ្លូវទឹកតពីទន្លេទៅបឹង ឬពីទីឯទៀតចូលមកទន្លេ, សមុទ្រ; បើកើតដោយជីកហៅថា ព្រែកជីក ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលរួមឬភ្លោះជាប់គ្នាពីកំណើត។
ឧទាហរណ៍៖ ម្រាមដៃព្រែក, ម្រាមជើងព្រែក, ផ្លែចេកព្រែក ។

                    (ព. ប្រ. ) ចិត្តព្រែក ចិត្តដែលជាប់ដោយក្ដីស្រឡាញ់បែកជាពីរ ងាកបែរទៅរកតែមួយចោលមួយក៏ពុំកើត ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ
មានន័យថា ផ្លូវទឹកធម្មជាតិ ឬសិប្បនិម្មិត ដែលនាំទឹកចេញ ឬចូលពីទន្លេ ឬស្ទឹង និងពីតំបន់ផ្ទៃរងទឹកភ្លៀងនៅផ្នែកខាងលើ។

ព្រែ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា សំពត់សូត្រដោយបែប។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រែលាត, ព្រែផ្កា ។

                     សំពត់អំបោះដោយបែបក៏ហៅ ព្រែ ខ្លះដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ព្រែអំបោះ ។

ព្រេច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាសព្ទ
មានន័យថា ពារនឹងក្បាល, ជាន់នឹងជើង, ចាក់នឹងភ្លុក ដោយពេញកម្លាំង ( ប្រើចំពោះតែដំរី )។
ឧទាហរណ៍៖ ដំរីព្រេចដើមឈើ, មនុស្សស្លាប់នឹងដំរីព្រេច ។

                      ព្រេចកិល ( ព. ប្រ. ) និយាយពីមនុស្សអកតញ្ញូដែលហ៊ានប្រព្រឹត្តធ្វើអំពើអាក្រក់រកអ្នកមានគុណ ដូចជាដំរីដែលហ៊ានព្រេចបង្គោលចំណង។
ឧទាហរណ៍៖ មនុស្សព្រេចកិល; ហ៊ានព្រេចកិលឥតញញើត; ហៅថា ព្រេចគល់ ក៏បាន ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះឫស្សីពួកមួយ ដើមតូចៗស្លឹកល្អិតៗច្រើនដុះតាមដងព្រៃ។
ឧទាហរណ៍៖ គុម្ពព្រេច, របះព្រេច; កាត់ព្រេចធ្វើអំបោស ។

ព្រេង

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា បុរាណ; ដែលមានក្នុងកាលពីដើម, ដែលជាយូរអង្វែងហើយ។ គូព្រេង គូសំណាងដែលបានសាងសូមប្រាថ្នាជាមួយគ្នាពីជាតិមុនមក (ប្រើចំពោះតែបុរសនិងស្ដ្រី)។ ទ្រព្យព្រេង ទ្រព្យដែលកុសលឲ្យផលតាមអំពើកសាងពីជាតិមុន ។ បុណ្យព្រេង បុណ្យដែលបានធ្វើទុកមកពីជាតិមុន។ ពាក្យព្រេង ពាក្យដែលគេនិយាយតៗគ្នាតាំងពីព្រេងនាយមក ។ ភ័ព្វព្រេង ភ័ព្វសំណាងដែលជាប់មកពីជាតិមុន ។ រឿងព្រេង រឿងតំណាលពីព្រេងនាយ ។ ព្រេងព្រឹទ្ធ ចាស់ពីព្រេងនាយ ( ម. ព. ព្រឹទ្ធ ផង ) ។ ព្រេងសំណាង សំណាងពីព្រេងនាយ; ប្រើជា ន. ក៏បាន : រកស៊ីតាមព្រេង, រកស៊ីផ្សងព្រេង គឺរកស៊ីតាមសំណាងឬផ្សងសំណាងពីព្រេងនាយ; ប្រថុយតាមព្រេង គឺប្រថុយតាមសំណាង ( ព. កា. ) ។
ឧទាហរណ៍៖  ពាក្យចាស់ពាក្យពីព្រេង ទោសខ្លួនឯងមើលពុំយល់ ទោសគេតូចសោតសល់ មើលទៅយល់ប៉ុននឹងភ្នំ។ (សាស្រ្ដាច្បាប់ពាក្យចាស់ )។ ល ។

ព្រៀលធំ

👉ថ្នាក់ពាក្យជា នាមសព្ទ
មានន័យថា ឈ្មោះគុម្ពព្រឹក្សមួយប្រភេទ ០,៨​ – ១,៥ ​ម វារលើឈើលក្នុងព្រៃធំនៃប្រទេសខ្មែរ និងវៀតណាម។ ផ្លែប្រើជាអាហារស្រស់ ។ ឫសសម្រាប់ស្ងោរផឹក ជាថ្នាំរំងាប់រោគមានខ្យល់ក្នុងពោះ និងលើកកម្លាំង ។

ព្រៀប

👉ថ្នាក់ពាក្យជា គុណនាម
មានន័យថា ដែលពេញកំពុងរកកល់ហៀរ។
ឧទាហរណ៍៖ ពេញព្រៀប; ទឹកជន់ព្រៀបច្រាំង ។

👉ថ្នាក់ពាក្យជា កិរិយាវិសេសន៍
មានន័យថា ដែលពេញកំពុងរកកល់ហៀរ។
ឧទាហរណ៍៖ ពេញព្រៀប; ទឹកជន់ព្រៀបច្រាំង ។

ព្រៀច

👉ថ្នាក់ពាក្យជា ឧទានសព្ទ
មានន័យថា ( ម. ព. ប្រៀច ) ។